Öğreti ve Uygulama IşığındaCeza Muhakemesi Hukuku
Mustafa ÖZEN
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
GENEL BİLGİLER
GİRİŞ 47
TANIM . 47
III. AMACI 48
CEZA MUHAKEMESİNİN TARİHÇESİ. 49
1412 SAYILI CEZA MUHAKEMELERİ USULÜ KANUNU’NDA YER ALIP 5271
SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNU’NDA YER ALMAYAN BAZI KURUMLAR 50
Şahsi Dava 50
Şahsi Hak Davası.51
Ceza Kararnamesi.51
Acele İtiraz .51
Karar Düzeltme 51
Gıyabi Tutuklama .51
Kefaletle Salıverme 52
Yasak Hakların İadesi52
İkinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİNİN UYGULAMA ALANLARI
CEZA MUHAKEMESİNİN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI. 53
Ülkesellik İlkesi: Mülkilik İlkesi .53
Kişisellik ilkesi: Şahsilik İlkesi53
Evrensellik ilkesi .54
Yetkili Mahkeme 54
Genel Yetkili Mahkeme.54
Özel Yetki 55
Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Yetki .55
Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıtlarında veya Bu Taşıtlarla İşlenen
Suçlarda Yetki .55
8 İçindekiler
VII. CEZA MUHAKEMESİNİN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI.57
Hemen/Derhal Uygulama 57
Geçmişe Yürüme 61
İleriye Yürüme . 62
VIII. CEZA MUHAKEMESİNİN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI.63
Cumhurbaşkanı 63
Milletvekili . 70
Yasama Sorumsuzluğu 70
Yasama Dokunulmazlığı 70
Diplomatlar 75
Yabancı Askerler. 75
KONU BAKIMINDAN UYGULANMASI 75
Üçüncü Bölüm
CEZA MUHAKEMESİ KOŞULLARI
CEZA MUHAKEMESİNİN KOŞULLARI/MUHAKEME ENGELLERİ77
Soruşturma Koşulları . 79
Şikâyet 79
a) Şikâyet ve İhbar 79
b) Şikâyetin Geri Alınması İle Feragat (Vazgeçme) Kavramları . 81
c) Şikâyetin Geri Alınmasının Sonuçları 84
d) Şikâyetin Geri Alınabileceği Zaman. 84
e) Soruşturmaya Başlandıktan Sonra Bir Suçun Takibinin Şikâyete Bağlı
Olduğunun Anlaşılması . 85
f) Kovuşturmaya Başlandıktan Sonra Bir Suçun Takibinin Şikâyete Bağlı
Olduğunun Anlaşılması . 85
g) Şikâyet Süresi 86
h) Şikâyette Sirayet/Yansıma 86
ı) Şikâyet Hakkına Sahip Kişi. 87
i) Şikâyetin Yapılacağı Makam . 88
j) Şikâyet Şekli 89
k) Kanun Değişikliği ve Suçun Takibinin Şikâyete Bağlı Hale Gelmesi . 89
Dava Süresi. 90
İzin 92
Talep/Yazılı Başvuru . 101
Karar. 104
Mütalaa 104
İçindekiler 9
Müracaat/Yabancı Devletin Şikayeti.105
Yargı Bulunmaması/Kesin Hüküm Bulunmaması108
Açık Dava Bulunmaması112
Önödeme 113
Uzlaştırma.115
Dava Zamanaşımı139
Af.140
Failin Türkiye’de Bulunması140
Karşılıklılık (Mütekabiliyet) Koşulu141
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (İddianamenin
Düzenlenmesinin Ertelenmesi).141
Soruşturma Koşullarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları .142
Kovuşturma Koşulları .143
Sanığın Hazır Bulunması143
a) Sanığın Yokluğu.144
b) Gaiplik .152
c) Kaçaklık .155
Sanığın Akıl Hastası Olmaması 160
Bekletici Meselenin Çözümü.162
Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması 164
Kovuşturma Koşullarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları.165
Dördüncü Bölüm
CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ
CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ 167
Genel İlkeler .167
Hukuk Devleti İlkesi 167
İnsan Haysiyetinin Korunması.167
İşkence Yasağı.168
Dürüst İşlem İlkesi (Adil Yargılanma) 168
Bağımsız ve Tarafsız Hâkim İlkesi173
Meram Anlatma İlkesi.175
Suçsuzluk (Masumluk) Karinesi.176
Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi = In Dubio Pro Reo177
a) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Suçun Hukuki Nitelendirmesi .180
10 İçindekiler
b) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Hukuka Aykırılık Halleri 180
c) Şüpheden Sanık Yararlanır ve Objektif Cezalandırma Koşulları 180
d) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Suçun Unsurları 181
e) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Kusurluluk 181
f) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Cezanın Tespit ve Tayini. 181
g) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Muhakeme Koşulları 181
h) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Zamanaşımı 181
Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 182
Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi 183
Ceza Muhakemesinin Kamusallığı İlkesi . 185
Nemo Tenetur Se Ipsum Accusare/Hiç Kimse Kendisi ve Yakınları
Aleyhine Delil Göstermeye Zorlanamaz İlkesi ve Susma Hakkı 186
Silahların Eşitliği İlkesi 190
Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz (Non Bis In Idem) İlkesi . 191
Kıyas Yasağı İlkesi . 192
Soruşturma Aşamasına İlişkin İlkeler. 193
Delillerin Re’sen Araştırılması İlkesi . 193
Kamu Davasının Mecburiliği/Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi 195
a) Kamu Davasının Mecburiliği/Kovuşturma Mecburiyeti İlkesinin İstisnası 196
(1) Maslahata Uygunluk İlkesi 196
(a) Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep Olarak Etkin Pişmanlık . 197
(b) Şahsî Cezasızlık Sebebi 198
(c) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi. 199
Gizlilik İlkesi 200
Yazılılık İlkesi. 207
Kovuşturma Aşamasına İlişkin İlkeler 207
Davasız Yargılama Olmaz İlkesi. 207
a) Davasız Yargılama Olmaz İlkesinin İstisnaları 211
(1) Re’sen İstinaf İncelemesi 211
(2) Hükmün Sanıklar Lehine Bozulması Halinde Diğer Sanıklara
Uygulanması. 211
Vasıtasızlık/Delillerin Doğrudan Doğruyalığı İlkesi . 211
a) Delillerin Doğrudan Doğruyalığı İlkesinin İstisnaları . 213
(1) Naip Hâkimlik . 213
(2) İstinabe. 213
Sözlülük İlkesi . 213
Halka Açıklık/Aleniyet İlkesi . 215
İçindekiler 11
Çabukluk/Ucuzluk/Etkinlik İlkesi.217
Delillerin Serbestliği İlkesi.217
Delillerin Kolektifliği/Ortak Tartışmaya Açıklığı İlkesi/Çelişme İlkesi 218
Delillerin Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi.218
a) Delillerin Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesinin İstisnaları .221
(1) Duruşma Tutanağının İspat Gücü .221
(2) Delil Yasakları221
XII. CEZA MUHAKEMESİNDE İNSAN HAKLARI 223
Hak Arama Hakkı223
İsnadı Öğrenme Hakkı 223
Hakları Öğrenme Hakkı 224
Savunma Hakkı/Müdafii Yardımından Yararlanma Hakkı 224
Tercüman Yardımından Yararlanma Hakkı.227
Olağan (Kanuni) Mahkeme ve Hâkim Tarafından Yargılanma Hakkı228
Makul Süre İçinde Yargılanma Hakkı230
Denetim Mahkemesine Başvurma Hakkı .231
En Kısa Sürede Bir Yargı Merci Önüne Çıkarılma Hakkı (Habeus Corpus) 232
Beşinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLATI, CEZA MAHKEMELERİNİN
MADDE VE YER YÖNÜNDEN YETKİSİ
XIII. CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLATI . 233
Ceza Mahkemeleri .234
İlk Derece Mahkemeleri234
a) Sulh Ceza Hâkimliği .234
b) Asliye Ceza Mahkemeleri234
c) Ağır Ceza Mahkemeleri.235
d) Diğer Ceza Mahkemelerinin Görevleri235
Bölge Adliye Mahkemeleri239
Yargıtay .240
Cumhuriyet Savcılıkları.240
Cumhuriyet Başsavcılığı 240
Bölge Adliye Mahkemeleri Başsavcılığı.241
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 241
12 İçindekiler
XIV. MAHKEMELERİN GÖREV (MADDE) YÖNÜNDEN YETKİSİ 242
Genel Olarak 242
Re’sen Görev Kararı . 242
Görevsizlik Kararı Verilmesi Gereken Hâl ve Sonucu. 244
Görevsizlik Kararı Verilemeyecek Hâl 247
Görevli Olmayan Hâkim veya Mahkemenin İşlemleri 249
Madde Yönünden Görev Uyuşmazlığı . 252
Madde Yönünden Görevsizlik Kararlarına Karşı İtiraz Kanun Yolu. 256
Madde Yönünden Yetkinin İstisnaları 257
Bağlantı 257
a) Dar Anlamda Bağlantı . 258
b) Geniş Anlamda Bağlantı 258
c) Tek Çeşit Bağlantı-Karışık Bağlantı 259
Bağlantı Nedeniyle Uyuşmazlıkların Birleştirilmesinin Koşulları 260
Bağlantının Sonuçları 261
a) Uyuşmazlıkların Birleştirilmesi 261
b) Birleştirme, Madde Yönünden Yetkinin İstisnası 262
(1) Soruşturma Aşamasında Birleştirme 262
(2) Kovuşturma Aşamasında Birleştirme . 263
(a) Birleştirme Kararı Verecek Makam. 263
(b) Birleştirmede Uygulanacak Yargılama Usulü 265
(c) Birleştirilen Davaların Ayrılması 265
c) Nisbi Muhakeme Yapma. 266
d) Bekletici Sorun Yapma 267
Nisbi Muhakeme Neticesinde Verilen Kararın Başka Mahkemeler
Açısından Değeri. 268
Özel Hukuk Uyuşmazlıkları İle Bağlantılı Ceza Muhakemesinde Hangi
Muhakeme Koluna Ait Usulün Uygulanacağı Sorunu. 269
Farklı Yargı Yerlerinin Kararlarının Bağlayıcılığı 270
a) Medeni Muhakeme Sonucu Verilen Kararın Ceza Mahkemesine Etkisi . 270
b) Ceza Muhakemesi Sonucu Verilen Kararın Hukuk Mahkemesine Etkisi. 271
c) İdari Yargılama Sonucu Verilen Kararın Ceza Mahkemesine Etkisi. 272
MAHKEMELERİN YER YÖNÜNDEN YETKİSİ 292
Tanım. 292
Hukuki Nitelik 292
Yer Yönünden Yetkide Kabul Edilen Sistemler. 292
İçindekiler 13
Birden Fazla Yerdeki Mahkemenin Yetkili Olması.293
Bir Yerdeki Mahkemenin Yetkili Olması293
Türkiye’de İşlenen Suçlarda Yer Yönünden Yetkili Mahkeme (Genel Yetkili
Mahkeme)293
Sırf Hareket Suçları (Şekli Suçlar) 294
Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlar (Maddi Suçlar/Neticeli Suçlar) 294
İhmali Suçlar .295
Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç 295
Kesintisiz Suç.295
Zincirleme Suç.295
Objektif Cezalandırma Gerektiren Suç295
İştirak Halinde İşlenen Suç296
Ülkede Yayımlanan Bir Basılı Eserle İşlenen Suç (CMK m. 12/3).296
Soruşturulması ve Kovuşturulması Şikâyete Bağlı Olan Hakaret Suçu
(CMK m. 12/4).296
Görsel veya İşitsel Yayınlarla İşlenen Suç (CMK m. 12/5) .297
Türkiye’de İşlenen Suçlarda Yer Yönünden Özel Yetkili Mahkeme
(CMK m. 13) .298
Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Yer Yönünden Yetkili Mahkeme
(CMK m. 14) .298
Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıtlarında veya Bu Taşıtlarla İşlenen Suçlarda
Yer Yönünden Yetkili Mahkeme (CMK m. 15) 298
Mahkemenin Yer Yönünden Yetkisinde Olumlu ve Olumsuz Yetki
Uyuşmazlığı 299
Yer Yönünden Yetkisizlik İddiası.301
Mahkemelerin Yer Yönünden Yetkisizlik İtirazının Zamanı.301
Mahkemelerin Yer Yönünden Yetkisizlik İtirazında Bulunabilecek
Kişiler 302
Mahkemelerin Yer Yönünden Yetkisizlik İtirazı Hakkında Karar
Vereceği Zaman 302
İtiraz Kanun Yolu.302
İ. Yer Yönünden Yetkisiz Mahkemenin Yaptığı İşlemler 303
Mahkemelerin Yer Yönünden Yetki Kurallarının İstisnaları304
Bağlantı.304
Nakil306
a) Hukuki Sebeplerle Davanın Nakli 306
14 İçindekiler
b) Fiili Sebeplerle Davanın Nakli . 307
c) Kamu Güvenliği Nedeniyle Davanın Nakli. 307
d) Afet Nedeniyle Davanın Nakli. 307
e) Nakil Kararını Verecek Makam . 307
f) Kısmi Nakil 308
g) Nakil Kararının Kesinliği 308
İstinabe. 308
Yetkili Olmayan Hâkim veya Mahkemenin İşlemleri . 309
Yargı Organları Arasında İş Bölümü Uyuşmazlığı . 309
Altıncı Bölüm
CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ
XVI. CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ.311
İşlemin Yapısına Göre Tasnif 312
Sözlü İşlemler . 312
Yazılı İşlemler 312
Hareketli/Eylemli İşlemler 312
Hareketsiz/Eylemsiz İşlemler 312
Açık İşlemler . 312
Gizli İşlemler. 313
İşlemi Yapan Makama Göre Tasnif 314
Yargılama Makamı İşlemleri . 314
a) Hâkim İşlemleri/Kararları 314
(1) Fiili İşlemler 314
(2) Fikri İşlemler . 314
(a) Ceza Muhakemesinin Aşaması Bakımından Karar 314
(i) Soruşturma Aşamasındaki Kararlar. 314
(ii) Kovuşturma Aşamasındaki Kararlar 314
(b) Kararın Niteliği Bakımından Kararlar 314
(i) Yargılamaya İlişkin Kararlar. 314
(ii) İdari Nitelikte Kararlar. 315
b) İşlemi Yapan Makamın Sıfatına Göre İşlemler 316
(1) Hâkimlik Kararları . 316
(2) Mahkeme Kararları. 316
İddia Makamı İşlemleri. 317
Savunma Makamı İşlemleri 318
İçindekiler 15
Muhakeme İşlemlerinde Süreler318
Hak Düşürücü Süre .318
Koruyucu Süre.318
Düzenleyici/Yaptırımsız Süre 319
Sürelerin Hesaplanması .319
Eski Hale Getirme.320
Eski Hale Getirmenin Hukuki Niteliği 320
Eski Hale Getirme Sebepleri .320
a) Kusuru Olmaksızın Bir Sürenin Geçirilmiş Olması .321
b) Kanun Yoluna Başvuru Hakkının Bildirilmemiş Olması321
c) Duruşmada Bulunmayan Sanık Hakkında Karar Verilmiş Olması323
Eski Hale Getirme Talebinin Yapılacağı Makam324
Eski Hale Getirme Talebi Hakkında Karar Verecek Makam.325
Eski Hale Getirme Talebinde Bulunmak İçin Gerekli Olan Süre 325
Eski Hale Getirme Talebi Üzerine Verilen Karara Karşı Kanun Yolu 326
Eski Hale Getirme Talebinde Bulunmanın Etkisi .326
Muhakeme İşlemlerinin Bildirilmesi 326
Tefhimle Bildirim.327
Tebliğle Bildirim 327
Muhakeme İşlemlerindeki Hukuka Aykırılıklar ve Bu Aykırılıkların
Giderilmesi .328
Muhakeme İşlemlerindeki Hukuka Aykırılıklar .328
a) Yokluk .328
b) Hak Düşümü329
c) Butlan (Hükümsüzlük).329
(1) Mutlak Butlan .330
(2) Nisbi Butlan 330
d) Kabul Edilmezlik/Geri Çevrilme.330
Muhakeme İşlemlerindeki Hukuka Aykırılıkların Giderilmesi .331
a) Geri alma.331
b) Yenileme .331
c) Düzeltme.332
d) Çevirme.332
e) Bozma .332
f) İyileştirme .333
16 İçindekiler
Yedinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİ MAKAMLARI VE BU MAKAMLARI TEMSİL EDEN KİŞİLER
XVII. CEZA MUHAKEMESİ MAKAMLARI.335
XVIII.CEZA MUHAKEMESİ MAKAMLARINI TEMSİL EDEN VE CEZA MUHAKEMESİ
İŞLEMLERİNE KATILAN KİŞİLER (ÖZNELER/SUJELER) 335
Yargılama Makamını Temsil Eden Kişi Olarak Hâkim. 336
Hâkimlerin Sınıflandırılması 337
Hâkimlerin Özellikleri . 338
a) Hâkimin Bağımsızlığı . 339
(1) Hâkimin Bağımsızlığının Kendisine Karşı Korunması Gereken
Erkler 340
(a) Hâkimin Bağımsızlığının Yasama Organına Karşı Korunması 340
(b) Hâkimin Bağımsızlığının Yürütme Organına Karşı Korunması. 341
(c) Hâkimin Bağımsızlığının Yargılama Organına Karşı
Korunması. 342
(d) Hâkimin Bağımsızlığının Ortama Karşı Korunması (Üçüncü
Kişilere Karşı Korunması) 343
b) Hâkimin Tarafsızlığı. 346
(1) Hâkimin Davaya Bakamayacağı Durumlar 348
(a) Hâkimin Kesin Olarak Davaya Bakamayacağı Durumlar . 348
(b) Yargılamaya Katılamayacak Hâkim . 351
(c) Hâkimin Tarafsızlığından Şüpheye Düşülecek Nedenlerden
Dolayı Davaya Bakamayacağı Durumlar . 357
(i) Tarafsızlığını Şüpheye Düşürecek Sebeplerden Dolayı Bir
Hâkimin Reddini İsteme Zamanı . 357
(2) Hâkimin Reddi Muhakemesi. 358
(a) Hâkimin Reddi İddiası . 358
(i) Hâkimin Reddi İddiasının Konusu 358
(ii) Hâkimin Reddi İddiasında Bulunabilecek Kişiler 358
(iii) Hâkimin Reddi İddiasında Bulunmanın Usulü . 359
(iv) Hâkimin Reddi İddiasında Süre . 359
(b) Hâkimin Reddi İddiasında Savunma 360
(c) Hâkimin Reddi İddiasında Karar Verecek Mahkeme. 360
(d) Ret İstemi Üzerine Verilecek Kararlar ve Başvurulacak
Kanun Yolları. 362
(e) Reddi İstenen Hâkimin Yapabileceği İşlemler . 365
(3) Hâkimin Çekinmesi . 365
(a) Hâkimin Çekinme Gerekçeleri 365
(b) Hâkimin Çekinme İsteminde Süre. 366
İçindekiler 17
(c) Hâkimin Çekinme İsteği Konusunda Karar Verecek Merci 366
(d) Hâkimin Çekinme İsteği Üzerine Mahkemece Verilecek
Karar366
(4) Zabıt Kâtibinin Reddi veya Çekinmesi.368
İddia Makamını Temsil Eden Kişi Olarak Cumhuriyet Savcısı .368
Genel Olarak .368
Cumhuriyet Savcılığının Örgütlenmesi370
Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri .370
Cumhuriyet Başsavcısının Görevleri .371
Cumhuriyet Savcısının Görevleri.372
Cumhuriyet Savcılarının Yer Yönünden Yetkisi .372
Cumhuriyet Savcılarının Hukuki Konumu .374
Cumhuriyet Savcısının Adalet Bakanı, Birbirleri ve Kolluk Kuvveti İle
İlişkisi 374
a) Cumhuriyet Savcısının Adalet Bakanı İle İlişkisi.374
b) Cumhuriyet Savcılarının Birbirleri İle İlişkisi 376
c) Cumhuriyet Savcısının Kolluk Kuvveti İle İlişkisi 377
Cumhuriyet Savcısının Bağımsızlığı Sorunu.377
Cumhuriyet Savcısının Tarafsızlığı Sorunu 378
Cumhuriyet Savcısının Reddi Sorunu 380
Cumhuriyet Savcısının CMK’nın Uygulanmasındaki Görevleri
(Yükümlülükleri)383
a) Cumhuriyet Savcısının Soruşturmaya Başlama ve Delilleri Toplama Görevi
(Araştırma Görevi) 383
b) Cumhuriyet Savcısının İddianame Düzenleme Görevi 385
c) Cumhuriyet Savcısının Açılmış Olan Kamu Davasına Katılarak Davanın
Sonuçlanmasını Sağlama Görevi .386
d) Cumhuriyet Savcısının Kanun Yollarına Başvurma Görevi 387
Cumhuriyet Savcısının Yetkileri.388
a) Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı Verme Yetkisi 389
b) Cumhuriyet Savcısının Kolluk Kuvvetlerinden Delil Araştırmasını İsteme
Yetkisi389
c) Cumhuriyet Savcısının Başka Bir Cumhuriyet Savcısından Yargı Çevresi
İçindeki Bir Soruşturma İşlemini Yapmasını İsteme Yetkisi.390
d) Soruşturmada Cumhuriyet Savcısının Hâkim Kararı İsteme Yetkisi 390
e) Cumhuriyet Savcısının İddianame Düzenleme Konusunda Takdir Yetkisi.390
Cumhuriyet Savcısının İçtihadı Birleştirme Kararı İle Bağlı Olup
Olmadığı Sorunu .391
18 İçindekiler
Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisi 391
a) Delilleri Değerlendirirken Takdir Yetkisi . 391
b) İddianame Düzenleme Konusunda Takdir Yetkisi. 392
c) TCK’da Yer Alan Bazı Durumlarda Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisi 392
Cumhuriyet Savcının Şikâyet veya İhbar Dışında Bir Nedenle Bir
Suçun İşlendiğini Öğrenmesi 394
Kolluk Kuvveti 396
Adli Kolluğun Görevi. 397
a) Diğer Kolluk Birimlerinin Adlî Kolluk Görevi 400
Adli Kolluğun Yetkisi . 400
a) Adlî Kolluğun Olay Yerinde Aldığı Tedbirlere Uyulmaması Halinde Yetkisi. 400
b) Kolluğun Zor Kullanma Yetkisi, Sınırları ve Şekli . 401
c) CMK’da Adli Kolluğa Doğrudan Doğruya Soruşturma İşlemlerini Yapma
Yetkisinin Verilip Verilmediği Sorunu . 404
Kamu Görevlilerinin Adli Görevin İcrası Kapsamında İşlediği Suçlara
İlişkin Soruşturma. 406
Sulh Ceza Hâkiminin Soruşturma Evresindeki Görevi 409
Soruşturma Evresinde Yapılan İşlemlerin Tutanağa Bağlanması 410
Mağdur veya Suçtan Zarar Gören (Katılan) . 411
Mağdurun Hakları 415
a) Soruşturma Aşamasında Mağdurun Hakları . 415
b) Kovuşturma Aşamasında Mağdurun Hakları 419
Mağdura Haklarının Anlatılıp Açıklanması . 421
Mağdura Zorunlu Vekil Tayini 422
Suçun Mağduru ile Şikâyetçinin Çağırılması. 424
Mağdur ile Şikâyetçinin Davete Uymamaları . 426
Mağdur İle Şikâyetçinin Dinlenmesi . 426
Kamu Davasına Katılma 431
a) Kamu Davasına Katılmanın Koşulları. 432
(1) Suçun Mağduru, Suçtan Zarar Gören veya Malen Sorumlu
Olmak . 432
(2) Dava Açıldıktan Sonra ve Fakat Dava Bitmeden Önce İstemde
Bulunmak . 433
Kamu Davasına Katılma İsteğinde Bulunma Zamanının Başlama ve
Sona Erme Zamanı 434
Kamu Davasına Katılma Hakkına Sahip Olan Kişiler . 436
Kamu Davasına Katılma Usulü 442
Kamu Davasına Katılanın Hakları 446
İçindekiler 19
Kamu Davasına Katılanın Yetkileri 448
Kamu Davasına Katılmanın Davaya Etkisi .449
Kamu Davasına Katılmadan Önceki Kararların Tebliği 449
Kamu Davasına Katılanın Kanun Yoluna Başvurması 449
Kamu Davasına Katılmanın Hükümsüz Kalması 451
Kamu Davasına Katılma İle Şahsi Dava ve Şahsi Hak Davası .452
Savunma Makamını Temsil Eden Kişi Olarak Şüpheli ve Sanık.453
Genel Olarak .453
Şüpheli ve Sanık 455
b) Sanık456
Şüpheli ve Sanığın Ceza Muhakemesindeki Konumu .456
Şüpheli ve Sanık Olabilme Koşulları 457
b) Belli Olma459
Şüpheli ve Sanığın Hakları.460
a) Şüphelinin Hakları .460
(1) Şüphelinin CMK m. 147’de Yer Alan Hakları .461
(a) Haklarını Öğrenme Hakkı 461
(b) Hakkında Yapılan İsnadları Öğrenme Hakkı 462
(c) Müdafii Yardımından Yararlanma Hakkı .463
(d) Yakınlarına Haber Verilmesini İsteme Hakkı .470
(e) Susma Hakkı472
(i) Susma Hakkının Sınırları 473
(ii) Susma Hakkı Kapsamında Şüphelinin Doğruyu
Söyleme Zorunluluğu Sorunu 473
(iii) Susma Hakkı Kapsamında Şüphelinin Susmasının
Aleyhe Sonuç Doğurması Sorunu 474
(f) Şüpheden Kurtulması İçin Somut Delillerin Toplanmasını
İsteyebilme Hakkı475
(g) Aleyhine Var Olan Şüphe Nedenlerini Ortadan Kaldırmak
ve Lehine Olan Hususları İleri Sürme Hakkı.476
(2) Şüphelinin Diğer Hakları .485
(a) Lekelenmeme Hakkı485
(b) Makul Sürede Yargılanma Hakkı .486
(c) Savunma Hakkı487
(d) Masumluk Karinesinden Yararlanma Hakkı 488
(e) Hâkim veya Bir Adli Makam Önüne Çıkma (Habeas Corpus)
ve İtiraz Hakkı489
b) Şüphelinin Yükümlülükleri 490
(1) İfade ve Sorguya Katlanma Yükümlülüğü .490
20 İçindekiler
(2) Hazır Bulunma Yükümlülüğü 490
(3) Koruma Tedbirlerine Katlanma Yükümlülüğü 495
c) Sanığın Hakları 495
(1) Aleni Yargılanma Hakkı. 495
(2) Kovuşturma İşlemlerinden Haberdar Olma Hakkı 496
(3) Denetim Muhakemesine Başvurma Hakkı . 496
d) Sanığın Yükümlülükleri . 496
(1) Mahkemede Hazır Bulunma Yükümlülüğü . 496
(2) Sanığın Kararlara Boyun Eğme Yükümlülüğü 497
Şüpheli veya Sanığın Yasal Temsilcisinin ve Eşinin Hak ve
Yükümlülükleri . 497
Müdafi . 498
Genel Olarak. 498
Müdafiin Hukuki Durumu. 499
Müdafi Olabilmenin Koşulları. 501
Müdafilik Türleri. 502
a) İsteğe Bağlı Müdafilik . 502
b) Zorunlu Müdafilik . 502
(1) İstem Üzerine Zorunlu Müdafilik 502
(2) Doğrudan Zorunlu Müdafilik 502
c) CMK’da Yer Alan Özel Müdafilik Halleri 504
Müdafiin Bağımsızlığı . 506
a) Yürütme Karşısında Bağımsızlık 506
b) Cumhuriyet Savcısı Karşısında Bağımsızlık 507
c) Şüpheli/Sanık Karşısında Bağımsızlık 507
d) Mahkeme Karşısında Bağımsızlık 507
e) Baro Karşısında Bağımsızlık. 508
f) Üçüncü Kişiler Karşısında Bağımsızlık . 508
Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkı/Müdafi Seçimi ve Müdafi
Görevlendirilmesi . 508
a) Müdafi Seçimi. 509
b) Müdafi Görevlendirme . 509
(1) İstem Üzerine Müdafi Görevlendirme 509
(2) Doğrudan Müdafi Görevlendirme 510
(3) Müdafi Görevlendirmede Usul 515
Müdafii Sayısı . 515
a) Soruşturma Evresinde Müdafi Sayısı 515
b) Kovuşturma Evresinde Müdafi Sayısı 516
İçindekiler 21
Müdafiin Yetkileri .517
a) Müdafiin Soruşturma Evresindeki Yetkileri.517
(1) Müdafiin Dosyayı İnceleme ve Örnek Alma Yetkisi 517
(a) İncelenebilecek Dosyanın İçeriğinde Sınırlamanın Bulunup
Bulunmaması Sorunu518
(b) Dosyayı İncelemek İçin Cumhuriyet Savcısının Yazılı Emri ve
Vekâletname.519
(2) Müdafiin Dosyayı İnceleme Yetkisinin Kısıtlanması521
(3) Müdafiin Dosyayı İnceleme Yetkisinin Kısıtlanamayacağı
Durumlar 524
(4) Müdafiin Şüpheli veya Sanıkla Görüşme ve Yazışması .527
(5) Müdafiin Hazır Bulunma Yetkisi529
(6) Müdafiin Kanun Yoluna Başvurma Yetkisi 530
b) Müdafiin Kovuşturma Evresindeki Yetkileri 531
(1) Dosya İnceleme Yetkisi .531
(2) Sanık ile Görüşme ve Yazışma Yetkisi .531
(3) Hazır Bulunma Yetkisi .532
(a) Müdafiin Doğrudan Soru Sorması.533
(b) Müdafiin Kanun Yoluna Başvurması .534
Müdafiin Yükümlülükleri/Görevleri 535
a) Savunma Görevini Gereği Gibi Yerine Getirme.535
b) Sır Saklama536
c) Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü .537
d) Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkartılmasını Sağlama538
Müdafiin Yükümlülüğünü/Görevini Yerine Getirmemesi .539
Müdafilik Görevinden Yasaklanma .540
Görevini Yerine Getirmeyen Müdafi Hakkında Disiplin ve Adli
Soruşturma Açılması .545
Tanık.546
Genel Olarak .546
Tanık Olabilecek Kişiler .548
a) Hâkimin Tanıklığı.548
b) Cumhuriyet Savcısının Tanıklığı.549
c) Müdafiin Tanıklığı .550
d) Sanığın/Suç Ortağının Tanıklığı .551
e) Mağdurun Tanıklığı .553
f) Bilirkişinin Tanıklığı .556
g) Adli Kolluğun Tanıklığı.557
h) Çocuk Akıl Hastaları ve Akıl Zayıflığı İçinde Olanların Tanıklığı558
22 İçindekiler
Tanıkların Çağrılması 558
Çağrıya Uymayan Tanıklar Hakkında Uygulanacak Yaptırım 564
Tanığın Yükümlülükleri (Ödevleri) 565
a) Yetkili Makam Huzuruna Gelme Yükümlülüğü (Hazır Bulunma
Yükümlülüğü) 565
b) Beyanda Bulunma Yükümlülüğü. 566
c) Beyanda Bulunma Yükümlülüğünün İstisnaları 566
(1) Mutlak Çekinme Hakkının Olduğu Durumlar 567
(a) CMK m. 45/1’de Kabul Edilen Tanıklıktan Çekinme Hakları
(CMK m. 45/1) 567
(b) Yaş Küçüklüğü, Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı Nedeniyle
Tanıklıktan Çekinmenin Önemini Anlayabilecek Durumda
Olmayanların Tanıklıktan Çekinmesi (CMK m. 45/2) 570
(c) Tanıklıktan Çekinebileceklere Bu Hakkının Bildirilmesi (CMK
45/3) 572
(2) Meslekleri veya Sürekli Uğraşları Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme
Hakkı Olanlar 573
(3) Ceza Kovuşturmasına Uğratabilecek Nitelikte Olan Sorulara
Cevap Vermeme Durumları Nedeniyle Çekinme Hakkı 578
d) Doğru Beyanda Bulunma Yükümlülüğü 580
e) Yemin Etme Yükümlülüğü. 580
(1) Yemin Etme Yükümlülüğünün İstisnaları 580
(2) Tanıklara Yemin Verilmesi 583
(3) Yeminin Biçimi 584
(4) Yeminin Yerine Getirilmesi, Sağır veya Dilsizin Yemini. 584
Tanıklıktan ve Yeminden Sebepsiz Çekinme Durumu ve Yaptırımı 584
Tanığın Hakları 585
a) Tanıklıktan Çekinme Hakkı 585
b) Kendisi veya CMK m. 45’te Yer Alan Kişiler Hakkında Ceza Kovuşturmasına
Yol Açabilecek Sorulara Cevap Vermeme Hakkı . 585
c) Tazminat Hakkı . 585
Tanıkların Dinlenmesi. 586
a) Tanığın Dinlenmesine Geçilmeden Önce Tanıklık Yapma Görevinin
Öneminin Anlatılması . 592
b) Tanığa İlk Önce Sorulacak Hususlar 593
c) Tanığa Söylenecek Şeyler ve Sorulacak Sorular 594
d) Tanığın Erken Dinlenmesi . 597
e) Tanığın Tekrar Dinlenmesi 597
Devlet Sırrı Niteliğindeki Bilgilerde Tanıklık 598
Gizli Tanıklık ve Gizli Tanığın Korunması 600
İçindekiler 23
Bilirkişi605
Genel Olarak .605
Bilirkişinin Tanımı606
Bilirkişinin Hukuki Niteliği .607
Bilirkişiye Başvurulabilecek Haller 608
Bilirkişiye Başvurulamayacak Haller610
Bilirkişiye Başvurma (Bilirkişi Atama) Yetkisine Sahip Kişiler 613
a) Soruşturma Evresinde.613
b) Kovuşturma Evresinde 614
Bilirkişi Atanmasını İsteme Hakkına Sahip Kişiler614
Delillerin Müşterekliği İlkesi Gereği Hâkimin Kişisel Bilgisini
Mahkemede Kullanmaması 617
Bilirkişi Olabilecek Kişiler (Bilirkişi Olma Koşulları) .617
Bilirkişi Atanma Usulü.618
Bilirkişinin Yükümlülükleri.619
a) Bilirkişiliği Kabul Etme Yükümlülüğü (Zorunlu Bilirkişilik) .619
b) Yemin Etme Yükümlülüğü.619
c) İnceleme Yapma ve Yaptığı İncelemenin Sonuçlarını Bildirme
Yükümlülüğü .620
d) Çağrıya Uyma (Hazır Bulunma) Yükümlülüğü .622
(1) Çağrıya Uyma Yükümlülüğüne Uymamanın Yaptırımı .623
Bilirkişi Sayısı.624
Bilirkişi Değerlendirmesi, Dinlenmesi ve Uzman Mütalaası625
a) Bilirkişi Değerlendirmesi .625
(1) Bilirkişi Değerlendirmesinin Hukuki Niteliği625
(2) Bilirkişi Değerlendirmesinin Yetkili Kişiye Verilmesi .626
(3) Duruşma Aşamasında Bilirkişinin Dinlenmesi.630
(4) Bilirkişinin Erken Dinlenmesi 631
b) Uzman Mütalaası 632
Bilirkişinin Yetkileri .633
Bilirkişilikten Çekinme.634
Bilirkişinin Reddi .634
Bilirkişi Tanık .636
Bilirkişiye Başvurma Zorunluluğunun Bulunmaması.636
a) Bilirkişiye Başvurma Zorunluluğunun Bulunduğu Durumlar .637
Özel Bilirkişilik Şekli Olarak Gözlem Altına Alma.637
a) Gözlem Altına Alma Koşulları638
24 İçindekiler
b) Yetkili Makam . 638
c) Süresi 638
d) İtiraz 638
e) İtiraz Edebilecek Kişiler . 638
f) İtirazı İnceleyecek Merci. 639
g) İtiraz Üzerine Verilecek Karar . 639
Sekizinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİNDE DELİL
XIX. CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT ARAÇLARI OLARAK DELİLLER .641
İspat Kavramı. 641
Delil Kavramı 642
Delillerin Özellikleri 643
Delil Çeşitleri 644
Delillerin Sınıflandırılması 645
Beyan Delili. 646
a) Tanık Beyanı 647
b) Şüpheli ve Sanık Beyanı 654
(1) Şüpheli Beyanı 654
(a) Şüphelinin İfadesinin Alınması 655
(i) İfade Almanın Amacı . 655
(ii) Cumhuriyet Savcısı ve Kolluğun İfade Alması 655
(iii) Cumhuriyet Savcısı ve Kolluk Tarafından Alınan
İfadenin Hukuki Değeri . 660
(b) Şüphelinin Sorgusunun Yapılması. 663
(i) Sulh Ceza Hâkiminin Sorgusu 664
(c) İfadesi Alınacak veya Sorgusu Yapılacak Şüphelinin
Çağrılması . 665
(d) İfadesi Alınacak veya Sorgusu Yapılacak Şüpheli Hakkında
Zorla Getirme Kararı Verilmesi . 665
(2) Sanığın Sorgusunun Yapılması 668
(a) Şüphelinin İfadesi Alınmadan veya Sorgusu Yapılmadan
Önce Yapılması Gerekenler (İfade ve Sorgu tarzı) 669
(b) Şüphelinin İfadesi Alınırken veya Sorgusu Yapılırken Yasak
Olan İfade ve Sorgu Yöntemleri 669
(i) Kötü Davranma . 671
(ii) İşkence 671
(iii) İlaç Verme . 671
(iv) Yorma 672
İçindekiler 25
(v) Aldatma.672
(vi) Cebir veya Tehditte Bulunma674
(vii) Bazı Araçları Kullanma Gibi Bedensel veya Ruhsal
Müdahaleler Yapma (İradeyi Etkileyen Diğer
Nedenler) 675
(viii) Yasaya Aykırı Vaatte Bulunma (CMK m. 148/2) 675
(3) Şüpheli veya Sanığın İkrarı677
Yargıtay 12. Ceza Dairesi bir kararında, ikrarın tek başına hükme esas
alınamayacağını belirtmiştir678
Belge Delili (Yazılı Açıklamalar) .680
a) Yazılı Belge 681
b) Şekil Tespit Eden Belge .683
Belirti Delilleri .684
Ses ve Görüntü Tespit Eden Araçların Kaydı.686
Delil Yasakları-Yasak Deliller (Hukuka Aykırı Yöntemlerle Elde Edilen
Delillerin Kullanılamaması).689
Genel Olarak .689
Delil Yasaklarının Görevi .690
Delil Yasaklarının Sınıflandırılması Sorunu691
a) Türk Öğretisinde Kabul Edilen Sınıflandırmalar 691
(1) Delil Elde Etme Yasağı.693
(a) Genel Olarak .693
(b) Delil Elde Etme Yasağı Durumları694
(i) Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi
(CMK m. 45, 46, 48, 147)694
(ii) İfade Alma ve Sorguda Yasak Yöntemlerin Kullanılması
(CMK m. 148).696
(iii) Kanun Tarafından Yetkilendirilmiş Kişilerin Emri
Bulunmadan ve Kanun Tarafından Belirlenen Usullere
Uyulmadan Delil Elde Edilmesi 697
(2) Delil Değerlendirme Yasağı (Hukuka Aykırı Delilin Kullanılma
Yasağı).700
(a) Anayasa m. 38/6’ya Göre Delil Değerlendirme Yasağı701
(b) CMK m. CMK m. 217/2’ye Göre Delil Değerlendirme Yasağı 702
(c) Hukuka Aykırı Şekilde Elde Edilen Delillerin Kullanılıp
Kullanılmamasında Mutlak ve Nisbi Kullanma Yasağı
Sistemleri/Kuramları .706
Delil Yasaklarının Uzak Etkisi.728
İdari Kolluğun Elde Ettiği Delillerin Kullanılması Sorunu.730
Tesadüfen Elde Edilen Deliller 743
26 İçindekiler
Askeri Ceza Mahkemesi ve Delil Yasakları 744
Yüce Divan Yargılaması ve Delil Yasakları. 744
Delile Ulaşma Yolları (Delil Elde Etme Yöntemleri) 745
Genel Olarak. 745
Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması. 746
a) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alınması
(CMK m. 75/1) 747
(1) Beden Muayenesi. 747
(a) Dış Beden Muayenesi . 747
(b) İç Beden Muayenesi . 749
(2) Vücuttan Örnek Alınması . 749
(3) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek
Alınmasının Hukuki Niteliği. 750
(4) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek
Alınması ve Kişinin Kendisi veya Yakınları Aleyhine Ceza
Soruşturmasına veya Kovuşturmasına Neden Olacak Beyanda
Bulunmama Hakkı (Nemo Tenetur Se Ipsum Accusare). 750
(5) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek
Alınmasının Koşulları 751
(a) Bir Şüpheli veya Sanık Bulunmalıdır . 751
(b) Suçun Kanunda Öngörülen Cezasının Üst Sınırı İki Yıl ve
Daha Yukarı Olması Gerekir 752
(c) Müdahalenin Sağlığa Zarar Verme Tehlikesinin
Bulunmaması (Orantılılık İlkesi) 752
(d) Karar Verecek Kişi . 753
(e) İç Beden Muayenesi veya Vücuttan Örnek Alma İşlemini
Yapacak Kişiler 756
(f) İtiraz 756
(g) İtiraz Edebilecek Kişiler . 757
(h) İtirazı İnceleyecek Merci. 757
(ı) İtiraz Üzerine Verilecek Karar . 757
(6) Hukuka Aykırı Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve
Bu Delillerin Kullanılması Yasağı. 757
(7) Özel Kanunlar Gereği Alkol Muayenesi ve Kan Örneği Alınması 758
Şüpheli ve Sanıktan Başka Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan
Örnek Alınması . 758
a) Genel Olarak . 758
b) Beden Muayenesi . 759
(1) Dış Beden Muayenesi. 759
(2) İç Beden Muayenesi . 760
İçindekiler 27
c) Amaç .760
d) Şüpheli ve Sanıktan Başka Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek
Alınmasının Uygulama Koşulları760
(1) Şüpheli ve Sanık Dışında Bir Kişi Bulunmalıdır 760
(2) Müdahalenin Mağdur veya Diğer Kişilerin Sağlığını Tehlikeye
Düşürmemesi Gerekir (Orantılılık İlkesi).760
(3) Karar Verecek Kişi veya Makam761
(4) İstemde Bulunabilecek Kişi veya Kişiler 763
(5) İtiraz763
(6) İtiraz Edebilecek Kişiler .763
(7) İtiraz Üzerine Verilecek Karar .763
(8) Hukuka Aykırı Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve
Bu Delillerin Kullanılması Yasağı .763
(9) Diğer Kişilerin Rızasının Olmaması ve Susma Hakkı (Nemo
Tenetur)764
Moleküler Genetik İncelemeler 767
a) Moleküler Genetik İncelemenin Hukuki Niteliği .767
b) Moleküler Genetik İncelemenin Amacı.768
c) Moleküler Genetik İncelemenin Uygulanma Koşulları770
(1) Başlamış Olan Bir Ceza Soruşturması veya Kovuşturmasının
Bulunması .770
(2) İkincil Nitelikte Bir Başvuru Olup Olmadığı .770
(3) Karar Verecek Kişi .771
(4) Moleküler Genetik İnceleme Yapılabilmesi İçin Bilirkişi
Görevlendirilmesi .771
(5) İstemde Bulunabilecek Kişiler.772
(6) Moleküler Genetik İncelemeye Tabi Tutulacak Kişiler772
(7) İtiraz773
(8) Genetik İnceleme Sonuçlarının Gizliliği.773
(9) Hukuka Aykırı Moleküler Genetik İnceleme Sonucu Elde Edilen
Deliller ve Kullanılma Yasağı .775
Fizik Kimliğinin Tespiti.775
a) Genel Olarak .775
b) Fizik Kimliğinin Tespitinin Hukuki Niteliği775
c) Fizik Kimliğinin Tespitinin Amacı.775
d) Fizik Kimliğinin Tespitinin Konusu .776
e) Uygulanma Koşulları .776
(1) Üst Sınırı İki Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Bir
Suçtan Dolayı Soruşturma ve Kovuşturma Başlamış Olmalıdır.776
(2) Ortada Bir Şüpheli veya Sanık Bulunmalıdır .776
28 İçindekiler
(3) Şüpheli veya Sanığı Teşhisi İçin Gerekli Olmalıdır (Orantılılık
İlkesi) 777
(4) Kararı Verecek Kişi 777
(5) İtiraz . 778
(6) Şüpheli ve Sanığın Kimliğinin Tespitinin Uygulanma Usulü 779
(7) Şüpheli ve Sanığın Kimliğinin Tespitine Yönelik Bilgilerin Yok
Edilmesi ve Hukuka Aykırı Delil 779
Keşif 780
a) Genel Olarak . 780
b) Keşfin Hukuki Niteliği 781
c) Keşfin Amacı . 781
d) Keşfin Konusu . 781
(1) Nesneler . 781
(2) Belgeler 781
(3) Kişiler 782
(4) Olgular ve Deneyler 782
e) Keşfin Uygulanma Koşulları 782
(1) Keşif Yapmaya Yetkili Kişiler . 782
(2) Keşfin Yapılmasında Hazır Bulunabilecek Kişiler 783
(3) Keşif Tutanağı ve Keşif Tutanağının Delil Değeri 786
(4) Hukuka Aykırı Yöntemler Uygulanarak Gerçekleştirilen Keşif
Sonucu Elde Edilen Delil ve Delil Yasakları . 787
Keşif Türleri 787
a) Yer Gösterme 787
(1) Yer Gösterme İşleminin Hukuki Niteliği 787
(2) Yer Gösterme İşlemini Yapabilecek Kişiler . 788
(3) Yer Gösterme İşleminde Hazır Bulunabilecek Kişiler 789
(4) Yer Gösterme İşleminin Tutanağa Bağlanması. 790
(5) Yer Gösterme İşleminde İşleme Başlamadan Önce Şüpheliye
Haklarının Hatırlatılması. 790
b) Otopsi . 790
(1) Genel Olarak. 790
(2) Otopsi İşleminin Hukuki Niteliği . 791
(3) Otopsi İşlemini Yapmaya Yetkili Kişiler. 791
(4) Otopsi İşlemi Yapılması Kararını Verecek Makam veya Kişi . 791
(5) Gömülmüş Bulunan Bir Cesedin İncelenmesi Veya Otopsi
Yapılması 792
Arama. 793
a) Genel Olarak . 793
b) Aramanın Amacı . 797
İçindekiler 29
c) Özel Arama Şekilleri 797
d) Aramanın Hukuki Niteliği 798
e) Aramanın Uygulanma Koşulları.799
(1) Makul Şüphe.799
(a) Şüpheli ve Sanık Bakımından 799
(b) Üçüncü Kişiler Bakımından800
(2) Arama Kararı ve Arama Emrini Vermeye Yetkili Kişi .803
(a) Arama Kararı .803
(b) Arama Kararını Vermeye Yetkili Kişi806
(i) Soruşturma Evresinde Arama Kararını Vermeye Yetkili
Kişi .807
(ii) Kovuşturma Evresinde Arama Kararını Vermeye Yetkili
Kişi .811
(c) Arama Kararına Gerek Olmayan Durumlar .812
(i) CMK’da Düzenlenen Durumlar812
(ii) 25832 sayılı Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmeliği m.
8’de Düzenlenen Durumlar .812
(d) Arama Yapılacak Kişiler .813
(e) Arama Yapılacak Yerler .814
(i) Üstte Arama 815
(ii) Eşyada Arama815
(iii) Konutta Arama 815
(iv) İşyerinde Arama 815
(v) Araçta Arama 817
(vi) Diğer Yerlerde Arama818
(vii) Askerî Mahallerde Arama818
(viii) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve
Kütüklerinde Arama 818
(f) Arama Yapılacak Zaman820
(3) Arama Karar veya Emrinde Bulunacak Hususlar.821
(4) Aramada Hazır Bulunacak ve/veya Bulunabilecek Kişiler .822
(5) Arama Sonunda Verilecek Belge.829
(6) Belge veya Kâğıtları İnceleme Yetkisi831
(7) Aramada Tesadüfen Elde Edilen Deliller.833
(8) Arama ve Delil Yasakları .835
(9) Tazminat .837
Elkoyma 837
a) Genel Olarak .837
b) Elkoymanın Hukuki Niteliği .839
c) Elkoymanın Amacı.839
30 İçindekiler
d) Elkoymanın Kapsamı. 839
e) Elkoymanın Uygulanma Koşulları . 840
(1) Bir Ceza Soruşturması ve Kovuşturması Başlamış Olmalıdır. 840
(2) Elkonulacak Eşya veya Kazanç Bir Kişiye Ait Olmalı veya Bir
Kişinin Zilyedinde Olmalıdır 840
(3) Elkoyma Karar veya Emrini Yetkili Kişiler Vermelidir 841
f) Elkoyma Karar veya Emrine Karşı Hukuki Denetim. 844
g) Elkoyma İşleminin Uygulanma Süresi . 846
h) Elkoyma İşleminin İlgilisine Bildirilmesi 846
ı) Elkonulan Eşyanın Geri Verilmesi . 847
i) Elkonulan Eşyanın Muhafazası veya Elden Çıkarılması . 848
j) İstenen Eşyayı Vermeyenler Hakkında Yapılacak İşlem 852
k) Elkonulamayacak Mektuplar ve Belgeler 853
l) İçeriği Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgelerin Mahkemece İncelenmesi 855
m) Askerî Mahâllerde Yapılacak Elkoyma İşlemi 856
n) Özel Elkoyma Şekilleri. 856
(1) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma 856
(a) Genel Olarak . 856
(b) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma İle Müsadere
Arasındaki Farklar . 857
(c) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma İle İhtiyadi Haciz
ve İhtiyadi Tedbir Arasındaki Fark. 858
(d) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Hukuki Niteliği. 858
(e) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Amacı 858
(f) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Kapsamı. 859
(g) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Uygulanma
Koşulları 860
(i) CMK m. 128/2’de Yer Alan Suçlardan Birinin İşlendiği
Konusunda Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Suç
Şüphesi Bulunmalıdır 860
(ii) Ortada Bir Şüpheli veya Sanık Olmalıdır . 862
(iii) Hakim Tarafından Karar Verilmelidir. 864
(h) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma İşleminin
Uygulanması 865
(ı) Hukuki Denetim 866
(i) Taşınmaz, Hak ve Alacaklara Kayyım Atanması 867
(j) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Özel Elkoyma Şekli 867
(2) Postada Elkoyma 867
(a) Genel Olarak . 867
(b) Postada Elkoymanın Hukuki Niteliği . 868
(c) Postada Elkoymanın Amacı. 868
İçindekiler 31
(d) Postada Elkoymanın Kapsamı .868
(e) Postada Elkoymanın Uygulama Koşulları 869
(i) Herhangi Bir Suç İçin Ceza Soruşturması ve
Kovuşturmasına Başlanmış Olmalıdır869
(ii) Hâkim veya Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâllerde
Cumhuriyet Savcısının Kararı Bulunmalıdır .869
(f) Postada Elkoyma Tedbirinin Uygulanması 870
(g) Hukuki Denetim 872
(3) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoyma .872
(a) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Hukuki
Niteliği.872
(b) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Amacı872
(c) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Kapsamı 873
(d) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Uygulanma
Koşulları 873
(i) Bir Suç İçin Ceza Soruşturması veya Kovuşturmasına
Başlanmış Olmalıdır.873
(ii) Yetkili Kişinin Kararı Bulunmalıdır .874
(e) Elkonulan Şeylerin Avukatla Müvekkil Arasındaki İlişkiye Ait
Olduğu İtirazı.875
(f) Hukuki Denetim 879
(4) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini879
(a) Genel Olarak .879
(b) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Hukuki Niteliği.880
(c) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Amacı 880
(d) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Kapsamı.880
(e) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Uygulanma Koşulları .881
(i) Bir Şirket Bulunmalıdır 881
(ii) Soruşturulması veya Kovuşturulmasına Başlanmış Bir
Suç Olmalıdır .881
(iii) Soruşturma veya Kovuşturmasına Başlanmış Suç İçin
Kuvvetli Suç Şüphesi Bulunmalıdır 882
(iv) Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkarılabilmesi İçin Gerekli
Olması .882
(v) Hâkim veya Mahkeme Kararı Bulunmalıdır.882
(f) Atama Kararında Bulunması Gerekenler.883
(g) Tedbirin Uygulanması Sonucu Kayyıma Ödenecek Ücret .883
(h) Tedbirin Uygulanma Süresi .884
(ı) Atanan Kayyımın Bağımsız ve Tarafsız Olması 884
(i) Kayyım Atamada Ölçülülük/Orantılılık İlkesi.884
(j) Hukuki Denetim 885
32 İçindekiler
(k) CMK m. 133’e Göre Atanan Kayyımın Cezai ve Hukuki
Sorumluluğu . 886
(i) Kayyımın Hukuki Niteliği . 886
(ii) Kayyımın Görevleri 886
(iii) Göreve Başlama Anı 887
(iv) Kayyımın Cezai Sorumluluğu. 887
(v) Kayyımın Hukuki Sorumluluğu 890
(5) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Arama, Kopyalama ve Elkoyma 890
(a) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Arama, Kopyalama ve Elkoymanın Hukuki Niteliği . 890
(b) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Arama, Kopyalama ve Elkoymanın Amacı. 891
(c) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Arama, Kopyalama ve Elkoymanın Kapsamı. 891
(d) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Kopyalama ve Elkoymanın Uygulanma Koşulları 895
(i) Soruşturmasına Başlanmış Bir Suç Olmalıdır 895
(ii) Hâkim Kararı Bulunmalıdır 896
(iii) Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebeplerinin
Varlığı Gereklidir . 898
(iv) Başka Surette Delil Elde Etme İmkânının Bulunmaması
Gerekir 899
(e) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Elkoymanın Uygulanması 900
(f) Hukuki Denetim 903
(6) Özel Kanunlarda Öngörülen Elkoyma Durumları 903
(a) Basılmış Eserlere Elkoyma 903
(b) 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda Elkoyma 904
(c) 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Elkoyma 904
o) Haksız Elkoyma Nedeniyle Tazminat 905
Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi . 906
a) Genel Olarak . 906
b) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Hukuki
Niteliği 908
c) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Amacı 908
d) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Kapsamı 909
(1) İletişimin Tespit Edilmesi (CMK m. 135/6) 910
(2) İletişimin Dinlenmesi (CMK m. 135/1) 916
(3) İletişimin Kayda Alınması (CMK m. 135/1) . 917
(4) Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi (CMK m. 135/1). 921
İçindekiler 33
(5) Mobil (Taşınabilir/Cep) Telefonun Yerinin Belirlenmesi (CMK m.
135/5) .921
e) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Uygulanma
Koşulları 923
(1) Soruşturma veya Kovuşturmasına Başlanmış Bir Suç
Bulunmalıdır .923
(2) Soruşturma veya Kovuşturmasına Başlanan Suçun İşlendiğine
Yönelik Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Suç Şüphesi
Bulunmalıdır .925
(3) Başka Türlü Delil Elde Etme İmkânı Bulunmamalıdır928
(4) Hakim Kararı veya Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde
Cumhuriyet Savcısının Kararı Bulunmalıdır.931
(5) Bir Ceza Soruşturmasında Şüpheli veya Ceza Kovuşturmasında
Sanık Bulunmalıdır936
f) Şüpheli veya Sanığın Tanıklıktan Çekinebilecek Kişilerle Arasındaki
İletişimi .941
g) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi Kararının
İçeriği 945
h) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinde Süre947
ı) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesine Yönelik
Kararın Gizli Tutulması 951
i) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Yetkili
Olmayan Kişilerce Gerçekleştirilmesi .952
j) Şüpheli veya Sanığın Müdafiin Bürosu, Konutu ve Yerleşim Yerindeki
Telekomünikasyon Araçları Hakkında Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan
İletişimin Denetlenmesi Tedbirinin Uygulanamaması 953
k) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi İşleminin
Uygulanması .956
l) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi İşlemi Sonucu
Elde Edilen Kayıtların Yok Edilmesi .958
m) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi İşlemi Sonucu
Yapılan Kayıtların Yok Edildiğinin İlgiliye Bildirilmesi 961
n) Hukuki Denetim 964
o) Tesadüfen Elde Edilen Deliller 964
ö) İletişim İçeriklerinin Bir İkrar Delili Olup Olmayacağı Sorunu .973
p) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi ve
Yasak Delil .974
s) İletişimin Önleme Amaçlı (İdari Kolluk) Denetlenmesi979
Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi988
a) Genel Olarak .988
b) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Hukuki Niteliği 989
c) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Amacı989
34 İçindekiler
d) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Uygulanma Koşulu 989
(1) Soruşturulmasına Başlanmış Bir Suç Bulunmalıdır . 989
(2) Soruşturmasına Başlanmış Suçun İşlendiği Hususunda Somut
Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebepleri Bulunmalıdır . 991
(3) Başka Surette Delil Elde Edilememiş Olmalıdır. 992
(4) Hakim Tarafından Karar Verilmelidir. 992
e) Gizli Soruşturmacı Olarak Atanabilecek Kişiler . 994
f) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinde Süre . 999
g) Gizli Soruşturmacının Görevlendirilmesinde Usul 999
h) Soruşturmacı, Görevini Yerine Getirirken Suç İşleyemez ve Görevlendirildiği
Örgütün İşlemekte Olduğu Suçlardan Sorumlu Tutulamaz 1000
ı) Soruşturmacı Görevlendirilmesi Suretiyle Elde Edilen Kişisel Bilgilerin
Görevlendirildiği Ceza Soruşturması ve Kovuşturması Dışında
Kullanılamaması 1001
i) Hukuki Denetim 1003
Teknik Araçlarla İzleme 1004
a) Genel Olarak . 1004
b) Teknik Araçlarla İzlemenin Hukuki Niteliği . 1004
c) Teknik Araçlarla İzlemenin Amacı. 1005
d) Teknik Araçlarla İzlemenin Kapsamı . 1005
e) Teknik Araçlarla İzlemenin Konusu. 1005
f) Teknik Araçlarla İzlemenin Uygulanma Koşulları 1006
(1) CMK m. 140/1-a’daki Suçların İşlendiği Hususunda Somut
Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebepleri Bulunmalıdır . 1006
(2) Kanunda Öngörülen Suçlardan Biri İşlenmiş Olmalıdır. 1007
(3) Başka Suretle Delil Elde Edilememelidir . 1008
(4) Ortada Bir Şüpheli veya Sanık Bulunmalıdır . 1009
(5) Hakim Kararı Bulunmalıdır . 1009
g) Teknik Araçlarla İzlemede Süre. 1010
h) Elde Edilen Delillerin CMK m. 140/1-a’da Belirtilen Suçlarla İlgili Soruşturma
ve Kovuşturma Dışında Kullanılamaması 1011
Dokuzuncu Bölüm
KORUMA TEDBİRLERİ
KORUMA TEDBİRLERİ . 1015
Terim - Tanım 1015
Koruma Tedbirlerinin Sınıflandırılması 1016
Koruma Tedbirlerinin Ortak Özellikleri 1016
Kanun İle Düzenlenmiş Olma . 1016
İçindekiler 35
Geçici Olma.1017
Araç Olma .1017
Zorlama.1018
Koruma Tedbirlerinin Önkoşulları1018
Bir Suç Şüphesinin Bulunması.1018
a) Basit Şüphe/Başlangıç Şüphesi1018
b) Makul Şüphe .1018
c) Yeterli Şüphe.1018
d) Kuvvetli Şüphe 1019
e) Yoğun Şüphe .1019
Gecikmede Tehlike Bulunmalı 1021
Haklı Görünüş .1021
Orantı Bulunması 1022
Kural Olarak, Hâkim veya Mahkemenin, Gecikmesinde Sakınca
Bulunan Hallerde Cumhuriyet Savcısının Kararının Bulunması.1022
Koruma Tedbirlerinin Çeşitleri .1023
Yakalama.1023
a) Tanım 1023
b) Yakalama Çeşitleri.1024
c) Yakalamanın Amacı.1024
d) Yakalamanın Hukuki Niteliği .1025
e) Yakalamanın Sınıflandırılması .1025
f) Yakalama Emri Olmadan Yapılan Yakalama İşlemi1025
(1) Yakalama Emri Olmadan Yapılan Yakalamanın Koşulları 1025
(a) Kişi Bakımından.1025
(i) Herkes Tarafından Yapılabilen Yakalama 1025
(ii) Kolluk Kuvvetleri Tarafından Yapılabilen Yakalama.1032
(b) Kolluk Tarafından Yapılabilen Yakalamanın Koşulları1032
g) Yakalama Emri Üzerine Yapılan Yakalama İşlemi1034
h) Yakalamanın Yapılış Şekli ve Kişiye Haklarının Hatırlatılması 1037
ı) Yakalamanın Bildirilmesi .1040
(1) Yakalama İşleminin Cumhuriyet Savcısına Bildirilmesi .1040
(2) Yakalama İşleminin Yakalananın Yakınlarına Bildirilmesi1042
(3) Yakalama İşleminin İlgililere Bildirilmesi.1044
i) Yakalanan Kişinin Serbest Bırakılması .1045
j) Yakalama Zamanı ve Yeri 1046
k) Yakalama Süresi 1046
l) Yakalama Tutanağı1047
m) Yakalanan Kişinin Mahkemeye Götürülmesi.1048
n) Tekrar Yakalama .1049
o) Yakalanan Kişinin Nakli ve Kelepçe Takılması .1052
36 İçindekiler
ö) Hukuki Denetim 1052
p) Bazı Özel Yakalama Durumları 1053
r) Yakalama İle İlgili Kurallara Uyulmaması Sonucu Elde Edilen Delillerin
Kullanılamaması 1053
Gözaltına Alma . 1053
a) Gözaltına Almanın Amacı 1054
b) Gözaltına Alma İşleminin Uygulanma Koşulları 1054
(1) Bir Suç Şüphesi İle Yakalanmış Bir Kişi Olmalıdır 1054
(2) Cumhuriyet Savcısı Tarafından Gözaltına Alınma Kararı Verilmiş
Olmalıdır. 1056
(3) Soruşturma Yönünden Zorunlu Olmalıdır 1059
(4) Kişinin Bir Suçu İşlediği Şüphesini Gösteren Somut Delillerin
Varlığı Bulunmalıdır 1059
(c) Gözaltı Süresi 1060
(1) Bireysel Suçlarda 1062
(2) Toplu Suçlarda 1064
(3) 3713 sayılı TMK’daki Suçlarda . 1067
(4) Kabahatler Kanunu’nun 40. Maddesine Göre Gözaltı 1067
d) Yakalanan Kişiyi Yakalama Yerine En Yakın Hâkim veya Mahkemeye
Gönderilmesinde Yetkili Kişi . 1068
e) Yakalama, Gözaltına Alma ve Gözaltı Süresinin Uzatılması Emrine Karşı
Hukuki Denetim Hakkı ve Bu Hakkı Kullanacak Kişiler 1069
(1) Hukuki Denetim Hakkı 1069
(2) Hukuki Denetim Hakkını Kullanabilecekler. 1071
f) Gözaltına Alınan Kişinin Sorguya Çekilmesi 1072
g) Gözaltına Alınanın Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi . 1072
Tutuklama 1073
a) Tanım 1073
b) Tutuklamanın Amacı. 1073
c) Tutuklamanın Hukuki Niteliği . 1074
d) Tutuklama İhtiyari (Takdire Bağlı) Bir Koruma Tedbiridir . 1074
e) Tutuklamanın Koşulları . 1075
(1) Kuvvetli Suç Şüphesinin Bulunması 1075
(2) Tutuklama Nedenlerinden En Az Birinin Bulunması. 1077
(a) CMK m. 100/2’deki Tutuklama Nedenleri 1079
(i) Şüpheli veya Sanığın Kaçması, Saklanması veya Kaçacağı
Şüphesini Uyandıran Somut Olguların Bulunması 1079
(ii) Delilleri Karartma Tehlikesi . 1080
(b) CMK m. 100/3’teki Tutuklama Nedenlerinin Varsayılması
(Tutuklama Karineleri) 1082
İçindekiler 37
(3) Tutuklama Yasağının Bulunmaması1087
(4) Tutuklamanın Orantılı Olması (Ölçülülük İlkesi) .1089
(5) Şüpheli veya Sanığa Güvence Belgesi Verilmemiş Olması 1090
(6) Hâkim veya Mahkeme Kararının Bulunması.1091
(a) Soruşturma Evresinde.1091
(b) Kovuşturma Evresinde 1093
f) Hâkim ve Mahkemenin Tutuklamaya, Tutuklamanın Devamına veya
Bu Husustaki Bir Tahliye İsteminin Reddine İlişkin Kararlarının Gerekçeli
Olması .1095
g) Şüpheli veya Sanığın Yokluğunda Tutuklama Kararı Verilmesi .1098
h) Müdafiin Hazır Bulunması (Tutuklama Duruşması) 1098
ı) Tutuklama Kararının veya Tutukluluğun Devamına İlişkin Kararın Şüpheli
veya Sanığın Yakınlarına Bildirilmesi .1100
i) Tutuklulukta Geçecek Süre .1102
(1) Ağır Ceza Mahkemelerinin Görevine Girmeyen Suçlarda
Tutukluluk Süresi 1102
(2) Ağır Ceza Mahkemelerinin Görevine Giren Suçlarda Tutukluluk
Süresi.1102
j) Tutuklama Kararının Geri Alınması .1114
(1) Cumhuriyet Savcısının Tutuklama Kararının Geri Alınmasını
İstemesi (Şüphelinin Serbest Bırakılmasını İstemesi)1114
(2) Şüpheli ve Sanığın Salıverilme İsteminde Bulunması1114
(3) Soruşturma Evresinde Cumhuriyet Savcısının Tutukluyu Re’sen
Serbest Bırakması .1116
(4) CMK m. 103 ve 104’te Yer Almayan Diğer Salıverilme Sebepleri .1119
k) Şüpheli veya Sanığın Salıverilme İsteminin Karara Bağlanması Usulü 1120
l) Tutukluluğun İncelenmesi.1121
m) Tutuklama Kararlarına Karşı Kanun Yolu.1123
n) Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru1129
o) Birden Çok Tutuklama Kararının Bulunması .1133
ö) Tutuklama Kararının Ertelenebilmesi İmkânı1133
p) Tutuklunun Tedavi Edilmesi ve Beslenmesi 1134
r) Tutuklulukta Geçen Sürenin Mahkûmiyetten İndirilmesi .1134
s) Salıverilenin Yükümlülükleri1135
ş) Tutuklunun Hakları .1136
Adli Kontrol.1136
a) Genel Olarak .1136
b) Adli Kontrolün Hukuki Niteliği.1137
c) Adli Kontrolün Amacı 1137
d) Adli Kontrol Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları1138
(1) CMK m. 100’de Yer Alan Tutuklama Koşullar Gerçekleşmiş
Olmalı .1138
38 İçindekiler
(2) Sulh Ceza Hâkimi veya Mahkeme Karar Vermeli 1140
(3) Orantılılık İlkesine Uyulmuş Olmalı. 1142
e) Adli Kontrol Kararının İçeriği. 1144
f) Adli Kontrol Kararının Kaldırılması 1145
g) Adli Kontrol Kararına Karşı İtiraz Kanun Yolu 1147
h) Adli Kontrol Uygulamasında Süre . 1149
ı) Adli Kontrol Tedbirine Yönelik Karara Uyulmaması ve Yaptırım. 1150
i) Adli Kontrol Tedbirinde Geçen Sürenin Mahsubu 1151
j) Uygulanabilecek Adli Kontrol Yükümlülükleri (Tedbirleri) 1152
k) Güvence Verilmesi 1156
(1) Güvencenin Geri Verilmesi. 1157
(2) Güvencenin Önceden İlgili Kişiye Verilmesi 1157
l) Cumhuriyet Savcısı, Hâkim ve Ceza Muhakemesi İşlemlerini Yerine Getiren
Kişilerin Koruma Tedbirlerinin Uygulanması Suretiyle ve Diğer Hukuka Aykırı
Fiillerinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk = Koruma Tedbirlerinin
Uygulanması ve Tazminat Sorumluluğu . 1158
(1) Hukuki Sorumluluk . 1158
(2) Cezai Sorumluluk 1169
Onuncu Bölüm
CEZA MUHAKEMESİNİN EVRELERİ
XXI. CEZA MUHAKEMESİNİN EVRELERİ 1171
Soruşturma Evresi 1171
Soruşturma Evresinin Amacı 1175
Soruşturma Evresinin Görevi. 1175
Soruşturma Evresine İlişkin Bazı İlkeler . 1175
Ceza Davasının Kamusallığı 1175
Davasız Yargılama Olmaz İlkesi. 1176
Kamu Davasının Zorunluluğu . 1177
a) Kamu Davasının Zorunluluğu İlkesinin İstisnası 1178
Soruşturmanın Gizliliği . 1178
Soruşturmanın Yazılılığı 1185
Soruşturmanın Dağınıklığı 1185
Soruşturmanın Bir Sıraya Bağlı Olmayışı 1186
Soruşturma Evresinde Cumhuriyet Savcısı, Sulh Ceza Hâkimi ve
Kolluğun Görev ve Yetkileri 1186
a) Cumhuriyet Savcısının Görev, Yetki ve Yükümlülükleri 1186
(1) Cumhuriyet Savcısının Görevi. 1187
(2) Cumhuriyet Savcısının Yetkisi. 1187
İçindekiler 39
(3) Cumhuriyet Savcısının Yükümlülüğü.1188
(4) Sulh Ceza Hâkiminin Görev ve Yetkileri 1189
(a) Sulh Ceza Hâkiminin Yetkisi 1189
(b) Sulh Ceza Hâkiminin (Görevi) Yükümlülüğü1189
(5) Kolluk Kuvvetlerinin Görevleri (Yükümlülükleri).1190
b) Soruşturma Evresinde Şüphe Türleri 1190
(1) Basit Şüphe .1191
(2) Makul Şüphe.1192
(3) Yeterli Şüphe.1193
(4) Kuvvetli Şüphe 1193
c) Suçun Öğrenilmesi 1193
(1) Re’sen Öğrenme .1193
(2) İhbar Yoluyla Öğrenme .1194
(3) Şikâyet Yoluyla Öğrenme1195
(4) Tutanakla Öğrenme 1200
(5) Diğer Yollarla Öğrenme.1200
(a) Talep .1200
(b) Yabancı Devletin Şikâyeti 1201
(c) Mütalaa.1201
d) Soruşturmanın Sona Ermesi1202
(1) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı.1202
(a) Genel Olarak .1202
(i) Yeterli Şüphe Oluşturacak Delil Elde Edilememesi1205
(ii) Kovuşturma Olanağının Bulunmaması .1207
(b) Aynı Fiilden Dolayı Yeni Delil Ortaya Çıkmadıkça Kamu
Davası Açılamaması 1208
(c) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı Hukuki Denetim
Türleri1217
(i) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı İdari Denetim 1217
(ii) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı Adli Denetim .1218
(2) İddianameyi Düzenlemede Takdir Yetkisi.1232
(a) Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep Olarak Etkin Pişmanlık
Hükümleri .1232
(b) Şahsî Cezasızlık Sebepleri1233
(c) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (İddianamenin
Düzenlenmesinin Ertelenmesi) .1234
(3) Kamu Davasının Açılması (İddianamenin Düzenlenmesi, İadesi
ve Kabulü).1238
(a) Genel Olarak .1238
(b) İddianamenin Unsurları 1240
40 İçindekiler
(i) İddianamenin Ön Unsurları. 1240
(ii) İddianamenin Ana Unsurları . 1243
(c) İddianamenin İncelenmesi 1246
(i) İddianamenin CMK m. 170/3’te Belirtilen Hususlara
Uyulmadan Düzenlenmesi (CMK m. 174/1-a). 1247
(ii) İddianamenin Suçun Sübûtuna Doğrudan Etki Edecek
Mevcut Bir Delil Toplanmadan Düzenlenmesi (CMK m.
174/1-b) 1248
(iii) İddianamenin Önödeme, Uzlaşma Usulü Ya da Seri
Muhakeme Usulü Uygulanmaksızın Düzenlenmesi 1253
(d) İddianamenin İadesi Yasağı 1260
(e) İddianamenin İade Edilmesi ve Bu İade Kararı Üzerine
Yapılacak İşlem 1261
(f) İddianamenin İadesinde Süre . 1264
(g) İddianamenin İadesi Kararına Karşı Hukuki Denetim Yolu 1265
(h) İddianamenin Kabul Edilmesi . 1266
KOVUŞTURMA EVRESİ . 1267
Genel Olarak. 1267
Kovuşturma Evresinin Aşamaları 1268
a) Duruşma Hazırlığı Aşaması . 1269
(1) Duruşma Hazırlığı Aşamasında Yapılacak İşlemler . 1270
(a) İddianamenin Sanığa Tebliği ve Sanığın Çağrılması 1270
(b) Sanığın Savunma Delillerinin Toplanması İstemi 1271
(c) Çağrılması Reddedilen Tanığın ve Uzman Kişinin Doğrudan
Mahkemeye Getirilmesi . 1274
(d) Çağrılan Tanıkların Ad ve Adreslerinin Sanığa ve
Cumhuriyet Savcısına Bildirilmesi. 1276
(e) Tanık ve Bilirkişinin Naip Hakim ile veya İstinabe Yoluyla
Dinlenmeleri . 1277
(f) Tanık ve Bilirkişinin Dinleneceği Günün Bildirilmesi . 1279
b) Duruşma Aşaması . 1280
(1) Duruşmanın açıklığı 1281
(2) Duruşmanın Kapalılığı. 1282
(a) Zorunlu Kapalılık . 1282
(b) Zorunlu Olmayan Kapalılık (İsteğe Bağlı veya Re’sen Verilen
Karara Göre Kapalılık) . 1283
(3) Kapalı Duruşmada Bulunabilme . 1284
(4) Ses ve Görüntü Alıcı Aletlerin Kullanılması Yasağı 1285
(5) Duruşmada Hazır Bulunacaklar 1285
(6) Duruşmaya Ara Verme . 1289
İçindekiler 41
(7) Duruşmanın Başlaması .1289
(8) Başkan veya Hâkimin Görevi 1295
(9) Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Zorunluluğu 1295
(10) Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Zorunluluğunun İstisnaları1296
(a) Mahkûmiyet Dışında Bir Karar Verilmesi Gerektiği.1296
(b) Sanığın Mahkemeden Uzaklaşması.1297
(c) Sanığın Yokluğunda Duruşma .1297
(d) Sanığın Duruşmadan Bağışık Tutulması 1298
(e) Sorgu Sırasında Sanığın Mahkeme Salonundan Çıkarılabilmesi.1300
(f) Sanığın Duruşma Salonundan Dışarı Çıkarılması.1301
(g) Kaçak Sanığın Kovuşturulması.1301
(11) Sanık Hazır Bulunmaksızın Yapılan Duruşmada Eski Hâle
Getirme Koşulu.1302
(12) Sanığın Zorla Getirilebilmesi .1302
(13) Doğrudan Soru Yöneltme .1303
(14) Tercüman Bulundurulacak Hâller .1304
(15) Hâkim veya Başkanın Yetkisi.1306
(16) Duruşma Sırasında İşlenen Suç Hakkında İşlem1307
(17) Delillerin Ortaya Konulması ve Reddi .1308
(18) Delil ve Olayın Geç Bildirilmesi .1312
(19) Belge ve Tutanakların Duruşmada Okunması.1313
(a) Duruşmada Anlatılması Zorunlu Belge ve Tutanaklar .1313
(b) Duruşmada Okunmayacak Belgeler1314
(c) Duruşmada Okunmasıyla Yetinilebilecek Belgeler1315
(d) Tanığın Önceki İfadesinin Okunması.1316
(e) Sanığın Önceki İfadesinin Okunması .1316
(f) Rapor, Belge ve Diğer Yazıların Okunması 1317
(20) Dinleme ve Okumadan Sonra Diyeceğin Sorulması1318
(21) Delillerin Tartışılması 1319
(22) Delilleri Takdir Yetkisi .1325
(23) Ceza Mahkemelerinin Ek Yetkisi .1328
(24) Duruşma Tutanağı 1328
(25) Duruşma Tutanağının Başlığı 1329
(26) Duruşma Tutanağının İçeriği.1329
(27) Duruşma Tutanağının İspat Gücü .1330
(28) Hükmün Konusu ve Suçu Değerlendirmede Mahkemenin Yetkisi1331
(29) Suçun Niteliğinin Değişmesi1336
Hüküm veya Son Karar Aşaması .1341
a) Müzakereye Katılacak Hâkimler1342
b) Müzakerenin Yönetimi1342
c) Oyların Toplanması .1343
42 İçindekiler
d) Hükmün Gerekçesinde Gösterilmesi Gereken Hususlar. 1345
e) Hükmün Açıklanması 1349
f) Hükmün Gerekçesi ve Hüküm Fıkrasının İçereceği Hususlar 1349
g) Hüküm Türleri. 1354
(1) Beraat Kararı. 1354
(2) Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer
Olmadığı Kararı. 1357
(3) Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı 1361
(4) Mahkûmiyet Kararı 1362
(5) Güvenlik Tedbirine Hükmolunması Kararı 1363
(6) Davanın Reddi Kararı 1364
(7) Düşme ve Durma Kararı . 1366
(a) Düşme Kararı 1366
(b) Durma Kararı 1371
(8) Adlî Yargı Dışındaki Bir Yargı Merciine Yönelik Görevsizlik Kararı 1372
h) Hükmün Açıklanması ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 1374
(1) Hükmün Açıklanması 1374
(2) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması. 1375
(a) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Amacı . 1375
(b) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Hukuki Niteliği 1375
(c) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Koşulları . 1380
(i) Nesnel (Objektif) Koşullar . 1380
(ii) Öznel (Sübjektif) Koşullar 1389
(iii) Kararı Verecek Makam Açısından . 1394
(d) Denetim Süresi . 1395
(e) Denetim Süresi İçinde Sanığın Yükümlülükleri . 1395
(f) Denetim Süresi İçinde Sanığın Yükümlülüklerine Uyması. 1397
(g) Denetim Süresi İçinde Sanığın Yükümlülüklerine Uymaması 1398
(h) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Etkisi 1401
(ı) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Sisteme
Kaydedilmesi. 1403
(i) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının
Verilemeyeceği Durumlar. 1403
(j) Denetim Süresi İçinde Dava Zamanaşımının Durması 1403
(k) Hukuki Denetim 1404
XXII. KANUN YOLLARI. 1411
Genel Olarak 1411
Kanun Yollarının Kendi İçinde Farklı Sınıflandırılmaya Tabi Tutulması 1412
Kanun Yollarına Başvurmanın Etkileri 1413
Aktarma Etkisi 1413
İçindekiler 43
Yayılma (Yansıma/Genişleme) Etkisi.1414
Durma Etkisi1417
Kanun Yoluna Başvurabilmenin Koşulları.1417
Kanun Yollarına Başvurmaya İlişkin Genel Hükümler 1417
Kanun Yollarına Başvurma Hakkı 1417
Kanun Yoluna Başvuru Hakkına Sahip Olanlar1419
a) Cumhuriyet Savcısının Başvuru Hakkı .1422
b) Şüphelinin ve Sanığın Başvuru Hakkı 1426
c) Katılanın, Katılan Sıfatını Elde Edememiş Olanların ve Katılan Sıfatını
Alabilecek Şekilde Suçtan Zarar Görenlerin Başvuru Hakkı.1429
Avukatın Başvurma Hakkı .1435
Tutuklunun Kanun Yollarına Başvurması 1439
Yasal Temsilcinin ve Eşin Başvurma Hakkı 1439
Tanık, Bilirkişi ve Üçüncü Kişilerin Başvuru Hakkı .1441
Kanun Yolunun Belirlenmesinde Hata (Yanılma) 1441
Reformatio In Peius/Aleyhe Bozma ve Değiştirme Yasağı1443
Kanun Yoluna Başvurma İstemi 1449
Kanun Yollarına Başvurudan Vazgeçilmesi (Feragat) ve Başvurunun
Geri Alınması.1450
a) Kanun Yollarına Başvurudan Vazgeçilmesi (Feragat) 1450
b) Kanun Yollarına Başvurunun Geri Alınması.1453
Kanun Yollarına Başvuru Süresi 1457
Olağan Kanun Yolları 1458
İtiraz Kanun Yolu.1458
a) İtiraz Kanun Yoluna Başvurma Hakkına Sahip Olanlar 1459
b) İtiraz Kanun Yoluna Başvurulabilecek Kararlar .1459
c) İtiraz Kanun Yoluna Başvurmada Süre 1461
d) İtiraz Kanun Yoluna Başvurmada Şekil 1461
e) İtiraz Kanun Yoluna Başvurma Usulü 1461
f) İtiraz Kanun Yolu Başvurusunu İnceleme Mercileri 1462
g) İtiraz Kanun Yoluna Başvurmanın Etkisi/Sonucu.1463
h) İtirazın Cumhuriyet Savcısına ve Karşı Tarafa Tebliği İle İnceleme ve
Araştırma Yapılması 1464
(ı) İtiraz Kanun Yoluna Başvuru Sonucu Verilecek Karar .1465
İstinaf 1467
a) Genel Olarak .1467
b) İstinaf Kanun Yolunun Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler1469
c) İstinaf Kanun Yolunda Görevli Bölge Adliye Mahkemesi ve Cumhuriyet
Başsavcılığının Oluşumu1470
d) İstinaf Kanun Yoluna Başvurabilecek Kişiler1471
44 İçindekiler
(1) İstem Üzerine İstinaf Başvurusu Yapılabilecek Kararlar . 1472
(2) Kendiliğinden (Otomatik Olarak) İstinaf Kanun Yoluna Giden
Kararlar . 1472
(3) İstinaf Kanun Yoluna Başvurulamayan Kararlar (İstinaf Yasağı) . 1473
(4) İstinaf Kanun Yoluna Başvurma İstemi ve Şekli 1474
(5) İstinaf Kanun Yoluna Başvurma Süresi . 1476
(6) İstinaf Başvurusunun Etkisi. 1477
(7) İstinaf İsteminin Hükmü Veren Mahkemece Reddi 1479
(8) İstinaf İsteminin Tebliği ve Cevabı 1480
(9) Bölge Adliye Mahkemesi İlgili Ceza Dairesinin Görevi 1481
(10) Dosya Üzerinde Ön İnceleme . 1481
(11) Bölge Adliye Mahkemesinde İnceleme ve Kovuşturma . 1482
(12) Duruşma Hazırlığı . 1486
(13) İstinaf Kanun Yolu Başvurusu Üzerinde Yapılacak Duruşma 1487
(14) Sanık Lehine Başvurma Hâlinde Verilecek Hüküm . 1492
(15) Bölge Adliye Mahkemesinin Kararlarına Karşı Direnme Yasağı 1492
(16) Bölge Adliye Mahkemesinin Kararlarına Karşı Herhangi Bir
Kanun Yoluna Başvurma Yasağı 1493
(17) Özel Kanunların Temyize İlişkin Hükümleri 1499
Temyiz 1500
a) Genel Olarak . 1500
b) Temyiz Kanun Yolu . 1500
(1) Genel Olarak. 1500
(2) Temyiz ile İstinaf Arasındaki Farklar . 1501
(3) Temyiz Kanun Yolu Başvurusunun Etkisi 1501
(4) Temyiz Edilebilecek Kararlar. 1501
(5) Temyiz Edilemeyecek Kararlar/Temyiz Yasağı 1504
(6) Temyiz Nedenleri 1508
(7) Nisbi Temyiz Nedenleri. 1510
(8) Mutlak Temyiz Nedenleri (Kesin Hukuka Aykırılık Halleri) . 1513
(9) Temyiz İsteminin Yapılma Şekli 1515
(10) Temyiz Başvurusunda Süre. 1515
(11) Temyiz Başvurusunun Etkisi . 1517
(12) Temyiz Başvurusunun İçeriği 1517
(13) Temyiz Gerekçesi 1521
(14) Temyiz İsteminin Kabule Değer Sayılmamasından Dolayı Hükmü
Veren Mahkemece Reddi . 1522
(15) Temyiz Dilekçesinin Tebliği ve Cevabı, Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığının Görevi . 1523
(16) Temyiz İsteminin Reddi 1526
(17) Temyiz İncelemesine (Yargılaması) Başlanması 1527
İçindekiler 45
(18) Temyiz İncelemesinin Duruşmasız Yapılması1527
(19) Temyiz İncelemesinin Duruşmalı Yapılması1527
(20) Duruşmada Usul .1529
(21) Temyizde İncelenecek Hususlar1530
(22) Temyiz Kanun Yoluna Başvuru Sonucu Temyiz İncelemesi
Sonucu Verilebilecek Kararlar.1533
(a) Esastan Red (Onama) Kararı .1533
(b) Bozma Kararı.1534
(i) Bozma Kararının İçeriği1537
(ii) Bozma Kararı Üzerine Dava Dosyasının İlgili
Mahkemeye Gönderilmesi 1537
(iii) Bozma Kararı Üzerine Dosyanın Geri Gönderildiği İlgili
Mahkemenin Yapacağı İşlemler 1539
(iv) Bozma Kararının Diğer Sanıklara Etkisi1559
(c) Düzeltme (İyileştirme) veya Davanın Esasına Hükmedilmesi1567
(d) Düşme Kararı.1568
Olağanüstü Kanun Yolları.1578
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtiraz Yetkisi .1579
a) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtiraz Yetkisinin Olağanüstü Olmasının
Nedeni.1580
b) Olağanüstü İtiraz Kanun Yolu Başvurusunun Koşulları .1582
c) İtiraz Başvurusunun İçeriği1582
d) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının Olağanüstü İtiraz Yoluna Başvurmasını
Kimler İsteyebilir .1583
e) Yargıtay Özel Dairesinin Olağanüstü İtiraz Yoluna Gidilebilecek Karar ve/veya
Kararları 1585
f) Olağanüstü İtiraz Kanun Yoluna Başvurmada Süre .1595
g) Olağanüstü İtiraz Kanun Yoluna Başvuru Üzerine Ceza Genel Kurulunun
Verebileceği Kararlar.1598
Kanun Yararına Bozma1601
a) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yollarına Başvurmanın
Unsurları .1603
(1) Başvurulacak Karar Bakımından .1603
(2) Gerekçe Bakımından.1615
(3) Başvurma Hakkına Sahip Kişi Bakımından 1616
(4)Başvuru Usulü Bakımından.1616
(5) Gerekçe Gösterme Zorunluluğu Bakımından1617
(6) Süre Bakımından.1618
(7) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yoluna Başvurmada
Ön İnceleme .1618
(8) İncelemenin Niteliği Bakımından1618
46 İçindekiler
b) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yoluna Başvuru Üzerine Yapılan
İnceleme Sonucu Verilebilecek Kararlar . 1618
c) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yoluna Sanık veya Hükümlü
Aleyhine Başvurulabilip Başvurulamayacağı Sorunu 1621
d) Kanun Yararına Bozma Kanun Yoluna Başvurulacak Merci 1622
Yargılamanın Yenilenmesi 1626
a) Yargılamanın Yenilenmesi Çeşitleri. 1629
(1) Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri. 1629
(2) Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi
Nedenleri 1642
b) Yargılamanın Yenilenmesi İsteminde Bulunabilecekler 1645
c) Yargılamanın Yenilenmesi İsteminde Bulunma Gerekçesi 1645
d) Yargılamanın Yenilenmesi Yoluna Başvurmada Süre 1645
e) Yargılamanın Yenilenmesi İstemi 1646
(1) Yargılamanın Yenilenmesi İsteminin Etkisi . 1646
(2) Yargılamanın Yenilenmesinin Kabul Edilmeyeceği Hâl . 1646
(3) Bir Suça Dayanan Yenileme İstemlerinin Kabulü Koşulları . 1647
(4) Yenileme İstemi Hakkında Uygulanacak Hükümler 1647
(5) Yenileme İsteminin Yapılacağı Merci ve Bu Merciin Kabule
Değer Olup Olmadığı Kararı 1648
(6) Yenileme İsteminin Kabule Değer Görülmemesi Nedenleri ve
Kabulü Hâlinde Yapılacak İşlem 1648
(7) Yenileme İsteminin Esassız Olmasından Dolayı Reddi, Aksi
Takdirde Kabulü 1649
f) Yargılamanın Yenilenmesi Yargılaması . 1649
(1) Delillerin Toplanması Aşaması 1649
(a) Yargılamanın Yenilenmesinin Duruşma Yapılmaksızın
Yapılması ve Hüküm Verilmesi 1650
(b) Yargılamanın Yenilenmesinin Duruşmalı Yapılması ve Hüküm
Verilmesi 1651
Onbirinci Bölüm
ÖZEL MUHAKEME USULLERİ
SERİ MUHAKEME USULÜ 1655
BASİT YARGILAMA USULÜ 1660
A- Basit Yargılama Usulünde İtiraz . 1662
KAYNAKÇA . 1663
-
-
-
-
-
-
-
-
%3440,00 TL426,80 TL -
-
-
-
