Anonim Ortaklıkta Esas Sözleşmesel Bağlam

6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre



ANONİM ORTAKLIKTA ESAS SÖZLEŞMESEL BAĞLAM



Necdet UZEL



A.KONUNUN ÖNEMİ VE SUNUŞ

B.YORUM KURALI

Birinci Bölüm

BAĞLI NAMA YAZILI PAYLARIN DEVRİ

A.PAY DEVİRLERİNDE GENEL İLKE

1.Merkez Kavram Olarak "Nama Yazılı Pay" Terimi

a.Terim Tercihine İlişkin Kanuni Gerekçelendirme

b.Pay Kavramının Anlamsal Çeşitliliği

c.Kanunun Sistematiğine İlişkin Eleştiri ve Öneri

2.Devir Serbestisi

B.DEVİR İÇİN GEREKLİ OLAN İŞLEMLER

1.Devir İşleminin Taraflar Arasında Yapılması

a.Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar Bakımından

b.Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar Bakımından

(1)Borsa İçi veya Kanalıyla Yapılan Devirler

i.Taraflar Arasında Devrin Yapılması

ii.MKK'nın Devre Katılımı

(a)Hükmün Amacı ve Uygulanması

(b)Yükümlülüğünün İhlali

(2)Borsa Dışında Yapılan Devirler

2.Tarafların Hak ve Borçları

3.Ortaklığın Onayı veya Tanınma İsteminin Kabulü

a.Onay ve Tanınma İstemlerinin Farklılığı

b.İstemde Bulunacak Kişi

c.Yetkili Organ

d.Onay veya Tanınma Kararının Açıklanması

e.Onay ve Tanınma Kararının Hukuki Sonuçları

(1)Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar

(2)Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar

i.Genel Olarak

ii.Mülkiyet ve Paya Bağlı Hakların Geçiş Aşamaları

(a)Bağlı Nama Yazılı Payların Borsa İçinde Devri

(a1)Tanınma İstemi Öncesi

(a2)Tanınma İstemi Sonrası

(a3)Tanınma İsteminin Kabulü

(b)Bağlı Nama Yazılı Payların Borsa Dışında Devri

(b1)Tanınma İstemi Öncesi

(b2)Tanınma İstemi Sonrası

(b3)Tanınma İsteminin Kabulü

(c)Pay Sahipliği Görünümlerine Genel Bakış

f.Hukuka Aykırı Onay ve Tanınma Kararları

C.PAY DEFTERİNE KAYIT İŞLEMİ

1.Genel Olarak

2.Bağlı Nama Yazılı Pay Devirlerinde Kayıt Usulü

İkinci Bölüm

ESAS SÖZLEŞMESEL BAĞLAMIN ÖZELLİKLERİ VE PAY DEVİR SÜRECİNDEKİ ETKİLERİ

A.ESAS SÖZLEŞMESEL BAĞLAMA İLİŞKİN ESASLAR

1.Esas Sözleşmesel Bağlamın Öngörülme Nedenleri

a.Genel Olarak

b.Kanuni Bağlam Sistemi ile Karşılaştırılması

(1)Kanuni Bağlamın Genel Esasları

(2)Öngörülme Nedenlerinin Farklılığı

2.Temel İlkeler

a.Esas Sözleşmesel Bağlam İlkelerinin Tespiti

b.Esas Sözleşmesel Bağlama Konu Olabilecek Paylar

c.Esas Sözleşmesel Bağlam Hükümlerinin Öngörülmesi ve Kaldırılması

(1)Bağlamın Öngörülmesi

i.İlk Esas Sözleşmede Öngörülmesi

ii.Esas Sözleşme Değişikliği ile Öngörülmesi

(a)Esas Sözleşme Değişikliğinin Konusu

(b)Esas Sözleşme Değişikliğinin Hukuki Sonuçları

(c)Geçiş Döneminde Uygulanacak Yetersayıların Tespiti

(2)Bağlamın Kaldırılması

d.Esas Sözleşmesel Bağlamın Uygulanacağı İşlemlerin Tespiti

(1)Bağlama Tabi Hukuki İşlemler

i.Mülkiyetin Devri ile Sonuçlanan Hukuki İşlemler

ii.İntifa Hakkı

iii.Hakların Kullanımında Üçüncü Kişinin Yetkilendirilmesi

(2)Bağlama Tabi Olmayan Hukuki İşlemler

i.Rehin Hakkı

ii.Temsilci Atanması

iii.Pay Sahibi Ortaklığın Üzerindeki Kontrol Değişikliği

e.Devredilebilirlik Şartlarının Ağırlaştırılması Yasağı

(1)Yasağın Anlamı ve Öngörülme Nedeni

(2)Yasağın Kapsamı ve Uygulanması

(3)Alım, Önalım, Geriye Alım ve Öncelik Haklarının Geçerliliği

i.Genel Olarak

ii.TK Bakımından Geçerliliğin Değerlendirilmesi

3.Devir Sınırlamalarının Etkisizleştiği Haller

a.Ortaklığın Tasfiyeye Girmesi

b.Esas Sözleşmesel Bağlamın Askıya Alınması

c.Rüçhan Hakkının Kullanılması

d.Değiştirme ve Alım Haklarının Kullanımı

e.Miras, Mirasın Paylaşımı, Mal Rejimi, Cebri İcra

(1)Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar

i.Genel Olarak

ii.Onay İstemi ve Ortaklığın Devre Katılımı

(a)Özel Düzenlemenin Tanıtılması

(b)Mülkiyet ve Paya Bağlı Hakların Geçiş Aşamaları

iii.Düzenlemenin Amacı

iv.Anılan Hallerin Sınırlı Sayıda Olup Olmadığı Sorunu

(a)Öğreti ve Yargı Kararlarında Benimsenen Çözüm

(b)Değerlendirme

(2)Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar

i.Genel Olarak

ii.Tanınma İstemi ve Ortaklığın Devre Katılımı

(a)Özel Düzenlemenin Tanıtılması

(b)Mülkiyet ve Paya Bağlı Hakların Geçiş Aşamaları

iii.Cebri İcranın İstisna Olarak Kabulünün Yerindeliği

iv.Anılan Hâllerin Sınırlı Sayıda Olup Olmadığı Sorunu

(a)Öğreti ve Yargı Kararlarında Benimsenen Çözüm

(b)Değerlendirme

4.Devir Sınırlamalarının Dolanılması Yasağı

a.Pay Defterine Kayıt Yapmaktan Kaçınma Hakkı

(1)Genel Olarak

(2)Hukuki Niteliği

(3)Kayıt Yapmaktan Kaçınma Hakkının Kullanımı

(4)Red Sebebinin Bildirilmesi ve Hukuki Sonuçları

b.Pay Defterindeki Kaydın Silinmesi Hakkı

(1)Genel Olarak

(2)Kaydın Silinmesine İlişkin Koşullar

i.Devralanın Yanlış Beyanlarının Karara Etkili Olması

ii.İlgililerin Görüşlerinin Alınması

iii.Kaydın Silinmesine İlişkin Yazılı Bilgilendirmede Bulunma

(3)Kaydın Silinmesi İşleminin Hukuki Sonuçları

i.Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar

ii.Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar

(4)Kaydın Silinmesi İşleminin Hukuka Aykırılığı Hâlinde Dava Haklarının Kullanımı

B.ESAS SÖZLEŞMESEL RED SEBEPLERİNİN İLERİ SÜRÜLMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI

1.Genel Olarak

a.Borsaya Kote Edilmemiş Paylar Yönünden Red Sebepleri

b.Borsaya Kote Edilmiş Paylar Yönünden Red Sebepleri

2.Esas Sözleşmesel Red Sebeplerinin Tespiti

3.Red Sebeplerinin İleri Sürülmesine İlişkin İlkeler

a.Bildirimin Konusu ve Red Sebebinin Bildirilmesi

b.Bildirimin Muhatabı

c.Bildirimin Süresi

4.Reddin Hukuki Sonuçları

a.Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar

b.Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar

5.Red Sebebinin veya Bildirimin Hukuka Aykırılığı

a.Genel Olarak

b.Onayın ve Tanınma İsteminin Sağlanmasına Yönelik Dava

(1)Hukuki Nitelik

(2)Davanın Tarafları

i.Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar

ii.Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar

(3)Hukuki Sonuçları

i.Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar

ii.Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar

(a)Öğretinin Konuya İlişkin Yaklaşımı

(b)Değerlendirme

c.Tazminat Davası

(1)Dava Hakkının Kullanımı

(2)Davanın Taraflarının Tespiti

i.Borsaya Kote Edilmiş Nama Yazılı Paylar

ii.Borsaya Kote Edilmemiş Nama Yazılı Paylar

Üçüncü Bölüm

ESAS SÖZLEŞMESEL RED SEBEPLERİ

A.ÖNEMLİ SEBEP UYARINCA DEVRİN SINIRLANMASI

1.Önemli Sebep Kavramı

a.Kavramın Ortaya Çıkışı

b.Kavramın Tanımlanması

2.Karşılaştırmalı Hukukta Red Sebeplerinin Değerlendirilmesi

a.İngiltere

b.Fransa

c.İspanya

d.Belçika

e.Almanya

3.Önemli Sebep Kavramının Tercihinin Yerindeliği

4.Red Sebeplerinin Geçerliğinin Değerlendirilmesi

a.Genel Olarak

b.Şirketin İşletme Konusu

(1)Reddi Haklı Gösterebilecek Dayanaklar

i.Mesleki Nitelik veya Yeterlilik Temeline Dayalı Red Sebepleri

ii.Dini, Felsefi ve Politik Eğilim Temeline Dayalı Red Sebepleri

iii.Ortaklığın Rakiplerinin Pay Alımlarını Engellemek Üzere Öngörülen Red Sebepleri

(2)Reddi Haklı Gösteremeyecek Dayanaklar

i.Ailesel Aidiyet Temeline Dayalı Red Sebepleri

ii.Bölgesel veya Coğrafi Aidiyet Temeline Dayalı Red Sebepleri

iii.Vatandaşlık Şartı Temeline Dayalı Red Sebepleri

c.İşletmenin Ekonomik Bağımsızlığı

(1)Reddi Haklı Gösterebilecek Dayanaklar

i.Kontrol Değişikliğinin Engellenmesi

ii.Yüzdesel Sınırı Aşan Pay Alımlarının Engellenmesi

(2)Reddi Haklı Gösteremeyecek Dayanaklar

i.Tüzel Kişilerin Pay Alımlarının Engellenmesi

ii.Yabancıların Pay Alımlarının Engellenmesi

B.YÜZDESEL SINIR UYARINCA DEVRİN SINIRLANMASI

1.Genel Olarak

2.Yüzdesel Sınır Uyarınca Tanınma İsteminin Reddi

3.Esas Sözleşmesel Bağlama Tabi Devirlerin Tespiti

4.Karşılaştırmalı Hukukta Kote Edilmiş Nama Yazılı Payların Esas Sözleşmesel Bağlama Konu Edilmesi Sorunu

a.İngiltere

b.Fransa

c.İspanya

d.Belçika

e.Almanya

5.Bağlam Öngörülebilmesi İmkanının Eleştirisi

a.Yüzdesel Sınır Uygulamasına İlişkin Gözlemlenebilecek Sorunlar ve Türk Hukuku Bakımından Çözüm Önerileri

b.Esas Sözleşmesel Bağlam Öngörülebilmesine İmkan Tanıyan Hükümlerin Yerindeliği ve Uygulama Önerileri

Dördüncü Bölüm

BORSAYA KOTE EDİLMEMİŞ NAMA YAZILI PAYLARI SATIN ALMA ÖNERİSİNDE BULUNMA HAKKI

A.SATIN ALMA ÖNERİSİNDE BULUNMA HAKKININ NİTELİĞİ

1.Genel Olarak

2.Hukuki Niteliği

a.Esas Sözleşmede Öngörülmesinin Zorunlu Olmayışı

b.Devir Sınırlama İradesine İlişkin Esas Sözleşmesel Dayanağın Gerekliliği

3.Hakkın Kullanımının Yöneldiği Amaçlar

B.SATIN ALMA ÖNERİSİNDE BULUNMA HAKKININ KULLANILMASI

1.Hakkın Kullanımına İlişkin İlkeler

a.Satın Alma Önerisinde Bulunularak Red Kararı Verilmesi

(1)Satın Alma Önerisinde Bulunulması

(2)Satın Alma Önerisinin İçeriği

(3)Satın Alma Önerisinin Yapılabileceği Sürenin Tespiti

(4)Satın Alma Önerisinin Şarta Bağlı Olarak Kullanımı

i.İradi Devirlerde Şarta Bağlı Olarak Teklif Yapılması

ii.Kanuni Geçişlerde Şarta Bağlı Olarak Teklif Yapılması

b.Gerçek Değerin Hesaplanması

(1)Gerçek Değer Kavramı ve Değerleme İlkeleri

(2)Değerlemeye Esas Alınacak An

2.Hakkın Kullanımına İlişkin Aşamaların Tespiti

a.Ortaklığın Payları Satın Alma Önerisinde Bulunması

b.Pay Sahibinin Kabul Kararı

3.Ortaklığın Kendi Paylarını Edinmesi

a.Kendi Paylarını Edinme Yasağının Genel Kural Niteliği

b.Uygulanacak Hükümlerin Tespiti

(1)Kanuni Düzenlemenin İncelenmesi

i.Ortaklığın Kendi Paylarını Edinmesinin İstisnaları

ii.İvazsız İktisap

iii.Yakın ve Ciddi Bir Kaybın Önlenmesi

(2)Payların Edinilmesine Bağlı Hukuki Sonuçlar

i.Payların Elden Çıkarılması Zorunluluğu

ii.Pay Sahipliği Haklarının Durumu

SONUÇ

Ek I (İsviçre Federal Mahkemesi Kararı)

Ek II (Esas Sözleşme Örnekleri)

VET Anonim Ortaklığı Esas Sözleşmesi

NESTLE Anonim Ortaklığı Esas Sözleşmesi

NOVARTİS Anonim Ortaklığı Esas Sözleşmesi

THE SWATCH GROUP Anonim Ortaklığı Esas Sözleşmesi

ROCHE HOLDING Anonim Ortaklığı Esas Sözleşmesi