Milletlerarası Özel Hukuk - II Pratik Çalışma Kitabı_{Vatandaşlık Hukuku Ve Yabancılar Hukukuna İlişkin Seçilmiş Mahkeme Kararları}

Prof. Dr. Nuray EKŞİ

İçindekiler


- Vatandaşlık Hukukuna İlişkin Kararlar 
- Yabancılar Hukukuna İlişkin Kararlar

İÇİNDEKİLER
ÜÇÜNCÜ BASIYA ÖNSÖZ III
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ V
ÖNSÖZ. VII
KISALTMALARLI
Birinci Bölüm
VATANDAŞLIK HUKUKUNA İLİŞKİN KARARLAR
I. VATANDAŞLIK KANUNLARININ ZAMAN İTİBARİYLE
UYGULANMASINA İLİŞKİN KARARLAR.3
1. 1312 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 13
Danıştay Dava Daireleri Kurulu, E. 1976/171, K. 1977/298,
T. 30.09.1977: Vatandaşlık kanunlarının zaman itibariyle
uygulanması; 3.9.1961 tarihinde evlenme yoluyla Yunan
vatandaşlığını kazanan Marya Deliyani’nin 403 sayılı
TVK’nın 25/a maddesine göre Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi; Marya Deliyani’nin 3.9.1961 tarihinde bir Yunan
vatandaşı ile yaptığı evlenme akti sırasında reddetmemek
suretiyle Yunan vatandaşlığına geçmesi; evliliğin yapıldı-
ğı tarih dikkate alındığında 25.5.1964 tarihinde yürürlüğe
giren 403 sayılı TVK’nın evlenme ve Yunan vatandaşlığına
geçiş tarihi itibariyle davacı hakkında uygulama olanağı-
nın bulunmaması; Marya Deliyani’nin evlendiği sırada yü-
rürlükte bulunan 1312 sayılı TVK’nın uygulanması; 1312
sayılı TVK’nın 13. maddesinde “ecnebilerle evlenen Türk
kadınları Türk kalırlar” hükmüne yer verilmesi.3
2. 403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 5 ve md. 42
Danıştay 10. Daire, E. 2015/4529, K. 2016/720, T. 01.02.2016:
Türk vatandaşıyla evlenen, kimlik numarası verilerek eşinin nüfus kütüğüne kaydı yapılan Türkmenistan asıllı da-
X
vacının nüfusta Türk vatandaşlığını kazanmadığı halde
Türk vatandaşı gibi tescilinin yapılması; İçişleri Bakanlığı
tarafından nüfusa sehven yazılan Türk vatandaşlığı kaydı-
nın silinmesine karar verilmesi; İçişleri Bakanlığı tarafından verilen kararın iptali istemiyle dava açılması; işlem tarihinde yürürlükte bulunan 403 sayılı TVK hükümlerinin
uygulanması 7
II. TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASINA
İLİŞKİN KARARLAR.10
1. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 6-7
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Ek Geçici md. 2
Anayasa Mahkemesi, E. 2007/89, K. 2010/3, T. 14.01.2010:
Türk anne ve yabancı babadan evlilik birliği içinde 1969
yılında doğan davacının Türk vatandaşı olduğunun tespiti
için yaptığı başvurunun reddi işlemine karşı açtığı davada, itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu savını
ciddi bulan Mahkemece, iptali için Anayasa Mahkemesi’ne
başvurulması; iptali istenilen kural uyarınca 22.5.1964-
17.2.1981 arasındaki dönemde Türk anadan doğmasına
rağmen Türk vatandaşlığını kazanamayan küçüklerin; ana,
baba ya da yasal temsilcileri başvurmadıkları takdirde, ergin olmalarından başlamak üzere üç yıllık süre içinde mü-
racaat etmeleri durumunda seçme yoluyla Türk vatandaş-
lığını kazanabileceklerinin düzenlenmesi; iptali istenilen
kuralın yer aldığı 403 sayılı TVK’nın, 5901 sayılı TVK’nın
47. maddesinin birinci fıkrası ile yürürlükten kaldırılması ve 5901 sayılı TVK’nın 12.6.2009 tarihinde yürürlüğe
girmesi; 5901 sayılı TVK’nın 6-7. maddeleri gereğince evlilik birliği içinde Türk anadan doğanların, bu konuda herhangi bir başvuruya gerek bulunmaksızın doğumla Türk
vatandaşlığını kazanması; ayrıca kuralın uygulanmasına
ilişkin zaman sınırlamasının da bulunmaması; 5901 sayı-
lı TVK’nın yürürlüğe girmesinden önce doğmuş olan Türk
ananın çocuklarının da doğdukları andan itibaren Türk
vatandaşlığını kazanmış kabul edilmesi; buna göre itiraz
konusu kuralın davada uygulanma niteliği bulunmadığından, konusu kalmayan istem hakkında karar verilmesine
yer olmaması10
XI
2. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 6-7
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Ek Geçici md. 2
Danıştay 10. Daire, E. 2011/2247, K. 2011/5111, T. 25.11.2011:
Suriye vatandaşı baba ve Türk vatandaşı anadan 23.7.1972
tarihinde doğan ve 403 sayılı TVK’nın bu tarihte yürürlükte bulunan hükümlerine göre babadan dolayı Suriye
vatandaşı olduğu için doğumla Türk vatandaşlığını kazanamayan Suriye vatandaşının ana ve babasının 13.2.1981
günlü ve 2383 sayılı Kanun ile 403 sayılı TVK’ya eklenen
ek geçici 2. madde uyarınca başvuruda bulunmaması nedeniyle Türk vatandaşlığını doğumla kazanamaması; Suriye
vatandaşının reşit olduğu tarihten itibaren 3 yıl içinde baş-
vuruda bulunmaması nedeniyle Türk vatandaşlığını seçme
yoluyla da kazanamaması; Suriye vatandaşının, 5901 sayılı TVK’nın 6-7. maddelerine istinaden Türk vatandaşlı-
ğını kazanmak için 2009 yılında yaptığı başvurunun reddi
üzerine red işleminin iptali için dava açması; 403 sayılı
TVK’nın yürürlük tarihi olan 22.5.1964’den 17.2.1981’e
kadarki dönemde Türk anadan doğmasına rağmen Türk
vatandaşlığını kazanamayan küçüklerin; ana, baba ya da
yasal temsilcileri başvurmadıkları takdirde, ergin olmalarından başlamak üzere üç yıllık süre içinde müracaat etmeleri durumunda seçme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanabileceklerine ilişkin düzenlemenin, dava konusu işlem
tarihinde yürürlükte bulunan 5901 sayılı TVK uyarınca
yürürlükten kaldırılarak, evlilik birliği içinde Türk anadan
doğanların, bu konuda herhangi bir başvuruya gerek bulunmaksızın doğumla Türk vatandaşlığını kazanacakları
hükmüne yer vermesi ve bu kuralın uygulanmasına ilişkin
zaman sınırlaması da belirtmemesi karşısında, 5901 sayılı
TVK’nın yürürlüğe girmesinden önce evlilik birliği içinde
Türk anadan doğan davacının Türk vatandaşlığına alınma
talebiyle yaptığı başvurunun kabul edilmesi gerekirken,
aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmaması 14
3. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 7
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Ek Geçici md. 2
Danıştay 10. Daire, E. 2012/5692, K. 2015/4040, T.
05.10.2015: Annesi Türk, babası Yunan vatandaşı olan davacının, annesinin Türk vatandaşı olması nedeniyle Türk
XII
vatandaşlığına alınması istemiyle yaptığı 13.10.2010 tarihli başvurunun, 403 sayılı Kanun’un 2. ek geçici maddesi
kapsamında başvuru süresi geçirildiğinden bahisle reddine
karar verilmesi; 1964-1981 yılları arasında Türk anneden
yabancı babadan doğan çocukların Türk vatandaşlığını kazanamaması; 1981 yılında yapılan düzenlemeyle 1964-1981
yılları arasında Türk anneden yabancı babadan doğan çocuklara üç yıllık süre içinde Türk vatandaşlığına başvuru
hakkının tanınması; bu sürenin hak düşürücü nitelikte
olması; Danıştay’a göre doğum tarihinde yürürlükte olan
vatandaşlık kanununun değil karar tarihinde yürürlükte olan vatandaşlık kanununun uygulanması; 5901 sayılı
Kanun’da Türk vatandaşlığının anne veya babadan kazanılmasının mümkün olması sebebiyle annesi Türk, babası
Yunan vatandaşı olan davacının vatandaşlık başvurusunun
reddedilmesine ilişkin işlemin hukuka aykırı olması .21
4. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı
Kanunu md. 10 md. 19 ve md. 9
Danıştay 10. Daire, E. 2013/1371, K. 2016/3095, T. 07.06.2016:
Türk vatandaşlığını yetkili makam kararıyla kazanmak için
başvuran Rus vatandaşının başvurusunun reddedilmesi;
Rus vatandaşının uzun zamandan beri Türkiye’de yaşaması, iyi düzeyde Türkçe konuşması, bir taşınmaz satın alması,
Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit
etme şartını yerine getirmesi sebebiyle idare mahkemesince
red işleminin iptal edilmesi; Danıştay tarafından Türkiye’ye
yerleşme niyetini yeterince ispatlayamadığından bahisle
idareye tanınan takdir yetkisi kullanılarak Rus vatandaşı-
nın Türk vatandaşlığına alınması istemiyle yaptığı başvurunun reddedilmesinin hukuka uygun bulunması .23
5. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 11 ve md. 15
Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına
İlişkin Yönetmelik md. 71(1)(ç)
Danıştay 10. Daire, E. 2013/5623, K. 2014/2100, T. 03.04.2014:
Moldova vatandaşı davacının yetkili makam kararıyla
Türk vatandaşlığını kazanmak için yaptığı başvurunun,
öğrenim hariç başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de
kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmak şartını taşımadığı
gerekçesiyle reddedilmesi; davacının Türk vatandaşlığını
XIII
kazanmak için idareye başvurduğu 12 Temmuz 2012 tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz olarak beş yıl
ikamet etmemesi .26
6. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 11(1)(b)
md. 19 ve Geçici md. 1; Türk Vatandaşlığı Kanununun
Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik md. 16(2)
Danıştay 10. Daire, E. 2012/8694, K. 2015/4046, T. 05.10.2015:
Türk soylu Makedonya vatandaşının yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuruda bulunması; Makedonya vatandaşının başvurudan itibaren
geriye dönük olarak Türkiye’de iki yıl ikamet etme şartını
sağlamadığı gerekçesiyle başvurusunun valilik tarafından
reddedilmesi; Türk vatandaşlığını kazanmak için yapılan
başvurular hakkında karar verecek yetkili makam İçişleri
Bakanlığı olmasına rağmen söz konusu başvurunun valilik
tarafından reddedilmesine ilişkin işlemin yetki yönünden
hukuka aykırı olması 30
7. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 11 ve md. 9-10
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına
İlişkin Yönetmelik md. 15
Danıştay 10. Daire, E. 2013/7443, K. 2016/3097, T. 07.06.2016:
Türk asıllı Irak vatandaşı davacının Türk vatandaşlığına
alınma istemiyle yaptığı başvurunun İçişleri Bakanlığı Nü-
fus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından reddedilmesi; davacının, uzun yıllardır Türkiye’de bulunması,
eğitimini Türkiye’de tamamlaması, annesi ve kardeşinin
Türk vatandaşı kişilerle evli olması; davacının eğitimini
Türkiye’de tamamladığına ilişkin mezuniyet belgesinin gerek başvuru dosyasına gerek dava dosyasına eklenmemesi
sebebiyle Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranış-
larıyla teyit etmek şartını yerine getirmemesi33
8. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 11; Türk
Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin
Yönetmelik md. 15 md. 71
Danıştay 10. Daire, E. 2015/4799, K. 2016/1831, T. 31.03.2016:
Türk vatandaşlığını kazanmak için yapılacak başvuruya
esas olmak üzere Türkiye’de kesintisiz olarak ikamet edilen
süreleri gösterir belge verilmesi talebinin yapılması; ikamet
tezkeresinin turistik vize niteliğinde olduğu gerekçesiyle
XIV
220 günlük turistik ikametin vatandaşlığa esas olacak ge-
çerli bir ikamet türü olmadığı ve dolayısıyla davacının geriye doğru kesintisiz beş yıllık ikametinin kesintiye uğradığı,
davacının kesintisiz ikamet ettiği sürenin 19 gün olduğunu belirten işlemin iptali için dava açılması; davalı idarece ‘turistik’ amaçla alınan ikamet tezkerelerinin Türkiye’de
yerleşme niyetini göstermediği ve bu nedenle vatandaşlık
başvurusunda esas alınamayacağının kabul edilmesi; 5901
sayılı Kanunda, ikamet türleri bakımından herhangi bir ayrıma gidilmeksizin yalnızca Türkiye’de ikamet etme ve yurtdışında geçirilen sürenin altı ayı geçmemesi koşullarının
aranması; ikamet türleri arasında ayrım yapmak suretiyle
tesis edilen dava konusu işlemin hukuka aykırı olması.36
9. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 13
Danıştay 10. Daire, E. 2013/6620, K. 2016/3088, T. 07.06.2016:
Türk vatandaşı iken Alman vatandaşlığına geçen davacı-
nın yeniden Türk vatandaşlığını kazanma talebi ile yaptığı
başvurunun İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri
Genel Müdürlüğü tarafından reddedilmesi; davacının dolandırıcılık suçundan Almanya’ya iadesinin istenilmesi;
davacının, yeniden Türk vatandaşlığını kazanması için gereken milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek hali
bulunmamak şartını sağlamaması.41
10. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2011/2841, K. 2011/2874, T. 05.07.2011:
Rusya Federasyonu vatandaşı olan davacının, Türk vatandaşı ile evli olması sebebiyle Türk vatandaşlığına alınma
istemiyle yaptığı başvurunun reddedilmesi; Rus vatandaşı-
nın, evlenme ile Türk vatandaşlığına alınması için geçmesi
gereken üç yıllık evlilik süresi içinde banka ve kredi kartlarını kötüye kullanma suçunu işlediğinin mahkeme kararı ile sabit olması; Rus vatandaşının işlemiş olduğu suçun
niteliği dikkate alındığında, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı
Kanunu’nun “Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması” başlıklı 16. maddesinin (c) bendinde belirtilen
milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil
edecek bir hali bulunmama şartını taşımadığı kanaatine
varıldığından vatandaşlığa alınma talebinin reddine iliş-
kin işlemde hukuka aykırılık bulunmaması43
XV
11. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2013/7573, K. 2014/1254, T. 27.02.2014:
Türk vatandaşı ile evli olan Kırgızistan vatandaşının, evliliğinin ikamet tezkeresi almak amacıyla yapılan formalite
bir evlilik olduğunun idarece tespit edilmesi üzerine ikamet
süresinin kısaltılması; bu işlemin iptali için Kırgızistan vatandaşı tarafından idare mahkemesinde dava açılması; evlilik ilişkisinin geçersizliğine hükmedilmesinin ancak adli
yargı yerince bu konuda verilecek bir karar ile mümkün
olması; adli yargı yerlerince verilmiş bir karar olmadıkça
idarece, evliliğin formalite (muvazaalı) olduğu konusunda
bir değerlendirme yapılarak idari işlem tesisine hukuken
olanak bulunmaması.47
12. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Türk Vatandaşı ile Evlenme Nedeniyle Türk
Vatandaşlığının Kazanılmasına ve Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Vatandaşlarının Türk Vatandaşlığını
Kazanmalarına İlişkin Yönetmelik md. 2(1)(b)(c)
Danıştay 10. Daire, E. 2012/2896, K. 2015/4043, T. 05.10.2015:
Türk vatandaşıyla evli olan Azerbaycan vatandaşının evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuruda bulunması; Azerbaycan vatandaşının ikametgâhının bulunduğu yerde yapılan araştırmalarda eşi ile birlikte aynı
çatı altında evlilik birlikteliği içerisinde yaşadığının tespit
edilmesi; ancak Azerbaycan vatandaşının Türk vatandaşıyla evlenmeden önce fuhuş yaptığına ilişkin kaydının olması
sebebiyle başvurusunun reddedilmesi50
13. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16 ve md. 10
Danıştay 10. Daire, E. 2012/8455, K. 2015/4050, T. 05.10.2015:
Türk vatandaşıyla evli olan Rus vatandaşı davacının, evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuruda bulunması; Rus vatandaşı hakkında idarece yapılan
inceleme sonucu, ikamet tezkeresinin olduğu, Türk vatandaşıyla olan evliliğinden bir müşterek çocuklarının bulunduğu, evliliğe ait ortak meskenlerinin olduğu, aynı adreste
evlilik birliği içerisinde yaşadıkları, komşuluk münasebetlerinin bulunduğu tespitlerine yer verilmesi; ancak davacının, suç işlemek amacıyla örgüt kurmak ve yönetmek,
bu örgüte üye olmak, örgüt faaliyeti çerçevesinde insan
ticareti yapmak, fuhuş yaptırmak suçlarından dolayı ceza
XVI
mahkemesinde yargılanması sebebiyle vatandaşlık baş-
vurusunun reddedilmesi; Rus vatandaşı hakkındaki ceza
yargılamasının beraat ile sonuçlanması, beraat kararından sonra kamu düzenine ve milli güvenliğe zarar verecek
davranışlarda bulunduğu, suç işlediği veya yasa dışı faaliyetler içinde yer aldığı yönünde herhangi bir tespit yapılmaması sebebiyle Türk vatandaşlığına alınma istemiyle
yapılan başvurunun reddi işleminin hukuka aykırı olması .52
14. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2013/6795, K. 2016/1798, T. 30.03.2016:
Rusya Federasyonu uyruklu davacının evlenme yoluyla
Türk vatandaşlığını kazanmak için yaptığı başvurunun
bulaşıcı hastalık taşıması, fuhuş yapması ve yurda giriş yasağının bulunması sebebiyle reddedilmesi; davacının Türk
vatandaşlığına alınmamasına dayanak eylem ve durumların davacının evlilik tarihinden yıllar önce meydana gelmesi; davacının evlilik tarihinden sonra evlilik birlikteliği ile
bağdaşmayacak eylemlerinin bulunduğuna dair herhangi
bir somut bilginin ve belgenin bulunmaması; Trabzon Fatih Devlet Hastanesi’nde yapılan muayene sonucunda davacının bulaşıcı hastalık taşımadığından bahisle daha önce
davacı hakkında konulan süresiz yurda giriş yasağının kaldırılması.56
15. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına
İlişkin Yönetmelik md. 28 ve md. 72
Danıştay 10. Daire, E. 2013/2556, K. 2016/1800, T. 30.03.2016:
Rusya vatandaşı davacının, evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanma talebinin Nüfus ve Vatandaşlık İşleri
Genel Müdürlüğü tarafından red edilmesi; Türk Vatandaş-
lığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 72(5).
maddesinde altı aydan fazla hapis cezası alanların Türk
vatandaşlığına alınmayacağının ifade edilmesi; resmi belgede sahtecilik suçundan dolayı Bakırköy 12. Asliye Ceza
Mahkemesince açıklanması geri bırakılan bir yıl sekiz aylık
hüküm dikkate alındığında ve Türk vatandaşlığına alınma
hususunda devletin hükümranlık yetkisi gözetildiğinde davacının Türk vatandaşlığına alınmaması yolunda tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmaması 59
XVII
16. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına
İlişkin Yönetmelik md. 72
Danıştay 10. Daire, E. 2013/7936, K. 2016/1802, T. 30.03.2016:
Azerbaycan vatandaşının evlenme yoluyla Türk vatandaş-
lığına alınması istemiyle yaptığı başvurusunun evlenmeden önce fuhuş yaptığı ve geçimini gayrimeşru yollardan
sağladığı gerekçesiyle reddedilmesi; davacının evlenmeden
önceki bazı eylemlerine dayanılarak vatandaşlık başvurusunun kabul edilmemesi; davacının Türk vatandaşı ile yapmış olduğu evliliğin aile birliği kurmaya yönelik olduğunun dosyaya sunulan belgelerden anlaşılması; Azerbaycan
vatandaşı tarafından yapılan vatandaşlık başvurusunun
kabulüne karar verilmesi gerekirken başvurunun reddi yolunda tesis edilen işlemin hukuka aykırı olması.64
17. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2013/2702, K. 2016/1894, T. 11.04.2016:
Kırgızistan vatandaşının evlenme yoluyla Türk vatandaş-
lığını kazanma başvurusunun fuhuş yaptığı gerekçesiyle
Türkiye’ye giriş yasağı konulması ve ceza davasının açılması sebebiyle reddedilmesi; ceza davasından beraat etmesi; vatandaşlığa alınma hususunda devletin egemenlik
hakkının bulunması; davacıya isnat edilen eylemlerin evlilik tarihinden sonra gerçekleşmesi 68
18. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2016/948, K. 2016/1907, T. 12.04.2016:
Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak için yapı-
lan başvurunun genel ahlak ve kamu sağlığını tehdit eden
yabancı suç tahdit kodu girilerek sınırdışı edildiği gerekçesiyle reddedilmesi; red kararının iptali için dava açılması;
davacının, Türk vatandaşı ile evlenerek aile birliği içerisinde yaşamını devam ettirmesi, hakkında yapılan tahkikatta
evlendikten sonra suç işlediğine ilişkin bir tespit bulunmaması ve evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunduğunun somut bilgilerle açıkça ortaya konulamaması;
evlenmeden önceki yaşamı ve hakkında yapılan yasal iş-
lemler gerekçe gösterilerek davacının başvurusunun reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık
bulunmaması .71
XVIII
19. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2013/4629, K. 2016/2323, T. 25.04.2016:
Türk vatandaşı ile evli olan Yunan vatandaşının evlenme
yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak için yaptığı başvurunun, milli güvenlik ve kamu düzeni sebebiyle reddedilmesi;
Yunan vatandaşı hakkında evlendikten sonra herhangi bir
olumsuzluğun tespit edilmemesi, Yunan vatandaşının evliliğini aile birlikteliği kurmak niyetiyle yapması, komşularınca evli olarak bilinmesi ve yakın akrabalarının yıllardır
Türkiye’de ikamet etmesi; Yunan vatandaşının kaçak elektrik kullanma suçundan dolayı hükmün açıklanmasının geri
bırakılmasına ilişkin adli sicil kaydının bulunması .74
20. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2013/5434, K. 2016/2494, T. 05.05.2016:
Türk vatandaşı ile evli olan Ermenistan vatandaşının evlenme yoluyla Türk vatandaşlığına alınma başvurunsunun
evlilik birlikteliğiyle bağdaşmayacak faaliyetlerde bulunması ve daha önce sınırdışı edilmesi sebebiyle reddedilmesi; evlilik birliği sağlandıktan sonra davacı hakkında
evlilik birliği ile bağdaşmayacak faaliyette bulunulduğuna
ilişkin herhangi bir tespitin olmaması.76
21. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2013/7734, K. 2016/3096, T. 07.06.2016:
Türk vatandaşı ile evli olan Çeçen vatandaşı davacının
Türk vatandaşlığına alınma başvurusunun evlilik birliği
ile bağdaşmayacak faaliyette bulunmama şartını taşımadı-
ğından bahisle reddedilmesi; Ankara 10. İdare Mahkemesince; davacı hakkında para karşılığı fuhuş yapmak suçundan işlem yapıldıktan sonra Türk vatandaşı ile evlenmesi;
evlilik süresi içerisinde bu yönde bir saptamanın bulunmaması; vatandaşlık başvuru inceleme komisyonunca yapılan
mülakat sonucunda davacı ve eşinin, evlilik birlikteliği
içerisinde yaşadıkları, evliliklerinin halen devam ettiği ve
ciddi olduğuna ilişkin kanaate varılması.79
22. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 16
Danıştay 10. Daire, E. 2013/4606, K. 2016/3166, T. 08.06.2016:
Gürcistan vatandaşının Türk vatandaşlığını evlenme yoluyla kazanması için yaptığı başvurunun reddedilmesi;
XIX
polis ve jandarma görevlileri tarafından tutulan tutanaklarda, davacının ve eşinin, ikamet ettikleri adreste komşuları tarafından tanındığının, evlilik birlikteliğinin devam
ettiğinin, evliliklerinin ciddi olduğunun ve anlaşmalı olmadığının yazılmış olması; davacının eşi ile birlikte yaşamadığına ve kamu düzenine aykırı hareket ettiğine ilişkin
herhangi bir bilgi ve belgenin bulunulmaması81
23. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 19
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 11
Danıştay 10. Daire, E. 2008/2042, K. 2012/109, T. 23.01.2012:
İran vatandaşının yetkili makam kararıyla Türk vatandaş-
lığına alınmasına ilişkin başvurusunun İçişleri Bakanlığı
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından
reddedilmesi; Türk vatandaşlığına alınıp alınmama konusunda idareye tanınan takdir yetkisinin, devletin hü-
kümranlık hakkının bir sonucu olması sebebiyle topluma
faydalı bir kişi olduğunu etrafına telkin edemeyen davacı-
nın Türk vatandaşlığına geçme istemi hakkında, devletin,
toplumun huzurunu ve güvenliğini sağlama görevi dikkate
alınarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırı-
lık bulunmaması82
III. TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAYBINA İLİŞKİN
KARARLAR84
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 24
5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 31
Danıştay 10. Daire, E. 1994/1028, K. 1995/6169, T. 28.11.1995:
Suriye uyruklu olan ve mallarına el konulan kişinin Türk
vatandaşlığına alınma kararının iptali; Bakanlar Kurulunun çok gizli işaretli “vatandaşlık kanunlarının uygulanmasına ilişkin yönergesinde” taşınmazlarına el konulan
Suriye vatandaşlarının el koyma kararı kaldırılıncaya kadar Türk vatandaşlığını kazanma taleplerinin kesinlikle
reddedilmesine ilişkin hükmün bulunması .84
1. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 27/1
18. HD, E. 2010/11235, K. 2010/15314, T. 30.11.2010: Davacı-
nın, Sende olan adının Sevde olarak düzeltilmesi için nüfus
müdürlüğü aleyhine açtığı davanın mahkemece kabul edilmesi; dosyada mevcut nüfus kayıt örneğinden, İçişleri Ba-
XX
kanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün
25.9.1997 tarih 97/10015 sayılı yazısına istinaden davacı-
nın Türk vatandaşlığından çıkmasına izin verilerek nüfus
kaydının kapatıldığının anlaşılması; mahkemece davacı-
nın nüfus kaydının, vatandaşlıktan çıkmasına izin verilmesi nedeniyle kapalı olduğu, bu nedenle nüfus kayıtları
üzerinde herhangi bir işlem yapılmayacağı gözetilmeksizin
adının düzeltilmesine ilişkin davanın reddi yerine kabulü-
ne karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olması85
3. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 43
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 25(ç)
Danıştay 10. Daire, E. 2008/3620, K. 2012/5554, T. 09.11.2012:
Askerlik görevini yerine getirmemesi nedeniyle 403 sayı-
lı TVK’nın 25(ç) maddesi uyarınca Türk vatandaşlığının
kaybettirilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu’nun 14.4.2003
tarih ve 2003/5481 sayılı kararının davacıya ilişkin kısmının iptali istemiyle dava açılması; davacının, bedel ödeyerek askerlik hizmetini yerine getirmek için başvuruda
bulunması ve geçici terhis belgesi alması; ancak askerlik
bedelinin dördüncü ve son taksitini ödememesi üzerine 15
aylık askerlik hizmetine tabi kılınması; noksan kalan askerlik hizmetini yerine getirmesi için yurt içinde yapılan
adres araştırmaları sonucunda davacının uzun süre önce
yurt dışına göç ettiğinin, kendisini ve ailesini tanıyan, gö-
ren ve adresini bilenin bulunmadığının saptanması; ilgili konsolosluklar aracılığı ile celbinin sağlanması, yurda
dönmesi, aksi halde vatandaşlığını kaybedeceğinin tebliğ
edilmeye çalışılması fakat tebligatın gerçekleştirilememesi üzerine Resmi Gazete’de ilan yoluyla duyuru yapılması; davacının yurda dönmemesi üzerine 403 sayılı TVK’nın
25(ç) maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulu kararıyla
Türk vatandaşlığının kaybettirilmesine karar verilmesi;
bu kararın 2.5.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanması
ve davacının bu kararı öğrenmiş olacağı en son tarih olan
2.5.2004 tarihinden itibaren 60 gün içinde dava açması gerekirken bu süre geçirildikten sonra 25.4.2008 tarihinde
açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasına girilememesi; 5901 sayılı TVK’nın 43. maddesinde, mülga 403 sayılı
TVK’nın 25. maddesinin (a), (ç), (d) ve (e) bentleri uyarınca
Türk vatandaşlığını kaybetmiş olan kişilerin başvurmaları
XXI
halinde, millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir
hali bulunmamak kaydıyla, Türkiye’de ikamet etme şartı
aranmaksızın Bakanlar Kurulu kararı ile yeniden Türk
vatandaşlığına alınabileceklerinin ifade edilmesi; davacı-
nın 5901 sayılı TVK’nın 43. maddesinden yararlanarak yeniden Türk vatandaşlığını kazanmak için başvuru yapma
hakkına sahip olması 87
IV. TÜRK VATANDAŞLIĞININ İSPATI VE YARGI
YOLUNA İLİŞKİN KARARLAR93
1. 403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 38
Danıştay İdarî Dava Daireleri Kurulu, E. 2004/3, K.
2005/2371, T. 06.10.2005: 1951 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığından çıkarılan Nazım Hikmet’in
nüfus sicil kayıtlarına Türk vatandaşlığından çıkarıldığına
ilişkin kaydın düşülmemiş olması; 2002 yılında MERNİS
projesi kapsamında farkedilen bu durumun idarece düzeltilmesi ve Nazım Hikmet’in nüfus kaydının silinmesi. 93
2. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 36 ve md. 7
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına
İlişkin Yönetmelik md. 63
Danıştay 10. Daire, E. 2012/9017, K. 2015/4047, T. 05.10.2015:
Babası Türk vatandaşı olan davacının, babasının Türk vatandaşı olması nedeniyle Türk vatandaşlığına alınması
istemiyle yaptığı başvurunun Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından reddedilmesi; 5901 sayılı
Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 63. maddesinde “ana veya babadan dolayı Türk vatandaşlığı iddiasında bulunan kişi iddiasını kanıtlayacak her türlü bilgiyi
ve belgeyi ibraz edebilir” hükmüne yer verilmesi; davacının
tıbbi raporlara dayanmayan asliye hukuk mahkemesinin
babasıyla arasında kimlik bilgileri değerlendirilerek bağ
kurulduğuna dair tespit kararını ibraz etmesi97
3. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 44
Danıştay 10. Daire, E. 2013/2516, K. 2016/3090, T. 07.06.2016:
Alman vatandaşlık yasalarının çifte vatandaşlığı kabul etmemesi nedeniyle, Türk vatandaşı olduğunun Alman makamlarınca bilinmemesi için kapalı kayıt nüfus kaydı verilmesi başvurusunun reddedilmesi; nüfus kaydı açık iken
XXII
kapalı nüfus kaydı verilebileceği yönünde mevzuatta bir
düzenlemenin bulunmaması.99
4. Anayasa md. 125
Anayasa Düzeni Hakkında Kanun md. 4
Danıştay Dava Daireleri Kurulu, E. 1981/102, K. 1981/852,
T. 25.09.1981: Behice Boran Hatko’nun Türk vatandaşlığı-
nın kaybettirilmesi; Anayasa Düzeni Hakkında Kanunun
4. maddesinde, Millî Güvenlik Konseyi’nin bildiri ve kararlarında yer alan veya yer alacak olan hükümlerle 12 Eylül
1980 tarihinden sonra çıkarılan veya çıkarılacak olan Bakanlar Kurulu kararnameleri ile üçlü kararnamelerin yü-
rütülmesinin durdurulması ve iptali isteminin ileri sürü-
lemeyeceğinin öngörülmesi; Behice Boran Hatko’nun Türk
vatandaşlığının kaybettirilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu
kararına karşı Anayasa Düzeni Hakkında Kanun uyarınca
dava açılmasının yasaklanması101
5. Anayasa md. 125
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu md. 40
Danıştay 10. Daire, E. 1982/3926, K. 1985/599, T. 21.03.1985:
Türk vatandaşlığına alınma başvurusuna altmış gün içinde cevap verilmemesi; Türk vatandaşlığına alınma talebine
ilişkin olan hazırlık ve araştırma aşamasında bulunan iş-
lemlerin idarî yargı denetimine tabi tutulmaması; vatandaşlıkla ilgili kesin ve yürütülmesi zorunlu işlemlerin dava
konusu yapılması.102
6. Anayasa md. 125
2575 Sayılı Danıştay Kanunu md. 24
2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu md. 15/1-a
Danıştay 10. Daire, E. 2013/3492, K. 2013/5814, T. 03.07.2013:
Türk vatandaşı ile evli Moldova vatandaşının evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanmak için başvurması; Moldova vatandaşının başvurusunun İçişleri Bakanlığı Nüfus
ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından reddedilmesi; red kararının iptali için Danıştay’da dava açılması;
iptale konu işlemin İçişleri Bakanlığı tarafından yapılması
sebebiyle Danıştay’da ilk derece görülecek uyuşmazlık niteliği taşımaması; davanın, idare mahkemesinin görev alanı içinde bulunması .103
XXIII
7. Anayasa md. 125
2575 Sayılı Danıştay Kanunu md. 24
2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu md. 15/1-a
Danıştay 10. Daire, E. 2013/6063, K. 2013/8285, T. 21.11.2013:
Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması için İçişleri
Bakanlığı’na yapılan başvurunun Bakanlık tarafından
reddedilmesi; İçişleri Bakanlığı’nın red işleminin iptali
için Danıştay’da dava açılması; Danıştay Kanunu’nun 24.
maddesi uyarınca İçişleri Bakanlığı’nın işlemlerine karşı
doğrudan Danıştay’da dava açılamaması; İYUK’un 15(1)(a)
maddesi uyarınca davanın görev yönünden reddedilerek,
dosyanın Ankara idare mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi 105
İkinci Bölüm
YABANCILAR HUKUKUNA İLİŞKİN KARARLAR
I. NON-REFOULEMENT İLKESİNE İLİŞKİN
KARARLAR111
1. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 4 ve md. 53; Anayasa md. 17
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm, Tedbire İlişkin Ara
Karar, Azizjon Hikmatov Başvurusu (Başvuru Numarası: 2015/18582), Karar Tarihi: 15.12.2015: Kilis üzerinden
Suriye’ye geçmeye çalışırken yakalanan Özbekistan vatandaşının kamu düzeni ve kamu güvenliği bakımından tehdit
oluşturduğu gerekçesiyle idari gözetim altına alınması ve
hakkında sınırdışı kararı verilmesi; başvurucunun sınırdı-
şı kararının iptali için açtığı davanın Batman İdare Mahkemesince reddedilmesi; başvurucunun, kendisi hakkında
verilen sınırdışı kararının uygulanması halinde ülkesinde
yaşam hakkı ile işkence ve kötü muamele yasağının ihlal
edileceği iddialarıyla bireysel başvuruda bulunması ve sı-
nırdışı kararının tedbiren durdurulmasını talep etmesi;
yasal yollardan Türkiye’ye gelerek uluslararası koruma talebinde bulunan başvurucunun ülkesindeki muhalif siyasi
gençlik hareketlerine katıldığı için hedef haline geldiğini
ve ülkesini terk etmek zorunda kaldığını öne sürmesi; baş-
vurucunun BMMYK’ya yaptığı iltica başvurusunun kabul
edilmesi ve güvenli üçüncü ülkeye yerleştirilmesine ilişkin
XXIV
sürecin başlatılması; başvurucunun ülkesine sınırdışı edilmesi hâlinde maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik ciddi
bir tehlikeyle karşılaşma ihtimali bulunduğu anlaşıldığından tedbir talebinin kabul edilmesi .111
2. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 4 ve md. 53; Anayasa md. 17
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm, Tedbire İlişkin Ara
Karar, R.M. Başvurusu (Başvuru Numarası: 2015/19133),
Karar Tarihi: 16.12.2015: Kahramanmaraş Valiliği Göç
İdaresi Müdürlüğü tarafından uluslararası koruma
başvurusu kapsamında haftalık imza yükümlülüğü-
ne aykırı davrandığı gerekçesiyle İran vatandaşının sı-
nırdışı edilmesine karar verilmesi; İran vatandaşının, sı-
nırdışı kararının uygulanması halinde ülkesinde yaşam
hakkının ihlal edileceği gerekçesiyle bireysel başvuruda
bulunması; başvurucunun sınırdışı işleminin yürütmesinin tedbiren durdurulmasını talep etmesi; başvurucunun, İran’da Tıp Bilimleri Üniversitesinde gösterilere
katıldığı gerekçesiyle İsfahan İslam Devrim Mahkemesi
tarafından mahkûmiyetine karar verildiğini ve İran İslam
Cumhuriyeti’nin devrilmesi yönünde faaliyette bulunmakla suçlandığını, anılan suçun ise idamla cezalandırıldığını
öne sürmesi; başvurucunun iddialarını doğrular nitelikte
bazı belge ve bilgiler sunması; İnsan Hakları İzleme Örgütünün İran’a ilişkin 2015 yılı İnsan Hakları Raporunda,
İran hukukuna göre çok sayıda suçun karşılığının ölüm
cezası olduğunun ve verilen cezaların da infaz edildiğinin
belirtilmesi sebebiyle başvurucunun tedbir talebinin kabul
edilmesi 115
3. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 4 md. 53; Anayasa md. 17 md. 19-20 ve md. 36
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm, Tedbire İlişkin Ara
Karar, M.A. Başvurusu (Başvuru Numarası: 2016/220),
Karar Tarihi: 20.01.2016: Rusya Federasyonu vatanda-
şı başvurucunun eşinin Halep’te gerçekleşen bir bombalı
saldırıda hayatını kaybetmesi üzerine çocuklarıyla birlikte
yasadışı yollardan Suriye’den Türkiye’ye geçmeye çalışırken kolluk görevlileri tarafından yakalanması; Türkiye’ye
yasal giriş ve Türkiye’den yasal çıkış kurallarını ihlal ettiği
XXV
gerekçesiyle sınırdışı edilmesine karar verilmesi; hakkında
verilen sınırdışı kararının uygulanması halinde etnik kö-
keni ve inançları nedeniyle ülkesinde yaşam hakkının, iş-
kence ve eziyet yasağının ihlal edileceği iddiasıyla bireysel
başvuruda bulunması; başvurucunun sınırdışı işleminin
yürütmesinin tedbiren durdurulmasını talep etmesi120
4. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 4; Mültecilerin Hukuki Durumuna
Dair Cenevre Sözleşmesi md. 33
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/1968, K. 2016/652, T.
17.03.2016: Mısır vatandaşı olan davacının Türkiye’ye yasal olarak giriş yaptıktan sonra insani ikamet izni almak
için İstanbul Valiliği Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurması; Mısır vatandaşı hakkında yurda girişi yasak yabancı ve
hakkında adli işlem yapılan yabancı kayıtlarının olması
sebebiyle insani ikamet izni başvurusunun reddedilmesi
ve sınırdışı edilmesine karar verilmesi; tahdit kayıtlarının
neye istinaden konulduğunun davalı idarece belirtilmemesi ve söz konusu tahdit kayıtlarının davacıya tebliğ edildi-
ğine ilişkin dosyada belge bulunmaması; Mısır vatandaşı
davacının ne şekilde kamu güvenliğini tehdit ettiğinin davalı idarece somut olarak ortaya konulamaması; davacının
Mısır’daki mevcut yönetime muhalif Rabia Özgürlük Hareketinin temsilcisi ve muhalif Bina ve Kalkınma Partisi’nin
üyesi olduğunun anlaşılması; Mısır’da mevcut yönetime
muhalif kalan parti veya hareket temsilcilerinin idam edildikleri, cezaevlerinde onur kırıcı muamelelere maruz kaldıklarının hem basın yoluyla hem de hazırlanan uluslararası raporlar ile sabit olması; davacının sınırdışı edileceği
ülkede siyasi fikirleri sebebiyle ölüm cezasına, işkenceye,
insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz
kalacağı konusunda ciddi emarelerin bulunması125
5. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 4 md. 53 vd md. 54; Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi md. 2 ve md. 3; Anayasa md. 17 ve md. 36
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm, Tedbire İlişkin Ara
Karar, Eiza Kashkoeva Başvurusu (Başvuru Numarası:
2016/9483), Karar Tarihi: 25.05.2016: Kırgızistan vatanda-
şı başvurucunun İstanbul Valiliği Göç İdaresi Müdürlü-
XXVI
ğü tarafından menfaat karşılığı fuhuş yapmak suretiyle
geçimini meşru olmayan yollardan sağladığı gerekçesiyle
sınırdışı edilmesine karar verilmesi; başvurucunun, sınırdışı kararının gerekçesinin doğru olmadığını, fuhuş yaptığı
gerekçesiyle ülkesine geri gönderilmesi halinde toplumsal
baskı nedeniyle yaşamının tehlikeye düşebileceğini öne sü-
rerek bireysel başvuruda bulunması; başvurucunun sınırdışı işleminin yürütmesinin tedbiren durdurulmasını talep
etmesi; başvurucunun kişisel durumuyla ilgili iddiasını ispata yarayacak somut bilgi ve belgeler ortaya koyamaması; muhtelif kuruluşların raporlarında da menşe ülke olan
Kırgızistan’da başvurucunun ileri sürdüğü gerekçelerle
sistematik olarak insan hakları ihlali yapıldığına dair bir
değerlendirmeye yer verilmemesi.130
6. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 4 md. 53 ve md. 54; Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi md. 2 ve md. 3; Anayasa md. 17 md. 19 ve md. 36
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm Tedbire İlişkin Ara Karar, Oyatullo Kurbonov ve Diğerleri Başvurusu (Başvuru
Numarası: 2016/10071) Karar Tarihi: 31.05.2016: İstanbul
Emniyet Müdürlüğü İstihbarat Şube Müdürlüğünce İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına hitaben hazırlanan yazıda,
Tacikistan vatandaşlarının İstanbul İli Pendik ilçesinde
medrese ve mescit açtıkları, burada toplanan yabancı uyruklu kişileri gruplar hâlinde DAEŞ terör örgütüne katılmak üzere Suriye’ye götürdükleri bilgisine yer verilmesi;
İstanbul Göç İdaresi Müdürlüğü kararıyla başvurucuların
terör örgütü üyesi olma, kamu güvenliği açısından tehdit
oluşturma ve vize ihlali yapma gerekçesiyle sınırdışı edilmelerine karar verilmesi; başvurucular tarafından anılan
kararın iptali için açılan davanın İstanbul 1. İdare Mahkemesince reddedilmesi; Tacikistan vatandaşlarının bireysel
başvuruda bulunması ve sınırdışı işleminin yürütmesinin
tedbiren durdurulmasını talep etmesi; başvuruculara yö-
nelik derhâl tedbir kararı verilmesini gerektiren ciddi bir
tehlike bulunmaması sebebiyle bireysel başvurunun reddedilmesi 135
XXVII
II. YABANCILARIN TÜRKİYE’YE GİRİŞİNE VE
TÜRKİYE’DE İKAMETLERİNE İLİŞKİN KARARLAR.141
1. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 9
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/46, K. 2016,/1552, T.
01.07.2016: Özbekistan vatandaşı davacı hakkında yurda giriş yasağının olması; bir ve beş yıl süreli giriş yasaklarının
sürelerinin dolması; Özbekistan vatandaşı hakkında G-78
tahdit koduyla konulan yasağın süresinin ise sınırsız olması; davalı idarece yurda giriş yasağının süresiz olamaması
nedeniyle yasağın süresinin beş yıl olarak uygulanması; ancak beş yıllık yurda giriş yasağının davacıya tebliğ edilmemesi sebebiyle yasağın davacı açısından kesinleşmemesi 141
2. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 34-35-36
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/584, K. 2016/1433,
T. 22.06.2016: Azerbaycan vatandaşı davacının, ikamet
izni olan Tacikistan vatandaşı ile evli olması sebebiyle
aile ikamet izni alması; aile ikamet izin süresi sona ermeden, sürenin uzatılması için İstanbul Valiliği Göç İdaresi
Müdürlüğü’ne başvurması; Azerbaycan vatandaşı davacı-
nın adli sicil belgesini süresinde ibraz etmediği gerekçesiyle aile ikamet izninin davalı idarece uzatılmaması; aile ikamet izninin süresinin uzatılması için adli sicil belgesinin
yasada aranılan belgeler arasında yer almaması .145
3. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 36-37
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 27.01.2016: Türk vatandaşı
ile evli olan ve bu evlilikten bir çocuğu bulunan Gürcistan
vatandaşının aile ikamet izni talebinin kamu düzeni ve
kamu sağlığı açısından sakıncalı olduğu gerekçesiyle reddedilmesi; evliliğin gerçek evlilik olmadığı, Gürcistan vatandaşının HIV virüsü taşıdığı ve fuhuş yaptığı yönünde
tutanak tutulması; Gürcistan vatandaşı hakkında yeterli
araştırma yapılmaması, çocuğun üstün yararının değerlendirilmemesi, aile ikamet izni alınması için mevzuatta
belirtilen şartlara uymayan bir durumunun idarece belgelendirilmemesi sebebiyle aile ikamet izninin reddine iliş-
kin işlemin iptal edilmesi148
XXVIII
4. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 37
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/2207, K. 2016/151, T.
27.01.2016: Gürcistan vatandaşı olan davacının, Türk vatandaşı ile evli olması sebebiyle aile ikamet izni verilmesi
için başvuruda bulunması; davalı idarece yapılan tahkikat
sonucunda evliliğin sırf ikamet izni alabilmek amacıyla
yapıldığının tespit edilmesi üzerine aile ikamet izni baş-
vurusunun reddedilmesi; davalı idarece yapılan tahkikatın
apartman yöneticisinin, kapıcının, davacının evde birlikte
yaşadığını iddia ettiği kayınvalidenin, kayınpederinin, kapı
komşusunun ve mahalle muhtarının ifadelerinin tutanağa
geçirilmesi suretiyle yapılması gerektiğinden somut veriye
dayanmayan red işleminin hukuka uygun olmaması .153
5. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 46-47
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/267, K. 2016/1613, T.
15.07.2016: Azerbaycan vatandaşı tarafından, kendisi ve
ailesine insani ikamet izni verilmesi için yaptığı başvurunun zımnen reddedilmesi; Azerbaycan vatandaşının, Türk
vatandaşı olan annesinin yaşlı ve şeker hastası olduğunu,
bakımı ile kendisinin ilgilendiğini, çocuklarının Türkiye’de
eğitim gördüğünü, insani ikamet izni talebinin reddedilmesinin Anayasa ve AİHS ile korunan aile hayatına saygı
ilkesine aykırı olduğu öne sürmesi; Azerbaycan vatandaşı
ve ailesinin 6458 sayılı Kanun’un 46. maddesinde belirtilen çocuğun yüksek yararı, yaş, sağlık gibi insani şartları
taşımadığı görüldüğünden zımnen red işleminde hukuka
aykırılık bulunmaması156
III. YABANCILARIN SINIRDIŞI
EDİLMESİNE İLİŞKİN KARARLAR158
1. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası
Koruma Kanunu md. 53; Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi md. 6; Anayasa md. 36
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm, Tedbire İlişkin Ara
Karar, Mahira Karaja Başvurusu (Başvuru Numarası:
2015/18203), Karar Tarihi: 01.12.2015: Türkiye’ye kaçak kol
saati soktuğundan hakkında soruşturma başlatılan Azerbaycan vatandaşının İstanbul Valiliği Göç İdaresi Müdür-
XXIX
lüğü tarafından kamu düzenini ve kamu güvenliğini ihlal
ettiği gerekçesiyle sınırdışı edilmesine karar verilmesi;
sınırdışı edilmesine dair işlemin iptali için açtığı davanın
İstanbul 1. İdare Mahkemesince kesin olarak reddedilmesi;
Azerbaycan vatandaşının adil yargılanma hakkının ihlal
edildiği iddiasıyla bireysel başvuruda bulunması; başvurucunun geri gönderileceği Azerbaycan’da sistematik olarak
insan hakları ihlali yapıldığına dair ulusal veya uluslararası kuruluşlar tarafından düzenlenmiş herhangi bir rapor
bulunmaması .158
2. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 53 ve md. 54
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/2379, K. 2016/1006,
T. 28.04.2016: Afganistan vatandaşı davacı hakkında hırsızlık suçundan dolayı ceza davasının açılması; Afganistan
vatandaşının kamu düzeni ve kamu güvenliği sebebiyle
Türkiye’den sınırdışı edilmesine karar verilmesi; Afganistan vatandaşının, küçük yaştan itibaren ailesi ile birlikte
ülkesini terk etmek suretiyle Türk vatandaşı olan aile bireyleri ile birlikte Türkiye’de ikamet etmesi; Afganistan vatandaşının tanımadığı ve bilmediği kendi ülkesine sınırdışı
edilmesinin, aile bağlarının kopması sonucunu doğuracağı
ve aile yaşamına orantısız müdahale teşkil edeceğinin anlaşılması nedeniyle sınırdışı edilmesine ilişkin işlemin aile
ve özel hayatın korunmasına ilişkin AİHS’nin 8. maddesine
aykırı olması 162
3. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 54(1)(d)(e)(h)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2014/1471, K. 2014/1990,
T. 06.11.2014: İngiliz vatandaşı davacının yasal olarak
Türkiye’ye giriş yapması; vize süresinin dolması üzerine
oturma izni almak için başvuru yapması; başvurusu üzerine yapılan sorgulama neticesinde hakkında genel güvenlik
tahdit ve haklarında adli işlem yapılan yabancı kodunun
olduğunun anlaşılması üzerine ikamet talebinin reddedilmesi ve sınırdışı edilmesine karar verilmesi; ülkesine geri
gönderilmesi halinde insanlık dışı muameleye tabi tutulacağını ve bu nedenle hakkında sınırdışı kararının verilemeyeceğini öne sürmesi; uluslararası koruma talebi redde-
XXX
dilen İngiliz vatandaşı hakkında verilen sınırdışı kararının
hukuka uygun olması166
4. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 54(1)(d)(ı)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/978, K. 2015/2529,
T. 27.11.2015: Türkmenistan vatandaşı hakkında ceza
mahkemesince yakalama kaydının çıkarılması; hakkında
Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye
gelmesi; Türkiye’ye giriş yasağına uymaması sebebiyle
Türkmenistan vatandaşının sınırdışı edilmesine karar
verilmesi; Türkmen vatandaşının bir Türk vatandaşı ile
evli olması; evliliğinin formalite olduğuna dair bir delilin
bulunmaması; Türkmen vatandaşının kısa bir süre önce
hamileyken sıkıntı ve stresten bebeğini düşürmesi, bu aşamada eşinin desteğine ihtiyacının olması; Türkiye’de kalı-
şının engellenmesi halinde aile bağlarının kopması; Türkmen vatandaşının sınırdışı kararının uygulanması halinde
AİHS’in 8. maddesinin ihlal edilmesi.169
5. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 54(1)(d)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/1162, K. 2015/1741,
T. 18.09.2015: Atatürk Havalimanı Dışhatlar Terminali
geliş katında görevlilerce yapılan uygulamalar esnasında
geliş katı A çıkış kapısına yönelen Azerbaycan vatandaşı
davacının durumundan şüphelenilmesi üzerine davacının
pasaport kontrolleri yapıldıktan sonra çantasının kontrolü
amacıyla X-Ray cihazından geçirilmesi; yapılan kontroller sonucunda davacının herhangi bir gümrük beyanında
bulunmadan çok sayıda kol saatini Türkiye’ye sokmaya
çalıştığının anlaşılması; davacının Kaçakçılıkla Mücadele
Kanunu’na muhalefet etmesi; 6458 sayılı Kanun’un 54(1)
(d) maddesine istinaden kamu düzeni ve kamu güvenliğini
ihlal ettiği gerekçesiyle Azerbaycan vatandaşı hakkında sı-
nırdışı kararı verilmesi .174
6. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 54(1)(b)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/1423, K. 2015/2754, T.
21.12.2015: Türk vatandaşı ile evli olan, bu evlilikten Türk
vatandaşı çocuğu bulunan Belçika vatandaşının Atatürk
XXXI
Havalimanı’nda yapılan bagaj kontrollerinde bagajındaki
ayakkabısının içerisinde yedi adet mermi bulunmasının
ülke güvenliği için ciddi bir tehlike oluşturduğu gerekçesiyle Türkiye’den sınırdışı edilmesine karar verilmesi; Belçika
vatandaşının sınırdışı edilmesinin çocuğu ve eşi ile olan
aile bağlarının kopması sonucunu doğuracağından davacı
hakkında sınırdışı kararı alınmasının AİHS’in 8. maddesinde düzenlenen aile hayatının korunmasına aykırı olması.176
7. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 54(1)(d)(ğ)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/386, K. 2016/1293, T.
30.05.2016: Kırgızistan vatandaşı davacı hakkında bulaşıcı
hastalık taşıması ve çalışma izni olmadığı halde konsomatrislik yapması sebebiyle sınırdışı kararı alınması; çalışma
izni olmaksızın yabancının çalışmasının ve bulaşıcı hastalığın olmasının sınırdışı sebepleri arasında sayılması sebebiyle idari işlemde hukuka aykırılık bulunmaması 180
8. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 54(1)(d)(e)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/647, K. 1397, T.
17.06.2016: Türkiye’de öğrenci olan Irak vatandaşı davacı-
nın kavga etmesi, bir şahsın yaralanmasına neden olması
ve vize ihlalinde bulunduğunun tespit edilmesi üzerine sı-
nırdışı edilmesine karar verilmesi; Irak vatandaşının, anne
ve babasının Irak’ta terör örgütü tarafından öldürüldüğü
ve bu nedenle Türkiye’de bulunan yakınlarının yanına geldiğini öne sürmesi; Irak vatandaşının karıştığı kavganın
yakının evinde bulunduğu esnada kuzenini güç kullanarak
götürmek isteyen şahsa karşı kuzenini korumak istemesinden kaynaklandığının ve kamuya matuf bir yönünün olmadığının tespit edilmesi; ayrıca davacının vize ihlali yapması sebebiyle yurda giriş yasağı konulmasının AİHS’in
8. maddesi ile güvence altına alınan özel ve aile hayatının
korunması esasına aykırı olması; sınırdışı işleminin aile
hayatının korunmasına, eğitim ve öğrenim hakkına aykırı
olması; Irak vatandaşının ülkesine geri gönderilmesi halinde ölüm tehlikesi riski ile karşılaşacak olması sebebiyle
sınırdışı işleminin iptaline karar verilmesi .183
XXXII
9. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 54(1)(b)(d)(e)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/2717, K. 2016/988,
T. 28.06.2016: Tacikistan vatandaşlarının Pendik ilçesinde
bazı adreslerde medrese ve mescit açması, burada toplanan
yabancı uyruklu şahısların gruplar halinde DAEŞ terör örgütüne katılmak üzere Suriye’ye geçiş yaptıklarının tespit
edilmesi; terörle mücadele amacıyla yapılan operasyonda
Tacikistan vatandaşı olan davacının terör örgütü üyesi olduğu, kamu güvenliği açısından tehdit oluşturduğu ve vize
ihlalinin bulunduğundan bahisle sınırdışı kararının verilmesi; her ne kadar davacının terör örgütü yöneticisi, üyesi,
destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi
veya destekleyicisi olduğunu belirten bir mahkeme kararı
olmasa da terörle mücadele amacıyla yapılan operasyonda
aranan evde bulunması göz önüne alındığında kamu gü-
venliği açısından tehdit oluşturduğu ve vize ihlali yaptığı
anlaşılan davacının sınırdışı edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmaması .187
10. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 57
Bakırköy 19. Sulh Ceza Mahkemesi, Değişik İş No:
2014/637, T. 03.07.2014: Suriye vatandaşının Türkiye’ye giriş yaparken sahte pasaport kullandığı iddiası ile pasaport
şubesi tarafından yabancılar şubesine teslim edilmesi ve
AHL kabul edilemez yolcu salonunda idari gözetim altına
alınması; genel uygulama uyarınca Suriye’deki iç savaş
sebebiyle hiçbir Suriye vatandaşının geri gönderilememesi; idari gözetim kararının kaldırılması için sulh ceza
hâkimliğine başvurulması; sulh ceza hâkimliği tarafından
Suriye vatandaşının, Suriye’den değil üçüncü bir ülkeden
gelmesi sebebiyle hakkında uygulanan idari gözetimin yasaya uygun olduğuna karar verilmesi193
11. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 57(2)(6)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2014/1548, K. 2015/441, T.
27.02.2015: Türkmenistan vatandaşının Türkiye’ye giriş
yasağı olmasına rağmen soyadını değiştirerek giriş yapması; Ahıska Türkü olmadığı halde Ahıska Türklerine verilen
XXXIII
ikamet tezkeresini alması; Türkmen vatandaşının kamu
düzenini ve kamu güvenliğini ihlal ettiği gerekçesiyle sı-
nırdışı edilmesine ve sınırdışı işlemleri gerçekleştirilene
kadar idari gözetim altına alınmasına karar verilmesi;
idari gözetim kararına karşı idare mahkemesine değil sulh
ceza hâkimliğine itiraz edilmesi; idari gözetim kararına yapılan itiraz açısından idare mahkemesinin görevsizliğine
karar verilmesi 195
12. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası
Koruma Kanunu md. 57; Anayasa md. 19. ve md. 36
Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm, Tedbire İlişkin Ara
Karar, Nizami Kurbanov Başvurusu (Başvuru Numarası:
2015/17968) Karar Tarihi: 02.12.2015: Rusya Federasyonu
Dağıstan Özerk Cumhuriyeti vatandaşı başvurucunun siyasi görüşü ve dini inançları nedeniyle ülkesinde işkence
ve kötü muameleye maruz kalacağı endişesiyle yasal yollardan Türkiye’ye giriş yapması; başvurucunun uluslararası koruma talebinde bulunması; başvurucunun, kamu
düzeni ve kamu güvenliğini tehlikeye düşürdüğü gerek-
çesiyle Antalya Valiliği Göç İdaresi Müdürlüğünce sınırdışı edilmesine ve idari gözetim altına alınmasına karar
verilmesi; başvurucunun, idari gözetim altında tutulduğu
Bursa Geri Gönderme Merkezinde avukatıyla görüşmesine
izin verilmediği iddiasıyla bireysel başvuruda bulunması;
göç idaresinin, avukatı ile görüşmesinde bir sakınca olmadığının yazılı ve telefonla başvurucuya bildirildiğini gösteren tutanak ve belgeleri ibraz etmesi; başvurucuya yönelik
derhal tedbir kararı verilmesini gerektiren ciddi bir tehlike
bulunmadığından tedbir talebinin reddine karar verilmesi .200
13. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
md. 57; Anayasa md. 17 md. 19-20 md. 36 ve md. 40-41
Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm, Karar, F.A. ve M.A.
Başvurusu (Başvuru Numarası: 2013/655), Karar Tarihi:
20.01.2016: Özbek kökenli Kırgızistan Cumhuriyeti vatandaşları olan başvurucuların ülkelerinde çıkan Özbek-Kırgız çatışması sonucunda süreklilik arz eden çatışma ve
gerginlik ortamında can güvenlikleri tehlikeye girdiğinden zorunlu olarak ülkelerini terk ederek iltica talebiyle
Türkiye’ye geldiklerini öne sürmeleri; başvurucuların,
XXXIV
uluslararası terörizm faaliyetleri ile bağlantılı oldukları
şüphesinin oluşması üzerine genel güvenlik tahdit koduyla
haklarında Türkiye’ye giriş yasağı konulması; başvurucuların, hem İçişleri Bakanlığına hem de BMMYK’ya iltica
talebinde bulunmaları; başvurucuların iltica taleplerinin
İçişleri Bakanlığınca reddedilmesi; iltica başvurularının
reddine ilişkin işleme karşı idare mahkemesinde açtıkları iptal davasının kabul edilmemesi; haklarında sınırdışı
kararı verilen başvurucuların çıkış yapabilecekleri üçüncü
bir ülke bulunana kadar haklarındaki giriş yasağı kararı
saklı kalmak kaydıyla Türkiye’de kalmalarına izin verilmesi; başvurucuların Kumkapı Geri Gönderme Merkezi’nde
herhangi bir yargısal karar olmaksızın, yeterli güvenceler
sağlanmaksızın kanuna aykırı olarak keyfî bir şekilde ve
sağlıksız koşullarda 382 gün boyunca idari gözetim altında
tutuldukları, evli olmalarına rağmen birlikte kalmalarına
izin verilmediği, bu süre içinde serbest bırakılmalarını sağ-
layacak etkili bir kanun yolu bulunmadığı, bu nedenlerle
Anayasa’nın 17., 19., 20., 36., 40. ve 41. maddelerinin ihlal
edildiği iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmaları206
14. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 57; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
md. 2-3; Anayasa md. 17
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm, Tedbire İlişkin Ara
Karar, K.L. Başvurusu (Başvuru Numarası: 2016/4754),
Karar Tarihi: 16.03.2016: Bir çocuğu bulunan ve beş aylık
hamile olan Rusya Federasyonu vatandaşının kamu güvenliği açısından tehdit oluşturduğu gerekçesiyle sınırdışı edilmesine ve idari gözetim altına alınmasına karar verilmesi;
başvurucunun tutulduğu Bursa Geri Gönderme Merkezinin
fiziki koşullarının insan onuru ile bağdaşmadığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunması;
başvurucunun sınırdışı işleminin yürütmesinin tedbiren
durdurulmasını talep etmesi; başvurucunun ve bir yaşındaki bebeğinin maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik derhal tedbir kararı verilmesini gerektirir nitelikte bir tehlike
bulunmadığı anlaşıldığından tedbir talebinin reddine karar
verilmesi 270
XXXV
IV. ULUSLARARASI KORUMAYA İLİŞKİN KARARLAR278
1. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 61-62-63 ve md. 80(d); Mültecilerin Hukuki
Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi md. 1 ve md. 33
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/877, K. 2016/16117, T.
19.07.2016: Irak vatandaşının eşinin kendisini tehdit ettiğini, kendisine ve müşterek çocuklarına şiddet uyguladığını
iddia ederek uluslararası koruma başvurusunda bulunması; Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu coğrafi kı-
sıtlama ile uygulaması sebebiyle Irak vatandaşına mülteci
statüsünün verilememesi; Irak vatandaşının mülteci tanı-
mında yer alan beş kriterden birine istinaden zulüm görme
riski altında olmaması sebebiyle şartlı mülteci statüsünü
de alamaması; Irak vatandaşının uluslararası koruma talebinin reddine ilişkin kararın iptali için dava açması; Irak
vatandaşı ile yapılan mülakat formunun incelenmesinden
davacının ülkesinde siyasi karışıklıklar yaşanması nedeniyle herhangi terör örgütü tarafından öldürülebileceğine
ilişkin bir beyanının olmaması; Irak vatandaşının ırkı, dini,
tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi
düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağına ilişkin bir emarenin bulunmaması 278
2. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 62; Mültecilerin Hukuki Durumuna
Dair 1951 Cenevre Konvansiyonu md. 33
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 24.03.2016: Suudi
Arabistan’dan sınırdışı edilerek Somali-Mogadişu uçağı ile
İstanbul Atatürk Havalimanı’na gelen ve geçerli vizesinin
olmaması nedeniyle kabul edilemez yolcu kapsamına alı-
nan Somali vatandaşının uluslararası koruma talebinde
bulunması; Somali vatandaşının, Darod Kabilesine mensup
olduğunu, bu Kabilenin kan davalılarının bulunduğunu, babasının Suudi Arabistan’dan Somali’ye pasaport yenileme
işlemi için gittiğinde Elşebap Terör Örgütüyle Hawaiye kabilesi mensuplarınca öldürüldüğünü, ailesi ile birlikte canlarını kurtarmak için Somali’yi terk etmek zorunda kaldıklarını, ülkesinde can güvenliğinin olmadığını öne sürmesi;
Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu coğrafi kısıtlamayla uygulaması sebebiyle Somali vatandaşının ulusla-
XXXVI
rarası koruma başvurusunun şartlı mülteci statüsünde de-
ğerlendirilmesi ve uluslararası koruma için gerekli şartları
taşımadığı gerekçesiyle başvurusunun reddedilmesi; Somali vatandaşının ülkesinde can güvenliğinin bulunmadığına
ilişkin iddialarının yeterince araştırılmaması 283
3. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 63
Ankara 1. İdare Mahkemesi, E. 2014/2068, K. 2015/849, T.
22.05.2015: Yasal yollarla Türkiye’ye giren İran vatanda-
şının uluslararası koruma talebinde bulunması ve imza
yükümlülüğünü yerine getirmeyerek semti meçhule gitmesi üzerine uluslararası koruma dosyasının kapatılması;
Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu coğrafi kısıtlamayla uygulaması sebebiyle Avrupa dışından gelip de
sığınma talep edenlerin şartlı mülteci veya ikincil koruma
kapsamında değerlendirilmesi; non-refoulement ilkesinin
bir yansıması olarak 6458 sayılı Kanun’da ikincil korumanın kabul edilmesi; İran vatandaşı davacının din değiştirmesi nedeniyle menşe ülkesinde kötü muamele riski ile
karşı karşıya olduğu iddiasına yönelik olarak, davalı idare tarafından gerek iddianın doğruluğu gerekse iddianın
doğruluğu halinde yaşama hakkı ve kötü muamele yasağı
açısından gerçek bir riskin varlığı konusunda herhangi bir
irdelemenin yapılmamış olması291
4. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 63; Mültecilerin Hukuki Durumuna
Dair 1951 Cenevre Konvansiyonu md. 33; Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi md. 2-3
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 30.12.2015: Irak vatandaşı
davacıların Suriye’ye gönüllü dönüş yaparken sahte kimlik
belgesi kullandıklarının tespit edilmesi; Suriye’ye geçiş yaparken yakalanan davacıların üzerinden DEAŞ amblemli
geçiş kartı çıkması; resmi belgede sahtecilikten haklarında
işlem yapılırken uluslararası koruma başvurusunda bulunmaları ve başvurularının Göç İdaresi Genel Müdürlüğü
tarafından reddedilmesi; davacıların, ülkelerindeki iç karı-
şıklıktan dolayı normal yollardan yasal olarak geri dönemediklerini ve ülkelerini tüp bebek tedavisi nedeniyle terk
XXXVII
ettiklerini, savaş ve yolların kapalı olması nedeniyle dönemediklerini beyan etmeleri sebebiyle uluslararası koruma
talebinin reddinin hukuka uygun olması.299
5. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 63
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/2716, K. 2016/1150,
T. 16.05.2016: Doğu Türkistan’ın 1949 yılında Çin tarafından işgal edilmesinden sonra Çin Devleti’nin uyguladığı
politikalar nedeniyle Doğu Türkistanlı davacının kültürel
asimilasyona uğrama, ayrımcılığa maruz kalma ve ikinci
sınıf vatandaş muamelesi görme ihtimalinin yüksek olması; Çin Devletince terörizme karşı küresel savaş bahanesiyle Doğu Türkistan muhaliflerine yapılan baskının artması;
kültürel ve dini kimliklerini koruyabilmek adına göstermiş
oldukları barışçıl çabaları nedeniyle Çin’in Doğu Türkistanlılara ayrılıkçı damgası vurması ve Doğu Türkistanlı-
ları terörist olarak görmesi; bu nedenle Doğu Türkistanlı
davacının, Çin’e gönderilmesi halinde hapis cezası, işkence
ve hatta idam cezası ile riski altında olması .305
6. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 63 md. 70 ve md. 80(1)(d); 1951 Cenevre
Konvansiyonu md. 33; Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi md. 3
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 25.05.2016: Türkiye’ye giriş
yapmak için Atatürk Havalimanı’na gelen Fildişi Sahilleri
vatandaşı davacının belgesiz seyahat etmesi neticesinde
kabul edilemez yolcu kapsamına alınması; Fildişi Sahilleri vatandaşının uluslararası koruma talebinde bulunması ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından talebinin
reddedilmesi üzerine red işleminin iptali için dava açması;
Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu coğrafi kısıtlama ile uygulaması nedeniyle sadece Avrupa’dan gelenlere
mülteci statüsü vermesi; Avrupa dışından gelip mülteci tanıma uyanlara şartlı mülteci muamelesi yapması; Fildişi
Sahilleri vatandaşı ile yapılan mülakat sonucunda mülteci
veya şartlı mülteci tanımına uymadığının tespit edilmesi;
Fildişi Sahilleri vatandaşının geldiği ülkeye sınırdışı edilmesi halinde yaşama hakkı, işkenceye, insanlık dışı ya da
XXXVIII
onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalması riski bulunmadığından uluslararası koruma talebinin reddedilmesinde hukuka aykırı bir durumun olmaması.311
7. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 63 ve md. 80(1)(d)
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/533, K. 2016, 1477, T.
28.06.2016: İran vatandaşı olan davacının uluslararası koruma başvurusunun reddedilmesi; davacının, Hıristiyanlık
dinine mensup olması nedeniyle ülkesine geri gönderilmesi durumunda dini düşüncelerinden dolayı zulme uğrama
riski altında olduğunu ileri sürerek red işleminin iptalini
talep etmesi; Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu
coğrafi sınırlama ile uygulaması sebebiyle Avrupa dışından gelenlere mülteci statüsü vermemesi; davacı ve eşinin
Gedikpaşa Ermeni Kilisesine kayıtlı olması, kilisenin çalışmaları doğrultusunda kendisinin ve eşinin Hıristiyanlık
dinini yaymak amacıyla çeşitli faaliyetlerde bulunması;
Hıristiyanlık propagandası yaptığı için davacının İran’a sı-
nırdışı edilmesi halinde işkence görme riski altında olması.317
8. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 64(5)
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 25.02.2016: Afganistan’da
devam eden iç savaş, Taliban baskısı, kıtlık, şiddet hareketleri ve çatışmalardan dolayı ülkelerini terk etmek
zorunda kalan, Türkiye’ye yasadışı yollarla giren Afgan
vatandaşlarının uluslararası koruma taleplerinin kamu
güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye sokacağı değerlendirilen
yabancılar olduklarına ilişkin kayıt sebebiyle reddedilmesi; Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu coğrafi kı-
sıtlama ile uygulaması sebebiyle Afganistan’dan gelenlere
mülteci statüsünün verilememesi; Afgan vatandaşlarının
barış ve güvenliği korumak amacıyla uluslararası koruma
kapsamı dışında tutulması .322
9. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md 69
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/2533, K. 2016/1196, T.
18.05.2016: Türkmenistan vatandaşının sahte kimlik belgesi kullandığı gerekçesiyle hakkında adli işlem başlatılması
ve vize ihlali yapması sebebiyle sınırdışı edilmesine karar
XXXIX
verilmesi; Türkmenistan vatandaşının uluslararası koruma
başvurusunda bulunduğu gerekçesiyle sınırdışı edilmesinin mümkün olmadığını öne sürmesi; Türkmenistan vatandaşının vize muafiyet süresinin bitiminden itibaren yaklaşık dört yıldan beri izinsiz şekilde Türkiye’de kalmasına
rağmen uluslararası koruma başvurusunda bulunmaması;
fakat yakalandığı ve hakkında sınırdışı kararı verildiği tarihten kısa bir süre sonra BMMYK’ya başvurarak uluslararası koruma talebinde bulunması; Türkmenistan vatanda-
şının iltica talebinde bulunduğu BMMYK tarafından henüz
kayıt sürecine alınmaması ve hâlihazırda il göç idaresi tarafından uluslararası koruma başvurusu sahibi olduğuna
ilişkin Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesinin düzenlenmemiş olması; dolayısıyla davacının sadece
BMMYK’ya başvuruda bulunmasının uluslararası koruma
başvurusu sahibi statüsünde olduğu anlamını taşımaması;
aksinin kabulü halinde tüm yabancı kişilerin BMMYK’ya
başvuruda bulundukları anda yasada düzenlenen başvuru
sahibi kimlik belgeleri olmasa dahi sınırdışı edilememesi;
davacının ailesinden şiddet görmesi ihtimali nedeniyle sı-
nırdışı edilemeyecek yabancılar kapsamında olduğu iddiasının mesnetsiz olması . 327
10. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 74
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 17.03.2016: Afganistan vatandaşı davacılar tarafından, uluslararası koruma başvurusunun kabul edilemez olarak değerlendirilmesine dair
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından verilen kararının
iptali için dava açılması; Afgan vatandaşlarının Şii oldukları, Taliban tarafından Şii ve Hazara etnik kökenlilere
karşı olumsuz tavırların sergilendiği yönündeki iddiaları-
nın, ülkelerine geri gönderilmeleri halinde zulme uğrama
riskinin bulunup bulunmadığının ve ülkelerinde güvenli
bölgelerin var olup olmadığının yeterince incelenmemesi;
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından Afgan vatandaş-
larının Türkiye’ye giriş yaptığı Rusya’nın davacılar açısından güvenli üçüncü ülke olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceğine dair değerlendirme yapılmaması334
XL
11. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 74
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 26.05.2016: Önce İsrail’e giden ve daha sonra Türkiye’ye gelen Eritre vatandaşının,
belgesiz seyahat etmesi nedeniyle geri gönderilmek üzere bekletilmekteyken uluslararası koruma talebinde bulunması; Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından Eritre
vatandaşı davacının güvenli üçüncü olarak nitelendirilen
İsrail’den Türkiye’ye geldiği gerekçesiyle uluslararası koruma başvurusunun kabul edilemez olarak değerlendirilmesi; İsrail’in Eritre vatandaşı açısından güvenli üçüncü
ülke olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceğine dair herhangi bir tespit ve değerlendirme yapılmadığı gerekçesiyle
uluslararası koruma başvurusunun reddine ilişkin işlemin
iptal edilmesi .345
12. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 75 ve md. 63; 1951 Cenevre Konvansiyonu
md. 33; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi md. 2-3
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 14.04.2016: Rusya Federasyonu vatandaşının, İslam dininin vecibelerini yerine getirdiği için Rus makamlarınca sık sık haksız yere gözaltına
alındığını, işkenceye maruz kaldığını, Soçi Olimpiyatları
öncesinde birçok Müslüman’ın takip edilmeye başlandığını,
asılsız suçlamalarla göz altına alınıp tutuklandığını, bu nedenlerle eşi ve çocukları ile ülkesini terk etmek zorunda kaldığını, önce Mısır’a sonrasında da yasal yollardan Türkiye’ye
giriş yaptığını, sınırdışı edilmesi halinde idam edileceği korkusunun bulunduğunu öne sürerek uluslararası koruma talep etmesi; davacı adına Rus makamlar tarafından İnterpol
aracılığıyla kırmızı bülten çıkarıldığı gerekçesiyle uluslararası koruma başvurusunun reddedilmesi; Rusya’ya sınırdışı
edilmesi halinde karşılaşacağı riskler üzerinde uluslararası
sözleşmeler ve AİHM’in getirdiği standartlar doğrultusunda araştırma yapılmaksızın uluslararası koruma talebinin
reddedilmesi hukuka aykırı olması349
13. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 77
Kahramanmaraş İdare Mahkemesi, E. 2014/1256, K.
2015/412, T. 03.04.2015: Üçüncü bir ülkeye yerleştirilmek
üzere Kahramanmaraş İlinde uluslararası koruma baş-
XLI
vuru sahibi olarak ikamet eden İran vatandaşı davacının
semti meçhule gittiği ve mazeretsiz olarak imza kontrollerine gelmediğinden bahisle başvurusunun geri çekilmiş
sayılmasına karar verilmesi; davalı idarece haftalık imza
kontrolü takiplerinin düzenli olarak yapılmaması ve İran
vatandaşının imza kontrollerine gelmediğine ilişkin tutanakların düzenlenmemesi; İran vatandaşının Maraş ilinde
kalmadığı dönemde çalışmak üzere gittiği Ankara İli’nde
ikamet ettiği hususunda adres beyanında bulunması; İran
vatandaşının yasayla belirlenmiş olan yükümlülük ve sorumluluklarına aykırı bir davranışının söz konusu olmaması sebebiyle uluslararası koruma değerlendirme sürecinin durdurulması yönünde tesis edilen işlemin mevzuata
aykırı olması 357
14. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 77 ve md. 71
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2016/81, K. 216/946, T.
22.04.2016: Irak vatandaşı davacının bildirim yükümlülü-
ğünü mazeretsiz olarak üç kez yerine getirmemesi sebebiyle uluslararası korumu başvurusunun geri çekilmiş sayılmasına ilişkin İstanbul Valiliği Göç İdaresi Müdürlüğü
tarafından yapılan işlemin iptali istemiyle dava açması;
davalı idarece davacıya iki haftada bir imza yükümlülü-
ğünü yerine getirmemesi halinde uluslararası koruma
başvurusunun geri çekilmiş sayılacağına karar verileceği
hususunda bir tebligatın yapılmaması; davacının bu yü-
kümlülüğünü mazeretsiz olarak üç kez yerine getirmediğine ve ikametgâh adresini terk ettiğine ilişkin davalı
idarece yapılmış bir tespitin olmaması sebebiyle davacının
uluslararası koruma başvurusunun geri çekilmiş sayılmasına karar verilmesine ilişkin dava konusu işlemin hukuka
aykırı olması 360
14. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 77(1)(ç)
Danıştay 10. Daire, E. 2016/1799, K. 2016/1659, T. 25.05.2016:
İdari gözetim altında bulunduğu yerden kaçması sebebiyle uluslararası koruma başvurusunun geri çekilmiş sayılması; karara karşı Uluslararası Koruma Değerlendirme
Komisyonu’na yapılan itirazın reddedilmesi; red kararının
iptali için Ankara 1. İdare Mahkemesi’nde dava açılması364
XLII
15. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. md. 78(4)
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 28.01.2016: Afganistan vatandaşının yasadışı yollarla Türkiye’ye giriş yapması ve
uluslararası koruma talebinde bulunması; uluslararası koruma talebinin Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından
reddedilmesi üzerine söz konusu red işleminin iptali için
dava açması; Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu
coğrafi kısıtlama ile uygulaması sebebiyle Afgan vatanda-
şının durumunun öncelikle mülteci daha sonra şartlı mülteci ve her iki statüyü de mutlak surette elde edemeyeceğinin anlaşılması halinde ise bu sefer ikincil koruma statüsü
açısından incelenmesi; ülke genelindeki silahlı çatışma
nedeniyle, ayrım gözetmeyen şiddet hareketlerine maruz
kalma riskini taşıyan Afgan vatandaşının uluslararası
koruma talebinin ikincil koruma statüsü açısından men-
şe ülke hakkında ulusal, uluslararası kuruluşlar ve sivil
toplum örgütleri ile Afganistan’da bulunan Türkiye diplomatik temsilciliklerince hazırlanan varsa raporlar dikkate
alınarak değerlendirilmesi ve diğer taraftan Afganistan’da
güvenli bölgelerin var olup olmadığı hususunun da 6458
sayılı Kanun’un 78(4). maddesi gereğince araştırılması gerekirken belirtilen hususlara riayet edilmeksizin davacının
uluslararası koruma talebinin reddine yönelik dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmaması365
16. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası
Koruma Kanunu md. 79 md. 80(1)(d) ve md. 61-62-63
Ankara 1. İdare Mahkemesi, E. 2014/1380, K. 2015/1143, T.
28.05.2015: Çeçen asıllı Rusya Federasyonu vatandaşı davacının müteaddit olarak Türkiye’ye yasal yollardan giriş
yapması ve uzun süreli ikamet izninin olması; ikamet iznini uzatmak için yaptığı başvuru esnasında hakkında genel
güvenlik ve haklarında adli işlem yapılan yabancılar tahdit kodlarının bulunması üzerine çıkış işlemleri için geri
gönderme merkezine konulması; davacının uluslararası
terörist faaliyetlerin tespiti ve deşifre edilmesi amacıyla
sürdürülen çalışmalara kapsamında, girişi yasaklılar kapsamına alınmasının uygun olacağının bildirilmesi üzerine
yurda girmesi yasaklanan yabancı kapsamına alınarak sı-
nırdışı edilmesine karar verilmesi; davacının uluslararası
XLIII
koruma talebinde bulunması; Türkiye’nin 1951 Cenevre
Konvansiyonu’nu ve 1967 Protokolü’nü coğrafi kısıtlama
ile uygulaması nedeniyle Avrupa dışından gelenlere mülteci statüsü vermemesi; davacının uluslararası koruma
başvurusunun hızlandırılmış değerlendirme kapsamında
incelenerek Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından reddedilmesi; davacının, ülkesinde uzun süredir devam eden
işgal ve savaş nedeniyle can, mal ve namus güvenliğinin
bulunmadığını, Rusya tarafından ciddi işkenceye tabi tutulduğunu, gözaltına alınanlardan haber alınamadığını,
bir kısmının ise alenen öldürüldüğünü, Çeçenistan’ın ba-
ğımsızlığını, savunduğundan zaten aranmakta olduğunu
ve işkenceye, insanlık dışı, onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağından korktuğunu, sınırdışı edilmesi
durumunda öldürüleceğini belirterek dava konusu işlemin
iptalini talep etmesi 373
17. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 79 md. 80(1)(d) md. 64(5) ve md. 62-63
Mültecilerin Hukuk, Durumuna Dair 1951 Cenevre
Konvansiyonu md. 1(6)(F) ve md. 33
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 30.12.2015: Çerkez asıllı ve
Ahıska Türkü olan Rusya Federasyonu vatandaşının dini
inançları nedeniyle zulüm gördüğü, ülkesinde ayrım gö-
zetmeyen şiddet hareketlerinin olduğu, vatandaşı olduğu
ülke tarafından etnik ve dini ayrımcılığa tâbi tutulduğu gerekçesiyle uluslararası koruma başvurusu yapması; davacı
hakkında genel güvenlik tahdit kodunun bulunması, jeopolitik konumu gereği Türkiye’yi çatışma bölgelerine geçiş
yapmak için kullanan ve kamu güvenliğini ciddi bir şekilde tehlikeye sokacağı değerlendirilen yabancılar arasında
yer alması sebebiyle uluslararası koruma başvurusunun
Göç İdaresi Genel Müdürlüğünce reddedilmesi; davacının,
uluslararası koruma statüsü almak için gerekli koşulları
sağlamaması 381
18. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 81 ve md. 88
Ankara 1. İdare Mahkemesi, E. 2014/1392, Ara Kararı, T.
25.07.2014: Afganistan vatandaşı davacının adli yardım talebinde bulunması; Afganistan vatandaşına ait herhangi
XLIV
bir menkul ve gayrimenkulün bulunmaması; Afganistan
ile Türkiye arasında adli yardım antlaşmasının olmaması
ve bu nedenle her ne kadar karşılıklılık şartı bulunmamakta ise de adli yardım için aranılan diğer şartların mevcut
olması; 6458 sayılı Kanun uyarınca uluslararası koruma
statüsü sahibi olanların karşılıklılık şartından muaf tutulması; Afgan vatandaşının açtığı davanın uluslararası korumadan yararlanıp yararlanamayacağına ilişkin olması;
AİHS’in 13. maddesi ile güvence altına alınan mahkemeye
erişim hakkının sağlanması gerektiğinden Afgan vatanda-
şının adli yardımdan yararlandırılması.390
19. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 91
Geçici Koruma Yönetmeliği md. 3 md.7 ve Geçici md. 1
İstanbul 1. İdare Mahkemesi, E. 2015/2424, K. 2016/1281, T.
31.05.2016: Suriye vatandaşı olan davacının izinsiz şekilde
konsomatris olarak çalıştığı ve bulaşıcı hastalık taşıdığından bahisle sınırdışı edilmesine karar verilmesi; Suriye vatandaşının, ülkesinde yaşanan savaş ortamına bağlı olarak
can ve mal güvenliğinin bulunmaması üzerine Türkiye’ye
giriş yapması; Suriye vatandaşının ayrıldığı ülkeye geri
dönmesinin mümkün olmaması nedeniyle geçici koruma
altına alınan yabancılar arasında sayılması; öte yandan,
ülkesine dönmesi durumunda farklı düşünceye sahip gruplar tarafından öldürülme, işkence veya onur kırıcı ceza
veya muameleye maruz kalacağının anlaşılması; Suriye
vatandaşı hakkındaki sınırdışı kararının YUKK’un 55(a)
uyarınca icra edilememesi 392
20. 6458 Sayılı Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu md. 93
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 30.12.2015: İran vatanda-
şı davacının uluslararası koruma talebinin reddine dair
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yapılan işleminin iptali istemiyle dava açılması; Türkiye’nin 1951 Cenevre Konvansiyonu’nu coğrafi kısıtlamayla uygulaması;
geri göndermeme ilkesinin bir yansıması olarak 6458 sayılı
Kanun’un 63. maddesinde ikincil koruma statüsünün öngö-
rülmesi; davacının Hıristiyan olması sebebiyle karşılaştığı
baskılar sonucu ülkesini terk etmek zorunda kaldığı, baskı-
XLV
ya uğradığı, tehdit edildiği, ülkesine geri gönderilmesi durumunda ağır hapis, işkence veya ölüm cezası ile karşı karşı-
ya kalacağı hususlarındaki iddialarına yönelik olarak 6458
sayılı Kanun’un 93. maddesi uyarınca sınırdışı edilecek ülkenin durumu hakkında, muhtelif kuruluşların hazırladığı
raporlar dikkate alınarak bir değerlendirme yapılmaması,
bilgi toplama görevinin yeterli ve gerekli düzeyde yerine getirilmemesi sebebiyle davacının uluslararası koruma talebinin reddedilmesine dair işlemin hukuka aykırı olması 397
21. 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma
Kanunu md. 93; 1951 Cenevre Konvansiyonu
md. 33; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi md. 3
Ankara 1. İdare Mahkemesi, T. 28.01.2016: Orta Afrika
Cumhuriyeti vatandaşı davacının ülkesinde sürekli Hıristiyan-Müslüman çatışması yaşandığını, babasının bu çatışmalarda öldürüldüğünü, Hıristiyanların çoğunlukta olduğunu ve azınlıkta kalan Müslümanlara eziyet edildiğini,
Müslüman olduğu için tehdit görmesi üzerine İran’a kaçtı-
ğını fakat orada da Türklere tercümanlık yaptığı için gözaltına alınıp kırk gün tutuklu kaldığını, serbest bırakıldıktan
sonra Türkiye’ye sığındığını, terör örgütünün saldırısı ve ülkesindeki karışıklıklar nedeniyle geri gönderildiği takdirde
can güvenliğinin olmadığını ileri sürerek yaptığı uluslararası koruma talebinin Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından reddedilmesi; geri göndermeme ilkesinin bir yansıması
olarak 6458 sayılı Kanun’un 63. maddesinde ikincil koruma
statüsünün öngörülmesi; davacının iddialarına yönelik olarak 6458 sayılı Kanun’un 93. maddesi uyarınca yapılması
gereken bilgi toplama görevi yerine getirilmemesi . 406
V. YABANCILARIN TÜRKİYE’DE
ÇALIŞMA HAKLARINA İLİŞKİN KARARLAR.414
1. Yüksek Öğretim Kurumu Kanunu; Türkiye’deki
Yükseköğretim Kurumlarına Yabancı Uyruklu
Öğrencilerin Başvurma Sınav ve Yerleştirilmelerine
İlişkin Kılavuz md. 12
Danıştay 8. Daire, E. 1989/577, K. 1990/1132, T. 16.10.1990:
Türk vatandaşı olan çift uyrukluların yabancı uyruklu öğ-
renci sınavına alınmaması; bunların Türkiye’deki işlemleri
açısından Türk vatandaşlıklarının esas alınması . 414
XLVI
2. Yükseköğretim Kurumu Kanunu md. 34; Yükseköğretim
Personel Kanunu md. 16; Yükseköğretim Kurumlarında
Yabancı Uyruklu Öğretim Elemanı Çalıştırılması
Esaslarına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı md. 4
Danıştay 8. Daire, E. 1995/2490, K. 1997/2115, T. 16.06.1997:
Tıp Fakültesi Plastik Cerrahi ve Re-konstirüktif Anabilim
Dalında ihtisas yapan ve fahri araştırma görevlisi olan yabancı uyruklu davacıya döner sermayeden katkı payı verilmemesi; Yükseköğretim Kurumlarında Yabancı Uyruklu
Öğretim Elemanı Çalıştırılması Esaslarına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararının 4/son maddesinde yabancı uyruklu
personele döner sermayeden ödeme yapılmayacağı hükmü-
nün yer alması; sözleşmeli olarak çalışan yabancı uyruklu
personele döner sermayeden ödeme yapılmayacağı kuralı
karşısında fahri araştırma görevlisi olarak ihtisasını yapan ve yabancı uyruklu olan davacıya döner sermayeden
pay verilmesine olanak bulunmaması416
3. Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine Kamu Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin
Kanun md. 5
10. HD, E. 2000/8477, K. 2001/39, T. 22.01.2001: KKTC uyruklu ve Türk soylu kişinin Ş. Etfal Hastanesinde fahri asistan olarak çalışması sebebiyle sosyal güvenlik haklarından
yararlandırılması; fahri asistan olarak çalışıp ücret almamanın işveren ile olan ilişkinin hizmet akti niteliğini ortadan kaldırmaması; 2527 sayılı Türk Soylu Yabancıların
Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanunun 5. maddesi hükmünde, bu kanun
kapsamına girenlerin çalıştıkları kamu, özel kuruluş veya
işyerlerinde uygulanan personel sosyal güvenliğine ilişkin
mevzuat hükümlerine tabi olacaklarının öngörülmesi .420
4. Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu
Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelik md. 15(b)
Danıştay 10 Daire, E. 2007/129, K. 2007/3699, T. 25.06.2007:
İran vatandaşlarının, ortağı oldukları yabancı yatırımcı
şirkette çalışmalarına izin verilmesi isteminin, 4817 sayılı
Kanunun 14(a) ve Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı
XLVII
Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmeliğin 15(b)
maddesi uyarınca reddine ilişkin işlemin iptali istemi ile
dava açılması; doğrudan yabancı yatırımlarda yabancı uyruklu personel istihdamına ilişkin olarak davalı idareye
takdir yetkisi verilmekle birlikte, idarece bu hususa ilişkin
başvurulara, başvuranın ve sektörün durumunun değerlendirilmesinden sonra cevap verilmesi; davacıların ortağı
oldukları limited şirketin, yasal prosedüre uygun olarak
kurulması ve faaliyetlerini sürdürmesi; davacılardan Orta
Doğu Üniversitesi bilgisayar mühendisliği bölümü mezunu
olan Farshad Mohajeri’nin bu şirketin müdürü olması; davalı idarenin, davacılara çalışma izni verilmemesinin nedenini açık bir şekilde ortaya koyamaması .424
5. Avukatlık Kanunu md. 3(a); Türk Soylu Yabancıların
Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine Kamu Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalış-
tırılabilmelerine İlişkin Kanun md. 1 md. 3 ve md. 6-7
Danıştay 10. Daire, E. 2007/6534, K. 2010/7246, T. 04.10.2010:
Türkmenistan uyruklu ve Türk soylu olan davacının, Dokuz
Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olduktan
sonra avukatlık mesleğini serbestçe icra edebilmesi için
2527 sayılı yasa uyarınca çalışma izni verilmesi için yaptığı
başvurunun reddedilmesi; 2527 sayılı yasanın, Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve mesleklerin Türk soylu yabancılar
tarafından da icrasına olanak tanıması; Türk soylu yabancı-
ların, bu iş ve mesleklerde çalışma koşullarından olan “Türk
vatandaşı olma” koşulundan istisna edilmesi; 2527 sayılı
yasanın, belirli mesleklerin Türk vatandaşlarına hasredilmesine ilişkin mevzuat hükümlerine göre “özel yasa” niteli-
ğinde bulunması; başvuru tarihi itibariyle Türk soylu olma
koşulunu taşıyan ve bu durumu idarenin bilgisine sunarak
çalışma izni isteyen davacı tarafından yapılan başvurunun
reddedilmesinin hukuka aykırı olması 428
6. Balonla Hava Taşıma İşletmeleri Talimatı md. 23/e
Danıştay 10. Daire, E. 2008/1951, K. 2012/568, T. 15.02.2012:
Kapadokya bölgesinde balonla turistik gezi uçuşları dü-
zenleyen davacı şirkette çalıştırılmak üzere İsveç uyruklu
balon pilotuna verilen çalışma izninin beş yıl süreyle uza-
XLVIII
tılması istemli başvurunun reddedilmesi; Balonla Hava
Taşıma İşletmeleri Talimatı’nın 23/e maddesinde, balonla
hava taşımacılığı yapan işletmelerde çalıştırılacak pilotların, sıcak hava balonu lisansına sahip asgari beş kişi olması
ve bunların çoğunluğunun Türk vatandaşı olması gerektiği
kuralına yer verilmesi; davacı şirkette ise lisanslı beş Türkiye Cumhuriyeti uyruklu, üç yabancı uyruklu balon pilotu
istihdam edilmesi ve dolayısıyla yabancı uyruklu pilot kontenjanının dolmamış olması; İsveç uyruklu pilotun uzun
yıllar Türkiye’de yasal izinleri almak suretiyle ikamet edip
çalışması sebebiyle çalışma izni süresinin uzatılmamasına
ilişkin işlemin hukuka aykırı olması434
7. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu md. 2 md. 3/g;
Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu
Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelik md. 15;
Türkiye Sahillerinde Nakliyatı Bahriye (Kabotaj) ve
Limanlarla Kara Suları Dahilinde İcrayı Sanat ve
Ticaret Hakkında Kanun md. 3; Profesyonel Sualtı-
adamları Yönetmeliği md. 3
Danıştay 10. Daire, E. 2008/7742, K. 2012/5502, T. 07.11.2012:
Türk vatandaşıyla evli olan Fransız vatandaşının ortağı
olduğu ve sualtı turizmi alanında faaliyette bulunan Motif Dalış Merkezi Turizm ve Ticaret Ltd. Şti. unvanlı şirkette büro görevlisi olarak çalışmak üzere süresiz çalışma
izni verilmesi için yaptığı başvurunun, 815 sayılı Kabotaj
Kanunu’nun 3. maddesi ile Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmeliğin 15. maddesi uyarınca, Türk vatandaşlarına hasredilen sualtı turizmi faaliyetinde bulunamayacağından
bahisle reddedilmesi; 815 sayılı yasanın 3. maddesi ile bu
yasaya dayanılarak çıkarılan Profesyonel Sualtıadamları
Yönetmeliği’nin 3. maddesi uyarınca dalgıçlık ya da dalış
uzmanlığı dahil yasa hükmünde sayılan faaliyetlerin fiilen ve vasıtasız olarak yapılmasının Türk vatandaşlarına
hasredilmiş olması; ancak söz konusu alanda faaliyette bulunmak üzere yabancı sermayeyle şirket kurulmasının ve
bu şirkette yabancı uyruklu şahısların büro görevlisi olarak çalışmasının yasaklanmaması; ortağı olduğu şirkette
büro görevlisi olarak çalışmak üzere başvurduğu ve hak-
XLIX
kında çalışma izni verilmesine engel başkaca herhangi bir
iddianın ileri sürülmediği de dikkate alındığında Fransız
vatandaşına, fiilen dalgıçlık yapmamak ve yalnızca büro
görevlisi olarak çalışmak kaydıyla süreli çalışma izni verilmesi; Fransız vatandaşının 1989-2007 yılları arasında ikamet tezkeresine istinaden yasal olarak Türkiye’de ikamet
etmesi; 1997-2005 yılları arasında çalışma iznine istinaden
mevzuata uygun olarak Türkiye’de çalışması sebebiyle sü-
resiz çalışma izni alması mümkün olmakla beraber süresiz
çalışma izninin verilmesinde idareye geniş takdir yetkisinin tanınması; Fransız vatandaşının ulusal ekonomiye ve
yerel istihdama olan katkılarının, süresiz çalışma izni verilmesini gerektirecek boyutta görülmemesi üzerine süresiz çalışma izni isteminin reddedilebilmesi .436
8. Radyo ve Televizyonların
Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun md. 4
Danıştay 10. Daire, E. 2009/13123, K. 2013/9481, T. 27.12.2013:
Yabancı gelin isimli televizyon programında yer alacak olan
on yabancı uyruklu kadına çalışma izni verilmesi için program yapımcısı tarafından yapılan başvurunun reddedilmesi; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından Baş-
bakanlık Aile ve Sosyal Araştırma Genel Müdürlüğü’nden
görüş istenilmesi ve Genel Müdürlük tarafından hazırlanan raporda söz konusu programın insan onuruyla, aile
kurumuyla, toplumsal değerlerle bağdaşmayan çeşitli unsurlar taşıdığının belirtilmesi; bu görüşe istinaden Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca on yabancı kadın için yapılan çalışma izni talebinin reddedilmesi; Başbakanlık Aile
ve Sosyal Araştırma Genel Müdürlüğü’nden verilen görüş
yazısında belirtilen hususların çalışma izni verilmesine
hukuki yönden engel teşkil etmemesi442