BİYOTIP HUKUKUNDA İNSAN ONURU
Nagehan GÜRBÜZ
Biyotıp Hukukunda İnsan Onuru
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XIII
GİRİŞ 1
Birinci Bölüm
Genel Olarak İnsan Onuru
A.İnsan Onuru Kavramının Kökenleri ve Tarihsel Arka Planı 3
1.İlk ve Ortaçağda İnsan Onuru 3
2.Rönesans ve Aydınlanma Düşüncesinde İnsan Onuru Kavramının Temellendirilmesi 7
B.İnsan Onurunun Farklı İki Kullanımı 11
1.İnsan Onurunun Yetkilendirme Anlamında Kullanımı 11
a.Dürig ve Obje Formülü 13
b.İnsan Onurunu Temel Hak Olarak Kabul Eden Yaklaşım 14
c.İnsan Hakları Belgelerinde Yetkilendirme Anlamında İnsan Onuru (İnsan Haklarının Temeli Olarak İnsan Onuru) 16
d.İnsan Onurunu İnsan Hakları Belgeleri Işığında Tanımlama Denemesi 19
İÇİNDEKİLER
2. İnsan Onurunun Kısıtlama Anlamında Kullanımı (Human Dignity As Constraint) 21
İkinci Bölüm
A.Biyotıp Hukuku Bağlamında İnsan Hakları Belgelerinde İnsan Onuru 27
1.Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Haklarının ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi 28
2.İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi 30
3.Biyoetik ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi 34
4.Şimdiki Nesillerin Gelecek Nesillere Yönelik Sorumlulukları Bildirisi 36
B.Biyotıp Hukukunda İnsan Onurunun Farklı Anlamları Üzerine Değerlendirme 36
C.Biyoteknolojik Gelişmelerin İnsan Doğasını Dönüştüreceği Endişesi 39
D.İnsan Onuruna Biyotıp Hukuku ve Biyoetik Temelinde Yöneltilen Eleştiriler 41
1.İnsan Onuruna Yönelik Türcülük Eleştirisi ve Hayvanların Ahlaki Durumu 41
a.James Rachels 42
b.Peter Singer 44
2.İnsan Onuruna Yönelik Diğer Eleştiriler 45
E.İnsan Onuruna Yönelik Eleştirileri Bertaraf Etme Çabaları 48
1.Alan Gewirth'in İnsan Onuru Anlayışı ve Türel Tutarlık İlkesinin (Principle of Generic Consistency) İnsan Onuru Bağlamında Uygulanması 48
2.Bireysel Özgül Değer ve İnsan Onurunun Ensembl Teorisi/ Temel Hakların Korunması Olarak İnsan Onuru 53
Üçüncü Bölüm
Biyotıp Hukuku Bağlamında Uygulamalar
A. Kök Hücre Çalışmaları, Embriyonun İnsan Onuruna Sahipliği Sorunu ve Klonlama 57
1.Embriyonik Kök Hücre Çalışmaları Ve Tedavi Edici Klonlama 57
a.Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda Embriyonun Hukuki Statüsü 57
b.Kök Hücre ve Çeşitleri 60
c.Arta Kalan Embriyoların Kök Hücre Kazanılması için Kullanılması 62
d.Kök Hücre Kazanımı için Embriyo Oluşturulması/ Tedavi Edici Klonlama 65
2.Üreme Amaçlı Klonlama 68
B.Yapay Döllenme 74
1.Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) 74
a.PGT ve Kullanım Alanları 74
b.PGT'nin İnsan Onuru Bağlamında Değerlendirilmesi 75
c.Kurtarıcı Kardeş 77
2.Taşıyıcı Annelik 79
a.Taşıyıcı Annelik ve Çeşitleri 79
b.Taşıyıcı Anneliğe İnsan Onuru Temelinde Yöneltilen İtirazlar 81
(1)Taşıyıcı Annenin Onurunun İhlal Edildiği Tezi 81
(2)Çocuğun Onurunun İhlal Edildiği Tezi 83
C.Organ ve Doku Nakli 85
1.Organ Vericilerinin İnsan Onuru Bağlamında Değerlendirilmesi 86
a.Canlı Vericiler 87
b.Ölümden Sonra İnsan Onuru Koruması 89
c.Yeni Organ Vericileri 91
(1) Anensefalik Bebeklerden Organ Nakli 91
(2) Xenotransplantasyon: Hayvandan İnsana Doku ve Organ Nakli 93
i.Hayvanların Onuru 95
2.Organ Satışı ve İnsan Onuru 97
D.Ötanazi/Onurlu Ölüm 100
1.Ötanazinin aleyhindeki tezler 101
2.Ötanazinin lehindeki tezler 102
3.Ötanazinin Çeşitlerine Bağlı Olarak Değerlendirme 106
a.İstemli Ötanazi, Özerklik ve İnsan Onuru 106
b.İstem-Dışı Ötanazi ve İnsan Onuruna Sahiplik Sorunu 107
SONUÇ 111
KAYNAKÇA 117
