Suç İşlemek İçin Anlaşmanın Bir Görünümü Olarak "Müşterek Suç Girişimi" ("Joint Criminal Enterprise") Kavramı
-
Genel Olarak Dolaylı Faillik
-
Örgütsel ya da Organize Güç Yapısına – Aygıtına Hakimiyete Dayalı Dolaylı Faillik
İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 11 Giriş 15 I. Bölüm İŞTİRAK HAKKINDA GENEL BİLGİLER § 1. GENEL AÇIKLAMALAR VE İŞTİRAK KAVRAMI 35 § 2. İŞTİRAKIN HUKUKİ NİTELİĞİ VE YAPISI 39 § 3. SUÇA İŞTİRAKTE KATILIMCILARIN SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN SİSTEMLER 40 I. Eşitlik Sistemi («Türdeş Faillik» veya “Eşdeğerlilik Teorisi”) 40 II. Sübjektif Sistem (Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi) 45 III. İkilik Sistemi 46 § 4. TCK’DA İŞTİRAK 48 I. Genel Olarak 48 II. Faillik ile Şeriklik Ayrımının Esasına Dair Görüşler 49 A. Objektif Teori 49 B. Sübjektif Teori 51 C. Fiile Egemenlik (Fiil Egemenliği) Teorisi 54 § 5. TCK BAKIMINDAN FAİLLİK KATEGORİLERİ 58 I. Genel Olarak 58 II. Doğrudan (Müstakil) Fail 59 III. Birlikte (Müşterek) Fail (Alm. Mittäter, İng. Co–perpetrator, İt. coautore) 60 A. Fiile İlişkin Ortak Karar Alma (Birlikte Suç İşleme Kararı/Birlikte Hareket Planı) 63 B. Fiilin Birlikte İşlenmesi 65 C. Birlikte Faillerden Birinin Sınırı Aşması 73 IV. Yan (Yana) Faillik (Alm. Nebentäterschaft) 75 § 6. ŞERİKLİK 76 I. Şeriklik ve Bağlılık Kuralı 76 II. TCK’da Şeriklik Kategorileri ve Şerikliğin Genel Esasları 80 II. Bölüm SUÇ İŞLEMEK İÇİN ANLAŞMANIN BİR GÖRÜNÜMÜ OLARAK “MÜŞTEREK SUÇ GİRİŞİMİ” (“JOINT CRIMINAL ENTERPRISE”) KAVRAMI § 1. KAVRAM, ORTAYA ÇIKIŞI, İÇTİHATTA KABULÜ VE ESASLARI 87 § 2. ULUSLARARASI VE MÜŞTEREK HUKUKTA JCE’YE ESİN KAYNAĞI OLAN SORUMLULUK MODELLERİ 99 I. Uluslararası Hukuk: Nürnberg ve Tokyo Mahkemelerinde Komplo Hükmü ve Örgüt Üyeliği 99 II. Müşterek Hukuktaki Komplo Kurma ve Müşterek Girişim Sorumluluğu 103 § 3. JCE’NİN UNSURLARI 143 I. Genel Açıklama 143 II. JCE’nin Maddi Unsurları 147 III. JCE’nin Manevi Unsurları 156 A. JCE Kategori –1– Kasıtlı Suça Yönelik Ortak Plan Sorumluluğu 156 B. JCE Kategori –2– Sistemik Vakalar 157 C. JCE Kategori –3– “Genişletilmiş” JCE 162 IV. JCE Üyeliği ile Yardım Etme Arasındaki Farklar 168 § 4. JCE’YE YÖNELİK ELEŞTİRİLER 170 § 5. ULUSLARARASI CEZA DİVANI’NIN İŞTİRAK KURUMUNA VE BU BAĞLAMDA JCE’YE YAKLAŞIMI 185 § 6. GENEL DEĞERLENDİRME 209 III. Bölüm GENEL OLARAK DOLAYLI FAİLLİK § 1. TANIMI 221 § 2. DOLAYLI FAİLLİĞİN ESASLARI 223 § 3. DOLAYLI FAİLLİK İLE AZMETTİRME AYRIMI 231 § 4. ULUSLARARASI HUKUKTA VE YABANCI ÜLKE KANUNLARINDA DOLAYLI FAİLLİK 234 I. Uluslararası Hukuk ve Uluslararası Mahkemeler 234 II. Çeşitli Ülkelerin Kanunları 235 § 5. İHMALİ SUÇLARDA DOLAYLI FAİLLİK 241 § 6. ÖZGÜ SUÇLARDA DOLAYLI FAİLLİK 243 § 7. DOLAYLI FAİLLİĞİN GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 249 I. Zorlama Yoluyla İradeye Hâkimiyet 252 II. Araç Kişinin Hareketinin Tipik Olmaması 262 III. Araç Kişinin Hareketinin Hukuka Uygun Olması 274 IV. Araç Kişinin Kusurlu Olmaması 281 V. Araç Kişinin Hataya Sevk Edilmesi veya Hatasından Yararlanılması 304 § 8. DOĞRUDAN FAİLİN DOLAYLI FAİLİN KAST ETTİĞİ SINIRI AŞMASI 308 § 9. DOLAYLI FAİLİN VEYA DOĞRUDAN FAİLİN YANILMASI 309 § 10. DOLAYLI FAİLLİK VE TEŞEBBÜS 314 IV. Bölüm ÖRGÜTSEL YA DA ORGANİZE GÜÇ YAPISINA/ AYGITINA HAKİMİYETE DAYALI DOLAYLI FAİLLİK § 1. ESASLARI 325 § 2. KAVRAMIN TARİHİ GELİŞİMİ 334 I. Roxin’in Görüşleri 334 II. Federal Alman Mahkemesi İçtihadı 356 III. Yabancı İçtihattan Diğer Örnekler ve Modeli Kabul Etmeyen Sistemler 375 § 3. MÜŞTEREK FAİLLİK VEYA AZMETTİRME HÜKÜMLERİNE BAŞVURMANIN OLANAKSIZLIĞI 400 § 4. ÖRGÜTSEL HÂKİMİYETİN KOŞULLARI 408 I. Genel Açıklama 408 II. TCK Sisteminin Örgütsel Hakimiyet Modelinin Kabulüne İzin Verip Vermediği Meselesi 409 III. Örgütsel Hâkimiyet Modelinin Uygulanması İçin Varlığının Aranması Önerilen Koşullar 413 A. Dikey/Hiyerarşik Olarak Örgütlenmiş Otoriter Bir Yapı 413 B. Yapı İçerisinde Dolaylı Failin Rolünün ve Konumunun Önemi 425 C. Doğrudan Failin İkame Edilebilirliği (Alm. Fungibilität, İng. Fungibility veya interchangeability, İt. fungibilità) 432 D. Örgütün Hukukun Dışında veya Hukuktan “Sıyrılmış Olarak” Faaliyet Göstermesi 449 E. Doğrudan Faillerin Suçu İşlemeye Önceden Hazır veya Eğilimli Olması 464 IV. Değerlendirme 474 § 5. ŞİRKETLER ÇERÇEVESİNDE İŞLENEN SUÇLARDA ÖRGÜTSEL HÂKİMİYET MODELİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ 480 I. Şirketlerin İşleyişi ve Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suçlar Sorunsalı 480 II. Geleneksel İştirak Kategorileriyle Çözüm Arayışları 485 III. Örgütsel Hâkimiyet Modelinin Şirketlere Teşmili 490 A. İçtihadi Gelişim 490 B. Doktrinin Konuya Yaklaşımı 493 C. Değerlendirme 510 § 6. ULUSLARARASI CEZA DİVANI İÇTİHADINDA ÖRGÜTSEL HÂKİMİYETE DAYALI DOLAYLI FAİLLİK 517 I. İçtihatta Kurumun Kabulü 517 II. Mahkeme Tarafından Aranan Koşullar 524 A. Hiyerarşik Biçimde Organize Olmuş Bir Güç Yapısı/Aygıtı Mevcut Olmalıdır 526 B. Emirlere Neredeyse Otomatik Olarak İtaat Edilmesi Sayesinde Suçların İşlenmesi Temin Edilmelidir 527 C. Arka Plandaki Kişinin Konumu 529 III. “Müşterek Dolaylı Faillik” Kurumu 530 IV. Değerlendirme 549 § 7. TCK M. 220/5 HÜKMÜNÜN ÖRGÜTSEL HÂKİMİYET MODELİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRMESİ 553 Sonuç 577 Kaynakça 597
