İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 1. GİRİŞ 19 2. TANIM 21 I– GENEL 21 A. Eylemin Niteliği 29 B. Çocuğun Bakıcısı Kimdir? 30 C. Öngörülebilen veya Kaza Sonucu Oluşan Olaylar 30 D. Bedensel Cezalar 39 E. Çocuk ve Aile–içi Şiddet: 40 F. Fiziksel İstismar 45 G. Cinsel İstismar 45 H. Duygusal İstismar 46 II. ÇOCUK İSTİSMARINI AÇIKLAMAYA YÖNELİK TEORİLER 50 A. Psikiyatrik Model 50 B. Bireysel Psikopatoloji 50 C. Ebeveyn İlişkileri 51 D. Sosyolojik Model 53 E. Kültürel Etmenler 53 F. Toplumsal Sınıf 53 G. Toplumdan Soyutlanmışlık 53 H. Ailedeki Özel Durumlar 54 I. Sosyal–Durumsal Model 54 1. Çocuğun Yetiştirilme Ortamı 54 III. ÇOCUĞA UYGULANAN CEZALAR: 54 A. Tutarsız Disiplin Yöntemi 55 B. Geleneksel uygulamalar 57 1. Namus ve Töre Cinayetleri 57 2. Çeyizle Bağlantılı Şiddet 58 3. Bekaret Kontrol 58 4. Eğitimde Ayrımcılık 58 5. Erken Yaşta Evlilik 59 6. Cinsel Organların Sakatlaması 59 7. Erkek Çocuk Tercihi 59 Kaynaklar 61 3. FİZİKSEL İSTİSMAR 63 I. TANIM 63 II. DERİ LEZYONLARI 69 A. Deri Yaralanmaları: 69 1. Sıyrıklar 72 2. Düşmeler 72 B. Ekimozlar 73 1. Ayırıcı Tanı ve Laboratuar Değerlendirmesi 75 2. Yanıklar 76 a. Yanık Olgularının Değerlendirilmesinde; 80 b. İnsan ısırıkları 81 C. Yırtılmalar ve Delici Travmalar 82 D. İSKELET SİSTEMİ LEZYONLARI: 83 1. Kafa travmaları: 83 a. Kafatası fraktürleri: 84 b. Ekstremite Kırıkları 87 E. Kemik Hastalıkları ve Bebekteki Kırıklar 89 1. İç Organ Yaralanmaları 89 2. Göğüs Kafesi: 90 3. Batın Bölgesi: 90 4. Göz Lezyonları: 91 5. Sarsılmış Bebek Sendromu (SBS) 91 a. Etiyoloji 92 b. Klinik Bulgular 93 c. Tanı ve Ayırıcı Tanı 94 d. Teşhis 95 Kaynaklar 97 4. CİNSEL İSTİSMAR 99 I. GENEL 99 II. CİNSEL İSTİSMAR TÜRLERİ 101 A. Temas İçermeyen Cinsel İstismar Türleri: 101 B. Cinsel Dokunma: 102 C. Oral–Genital Seks: 102 D. Interfemoral İlişki: 102 E. Seksüel Penetrasyon: 103 F. Cinsel Sömürü: 103 G. Başka İstismar Türlerini İçeren Cinsel İstismar: 104 III. CİNSEL İSTİSMARA UĞRAMIŞ ÇOCUĞUN FARK EDİLMESİ 107 A. Cinsel İstismara Maruz Kalmış Çocuk Kurbanlardan Olayı Öğrenmek: 110 B. Cinsel İstismar Olayında Kaydedilmesi Gereken Başlıca Bilgiler Nelerdir? 110 C. Cinsel İstismar Olgularına Kaydedilmesi Gereken Diğer Bilgiler Nelerdir? 112 D. Tıbbi Değerlendirme 113 1. Muayene Onayı (Onamı) 115 2. Muayene Ortamı ve Zamanlama 116 3. Genital Muayene 117 4. Himen Açıklığı ve İstismar İle İlişkili Diğer Bulgular 119 a. Himen Boyutu 119 b. Himenal Hasar 120 E. İSTİSMARDA VULVOVAJİNAL BULGULAR 121 1. İstismarın Türü ve 72 Saat İçinde Görülen Bulgular 121 2. Kronik istismarın türü ve bulguları 122 3. Penetre Yaraların Teşhis Koyucu (Diagnostik) Bulguları 122 4. İstismarı Destekleyen Teşhis Koyucu (Diagnostik) Olmayan Bulgular 122 a. Vaginada Yabancı Cisimler 123 F. ANAL İSTİSMAR 123 1. Perianal eritem 124 2. Anal Fissürler 124 3. Venöz Distansiyon 125 4. Anal Kanal ve Sfinkterin Anatomisi ve Fizyolojisi 126 5. Buttock Seperasyon Testi (Kalça ayırma) 127 6. Anüs Muayenesi 128 7. Ano–reseptif İlişki 129 8. Refleks Anal Dilatasyon Yaygınlığı (RAD) 129 9. Kabızlık ve Refleks Anal Dilatasyon 130 a. Anal Dilatasyon ile İlgili Diğer Durumlar 131 b. İstismarda Perianal Bulgular 131 G. İSTİSMARIN PERİANAL BULGULARI 132 1. Diagnostik künt penetre travma: 132 2. İstismarı destekleyici ancak tanı koydurucu –diagnostik olmayan: 132 3. Görülebilir bulguların yokluğu: 132 H. FİZİKSEL İSTİSMAR İLE CİNSEL İSTİSMARIN BAĞLANTILARI 132 I. ADLİ KANITLAR 134 1. Uygulamalar 134 2. Kanıt Zinciri 134 3. Kronik İstismar 135 4. Akut Saldırı 135 5. Zamanlama 135 6. Elbiseler 135 7. Cilt ve Saçlar 135 8. Svab Türleri 135 J. Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) Açısından Tarama 136 1. DNA Teknikleri 136 2. Akut İstismar Tedavisi 137 3. Gebelik Profilaksisi 137 4. Zaman Sınırları 139 5. Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Testi İçin Alınan Örnekler 140 6. İstismarda Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar 141 7. Epidemiyoloji 142 8. Cinsel yolla aktarılan organizmalar 144 9. Örnek alımı 151 K. Diğer Enfekte Materyal Kaynakları 151 1. Ülserler 151 2. Siğiller 151 L. Cinsel Yolla Bulaşan (CYB) Hastalıklar için Test Sonuçlarını Yorumlama 152 M. CİNSEL İSTİSMARIN UZUN SÜRELİ ETKİSİ 154 1. Risk faktörleri 155 N. Cinsel İstismarın Sonuçları 156 1. Cinsel istismar ile ilgili küçük notlar 157 2. Çocukların Güvenliklerinin Sağlanması Konusunda Öneriler 158 3. Fiziksel ve Cinsel İstismar arasındaki farklar 158 IV. SALDIRGAN–KURBAN İLİŞKİSİ 159 V. CİNSEL İSTİSMAR OLGULARINDA SALDIRGAN VE KURBANIN PROFİLİ 161 A. Saldırganlar: 162 B. Zaman: 162 C. İstismarcı aile 163 D. Pederasti 165 E. Koruyucu önlemler 166 F. Genel Sorular 167 G. Çocuklar Arasındaki Cinsel Oyun Ne Zaman bir Problem Düşündürür? 169 1. Çocuklarda problemli davranışlar 170 a. Problem oluşturan cinsel davranışlar; 170 2. Çocuklardaki Cinsel İçerikli Davranışlara Yönelik Uzman ve Bakımından Sorumlu Kişinin Uygun Yaklaşımları 170 3. Çocuklardaki Problem İfade Eden Davranışları Azaltmak İçin Öneriler 171 4. Problemli Cinsel Davranışları Bulunan Çocuklar İçin Önerilen Cinsel Davranış Kuralları 171 Kaynaklar 172 5. ENSEST 175 I. GENEL 175 A. Bazı yazarların ensest tanımları aşağıda verilmiştir. 176 B. Tarihçe 178 C. Epidemiyoloji 182 1. Saldırganın Kişilik özellikleri 183 2. Risk Faktörleri 184 D. Ensestin Çocukların Üzerindeki Etkileri 184 E. Değerlendirme ve Tedavi 185 II. BABA–KIZ İLİŞKİSİ: 188 III. KARDEŞLER ARASI İLİŞKİ: 189 IV. BABA–OĞUL İLİŞKİSİ: 189 V. ENSESTÇİ AİLE SİSTEMİ 190 A. Ebeveynlerin Kendilerinin Ensest Kurbanı Olması: 191 B. Annenin Kendi Ebeveynleriyle İlişkisinde Sorun Olması: 191 1. Anne: 192 2. Baba: 192 3. Çocuk: 193 4. Fail: 194 5. Mağdur: 195 F. Duygusal Sonuçlar: 199 G. Kognitif Sonuçlar: 201 H. Davranışsal Sonuçlar: 202 I. Kişilerarası Sonuçlar: 202 1. Cinsel Sorunlar 203 2. Yeniden Kurban Olmaya Eğilim 203 J. Uzun dönemde etkileri 204 VI. ENSEST KURBANINA YAKLAŞIM 205 Kaynaklar 207 6. PEDOFİLİ 211 I. GENEL 211 II. TİPLERİ 211 A. Pedofil Tipleri 213 B. Pedofilin Etiyolojisi 214 III. PEDOFİL OLAN ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARCI (TERCİHSEL PEDOFİLİ) 216 A. Tercihsel Pedofilerin Özellikleri: 216 IV. PEDOFİL OLMAYAN ÇOCUK İSTİSMARCILARI (DURUMSAL CİNSEL İSTİSMARCILAR) 218 V. DURUMSAL PEDOFİLLERİN ÖZELLİKLERİ 219 VI. ÇOCUK PORNOGRAFİSİ VE PEDOFİLİ İLİŞKİSİ 222 A. Mağdurda Adli Muayene 223 VII. PEDOFİLİ SUÇLUSUNUN TEDAVİSİ 226 A. Tedavi Yöntemleri 227 1. Psikoterapiler: 227 2. İlaca dayanan terapiler: 227 VIII. Önlemler 228 A. Çocukları Güçlü Kılmak 229 B. Başvuru yerlerinin oluşturulması: 229 C. Bilgi ve eğitim: 229 Kaynaklar 231 7. GROOMİNG – ONLİNE UŞAKLAŞTIRMA 237 I. TANIM 237 A. Uşaklaştırmanın özellikleri: 237 B. Manipülasyon Yöntemleri: 237 C. Manipülasyon Aşamaları 238 1. 1.Aşama: İlişkinin başlaması 238 a. Sahte kimlik Yöntemi 238 b. Sahte otorite 239 2. 2.Aşama: Mağdurla temas, İlişkiyi Kurma ve Derinleştirme 239 a. Yansıtma 239 b. Mağdur hakkında olabildiğince çok kişisel bilgi almak (fishing/ ağız arama) 239 3. Mağduru cezbetmek ve rüşvet vermek 239 a. Konuşmaya cinsel içerik getirerek çocukların ve gençlerin engellerini azaltmak 239 b. Mağduru izole etme 240 4. Kişisel bir randevu için hazırlamak 240 a. Saldırgan ve mağdur arasındaki yaş farkı 240 b. Mağduru tehdit ve şantaj ile kontrol etmek 240 5. Buluşma 241 a. Saldırı 241 II. Risk Faktörleri 241 A. Cinsiyet 241 B. Yaş 242 C. Kişisel Faktörler 242 Kaynakça 243 8. ÇOCUKLARDA CİNSEL SÖMÜRÜ 249 I. GENEL 249 II. ÇOCUĞUN FUHUŞ AMAÇLI KULLANILMASI 249 III. ÇOCUK SEKS TURİZMİ 254 IV. KÜÇÜK YAŞTA EVLENDİRİLEN KIZ ÇOCUKLARI 256 V. ÇOCUK PORNOSU 258 VI. NEDENLER: 263 VII. ÇOCUKLARIN KAÇIRILMASI 266 VIII. DÜNYADA DURUM 267 IX. ÇOCUKLARIN ÜZERİNDE ETKİLERİ NELERDİR? 269 Kaynaklar 271 9. DUYGUSAL İSTİSMAR 273 I. GENEL 273 II. ANNENİN DAVRANIŞI VE BEBEK–ANNE BAĞLILIĞI 276 III. ETİYOLOJİ 277 A. Anne–babanın etkisi: 277 B. Bakım (ve ilgi)’ye ilişkin özellikler: 277 C. Böyle bir bakım veren kişinin psikolojik özellikleri: 277 D. Anne–baba rolüne ilişkin özellikler: 277 E. Çocuk istismarı ve/veya ihmaline neden olan yetişkinlerin yaklaşımları ve psikolojik özellikleri: 277 IV. ÇOCUĞUN İSTİSMAR VE İHMALE YOL AÇAN BOZUKLUKLAR 278 A. Psikolojik bozukluk 278 B. Çocuğun kötü muameledeki payı 278 C. Çocuğun huyu: 278 D. Stres ve Destek Kaynakları 279 V. DUYGUSAL İSTİSMARDA ÇEŞİTLİ FAKTÖRLER 286 A. Çocuğa bakımından sorumlu kişinin davranışı 286 B. Çocuğun davranışı 286 C. Duygusal istismarın şiddetinin düzeyi 287 D. Çocuğun içinde bulunduğu gelişim evresi. 288 VI. ÇOCUĞUN DUYGUSAL OLARAK İSTİSMAR EDİLDİĞİNİ BELİRLEMEK 289 A. Çocuğa bakımından sorumlu kişinin davranışı 289 B. Çocuğun davranışı 289 Kaynaklar 292 10. İHMAL 293 I. GENEL 293 II. İHMALİN (ÇOCUKLUKTA VE İLERİDEKİ) SONUÇLARI 297 III. BAĞLILIK TEORİSİ VE DUYGUSAL İHMAL 298 A. Etiyoloji 299 IV. DUYGUSAL ENSEST (EMOTİONAL INCEST) 300 A. Duygusal Ensest Türleri: 300 IV.2. Çocuklarına Karışık Mesajlar Gönderen Anne–Babalar 301 B. İhmalkâr Anne–Baba 301 V. İHMALİN BELİRLENMESİ 302 A. Karşılanmamış Temel İhtiyaçlar 302 B. Önemli Düzeyde Zarar Görme Veya Zarar Göreceğine Yönelik Tehdit Edilmesi 304 VI. ÇOCUĞUN BESLENME İHTİYAÇLARININ KARŞILANIP KARŞILANMADIĞININ BELİRLENMESİ 305 A. Yetersiz Denetim Nedir? 306 1. Denetim problemleri tipleri 306 2. Yetersiz denetlemenin ihmal kapsamına girip girmediğinin belirlenmesi 307 B. Risk Altında Bulunan Adolesanlarda İhmalin Ölçümü 308 Kaynaklar 310 11. TIBBİ İHMAL 311 I. GENEL 311 II. İHMALİN OLASI BİÇİMLERİ 313 III. RİSK ETKENLERİ 314 IV. İHMALİN ETKİLERİ 314 V. İHMALİN DEĞERLENDİRİLMESİ 315 VI. TEDAVİ 316 VII. HOSPİTALİZASYON GEREKTİREN DURUMLAR 317 VIII. İZLEM 317 IX. SONUÇ 318 Kaynaklar 319 12. MÜNCHAUSEN BY PROXY SENDROMU 321 I. GENEL 321 II. SORUMLU KİŞİDEKİ DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI 328 III. PSİKİYATRİK DURUMLAR 330 IV. DSM IV KRİTERLERİ 330 A. DSM IV TR 2000 Araştırma Kriterleri 330 V. MBPS İSTİSMAR KRİTERLERİ 331 A. MBPS’yi Belirleme ve Şüphelenmede Temel Esaslar 333 VI. AYIRICI TANI 334 VII. YAKLAŞIM 334 VIII. ÖLÜMCÜL KARABİBER ASPİRASYONU: 335 IX. KASITLI MİKRODALGA FIRIN YANIKLARI: 335 A. Susuz kalma ve hipernatremik dehidratasyon: 336 B. Teneke kulak Sendromu: 336 Kaynaklar 338 13. AKRANLAR ARASI ŞİDDET 341 I. GENEL 341 II. SALDIRGAN PROFİLİ 342 III. MAĞDUR PROFİLİ 344 IV. ÇATIŞMA ALANLARI 345 V. ÇATIŞMANIN BELİRTİLERİ 346 VI. ÇATIŞMAYA KARŞI TUTUM 347 Kaynaklar 355 14. MADDE KULLANMA 357 I. TANIM 357 A. Sigara ve Tütün 357 B. Alkol 358 C. Esrar 359 D. Uçucu Maddeler 360 E. Eroin 360 F. Kokain 361 G. Ecstasy 362 H. Amfetaminler 362 I. İlaç Olarak Kullanılan Ancak Bağımlılık Yapabilen Maddeler 363 II. ERGENLİK DÖNEMİNDE MADDE KULLANIMI VE BUNA YOL AÇAN ETKENLER 363 A. Madde Kullanımına Yol Açan Etkenler 363 B. Arkadaş Grubuna Bağlı Etkenler 364 C. Aile ve Ebeveyne Bağlı Etkenler 364 D. Kişiye Bağlı Etkenler 364 E. Biyolojik Etkenler 364 F. Toplumsal, Kültürel, Sosyal Etkenler 364 G. Ergenlerde Madde Kullanım Özellikleri 365 III. BAĞIMLILIĞIN ÖNLENMESİ 366 A. Önleme Çalışmalarının Biçimleri: 368 1. Bilgilendirme: 368 2. Eğitim: 368 3. Toplumsal çalışmalar: 368 B. Önleme çalışmasının başarısını etkileyen faktörler: 369 IV. TEDAVİ 369 A. Tedavinin Aşamaları 370 1. Tedaviye Yönlendirme: 370 2. Detoksifikasyon (Arındırma) 370 3. Bağımlılığın Terapisi 370 4. Rehabilitasyon 371 V. TEDAVİ YÖNTEMLERİ 371 A. Kısa girişimler (brief intervention) 372 B. Motivasyon kazandırıcı tedaviler 372 C. Davranışçı tedavi 372 D. Bilişsel davranışçı tedavi 372 E. Bireysel danışmanlık (individualized drug counseling) 373 F. Relaps önleme (relaps prevention) 373 G. Aile tedavisi 373 H. Kendine yardım grupları 374 VI. 12 BASAMAK DESTEKLEYİCİ TERAPİ (TWELVE STEP FACİLİTATİON THERAPY) 374 A. Toplumsal Pekiştme Yaklaşımı (Community Reinforcement Approach) 374 B. Ayıklık İçin Güdüleme (Contingency Management Treatment) 374 C. Destekleyici–ifade edici tedavi (Supportive Expressive Therapy) 374 VII. GRUP TEDAVİSİ 375 A. Tedavi edici topluluk (therapeutic community) 375 VIII. FARMAKOLOJİK TEDAVİLER 375 Kaynaklar 377 15. TARİHÇE 379 Kaynaklar: 390 16. TÜRKİYE’DE DURUM 391 Kaynaklar: 405 17. DÜNYA’DA DURUM 407 I. GENEL 407 A. Çocuk İstismarı 407 B. Fiziksel saldırı 408 C. Cinsel istismar 409 D. Şiddete ilişkin geleneksel uygulamalar 409 E. Aile dışında maruz kalınan şiddet 410 F. Cinsel Sömürü 410 G. Çocuklar tarafından uygulanan şiddet 411 H. Şiddet Döngüsü 411 I. Şiddet İmgeleri ve Oyuncaklar 412 II. TÜRKİYE’DE ÇOCUKLARA YÖNELİK ŞİDDETİ ÖNLEME VE MÜDAHALE ÇALIŞMALARI 419 Kaynaklar: 421 18. RİSK ALTINDAKİ ÇOCUKLAR 423 I. GENEL 423 A. Göç 426 B. Çocuk ve Şehir Yaşamı 426 1. Bozulan çevre: 426 2. Yoksulluk ve Kaynakların Dağılımı 427 3. Barınma İçin Uygun Bir Yer Olmaması 427 4. Şehirde İnformal Sektörde Çalışmak 427 5. Madde ve Organize Suça Maruz Kalma 428 6. Tehlikeli Sokak 429 7. Evsizlik 429 II. ÇALIŞAN ÇOCUKLAR 430 III. SOKAK ÇOCUKLARI 433 A. Sokağın Çocukları; 435 B. Sokaktaki Çocuklar; 435 1. Sokak Çocuklarının Gruplandırılması 436 a. Grup: Aileleriyle sürekli ilişkisi olan çocuklar 436 b. II. Grup: Aileleriyle zaman zaman ilişki kuran çocuklar 436 c. III. Grup: Aileleriyle hiç ilişkisi olmayan çocuklar 436 C. Suça Sürüklenen Çocuklar 437 D. Savaşta Kullanılan Çocuklar 440 1. Çocuk Askerlerde Görülen Fiziksel Sağlık Sorunları 441 2. Çocuk Askerlerde Görülen Ruhsal Bozukluklar 442 Kaynaklar: 443 Kavramlar Dizini 445
