Navlun Sözleşmesinde Gönderilenin Sorumluluğu

Dr. Zeynep ARSLAN

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .7

İÇİNDEKİLER .9

KISALTMALAR . 17

GİRİŞ .21

KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE YÖNTEM 23

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK NAVLUN SÖZLEŞMESİ VE

DENİZDE TAŞIMA SENETLERİ

NAVLUN SÖZLEŞMESİ 25

Tanımı . 25

Şekli 26

Unsurları 28

Deniz Yoluyla Taşıma. 29

Taşıma Taahhüdü 31

Yük Taşınması . 32

Taşımanın Gemi ile Yapılması 34

Yükün Zilyetliğinin Taşıyana Devri 36

Taşımanın Navlun Karşılığında Yapılması 37

Özellikleri. 38

Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşme Olması 39

Ani Edimli Bir Sözleşme Olması 39

Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Olması . 41

Hukuki Niteliği. 43

NAVLUNSÖZLEŞMESİNİNTARAFLARI,İLGİLİLERVEARACILAR 48

Taraflar . 48

Taşıyan 48

 

10 Önsöz

a) Fiili Taşıyan 50

b) Alt Taşıyan 53

Taşıtan.54

İlgililer .55

Yükleten56

Gönderilen.57

Konişmento Hamili58

Kanuni Halef ve Alacağı Devralan.60

Aracılar61

Gemi Acentesi 61

Taşıma İşleri Komisyoncusu (Organizatör, Freight Forwarder) 63

Gemi Brokeri 66

III. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ 67

Genel Olarak67

Kırkambar Sözleşmesi68

Çarter Sözleşmeleri69

Genel Olarak .69

Yolculuk Çarteri Sözleşmesi 70

a) Mürekkep Yolculuk Sözleşmesi .72

b) Miktar Sözleşmesi74

c) Slot Çarter Sözleşmesi .76

Zaman Çarteri Sözleşmesi 77

Alt Navlun- Asıl Navlun Sözleşmesi79

DENİZDE TAŞIMA SENETLERİ81

Konişmento .81

Genel Olarak .81

Konişmentonun Hukuki Niteliği ve Yük Üzerindeki

Mülkiyetin Devrindeki Rolü 82

Konişmentonun Gönderilene Sağladığı Haklar.85

a) Konişmento Hamili Gönderilenin Şahsi Nitelikteki

Eşyanın Teslimini Talep Hakkı 85

b) Konişmento Hamili Gönderilenin Eşya Üzerindeki Vasıtalı

Zilyetliğine Dayanarak Tasarrufta Bulunabilme Hakkı 86

 

Önsöz 11

Navlun Sözleşmesi ile Konişmento Arasındaki İlişki. 87

a) Çarter Sözleşmeleri Açısından. 88

b) Kırkambar Sözleşmeleri Açısından . 90

Yükün Tesliminde Konişmentoyu İbraz Kuralı 92

Konişmentonun Ayni Hükmü . 94

Deniz Yük Senedi (Sea Waybill). 94

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

NAVLUN SÖZLEŞMESİNDE GÖNDERİLEN

 

GÖNDERİLEN 97

Gönderilen Kavramı 97

Gönderilenin Belirlenmesi . 99

Şekli Gönderilen – Gerçek Gönderilen 99

a) Gerçek Gönderilen 100

b) Şekli Gönderilen 101

aa) Gönderilenin Banka Olması Durumu 102

bb) Aracı Konişmento Hamilleri 105

Navlun Sözleşmesine Göre Gönderilenin Belirlenmesi 106

Denizde Eşya Taşıma Senetlerine Göre Belirlenmesi. 107

a) Konişmentoya Göre Belirlenmesi 107

b) Deniz Yük Senedine Göre (Sea Waybill) Belirlenmesi . 108

Talimat ile Belirlenmesi. 109

Gönderilenin İhbar Adresinden Ayırt Edilmesi . 110

Konişmentolarda Yer Alan Tacir (Merchant) Kavramının

Değerlendirilmesi 112

NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN NİTELİĞİ AÇISINDAN GÖNDERİLENİN

AKİT TARAFLARLA İLİŞKİSİ . 113

Gönderilenin Taşıyan ile İlişkisi . 113

Konişmento ve Yolculuk Çarteri Sözleşmesi Açısından. 114

Konişmento ve Kırkambar Sözleşmesi Açısından 115

Gönderilenin Taşıtan ile İlişkisi 115

Genel Olarak 115

 

12 Önsöz

Mesafeli Satım Sözleşmeleri Açısından . 115

a) CIF Satış Sözleşmesi Açısından. 118

b) FOB Satış Sözleşmesi Açısından . 119

 

III. DİĞER HUKUK SİSTEMLERİNDE NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN

NİTELİĞİYLE BAĞLANTILI OLARAK GÖNDERİLENİN TAŞITAN VE

TAŞIYAN İLE İLİŞKİSİ. 120

Fransız Hukukunda 120

İngiliz Hukukunda. 123

Alman Hukukunda 123

Hollanda Hukukunda . 125

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

GÖNDERİLENİN NAVLUN ALACAĞINDAN SORUMLULUĞU

BORÇ VE SORUMLULUK KAVRAMLARI . 127

SORUMLULUĞUN KAYNAĞI 128

Genel Olarak. 128

Borca Kanuni Katılma 128

Borcun Kanuni Üstlenilmesi . 130

III. GÖNDERİLENİN NAVLUNDAN SORUMLU TUTULMASININ ŞARTLARI. 134

Sözleşmede ya da Denizde Taşıma Senetlerinde Kararlaştırılmış

Olması. 134

Navlun Sözleşmesinde Kararlaştırılması 134

Konişmentoda Kararlaştırılması 134

a) Kırkambar Sözleşmelerinde. 134

b) Çarter Sözleşmelerinde 135

Deniz Yük Senedinde (Sea Waybill) Kararlaştırılması . 138

Gönderilenin Eşyanın Teslimini Talep Etmesi . 139

Üçüncü Kişi Lehine Sözleşmelerde Edimi Kabul ve

Gönderilenin Edimi Kabulü  139

Geçerlilik Şartları. 144

Üçüncü Kişi Lehine Sözleşme Teorisi Açısından Gönderilenin

Edimi Kabul Anlamına Gelen Davranışları  145

a) Konişmentonun ve Diğer Denizde Taşıma Senetlerinin

Taşıyana İbrazı. 145

 

Önsöz 13

b) Teminat Mektubunun İbrazı 148

c) Taşıma Ücretinin Ödenmesi. 151

d) Doğrudan Gümrüğe Başvuru. 151

e) Doğrudan Liman İdaresine Başvuru 153

f) Gönderilenin Eşyayı İnceleme veya Tespit Talebinin

Değerlendirilmesi. 154

Navlun Borcunun Belirlenmesi. 156

Çarter Sözleşmelerinde Navlunun Belirlenmesi. 156

a) Genel Olarak 156

b) Yükün Ekonomik Değerine Göre Belirlenmesi 158

c) Navlunun Yükün Miktarına Göre Belirlenmesi . 158

d) Navlunun Zamana Göre Belirlenmesi 162

e) Navlunun Götürü Usulüne Göre Belirlenmesi (Lump

Sum) . 164

f) Navlunun Geminin Azami Yük Taşıma Kapasitesine Göre

Belirlenmesi 165

g) Navlunun “Worldscale” Kullanılarak Belirlenmesi . 166

Kırkambar Sözleşmelerinde Navlunun Belirlenmesi 167

a) Genel Olarak 167

b) Navlunun Konferans Tarifeleri Uyarınca Belirlenmesi . 168

c) Sürşarj Uygulamaları 170

d) Konteyner Başına Götürü Navlun Yöntemi (Lump Sum

Box Rate)  171

e) Her Nevi Eşya İçin Konteyner Başına Mutad Navlun

Yöntemi (Freight All Kinds). 171

f) Mutad Navlun. 172

Navlun Borcunun İfa Zamanı . 172

Genel Olarak 172

Ödeme Zamanına İlişkin Sözleşme Kayıtları 174

a) Peşin Navlun (Freight Prepaid) 174

b) Boşaltma Limanında Ödemeli Navlun. 177

Navlun Borcunun Hangi Para Birimi ile Ödeneceği Sorunu ve

Ödeme Şekli . 178

 

14 Önsöz

Eşyanın Zıyaa veya Hasara Uğramasının Gönderilenin Navlun

Borcuna Etkisi. 179

Eşyanın Zıyaı Durumunda. 179

a) Eşyanın Kaza Sonucunda Zayi Olmasının Gönderilenin

Navlun Borcuna Etkisi  180

b) Eşyanın Taşıyanın veya Adamlarının Kusurlu Bir Davranışıyla

Zayi Olmasının Gönderilenin Navlun Borcuna Etkisi . 182

c) Eşyanın Yük İlgilisinin Kusuruyla Zayi Olmasının

Gönderilenin Navlun Borcuna Etkisi 183

d) TTK’nın Emredici Hükümleri ve Sözleşme Şartları

Açısından Değerlendirme 184

Eşyanın Hasarı Durumunda . 184

Navlun Alacağı Bakımından Özellik Arz Eden Durumlar ve

Gönderilenin Sorumluluğu 186

Ölü Navlun (Dead Freight) 186

Mesafe Navlunu (Pro Rata Freight). 188

Geri Sevk Navlunu (Back Freight) . 193

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

GÖNDERİLENİN TAŞIYANIN

DİĞER ALACAKLARINDAN SORUMLULUĞU

 

GÖNDERİLENİN SÜRASTARYA ÜCRETİNDEN SORUMLULUĞU 195

Genel Olarak. 195

Çarter Sözleşmesinde Süreler 196

Starya Süresi 196

Sürastarya Süresi 199

a) Sürastarya Süresinin Belirlenmesi 200

b) Sürastarya Süresinin Başlangıcı. 202

c) Sürastarya Süresinin Hesabı 203

Sürastarya Ücreti ve Hukuki Niteliği 205

Sürastarya Ücretinin Belirlenmesi. 208

Sürastarya Ücretinin İfa Zamanı. 210

Gönderilenin Sürastarya Ücretinden Sorumlu Tutulmasının

Şartları 210

Kırkambar Sözleşmesi Açısından Değerlendirmeler. 214

 

Önsöz 15

GÖNDERİLENİNGECİKMEDENKAYNAKLANANZARARLARDAN

SORUMLULUĞU (DAMAGES FOR DETENTION). 215

Gecikme Zararı Kavramı 215

Gecikme Zararının Hukuki Niteliği ve Sürastarya Kurumundan

Farkı  217

Yolculuk Çarteri Sözleşmesi Kapsamında Meydana Gelmesi

Muhtemel Gecikme Zararları . 218

Yükleme Limanında Meydana Gelen Gecikme Zararları . 218

Boşaltma Limanında Meydana Gelen Gecikme Zararları 221

Kırkambar Sözleşmesi Açısından Değerlendirmeler 223

Yükleme Limanında Meydana Gelen Gecikmeler . 223

Boşaltma Limanında Meydana Gelen Gecikmeler 223

Gecikme Zararının Kapsamı . 224

Gönderilenin Gecikme Zararından Sorumluluğu 225

III. GÖNDERİLENİN KONTEYNER KAYNAKLI SORUMLULUĞU . 226

Konteynera İlişkin Genel Açıklamalar . 226

Gönderilenin Konteyner Demurajından Sorumluluğu . 231

Konteyner Demurajı Kavramı . 231

Uygulanacak Hükümlerin Tespiti 233

Konteyner Demurajının Hukuki Niteliği. 235

Gönderilenin Konteyner Demurajından Sorumluluğunun

Şartları . 238

Konteyner Demurajı Sebebiyle Gönderilenin Ödemekle

Yükümlü Olduğu Alacak Miktarının Belirlenmesi 241

Gönderilenin Konteyner Gecikmesinden Sorumluluğu . 243

Genel Olarak 243

Konteyner Gecikme Ücretinin Niteliği ve Belirlenmesi . 243

Gönderilenin Konteynerin Kirli İadesinden Sorumluluğu 244

Gönderilenin Konteynerin Zıya ve Hasarından Sorumluluğu . 245

GÖNDERİLENİN GÜMRÜK RESMİ VE BAŞKA MASRAFLARDAN

SORUMLULUĞU 247

GÖNDERİLENİN YÜKLEME VE BOŞALTMA MASRAFLARINDAN

SORUMLULUĞU 248

Kanuni Düzen 248

 

16 Önsöz

Sözleşmesel Düzen 250

Gross Terms Kaydı 250

FIO/FIOS/FIOST Kaydı . 254

a) Taşıtanın Yükleme ve Boşaltma Masraflarından

Sorumluluğu. 255

b) Gönderilenin Yükleme ve Boşaltma Masraflarından

Sorumluluğu 255

c) FIOST Alternatifinin Tercih Edilmesi Durumunda

Boşaltma ve Yükleme Aşamalarında Gemiye Gelen

Zararın Gönderilenin Sorumluluğuna Etkisi. 257

d) Kaptanın Yükleme ve Boşaltma İşlemlerine Nezaret

Görevi ve Bunun Gönderilenin Sorumluluğuna Etkisi . 258

Incoterms Uyarınca Kararlaştırılan Teslim Şeklinin

Gönderilenin Sorumluluğuna Etkisi 261

Kırkambar Sözleşmesi Açısından Değerlendirmeler. 262

SONUÇ 265

KAYNAKÇA. 271