^{Öğretide ve Uygulamada}İddianame ve İddianamenin İadesi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Sunum 7
Kısaltmalar 27
GİRİŞ
I. KONU 31
II. AMAÇ VE KAPSAM 35
III. PLÂN VE METOT 36
Birinci Bölüm
İDDİA MAKAMI
§1. CUMHURİYET SAVCILIĞI 39
I. GENEL OLARAK 39
II. TARİHSEL GELİŞİMİ 42
A. Genel Olarak 42
B. Batı Hukuklarında 42
C. Türk Hukukunda 43
III. CUMHURİYET SAVCILIĞININ HUKUKİ NİTELİĞİ 45
A. Genel Olarak 45
B. Öğretide Konunun Tartışılması 46
C. Ara Değerlendirme 47
IV. CUMHURİYET SAVCILIĞININ VE CUMHURİYET SAVCISININ TANIMI 50
V. CUMHURİYET SAVCISININ GÖREVLERİ VE YETKİSİ 52
A. Genel Olarak 52
B. Cumhuriyet Savcısının Görevleri 53
1. Cumhuriyet Savcısının Yargıya İlişkin Görevleri 53
a. Soruşturma Görevi 53
b. Kamu Davasını Açma ve Yürütme Görevi 57
aa. Ceza Davasını Açma ve Yürütme Görevi 57
bb. Hukuk Davasını Açma ve Yürütme Görevi 62
aaa. Genel Olarak 62
bbb. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda Belirtilen Görevleri 62
ccc. 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda Belirtilen Görevleri 62
ddd. 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu’nda Belirtilen Görevleri 63
eee. Cumhuriyet Savcısının Katıldığı Hukuk Davalarında Kanun Yollarına Başvurma Yetkisi 63
c. Koruma Tedbirlerine Başvurma Görevi 63
d. Kanun Yollarına Başvurma Görevi 64
2. Cumhuriyet Savcısının İnfaza İlişkin Görevleri 65
a. Cezaların İnfazı ve Kontrolü 65
b. Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi 66
c. Hükümlülerin Ceza İnfaz Kurumlarına Kabul İşlemleri 66
3. Cumhuriyet Savcısının Denetime İlişkin Görevleri 67
a. Ceza İnfaz Kurumunun Denetimi 67
b. Noterlerin Denetimi 67
c. İcra ve İflas Dairelerinin Denetimi 68
d. Adalet Emanet Dairesinin Denetimi 68
e. Kalemin ve Mahkeme Veznesinin Denetimi 68
4. Cumhuriyet Savcısının İdarî Görevleri 68
5. Cumhuriyet Savcısının Adli Kolluk Amiri Olmasından Kaynaklanan Görevleri 69
6. Cumhuriyet Savcısının Kanunlarla ve Cumhuriyet Başsavcısı Tarafından Verilen Diğer Görevlerin Yerine Getirilmesi Görevi 73
C. Cumhuriyet Savcısının Yetkisi 73
§2. CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI TEŞKİLÂTI 74
I. ADLİ YARGI İLK DERECE MAHKEMELERİNDE CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI 74
A. 1 Haziran 2005 Tarihinden Önceki Dönem 74
B. 1 Haziran 2005 Tarihinden Sonraki Dönem 74
1. Genel Olarak 74
2. Cumhuriyet Başsavcılığı Teşkilatı ve Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri 75
3. Cumhuriyet Başsavcılığı Teşkilatının Tekliği, Bütünlüğü ve Bölünmezliği 75
4. Cumhuriyet Başsavcısının Görevleri ve Yetkileri 77
a. Gözetim ve Denetim Yetkisi 77
b. Sicil Fişi/Başarı Bildirim Formu Düzenleme Yetkisi 77
c. İş Bölümü Yapma Yetkisi 78
d. “Görüldü” Yapma Yetkisi 79
aa. Genel Olarak 79
bb. Uygulamada “Görüldü” İşlemi 80
cc. Yargıtay’a Göre “Görüldü” İşlemi 80
dd. Ara Değerlendirme 82
e. Yerel Düzeyde Adalet Bakanlığını Temsil Etme Yetkisi 82
f. Kaymakamlar ile İlgili Soruşturma Yapma Yetkisi 83
g. 5018 Sayılı Kanun’dan Doğan “Harcama Yetkilisi” Görevini İfa Yetkisi 83
h. Diğer Görev ve Yetkileri 83
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİNDE CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI 84
III. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI 85
İkinci Bölüm
İDDİANAME
§1. İDDİANAME 89
I. GENEL OLARAK 89
II. KAVRAM 90
§2. İDDİANAMENİN DÜZENLENMESİ VE İDDİANAME YERİNE GEÇEN BELGELER 92
I. İDDİANAMENİN DÜZENLENMESİ 92
A. Genel Olarak 92
B. İddianamenin Düzenlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar 95
II. İDDİANAME YERİNE GEÇEN BELGELER 100
A. Genel Olarak 100
B. İddianame Yerine Geçen Belgelerin Mevzuatımızdaki Yeri ve Etkileri 100
C. İddianame Yerine Geçen Belgelerin Neler Olduğu ve Bu Belgelerin Unsurları 102
1. Genel Olarak 102
2. Kabahatler Kanunu’nda Düzenlenen Başvuru Dilekçesi 102
3. Yüce Divan Sıfatıyla Anayasa Mahkemesine Açılan Davalardaki Sevk Yazıları 102
4. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’na Göre Verilen Lüzum–u Muhakeme Kararları 103
5. İcra Ceza Mahkemesine Verilen Şikâyet Dilekçesi 105
D. İddianame Yerine Geçen Belgelerin İade Edilip Edilemeyeceği Sorunu 106
E. Öğretide Konunun Tartışılması 108
F. Konuya İlişkin Çözüm Önerisi ve Genel Bir Değerlendirme 109
§3. İDDİANAMENİN UNSURLARI 110
I. GENEL OLARAK 110
II. İDDİANAMENİN ŞEKLÎ UNSURLARI 112
A. Şüphe 112
1. Genel Olarak 112
2. Şüphenin Tanımı 112
3. Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüphe 113
4. Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüphenin Önemi 113
5. Şüphenin Değerlendirilmesi ve Dereceleri 114
a. Genel Olarak 114
b. Basit Şüphe (Başlangıç Şüphesi) 115
c. Makul Şüphe 117
d. Yeterli Şüphe 121
aa. Genel Olarak 121
bb. Yeterli Şüphe–Cumhuriyet Savcısı İlişkisi 121
cc. Yeterli Şüphe–Yeterli Delil İlişkisi 122
dd. Yeterli Şüphe–“Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi (İn Dubio Pro Reo)” İlişkisi 126
aaa. Genel Olarak 126
bbb. Roma Hukukunda Durum 127
ccc. İslâm Hukukunda Durum 127
ddd. Osmanlı Hukukunda Durum 129
eee. Cumhuriyet Dönemi Türk Hukukunda Durum 129
fff. Yargıtay Uygulaması 130
ggg. Doktrinin Görüşü 131
hhh. “Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi (İn Dubio Pro Reo)” Soruşturma Evresinde Uygulanabilir mi? 131
iii. “Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi (İn Dubio Pro Reo)” Ara Muhakeme Evresinde Uygulanabilir mi? 133
ee. Yeterli Şüphe–İddianamenin İadesi Kurumu İlişkisi 133
ff. Ara Değerlendirme 134
e. Kuvvetli Şüphe 135
f. Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe 140
B. Görevli ve Yetkili Mahkeme 141
1. Genel Olarak 141
2. Mahkemenin Yapacağı İnceleme 147
a. İddianamenin Görevli (Madde Bakımından Yetkili) Mahkemeye Verilip Verilmediğinin Tespiti 147
b. İddianamenin Yetkili (Yer Bakımından Yetkili) Mahkemeye Verilip Verilmediğinin Tespiti 147
3. Kişi Bakımından Yetki Kurallarına Uyulup Uyulmadığının Tespiti 147
C. Şüphelinin Kimliği 148
1. Genel Olarak 148
2. Şüphelinin Kimliği ile İlgili Yargıtay Kararları 148
3. Şüphelinin T.C. Kimlik Numarası 148
4. Şüphelinin T.C. Kimlik Numarası Hakkındaki Doktrinin Görüşü 150
5. İddianamenin Değerlendirilmesi Aşamasında Şüphelinin Öldüğü Mahkeme Tarafından Tespit Edilirse Ne Yapılmalıdır? 150
6. Ara Değerlendirme 151
D. Şüphelinin Müdafii 152
1. Genel Olarak 152
2. Müdafi Kavramı 153
3. Müdafinin Adresi ve Kayıtlı Olduğu Baro İsmi 153
4. Şüpheli/Sanık ile Müdafi Arasındaki İlişki 154
5. Müdafilik Sistemleri 154
6. Ara Değerlendirme 155
E. Maktul, Mağdur veya Suçtan Zarar Görenin Kimliği 158
1. Genel Olarak 158
2. Maktul Kavramı 158
3. Mağdur Kavramı 159
4. Suçtan Zarar Gören Kavramı 160
5. CMK’da Mağdur Haklarına Genel Bir Bakış 160
6. Ara Değerlendirme 161
F. Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin Vekili veya Kanunî Temsilcisi 161
1. Genel Olarak 161
2. Vekil Kavramı 161
G. Açıklanmasında Sakınca Bulunmaması Hâlinde İhbarda Bulunan Kişinin Kimliği 162
1. Genel Olarak 162
2. İhbar Kavramı 162
3. İhbar ile Şikâyet Arasındaki Farklar 162
4. İhbarın Usulü 163
H. Şikâyette Bulunan Kişinin Kimliği 163
1. Genel Olarak 163
2. Şikâyet Kavramı 164
3. Şikâyete Bağlı Suç Kavramı 164
4. Şikâyet Süresi 165
5. Şikâyet Hakkının Kullanımında Yetkili Kimse 165
6. Şikâyet Hakkının Özellikleri 166
7. Şikâyet Hakkının Kullanımı 166
8. Şikâyet Hakkının Yapılabileceği Makam 167
9. Şikâyet–Temyiz Kudreti İlişkisi 167
10. “Şikâyetten Vazgeçme” ile “Şikâyetin Geri Alınması” Kavramları 168
11. Ara Değerlendirme 172
İ. Şikâyetin Yapıldığı Tarih 172
1. Genel Olarak 172
2. Şikâyet Hakkının Başlangıcı 173
3. Şikâyet Süresinin Niteliği 173
J. Yüklenen Suç ve Uygulanması Gereken Kanun Maddeleri 174
1. Genel Olarak 174
2. “Sevk Maddeleri” Kavramı 174
3. Ek İddianame Düzenlenmesi Sorunu 176
4. Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanmasını Talep Etme 178
5. Yargılama Giderlerinin Uygulanmasını Talep Etme 179
6. Ara Değerlendirme 179
K. Yüklenen Suçun İşlendiği Yer, Tarih ve Zaman Dilimi 181
1. Genel Olarak 181
2. Yüklenen Suçun İşlendiği Yer 181
3. Yüklenen Suçun İşlendiği Tarih ve Zaman Dilimi 182
4. Suç Tarihinin “Gün, Ay ve Yıl” Olarak Belirlenemediği Durumlarda Ne Yapılmalıdır? 184
5. Suç Tarihi ve Zaman Diliminin Doğru Tespitinin Önemi 185
6. Ara Değerlendirme 185
L. Suçun Delilleri 186
1. Genel Olarak 186
2. Delilin Tanımı ve Soruşturma Evresinde Delil Toplamanın Önemi 186
3. “Vasıtasızlık İlkesi” Bağlamında Delil 188
4. CMK’da Delil 188
5. Delillerin Toplanmasında Koruma Tedbirlerine Başvurma 189
6. Delillerin İddianamede Gösterilmesi 189
7. Suçun Sübûtuna Doğrudan Etki Edecek Mevcut Bir Delil İbaresi 190
8. Modern Ceza Hukuku ve Delil Yasakları 192
9. Ara Değerlendirme 194
M. Şüphelinin Tutukluluk ve Gözaltı Durumu 195
1. Genel Olarak 195
2. Tutuklamanın Tanımı ve Amacı 195
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Tutuklama 196
4. Uygulamada Tutuklama 197
5. Yakalama, Gözaltına Alma ve Nezarethanenin Tanımı 197
6. Uygulamada Yakalama ve Gözaltına Alma 199
a. Genel Olarak 199
b. Gözaltı Süresi 199
c. Gözaltı Süresinin Kullanımı 200
d. Nezarethane ve İfade Alma Odalarının Denetimi 200
7. Tutuklama ile Kuvvetli Şüphe İlişkisi 201
8. Tutuklama Kararının Verilmesi 201
9. Tutuklulukta Geçecek Süreler 201
10. Tutukluluk Hâlinin Gözden Geçirilmesi 202
11. Tutuklama Yasağı 203
12. Adli Tatilde Tutuklu İşler 203
13. Mahsup 203
a. Genel Olarak 203
b. Tanım 204
c. Hükmedilen Cezadan Mahsup 204
d. Şahsî Hürriyeti Sınırlama Sonucunu Doğuran Hâller 205
e. Mahsup İşlemini Yapacak Merci 205
14. Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat İstemi 206
15. Ara Değerlendirme 207
III. İDDİANAMENİN MADDİ UNSURLARI 209
A. Yüklenen Suçu Oluşturan Olayların Mevcut Delillerle İlişkilendirilmesi 209
B. Şüphelinin Sadece Aleyhine Olan Hususların Değil Lehine Olan Hususların da Belirtilmesi 213
C. Uygulanması Talep Edilen Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin Belirtilmesi 216
D. Cumhuriyet Savcısının İmzası ve Cumhuriyet Başsavcılığının Mührü 216
1. Cumhuriyet Savcısının İmzası 216
2. Cumhuriyet Başsavcılığının Mührü 219
Üçüncü Bölüm
İDDİANAMENİN İADESİ
§1. İDDİANAMENİN İNCELENMESİ 221
I. İDDİANAMENİN MAHKEMEYE VERİLMESİ VE İNCELENMESİ 221
II. İDDİANAMEYİ İNCELEYECEK MAKAM 221
III. İDDİANAMENİN İNCELENME SÜRESİ 222
A. İncelenme Süresi 222
B. Sürenin Başlangıcı 223
C. Sürenin Niteliği 226
1. Genel Olarak 226
2. Niteliğine Göre Süreler 226
a. Hak Düşürücü Süre 226
b. Koruyucu Süre 226
c. Düzenleyici Süre 227
3. Konu ile İlgili Doktrindeki Görüşler 227
4. Ara Değerlendirme 228
IV. İDDİANAMENİN İNCELENME ŞEKLİ 231
A. Şekil (CMK’nın 170’inci Maddesinin 3’üncü Fıkrasındaki Unsurlar) Yönünden Yapılan İnceleme 231
B. Maddi (CMK’nın 170’inci Maddesinin 3’üncü Fıkrası Dışında Kalan Diğer Fıkralardaki) Unsurlar Yönünden Yapılan İnceleme 232
1. Genel Olarak 232
2. İddianamede Yüklenen Suçu Oluşturan Olayların Mevcut Delillerle İlişkilendirilerek Açıklanıp Açıklanmadığının Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 232
3. İddianamenin Sonuç Kısmında Şüphelinin Sadece Aleyhine Olan Hususların Değil Lehine Olan Hususların da İleri Sürülüp Sürülmediğinin Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 233
4. İddianamenin Sonuç Kısmında İşlenen Suç Dolayısıyla Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanmasının İstenip İstenmediğinin Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 234
C. Suçun Sübûtuna Doğrudan Etki Edecek Mevcut Bir Delilin Toplanıp Toplanmadığının Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 235
D. Önödemeye veya Uzlaştırmaya ya da Seri Muhakeme Usulüne Tâbi Olduğu Soruşturma Dosyasından Açıkça Anlaşılan İşlerde Önödeme veya Uzlaştırma ya da Seri Muhakeme Usulünün Uygulanıp Uygulanmadığının Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 237
1. Genel Olarak 237
2. Önödeme Usulünün Uygulanıp Uygulanmadığının Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 237
a. Önödeme Kavramı ve Tanımı 237
b. Önödeme ile İlgili Madde 240
c. Önödeme Kurumunun Hukuki Niteliği 240
d. Soruşturma Evresinde Önödeme ve Uygulaması 241
e. Kovuşturma Evresinde Önödeme ve Uygulaması 242
aa. Genel Olarak 242
bb. Cumhuriyet Savcısının Yanılgısı Sonucu Kamu Davasının Açılması Hâlinde Söz Konusu Olan Önödeme 244
cc. Kovuşturma Evresinde Suçun Nitelik Değiştirmesi Nedeniyle Yapılan Önödeme 245
dd. Özel Kanun Hükümleri Gereğince İşin Doğrudan Doğruya Mahkemeye İntikal Ettiği Hâllerde Söz Konusu Olan Önödeme 245
3. Uzlaştırma Usulünün Uygulanıp Uygulanmadığının Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 246
a. Uzlaştırma Kavramı ve Tanımı 246
b. Uzlaşma mı, Uzlaştırma mı? 248
c. Uzlaştırma Kurumunun Amacı 249
d. Uzlaştırma–Onarıcı Adalet İlişkisi 250
e. Uzlaştırma ile İlgili Maddeler 250
f. Uzlaştırma Kurumunun Hukuki Niteliği 250
g. Soruşturma Evresinde Uzlaştırma ve Uygulaması 253
h. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma ve Uygulaması 257
aa. Genel Olarak 257
bb. Suçun Hukuki Niteliğinin Değişmesi Nedeniyle Uzlaştırma Kapsamında Olduğunun Kovuşturma Evresinde Anlaşılması 258
cc. Suçun Uzlaştırmaya Tâbi Olduğunun İlk Olarak Kovuşturma Evresinde Anlaşılması 260
dd. Davanın İddianame Düzenlenmeksizin Açılması Nedeniyle Daha Önce Uzlaştırma Hükümlerinin Uygulanamamış Olması 260
ee. Dava Açıldıktan Sonra Kanun Değişikliği Nedeniyle Kovuşturma Evresinde Suçun Uzlaştırma Kapsamına Girmesi 261
ff. Soruşturma Evresinde Taraflara Ulaşılamaması Nedeniyle Uzlaştırma Teklifinde Bulunulmadan Kamu Davasının Açılması 262
i. Uzlaştırma ile Önödeme Kurumlarının Karşılaştırılması 262
aa. Uzlaştırma ile Önödeme Kurumlarının Benzerlikleri 262
bb. Uzlaştırma ile Önödeme Kurumlarının Farklılıkları 263
cc. Uzlaştırma ile Önödeme Kurumlarının Yarışması 264
4. Seri Muhakeme Usulünün Uygulanıp Uygulanmadığının Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 265
a. Seri Muhakeme Usulü Kavramı ve Tanımı 265
b. Seri Muhakeme Usulü Kurumunun Amacı 265
c. Seri Muhakeme Usulünün Sui Generis (Kendine Özgü) Niteliği 266
d. Seri Muhakeme Usulü ile İlgili Madde 266
e. Seri Muhakeme Usulü ile İlgili Madde Gerekçesi 269
f. Seri Muhakeme Usulünün Yürürlük Tarihi 272
g. Seri Muhakeme Usulü Kurumuna İlişkin Temel İlkeler 273
h. Seri Muhakeme Usulü Kapsamındaki Suçlar 274
i. Seri Muhakeme Usulünün Uygulanma Koşulları 275
aa. Genel Olarak 275
bb. Soruşturma Evresi Sonunda Uygulanması Koşulu 275
cc. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Verilmemesi Koşulu 276
dd. Suçun Katalog Suçlardan Olması Koşulu 277
ee. Kamu Davasının Açılması İçin Yeterli Şüphenin Bulunması Koşulu 277
ff. Kovuşturma Engelinin Bulunmaması Koşulu 278
gg. Şüphelinin Müdafii Huzurunda Seri Muhakeme Usulünün Uygulanmasını Kabul Etmesi Koşulu 278
hh. 01/01/2020 Tarihi İtibarıyla Kovuşturma Evresine Geçilmiş, Hükme Bağlanmış veya Kesinleşmiş Dosyalarda Seri Muhakeme Usulünün Uygulanmayacağı Koşulu 280
j. Seri Muhakeme Usulünün Uygulanamayacağı Hâller 280
aa. Genel Olarak 280
bb. Suçun İştirak Hâlinde İşlenmesi Durumunda Şüphelilerden Birinin Bu Usulün Uygulanmasını Kabul Etmemesi Hâli 280
cc. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığı ile Sağır ve Dilsizlik Hâlleri 281
dd. Şüphelinin Mazeretsiz Olarak Cumhuriyet Savcısının Davetine İcabet Etmemesi, Resmî Mercilere Beyan Edilmiş Olup da Soruşturma Dosyasında Yer Alan Adreste Bulunmama veya Yurt Dışında Olma ya da Başka Bir Nedenle Şüpheliye Ulaşılamaması Hâlleri 281
ee. Şüphelinin Talebi Hâlinde Teklifi Değerlendirmesi İçin Şüpheliye Bir Ayı Aşmamak Üzere Makul Bir Süre Verilmesine Rağmen, Şüphelinin Mazereti Olmaksızın Belirlenen Süre İçinde Gelmemesi veya Bu Usulün Uygulanmasını Kabul Etmediğini Bildirmesi Durumu 281
k. Seri Muhakeme Usulü–İddianamenin İadesi İlişkisi 281
l. Seri Muhakeme Usulünde Talepname 282
aa. Genel Olarak 282
bb. Talepnamenin Tanımı 283
cc. Talepnamede Bulunması Gereken Unsurlar 283
dd. Talepnamenin İncelenmesi 284
ee. Talepnamenin İadesi Mümkün müdür? 284
E. Soruşturma veya Kovuşturma Yapılması İzne veya Talebe Bağlı Olan Suçlarda İzin Alınmaksızın veya Talep Olmaksızın Düzenlenen İddianamenin Tespiti Yönünden Yapılan İnceleme 286
1. Genel Olarak 286
2. İlgili Madde 287
3. İlgili Madde Gerekçesi 287
4. İzin ve Talep Kavramları 287
a. İzin Kavramı 287
b. Talep Kavramı 288
5. İzne veya Talebe Bağlı Olan Suçlarda İznin Alınmasının ve Talebin Gerçekleşmesinin Önemi 289
§2. İDDİANAMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ 290
I. GENEL OLARAK 290
II. İDDİANAMENİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE CMUK VE CMK DÖNEMİ 291
A. 1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Dönemi 291
1. 21/05/1985 Tarihine Kadar Olan Dönem 291
2. 21/05/1985 Tarihinden Sonraki Dönem 291
B. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Dönemi 292
1. Genel Olarak 292
2. Ara Muhakeme Evresi 292
III. İDDİANAMENİN DEĞERLENDİRİLMESİNİN SONUCU 295
A. İddianamenin Kabulü 295
1. Genel Olarak 295
2. İddianamenin Kabulü Kararının Verilme Şekilleri 296
a. Genel Olarak 296
b. Mahkemece “İddianamenin Kabulü Kararı” ile İddianamenin Açık Kabulü 296
c. Mahkemece “Tensip Tutanağı” ile İddianamenin Açık Kabulü 296
d. Mahkemece İddianamenin Zımni Kabulü 297
3. İddianamenin Kabulü Kararının Niteliği 297
4. İddianamenin Kabulü Kararının Kesinliği 299
5. İddianamenin Kabulü Kararında Hâkim/Mahkeme Açısından İhsas–ı Rey Durumu 300
6. İddianamenin Kabulü Kararının Sonuçları 303
B. İddianamenin İadesi 304
1. Genel Olarak 304
2. İddianamenin İadesine İlişkin Kanun Maddesi 306
a. İlk Metin 306
b. 5353 Sayılı Kanun Değişikliğinden Sonraki Metin 307
c. 7188 Sayılı Kanun Değişikliğinden Sonraki Metin 308
3. İddianamenin İadesine İlişkin Kanun Maddesinin Değişiklik Gerekçesi 309
4. İddianamenin İadesi Kavramı 312
a. Genel Olarak 312
b. CMK Tasarısında İddianamenin İadesi ve İddianamenin Reddi Kavramları 312
c. CMK Tasarısının Yasalaşması Aşamasında Kavram Tercihi 313
d. Ara Değerlendirme 314
5. İddianamenin İadesinin Hukuki Niteliği 315
6. İddianamenin İadesine Karar Verecek Olan Makam 316
7. İddianamenin İadesi Sürecinde Koruma Tedbirlerinin Durumu 317
a. Tutukluluğun İncelenmesi 317
b. Yakalama Kararının İnfazı 318
8. İddianamenin İadesinde Mahkemenin İnceleme Süresi 319
9. İddianamenin İadesinin Nedenleri 320
a. Genel Olarak 320
b. İddianamede Bulunması Gereken Unsurlardan Birinin veya Birkaçının Bulunmaması (CMK m. 174/1–a) 320
c. Suçun Sübûtuna Doğrudan Etki Edecek Mevcut Bir Delil Toplanmadan Kamu Davasının Açılması (CMK m. 174/1–b) 321
d. Önödemeye veya Uzlaştırmaya ya da Seri Muhakeme Usulüne Tâbi Olduğu Soruşturma Dosyasından Açıkça Anlaşılan İşlerde Önödeme veya Uzlaştırma ya da Seri Muhakeme Usulü Uygulanmaksızın Kamu Davasının Açılması (CMK m. 174/1–c) 322
e. Soruşturma veya Kovuşturma Yapılması İzne veya Talebe Bağlı Olan Suçlarda İzin Alınmaksızın veya Talep Olmaksızın Kamu Davasının Açılması (CMK m. 174/1–d) 323
10. İddianamenin İade Edilemeyeceği Hâller 324
a. Suçun Hukuki Nitelendirilmesi Sebebiyle İddianamenin İade Edilemeyeceği 324
b. İddianamenin İadesi İçin Tespit Edilen Yasal Sürenin Geçirilmiş Olması Hâlinde İddianamenin İade Edilemeyeceği 326
c. İlk Kararda Belirtilmeyen Sebeplere Dayanılarak Yeniden İddianamenin İade Edilemeyeceği (Tekrar İade Yasağı) 327
11. İddianamenin İadesinin Sonuçları 330
a. Genel Olarak 330
b. İddianamenin Yeniden Düzenlenmesi 331
c. İddianamenin İadesi Kararına Karşı Kanun Yolu 334
aa. Genel Olarak 334
bb. Ceza Muhakemesi Hukukunda Kanun Yolları 335
cc. İddianamenin İadesi Kararına Karşı İtiraz Kanun Yolu 337
aaa. Genel Olarak 337
bbb. İtirazın Kabulü 341
ccc. İtirazın Reddi 341
ddd. Yüce Divan Sıfatıyla Anayasa Mahkemesinin Yetkisine Giren İşlerde İtiraz Kanun Yolu 342
dd. İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yapılan İtirazın Reddi Üzerine Kanun Yararına Bozma Yoluna Başvurulması 350
aaa. Genel Olarak 350
bbb. Kanun Yararına Bozma Taleplerinde Uyulması Gereken Usul ve Esaslar ile İlgili Adalet Bakanlığı Genelgesi 352
d. İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yapılan İtirazda Süre, Usul ve İtirazı İncelemeye Yetkili Merciiler 353
aa. İtirazın Süresi 353
bb. İtirazın Usulü 353
cc. İtirazı İncelemeye Yetkili Merciiler 353
e. İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yapılan İtirazın Hukuki Niteliği 356
f. İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yapılan İtiraza Yetkili Mercii 356
g. İtiraz Üzerine Yapılacak İnceleme ve Verilecek Karar 360
12. İddianamenin İadesi Kurumunun Amacı ve Gerekliliği 361
13. İddianamenin İadesinde Sayı Sınırı 366
14. İddianamenin Kısmen İade Edilip Edilemeyeceği Sorunu 368
15. İddianamenin İadesi Kararında Hâkim/Mahkeme Açısından İhsas–ı Rey Durumu 369
16. Uygulamada İddianamenin İadesi 371
17. Uygulamada İddianamenin İadesi ile İlgili İstatistikler 372
18. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Teftiş Kurulunda İddianamenin İadesi Uygulaması 373
Dördüncü Bölüm
KONU İLE İLGİLİ YENİ YARGITAY KARARLARI VE
UYGULAMADA KONU İLE İLGİLİ SEÇİLMİŞ KARAR ÖRNEKLERİ
§1. KONU İLE İLGİLİ YENİ YARGITAY KARARLARI 375
I. İDDİANAMENİN İADESİ KARARI VERİLEBİLECEĞİNE DAİR YARGITAY KARARLARI 375
A. Şüpheli Hakkında Dava Açmaya Yeterli Şüphe Bulunmaması Nedeniyle İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 375
B. Suçun Sübutuna İlişkin Hiçbir Belgenin ve Delilin Dosyaya Konulmadan Şüpheliler Hakkında Kamu Davası Açılması Nedeniyle İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 375
C. Şüphelinin Lekelenmeme ve Gereksiz Yere Yargılamaya Maruz Bırakılmama Hakları Birlikte Değerlendirildiğinde, İddianamenin Kanunda Belirtilen Unsurları Taşımaması Nedeniyle İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 376
D. 2547 Sayılı Kanun’un 53/c–1 Maddesi Gereğince Özel Soruşturma Usulüne Tâbi Olan Şüpheli Hakkında İzin Alınmaksızın Doğrudan İddianame Düzenlenmesi Hukuka Aykırı Olduğundan, İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 376
E. 7188 Sayılı Kanun’un 20’inci Maddesi ile CMK’nın 174/1–b Maddesinin Değiştirildiği Anlaşıldığından, Suçun Sübutuna Doğrudan Etki Edecek Mevcut Bir Delilin Toplanmaması Nedeniyle İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 377
F. Ödenmesi Hâlinde Şüpheli Hakkında Takipsizlik Kararı Verilmesi Sonucunu Doğuracak Olan Söz Konusu Bildirim Eksikliği Nedeniyle İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 377
G. Mağdurenin Yaşının Suç Vasfının Tayininde Arz Ettiği Önem Nedeniyle İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 378
H. Uzlaştırmaya Tâbi Olduğu Soruşturma Dosyasından Açıkça Anlaşılan İşlerde Uzlaştırma Uygulanmaksızın İddianamenin Düzenlenmesi Hâlinde İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 378
İ. Teyide Muhtaç İstihbarî Bilgilere İstinaden Yapılan Araştırma Sonucunun Beklenilmemesi, Suçun Sübutuna Etki Edecek Delilin Toplanmaması Niteliğinde Olduğundan, İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 379
J. Tanık Koruma Kanunu’nun 9/8’inci Maddesi Gereğince, Tek Başına Hükme Esas Alınması Mümkün Olmayan Gizli Tanık Anlatımı Dışında Kamu Davası Açılması İçin Yeterli Şüphe Oluşturacak Hukuka Uygun Olarak Elde Edilmiş Somut Delil Gösterilmediğinden, İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 379
K. Avukatlık Kanunu’nun 58/1’inci Maddesi Uyarınca Şüpheli Avukat Hakkında Soruşturma İzni Verilip Verilmeyeceğinin Takdiri İçin Dosyanın Adalet Bakanlığına Gönderilmesi Gerektiğinden Bahisle İddianamenin İadesi Kararı Verilebileceğine Dair Yargıtay Kararı 380
II. İDDİANAMENİN İADESİ KARARI VERİLEMEYECEĞİNE DAİR YARGITAY KARARLARI 380
A. İddianamenin Mahkemeye Verildiği Tarihten İtibaren On Beş Günlük Süre Sonunda İade Edilmeyen İddianamenin Kabul Edilmiş Sayılacağı Hususu Kanunda Açıkça Düzenlendiğinden, İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 380
B. Cumhuriyet Savcısının Soruşturma Dosyası İçerisinde Yapı Kayıt Belgesi Alınıp Alınmadığını Araştırma Zorunluluğu Bulunmadığından, İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 381
C. Şüpheli Hakkında Uzlaştırma İşlemlerinin Yapılabilmesi Olanağının Bulunmadığı Anlaşıldığından, Uzlaştırmanın Yapılmadığı Gerekçesiyle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 382
D. Şüphelinin Kimliğine Dair Belgenin Dosyada Bulunmadığı Gerekçesiyle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 383
E. Şüpheli Hakkında Yakalama Emri Düzenlendiği Anlaşıldığından, Şüphelinin İfadesinin Alınmaması Gerekçesiyle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 383
F. Şüphelinin Adresinin Gösterilmemesi Gerekçesiyle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 384
G. İlk İade Kararında Gösterilmeyen Nedenlerle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 384
H. Mağdurun Kesin Raporunun Aldırılmaması Gerekçesiyle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 385
İ. İddianamede Belirtilen Şahıslar Dışında Suç Şüphesinin Olması Durumunda Suç Duyurusunda Bulunulabileceği, Olaya Konu Suçun Şikâyete Bağlı Bir Suç ve Şikâyet Hakkının Mağdura/Müştekiye Ait Olduğu Anlaşıldığından, Bu Gerekçelerle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 385
J. Dolandırıcılık Suçlarında Yetkili Yerin Haksız Menfaatin Temin Edildiği Yer Olduğu Ayrıca Şüpheli Hakkında Belirtilen Delil Araştırmalarının Kuvvetli Şüphenin Varlığının Belirlenmesi İçin Yargılama Aşamasında da Yapılabileceği Nazara Alındığında, Bu Gerekçelerle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 386
K. Uzman Bilirkişi Raporunun Aldırılmaması Gerekçesiyle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 386
L. Hukuki Nitelendirme Nedeniyle İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 387
M. Avukatlık Kanunu’nun 59’uncu Maddesindeki İddianame Şüpheli Hakkında Yargılama Yapılmasını Sağlayacak Nitelikte Bir Belge Olmadığından, İddianamenin İadesi Kararı Verilemeyeceğine Dair Yargıtay Kararı 387
§2. UYGULAMADA KONU İLE İLGİLİ SEÇİLMİŞ KARAR ÖRNEKLERİ 388
I. İDDİANAMENİN İADESİ KARARINA KARŞI YAPILAN İTİRAZIN KABULÜNE DAİR KARAR ÖRNEĞİ VE İTİRAZ SÜRECİ 388
A. Ankara Batı Cumhuriyet Başsavcılığının Düzenlediği İddianame 388
B. Ankara Batı 3. Asliye Ceza Mahkemesinin Verdiği İddianamenin İadesi Kararı 390
C. Ankara Batı Cumhuriyet Başsavcılığının İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yaptığı İtiraz 391
D. Ankara Batı 3. Ağır Ceza Mahkemesinin İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yapılan İtirazı Kabul Eden Kararı 393
II. İDDİANAMENİN İADESİ KARARINA KARŞI YAPILAN İTİRAZIN REDDİNE DAİR KARAR ÖRNEĞİ VE İTİRAZ SÜRECİ 395
A. Ankara Batı Cumhuriyet Başsavcılığının Düzenlediği İddianame 395
B. Ankara Batı 3. Asliye Ceza Mahkemesinin Verdiği İddianamenin İadesi Kararı 397
C. Ankara Batı Cumhuriyet Başsavcılığının İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yaptığı İtiraz 398
D. Ankara Batı 3. Ağır Ceza Mahkemesinin İddianamenin İadesi Kararına Karşı Yapılan İtirazı Reddeden Kararı 400
Sonuç 403
Kaynakça 411
Kavramlar Dizini 431