Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ

 

Prof. Dr. Nuray EKŞİ

   - Tanıma ve Tenfiz Kavramları

   - Tanıma ve Tenfiz Müesseseleri Arasındaki Farklar

   - Tanıma Yerine Tenfiz, Tenfiz Yerine Tanıma Davası Açılması Halinde Mahkemece İzlenecek Yol

   - Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Tanıma ve Tenfize İlişkin Yasal Düzenlemelerin Tarihçesi

- Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanuna Göre Tanıma ve Tenfiz Usulü Tanımanın ve Tenfizin Esasa İlişkin Şartları

   - Yabancı Mahkeme İlamlarının Tanımasına/Tenfizine İlişkin Kararlar ve Bu Karara Karşı Kanun Yolları
   - Milletlerarası Antlaşmalara Göre Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

   - Tanınmamış ve Tenfiz Edilmemiş Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye'deki Sonuçları
    Özellik Arz Eden Yabancı İlamların Tanınması ve Tenfizi

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZV

KISALTMALARXXVII

GİRİŞ1

I “Tanıma” ve “Tenfiz” Kavramları1

II “Tanıma” ve “Tenfiz” Müesseseleri Arasındaki Farklar4

III Tanıma Yerine Tenfiz, Tenfiz Yerine Tanıma Davası

Açılması Halinde Mahkemece İzlenecek Yol11

IV Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Tanıma ve Tenfize

İlişkin Yasal Düzenlemelerin Tarihçesi14

A Osmanlı Devleti Döneminde Yabancı Mahkeme

Kararlarının Tanınması ve Tenfizi14

1 1918 Yılına Kadar Olan Dönemde Osmanlı Devleti’nde Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi14

2 1918 Yılında Yürürlüğe Giren Mehakim-i Ecnebiyye’den Verilen İ’lâmâtın Tenfizi Hakkında Kanun15

3 Memaliki Osmaniye’de Bulunan Ecnebilerin Hukuk ve

Vezaifi Hakkında Kanunu Muvakkat’da Tanıma ve

Tenfize Yer Verilmemiş Olması17

B 1927-1982 Yılları Arasında Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi20

1 1086 Sayılı HUMK’un Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizine İlişkin 537-545 Maddeleri20

2 1971 Yılında Hazırlanan Hukuk Yargılama Usulü Kanunu

Tasarısı’nın Tenfize İlişkin 550-558 Maddeleri24

3 Hatay Vilâyetinde Adlî Kanunların Tatbik Şekline

ve İlâmların İnfazı Tarzına Dair Kanun26

C 1982-2007 Yılları Arasında Yürürlükte Kalan 2675 Sayılı

MÖHUK’da Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması

ve Tenfizi 28VIII

Birinci Bölüm

YABANCI MAHKEME KARARLARININ

TANINMASI VE TENFİZİNİN HUKUKÎ DAYANAKLARI

I Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında

Kanun’un Tanıma ve Tenfize İlişkin Hükümleri31

II Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Bu Kanunun Uygulanmasına

İlişkin Yönetmeliğin Tanıma ve Tenfize İlişkin Hükümleri31

III Türk Ticaret Kanunu’nun Tenfiz Davasında Yetkili

Mahkemeye İlişkin 1360 Maddesi33

IV TCMB I-M Sayılı Genelgesi’nin Tenfize İlişkin 44 Maddesi34

V İki Taraflı Adlî Yardımlaşma Antlaşmalarında Tanıma

ve Tenfiz34

VI Çok Taraflı Antlaşmalarda Tanıma ve Tenfiz35

İkinci Bölüm

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU

HAKKINDA KANUNA GÖRE TANIMA VE TENFİZ USULÜ

I Tanıma ve Tenfiz Davalarında Görevli Mahkeme37

II Tanıma ve Tenfiz Davalarında Yetkili Mahkeme47

A MÖHUK’un 51(2) Maddesi47

B Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine

Dair Kanun52

C TTK’nın 1360 Maddesi52

III Tanıma ve Tenfiz Davalarının Taraflarının Adlî Yardımdan

Yararlanması52

IV Tanıma ve Tenfiz Davalarının Açılması53

A Tanıma ve Tenfiz Davalarında Ödenecek Harcın Niteliği53

B Tenfiz Davası Müstakil Dava Olarak Açılmasına Rağmen

Tanıma Davasının Müstakil Olarak veya Mevcut Dava

İçinde Açılabilmesi55

C Tanıma ve Tenfiz Davalarının Hukukî Yararı Bulunan

Herkes Tarafından Açılması55IX

1 2675 Sayılı MÖHUK’da Tanıma ve Tenfiz Davalarının

Hukukî Yararı Bulunan Herkes Tarafından Açılabileceğine

İlişkin Bir Hükmün Olmaması55

a 2675 Sayılı MÖHUK’da Hukukî Yarara İlişkin Hükmün

Olmamasından Kaynaklanan Sorunlar56

b Alman Mahkemesince Verilen Boşanma İlamının

Tanınması Davasını Mirasçının Açamayacağına İlişkin

Yargıtay Kararıyla Türkiye’nin AİHS’in 6 Maddesi ile

1 Nolu Protokolün 1 Maddesini İhlâl Ettiğine İlişkin

AİHM Kararı59

2 5718 sayılı MÖHUK’un 51(1) Maddesi Uyarınca Tanıma/

Tenfiz Davalarının Hukukî Yararı Bulunan Herkes

Tarafından Açılması61

a 5718 sayılı MÖHUK’un 51(1) Maddesinin Anlamı ve

Kapsamı61

b Hukukî Yarar Esası Uyarınca Yabancı Mahkemedeki

Davanın Tarafları ile Tanıma veya Tenfiz Davasının

Taraflarının Farklı Olması62

aa Yabancı Mahkemece Karara Bağlanan Davaya Taraf

Olmayan Mirasçılar Tarafından Tanıma/ Tenfiz

Davasının Açılması63

bb Yabancı Mahkeme İlamının Yabancılar Kütüğüne İşlenmesi Amacıyla Tanıma/Tenfiz Davasının Açılması67

cc Mavi Kart Sahipleri Tarafından Tanıma/Tenfiz Davasının Açılması68

dd Yabancı Mahkemece Karara Bağlanan Davaya Taraf Olmayan Sosyal Güvenlik Kurumları Tarafından Tanıma/Tenfiz Davasının Açılması73

ee Yavru Şirket Aleyhine Verilen Kararın Ana Şirket

Aleyhine Tenfizi74

ff Şirket Aleyhine Verilen Kararın Şirketin Ortağına Karşı Tenfizi74

gg Çocuğa Nafaka Verilmesine İlişkin İlamın Tenfizi Davasının Anne Tarafından Açılması 75X

hh İkinci Eşin İlk Evliliği Sona Erdiren Yabancı Boşanma İlamının Tanınması İçin Dava Açması76

3 Hukukî Yarar Olsa Bile Tanıma ve Tenfiz Davası

Açılamayacak Haller78

D Dava Dilekçesinin İçeriği79

E Dava Dilekçesine Eklenecek Belgeler79

1 Dava Dilekçesine Eklenmesi Zorunlu Olan Belgeler79

2 Yabancı Mahkeme İlamının Yalnızca Hüküm Fıkrasının

Tercüme Ettirilmesinin Yeterli Olmaması84

3 Dava Dilekçesine Eklenmesi Zorunlu Olan Belgelerde

Eksiklik Olması Halinde İzlenecek Yol85

V Tanıma ve Tenfiz Davasında Davacının Yabancı Olması veya Türkiye’de Mutad Meskeninin Bulunmaması Halinde Teminat Yatırması89

VI Tanıma/Tenfiz İstemine İlişkin Dilekçenin Karşı

Tarafa Tebliği94

A Tanıma/Tenfiz İstemine İlişkin Dilekçenin Karşı Tarafa

Tebliğinin Zorunlu Olmadığı Haller94

B Tanıma/Tenfiz İstemine İlişkin Dilekçenin Karşı Tarafa

Tebliğinin Zorunlu Olduğu Haller97

1 Çekişmeli Yargıya İlişkin Yabancı İlamların Tanınması/ Tenfizi Davalarında Davalıya Tebligat Yapılması Zorunluluğu97

2 Tanıma/Tenfiz Davalarında Yurt İçinde Bulunan Davalıya Tebligat Yapılması98

3 Tanıma/Tenfiz Davalarında Yurt Dışında Bulunan Davalıya Tebligat Yapılması98

a Türkiye ile Arasında Antlaşma Bulunmayan

Ülkelerde Bulunan Kişilere Tebligat Yapılması98

b İki ve Çok Taraflı Antlaşmalara Göre Milletlerarası

Tebligat101

aa Adlî Yardımlaşma Antlaşmalarına Göre Milletlerarası Tebligat101

bb Hukuk Usulüne Dair Lahey Sözleşmesi’ne

Göre Milletlerarası Tebligat101XI

cc Hukukî veya Ticarî Konularda Adlî ve Gayri Adlî

Belgelerin Yabancı Memleketlerde Tebliğine

Dair Sözleşme102

VII Tanıma ve Tenfiz Davalarının Basit Yargılama Usulüne

Tabi Olması105

Üçüncü Bölüm

TANIMANIN VE TENFİZİN ÖNŞARTLARI

I Tanıma ve Tenfizin Önşartlarının Re’sen İncelenmesi109

II Kararın “Yabancı Mahkeme” Tarafından Verilmesi109

A “Yabancılık” ve “Mahkeme” Vasıflarının Tayini109

B Yabancı Mahkeme Tarafından Verilmekle Beraber “İlam”

Niteliğinde Olmayan Kararlar112

C Yabancı Noterler ve İdarî Makamlar Tarafından Verilen

Kararlar 117

III Yabancı Mahkeme Kararının Özel Hukuka İlişkin Olması120

A Özel Hukuk Kavramının Kapsamı120

B Ceza İlamlarında Yeralan Kişisel Haklarla İlgili Hükümler125

IV Yabancı Mahkeme Kararının Kesinleşmiş Olması129

A Kesinleşme Kavramının Anlamı129

B Yabancı İlamın Kesinleşip Kesinleşmediğinin Kararı

Veren Mahkemenin Hukukuna Göre Belirlenmesi136

C Yabancı Mahkeme Kararının Kesinleştiğine İlişkin Belgenin Tanıma/Tenfiz Dilekçesine Eklenmesi137

1 Yabancı Mahkeme Kararının Kesinleştiğine İlişkin

Belgenin Davacı Tarafından İbraz Edilmesi137

2 Yabancı Mahkeme Kararının Kesinleştiğine İlişkin

Belgenin Davacı Tarafından İbraz Edilmemesi

Halinde Takip Edilecek Yol141

D Türk Mahkemesinde Tanıma/Tenfize Konu Olan İlama

Karşı Kanun Yoluna Başvurulmasının Tanıma/Tenfiz

Davası Üzerindeki Etkisi143

E Geçici İcraî Nitelik Taşıyan Yabancı Mahkeme

Kararlarının Tenfizi148XII

V Türkiye’de Tanıma/Tenfiz Davasına Konu Yabancı

İlamın Apostilli veya Konsolosluk Onaylı Olması150

VI Yabancı Mahkeme Kararının Zamanaşımına

Uğramamış Olması156

Dördüncü Bölüm

TANIMANIN VE TENFİZİN ESASAİLİŞKİN ŞARTLARI

I MÖHUK’un 54 Maddesinde Yer Alan Şartlar157

A Türkiye Cumhuriyeti ile İlâmın Verildiği Devlet Arasında

Karşılıklılık Esasına Dayanan Bir Anlaşma Yahut O

Devlette Türk Mahkemelerinden Verilmiş İlâmların Tenfizini Mümkün Kılan Bir Kanun Hükmünün veya Fiilî Uygulamanın Bulunması157

B İlâmın, Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine

Girmeyen Bir Konuda Verilmiş Olması 177

1 Gayrimenkulün Aynına İlişkin Davalar179

2 Gayrimenkullere İlişkin Miras Davaları186

a Türk Medenî Kanunu ve HMK’da Miras Davalarına

İlişkin Yetki Kuralları186

b İç Hukukta Miras Davalarına İlişkin Yetki Kurallarının

Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisini Tayinde

Ne Ölçüde Kullanılacağı Sorunu189

c Münhasır Yetki Sebebiyle Türkiye’deki Taşınmazlarla

İlgili Yabancı Veraset İlamlarının Tanınmaması190

3 Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Davalar198

4 İş Sözleşmelerine İlişkin Davalar208

5 Tüketici Sözleşmelerine İlişkin Davalar213

6 Fikri ve Sınaî Haklara İlişkin Davalar214

7 İflas Davaları217

8 Yabancı Anonim ve Sermayesi Paylara Bölünmüş

Şirketlerle İlgili İşlemler217

9 Vesayet ve Kısıtlılık217XIII

C Davalının İtiraz Etmesi Şartıyla İlâmın, Dava Konusu

veya Taraflarla Gerçek Bir İlişkisi Bulunmadığı Hâlde

Kendisine Yetki Tanıyan Bir Devlet Mahkemesince

Verilmiş Olmaması234

1 Genel Olarak234

2 Yetkili Mahkeme ile Dava Konusu veya Taraflar Arasında

Yakın ve Gerçek Bağlantının Bulunmaması: “Aşırı Yetki”235

a Aşırı Yetki (Exorbitant Jurisdiction) Kavramı235

b Yetkili Mahkeme ile Dava Konusu veya Taraflar Arasında Yakın ve Gerçek Bağlantının Bulunmasının Önemi237

c Aşırı Yetki Kurallarının Ortaya Çıkardığı Sorunlar

ve Bu Sorunların Önlenmesi239

3 Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Aşırı Yetki

Kuralları ve Bu Kuralların Tenfize Etkisi242

a Hukukî ve Ticarî Konularda Mahkemelerin

Milletlerarası Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının

Tanınması Tenfizi Hakkındaki Avrupa Birliği

Konsey Tüzüğü242

b Fransız Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları244

c İngiliz Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları247

d Alman Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları258

e Yunanistan Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları261

f Finlandiya Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları262

g İsveç Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları263

h İtalyan Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları263

ı Amerikan Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları264

j Türk Hukukunda Aşırı Yetki Kuralları266

4 Yabancı Mahkemenin Dava Konusu veya Taraflarla

Gerçek İlişkisinin Bulunmamasının Tenfize Etkisi270

a 5718 Sayılı MÖHUK’un 54 Maddesinin (b)

Bendi Uyarınca Yabancı Mahkemenin Aşırı

Yetkisinin Tenfiz Davalarında Denetlenmesi270XIV

b İki Taraflı Adlî Yardımlaşma Antlaşmalarına Göre

Yabancı Mahkemenin Milletlerarası Yetkisinin

Türk Mahkemeleri Tarafından Denetlenmesi273

5 MÖHUK’un 54(b) Bendindeki Düzenlemenin

Değerlendirilmesi ve Kanaatimiz275

D Hükmün Kamu Düzenine Açıkça Aykırı Bulunmaması279

1 Genel Olarak Yabancı İlamların Kamu Düzenine Aykırı

Olduğu Haller279

2 Yabancı Mahkeme Kararının Gerekçesiz Olmasının

Tenfize Etkisi287

a Doktrindeki Görüşler287

b Yargıtay Kararları290

aa 1982 Yılından Önce Verilen Kararlar290

bb 2675 Sayılı MÖHUK Döneminde Verilen

Yargıtay Kararları291

cc 5718 Sayılı MÖHUK Döneminde Verilen 1022012

Tarihli İçtihadı Birleştirme Kararına Göre Yabancı

Mahkeme Kararının Gerekçesiz Olmasının Kamu

Düzeni Sebebiyle Tenfizine Engel Teşkil Etmemesi293

3 Kamu Düzenine Aykırılık ve Revizyon Yasağı299

E Yabancı Mahkemenin Savunma Haklarını İhlâl Etmesi306

II MÖHUK’un 55(2) Maddesinde Yeralan Tanıma/Tenfiz

Engelleri315

A MÖHUK’un 55(2) Maddesinin Kapsamına Giren İtirazlar315

B Tanıma/Tenfizin Şartlarının Bulunmadığı İtirazı316

C Yabancı Mahkeme İlâmının Kısmen veya Tamamen Yerine

Getirilmiş Olduğu İtirazı317

D Yabancı Mahkeme İlâmının Kısmen veya Tamamen Yerine

Getirilmesine Engel Bir Sebebin Ortaya Çıktığı İtirazı317

1 Yabancı Mahkemenin Verdiği Kararın, Türk

Mahkemesince Verilen ve Tarafları, Konusu

ve Sebebi Aynı Olan Bir İlamla Çelişmesi318

2 Yabancı İlamın Zamanaşımına Uğraması320XV

3 Tenfizi İstenen İlama Konu Alacağın Alacaklı

Tarafından İbra Edilmesi323

4 Yargılamanın Yenilenmesi Yoluna Başvurulması323

5 Yabancı Mahkeme İlamının Konusunun Ortadan

Kalkması323

III Yargıtay Tarafından Getirilen Tanıma ve Tenfiz Engeli:

Davacının Dürüstlük Kuralına Aykırı Davranması323

Beşinci Bölüm

YABANCI MAHKEME İLAMLARININ

TANIMASINA/TENFİZİNE İLİŞKİN KARARLAR

VE BU KARARA KARŞI KANUN YOLLARI

I Tanıma/Tenfize İlişkin Karar325

A Yabancı Mahkeme Kararının Kısmen veya Tamamen

Tanınması/Tenfizi325

B Tanıma/Tenfiz Davalarında İlamın Tanınması/Tenfizinin

Yanı Sıra Başka Bir Karar Verilip Verilemeyeceği 327

II Tanınmasına/Tenfizine Karar Verilen Yabancı Mahkeme

İlamlarının Türkiye’deki Sonuçları331

A Genel Olarak331

B Tanınmasına/Tenfizine Karar Verilen Yabancı İlamların

Türk Hukukunda Yeralmayan Sonuçları Doğuramaması332

C Yabancı İlamın Kesin Hüküm ve Kesin Delil Etkisini

Doğuracağı An333

1 2675 Sayılı MÖHUK Döneminde Yabancı İlamın Kesin

Hüküm ve Kesin Delil Etkisini Doğuracağı An Konusundaki

Yargıtay Kararları ve Doktrindeki Görüşler333

2 5718 Sayılı MÖHUK’un 59 Maddesi Uyarınca Yabancı

İlamın Kesin Hüküm ve Kesin Delil Etkisini Yabancı

Mahkeme Kararının Kesinleştiği Andan İtibaren Doğurması339

D Tanınmasına/Tenfizine Karar Verilen Yabancı İlamlara

İstinaden Türk Mahkemelerinde Açılacak Davalarda

Zamanaşımı Süresinin Hangi Andan İtibaren İşleyeceği

Meselesi342XVI

III Tanıma/Tenfiz Kararına Karşı Kanun Yolları345

A İstinaf345

B Temyiz347

C Karar Tashihi348

IV Tanınmasına/Tenfizine Karar Verilen İlamın

Yargılamanın İadesine Sebep Olacağı Haller348

V Kambiyo Mevzuatı Açısından Tenfizine Karar Verilen

Yabancı İlamda Belirtilen Meblağın Yurtdışına Transferi351

Altıncı Bölüm

MİLLETLERARASI ANTLAŞMALARA

GÖRE YABANCI MAHKEME KARARLARININ

TANINMASI VE TENFİZİ

I Çok Taraflı Antlaşmalar Uyarınca Yabancı Mahkeme

Kararlarının Tanınması ve Tenfizi353

A Küçüklerin Korunması Konusunda Makamların

Yetkisine ve Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme353

B Çocukların Velayetine İlişkin Kararların Tanınması ve

Tenfizi ile Çocukların Velayetinin Yeniden Tesisine İlişkin

Avrupa Sözleşmesi362

C Nafaka Alacaklarının Yabancı Memleketlerde Tahsili ile

İlgili Sözleşme366

D Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki

Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme374

E Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların

Tanınması ve Tenfizine İlişkin Lahey Sözleşmesi377

F Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme

Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme380

G Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Veçhelerine

Dair Lahey Sözleşmesi384

H Evlilik Bağına İlişkin Kararların Tanınması Hakkında

Sözleşme393

I Bazı Ölümlerin Tespitine Dair Sözleşme 398

İ Evlenme ile Nesep Düzeltilmesi Hakkında Sözleşme399XVII

J Kişi Halleri İşlemlerinin Düzeltilmesi Kararlarıyla

İlgili Sözleşme400

K Demiryolu ile Uluslararası Taşıma Sözleşmesi402

L Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin

Mukavele Sözleşmesi (CMR)407

M Hukuk Usulüne Dair Sözleşme 410

N Yaşam Belgesi Verilmesine Dair Sözleşme415

O Ad ve Soyadlarının Değişikliğine İlişkin Sözleşme416

II İki Taraflı Adlî Yardımlaşma Antlaşmaları Uyarınca

Tanıma ve Tenfiz417

A Genel Olarak Adlî Yardımlaşma Antlaşmaları417

B Tanıma ve Tenfize İlişkin Hükümler İçeren Adlî

Yardımlaşma Antlaşmaları422

1 Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya Hükümeti Arasında

Hukukî ve Ticarî Mevaddı Adliyeye Müteallik Münasebatı

Mütekabileye Dair Mukavelename422

2 Türkiye İtalya Arasında Akt ve İmza Edilmiş Olan Adlî

Himaye, Adlî Makamların Hukuk ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Muzahereti ve Adlî Kararların Tenfizi Mukavelenamesi424

3 Türkiye Cumhuriyeti ve Avusturya Cumhuriyeti

Arasında Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında Sözleşme425

4 Türkiye Cumhuriyeti ile Romanya Arasında Hukukî

Konularda Adlî Yardım Sözleşmesi433

5 Türkiye Cumhuriyeti ile Tunus Cumhuriyeti Arasında

Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî Yardımlaşmaya

Dair Sözleşme435

6 Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma, Tanıma ve Tenfiz, Suçluların Geri Verilmesi ve Hükümlülerin Nakli Sözleşmesi438

7 Türkiye Cumhuriyeti ile Polonya Halk Cumhuriyeti

Arasında Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî Yardımlaşma Sözleşmesi439

8 Türkiye Cumhuriyeti ile Cezayir Demokratik Halk

Cumhuriyeti Arasında Hukukî İşbirliğine İlişkin Sözleşme441XVIII

9 Türkiye Cumhuriyeti ile Irak Cumhuriyeti Arasında

Hukukî ve Adlî İşbirliği Sözleşmesi443

10 Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti

Arasında Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî İşbirliği

Anlaşması445

11 Türkiye Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti

Arasındaki Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma Anlaşması447

12 Türkiye Cumhuriyeti ve Kazakistan Cumhuriyeti

Arasında Hukukî Konularda Adlî Yardımlaşma

Anlaşması448

13 Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma Sözleşmesi450

14 Türkiye Cumhuriyeti ile Gürcistan Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma Anlaşması451

15 Türkiye Cumhuriyeti ile Özbekistan Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma Sözleşmesi453

16 Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma Sözleşmesi455

17 Türkiye Cumhuriyeti ile Makedonya Cumhuriyeti

Arasında Hukukî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma Anlaşması456

18 Türkiye Cumhuriyeti ile Hırvatistan Cumhuriyeti

Arasında Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî İşbirliği

Anlaşması458

19 Türkiye Cumhuriyeti ve Moldova Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda

Adlî Yardımlaşma Anlaşması459

20 Türkiye Cumhuriyeti ile Tacikistan Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

Yardımlaşma Anlaşması460

21 Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Hukukî

Konularda Adlî Yardımlaşma ve İşbirliği Anlaşması462XIX

22 Türkiye ile Moğolistan Arasında Hukukî Ticarî ve

Cezaî Konularda Adlî Yardımlaşma Sözleşmesi463

23 Türkiye ile Slovakya Cumhuriyeti Arasında Hukukî

ve Ticarî Konularda Adlî Yardım Anlaşması465

24 Türkiye Cumhuriyeti ile Bosna-Hersek Arasındaki

Hukukî ve Ticari Konularda Adlî İşbirliği Anlaşması466

25 Türkiye Cumhuriyeti ile Umman Sultanlığı Arasında

Hukukî, Ticari ve Cezai Konularda Adlî Yardımlaşma

Anlaşması468

26 Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti

Arasında Hukukî ve Ticarî Konularda Adlî

Yardımlaşma Anlaşması470

27 Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti

Arasında Hukukî, Ticarî ve Cezaî Konularda Adlî

İşbirliği Anlaşması471

28 Türkiye Cumhuriyeti ile İran İslam Cumhuriyeti

Arasında Hukukî ve Cezaî Konularda Adlî

İşbirliği Anlaşması473

29 Türkiye Cumhuriyeti ile Türkmenistan Arasında

Hukukî ve Cezaî Konularda Adlî Yardımlaşma

Anlaşması476

III Milletlerarası Antlaşmaların mı Yoksa MÖHUK’un mü

Öncelikle Uygulanacağı Meselesi478

A Adlî Yardımlaşma Sözleşmelerinde Tanıma Tenfizle İlgili

Olarak Düzenlenmeyen Konularda MÖHUK’un Uygulanması478

B Mevzuat ve Milletlerarası Antlaşmalardan Hangisine

Öncelik Verileceği481

Yedinci Bölüm

TANINMAMIŞ VE TENFİZ EDİLMEMİŞ YABANCIMAHKEME KARARLARININ TÜRKİYE’DEKİ SONUÇLARI

I Tanınmamış ve Tenfiz Edilmemiş Yabancı İlamların,

“Mahkeme Kararı” Olarak Sonuç Doğurmaması485

II Tanınmamış ve Tenfiz Edilmemiş Yabancı Mahkeme

Kararlarının Resmî Belge Olarak Sonuç Doğurması487XX

III Tanınmamış ve Tenfiz Edilmemiş Yabancı Mahkeme

Kararlarının Takdiri Delil Olarak Kullanılması488

IV Tenfiz Edilmemiş Yabancı Mahkeme Kararlarının

İlamsız İcraya Konulması492

V Tanınmamış ve Tenfiz Edilmemiş Olmasına Rağmen

Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Dava

Açılmasını Engellediği Haller494

VI Tanınmamış/Tenfiz Edilmemiş Yabancı İlamlara Konu

Uyuşmazlıkların Türkiye’de Yeniden Dava Konusu

Yapılması501

VII Türk Mahkemesinde Derdest Bir Davada Tanınmamış/

Tenfiz Edilmemiş Yabancı İlamın Tanınmasının/Tenfizinin

Bekletici Mesele Yapılması505

Sekizinci Bölüm

ÖZELLİK ARZ EDEN YABANCI İLAMLARIN

TANINMASI VE TENFİZİ

I Yabancı İflas Kararlarının Tanınması ve Tenfizi511

A İflasın Milletlerarası Boyutu ve Bu Boyutundan Kaynaklanan Sorunlar511

B Mukayeseli Hukukta İflas Kararlarının Tanınması ve Tenfizi513

C Adlî Yardımlaşma Antlaşmalarında İflas Kararlarının

Tanınması ve Tenfizine İlişkin Hükümler514

D Yabancı İflas Kararlarının Türkiye’de Tanınması ve

Tenfizine İlişkin Görüşler ve Yargıtay Kararları515

II Türkiye’de Adlî Olmayan Boşanmaların Tanınması532

A Yabancı İdarî Boşanma Kararlarının Türkiye’de

Tanınması532

1 Danimarka’da ve Norveç’te Belediyeden veya Valiliklerden Alınan Boşanma Kararlarının Türkiye’de Tanınması533

2 Japonya’da Verilen “Kyogi Rikon”un Türkiye’de Tanınması535

B Yabancı Ülkede Yapılan Talakın Türkiye’de Tanınması536XXI

C Yabancı Ülkede Yapılan Muhâlaa’nın/Hul’un

Türkiye’de Tanınması541

III Yabancı Velayet Kararlarının Tenfizi542

A Yabancı Velayet İlamları Hakkında Tanıma Davası Değil

Tenfiz Davasının Açılması542

B İdarî Makamlar Tarafından Verilen Velayet Kararları542

C “Kesinleşme” Şartı Açısından Yabancı Velayet Kararları543

D Velayet Kararlarının Sonradan Değiştirilmesinin Tenfize

Etkisi544

E Tenfizine Karar Verilen Yabancı Velayet Kararının

Türk Mahkemesi Tarafından Değiştirilmesi545

F Yabancı Velayet İlamlarının Türk Kamu Düzenine Aykırı

Olması546

G Anne ve Babaya Müşterek Velayet Veren Yabancı İlamların Tenfizi548

H Anne Babadan Başka Birine Velayeti Veren Yabancı

İlamın Tenfizi554

I Yabancı Velayet İlamlarının Tenfizinde Mütekabiliyetin

Tespitinin Zaman Alması555

IV Yabancı Veraset Belgelerinin/İlamlarının Tanınması557

A Yabancı Veraset İlamlarının Tanıması ve Tenfizinde

Tapu Kanunu’nun 37 Maddesinin Rolü557

B Yabancı Ülkelerde Belediye veya Noterlerde Düzenlenen

Veraset Belgeleri559

1 Yabancı Belediye veya Noterler Tarafından Düzenlenen

Veraset Belgelerinin Tanıma ve Tenfize Konu Teşkil

Etmemesi559

2 2011 Yılında Türk Medenî Kanunu ve Noterlik

Kanunu’nda Yapılan Değişiklikten Sonra Yabancı

Noterler Tarafından Düzenlenen Mirasçılık

Belgelerinin Türkiye’deki Sonuçları561

C Yabancı Veraset İlamlarının Tanınması Açısından

Kesinleşmenin İncelenmesi567

V Tereke İdare Görevlisi Atanmasına İlişkin Yabancı

Mahkeme Kararının Tanınması576XXII

VI “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Tenfizi578

A Amerikan Hukukunda “RICO Damages”, “Punitive Damages”, “Exemplary Damages”, “Multiple Damages”, “Treble Damages”578

1 Genel Olarak RICO578

a RICO’nun Ceza Hukukuna İlişkin Hükümleri579

b RICO’nun Özel Hukuka İlişkin Hükümleri579

2 “Treble Damages”, “Multiple Damages”, “Exemplary

Damages” ve “Punitive Damages” Kavramları 580

3 Amerikan Hukukunda “Punitive Damages”,

“Exemplary Damages”a Karşı Yapılan Eleştiriler590

a Doktrindeki Eleştiriler590

b Amerikan Anayasası’nda Yer Alan “Aşırı Ceza

Öngörülememesi İlkesi” ve “Due Process”

İlkesi Açısından Punitive Damages Kararlarına

Anayasa Mahkemesi Tarafından Yapılan

Eleştiriler ve Getirilen Sınırlamalar591

B Mukayeseli Hukukta “RICO Damages” ve “Punitive

Damages” Kararlarının Tenfizine İlişkin Yasal

Düzenlemeler ve Milletlerarası Antlaşmalar603

1 “RICO Damages” ve “Punitive Damages”

Kararlarının Tenfizine İlişkin Temel Sorunlar603

a Genel Olarak603

b “RICO Damages” ve “Punitive Damages”

Kararlarının Vasıflandırılması605

2 “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Tenfiz Edilip Edilmeyeceğine İlişkin Yasal

Düzenlemeler ve Milletlerarası Antlaşmalar607

a Punitive Damages Kararlarının Tenfiz Edilip

Edilmeyeceğine İlişkin Yasal Düzenlemeler608

aa İngiliz Ticarî Menfaatlerin Korunması

Kanunu’nun 5 Bölümü 608XXIII

bb Kanada Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizi

Kanunu’nun 6 Bölümü609

b “RICO Damages” ve “Punitive Damages”

Kararlarının Tenfizine İlişkin Hükümler İçeren

Milletlerarası Antlaşmalar610

aa Hukukî ve Ticarî Konularda Mahkemelerin Yetkisi ve Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin 1999 Lahey Konvansiyon Tasarısı610

bb Yetki Sözleşmelerine İlişkin 2005 Lahey

Konvansiyon Tasarısı612

cc Yolcu ve Bagajlarının Deniz Yoluyla Taşınmasına

İlişkin 1974 Atina Konvansiyonu613

dd Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin

Belirli Kuralların Birleştirilmesi Hakkında

1999 Montreal Konvansiyonu613

C Bazı Devletlerin “RICO Damages” ve “Punitive Damages”

Kararlarının Tenfizine Bakış Açısı616

1 “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

İngiltere’de Tenfizi616

a İngiliz Hukukunda Tenfizin Şartları616

b “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Tenfiz Edilip Edilmeyeceğine İlişkin İngiliz Mahkeme

Kararları621

2 “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Almanya’da Tenfizi630

a Alman Milletlerarası Usul Hukukunda Tenfizin Şartları630

b “RICO Damages” ve “Punitive Damages”

Kararlarının Tenfiz Edilip Edilmeyeceğine İlişkin

Alman Doktrinindeki Görüşler ve Mahkeme Kararları634

aa Doktrindeki Görüşler634

bb Mahkeme Kararları648

3 “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

İsviçre’de Tenfizi662

a İsviçre Hukukunda Tenfizin Şartları662XXIV

b “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Tenfiz Edilip Edilmeyeceğine İlişkin İsviçre Mahkeme

Kararları663

D “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Türkiye’de Tenfizi665

1 Türk Hukukunda Katlı Tazminata İzin Veren

Hükümler ve “RICO Damages”, “Punitive Damages”665

a Rekabetin Korunması Hakkında Kanun665

b Fikri Mülkiyet Mevzuatı665

c İş Kanunu666

d Çevre Kanunu667

e İcra ve İflas Kanunu668

f Türk Borçlar Kanunu669

g Türk Medenî Kanunu669

h Türk Ticaret Kanunu 670

2 Türkiye’nin Taraf Olduğu Milletlerarası Antlaşmalarda

“Punitive Damages” ve “Exemplary Damages”: Hava

Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Belirli

Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşme670

3 Anayasa Mahkemesi’nin Misli Tazminata Bakış Açısı671

4 “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Türkiye’de Tenfiz Edilip Edilemeyeceği Meselesi675

a Türk Doktrinindeki Görüşler675

b “RICO Damages” ve “Punitive Damages” Kararlarının

Türkiye’de Tenfiz Edilip Edilmeyeceğini Başlatan Dava:

Motorola ve Nokia v Kemal Uzan ve Diğerleri677

c Değerlendirme ve Kanaatimiz680

VII Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6 Maddesi ile Teminat Altına Alınan Adil Yargılanma Hakkını İhlâl Eden Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi681

A İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 6 Maddesinin

Kapsamı ve Uygulama Alanı681

B Adil Yargılanma Hakkının İhlâli ile Yabancı Mahkeme

Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Arasındaki İlişki683

C Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında

Tanıma ve Tenfiz Davaların