Malvarlığı Veya Ticari İşletmenin Devri

İcra Ve İflas Hukuku Açısından

MALVARLIĞI VEYA TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ



Okay DURMAN



Giriş'ten:



"Malvarlığı Veya İşletmenin Devri, Ticaret Hayatında Şartların Ortaya Çıkardığı Bir Gerekliliktir. Kurulu Bir İşletmeyi Devralan Kişi, Devredenin Oluşturduğu Hazır Bir Müşteri Portföyünü De Devralmaktadır. Devreden De Çeşitli Yararlar Sağlamakta, Örneğin Yeni Ve Daha Büyük Bir İş Kurmanın Getireceği Nakit İhtiyacını Karşılamak İçin İşletmesini Devrederek Bu İhtiyacını Gidermektedir.

Özellikle Ekonomik Kriz Dönemlerinde Ağır Borç Yükü Altında Bulunan İşletmeciler, Bu Yükü Hafifletmek İçin Yasal Ve Bazen De Yasal Olmayan Yollara Başvurmaktadırlar. Bu Yollardan Biri De, Malvarlığı Veya İşletmenin Alacaklılara Zarar Vermek Kastıyla Devredilmesi Ve Böylece Alacaklılara Karşı Borçtan Tamamen Kurtulmaya Veya Zaman Kazanılmaya Çalışılmasıdır. Bu Yollarla Borçtan Kurtulmaya Çalışılan Hallerde, İcra Müdürü Haciz İşlemi İçin Borçlu İşletmenin Adresine Gittiğinde, Karşısında Borçlu Yerine Yeni Bir İşletme Sahibi, Mesela Yeni Bir Limited Şirket Bulmaktadır. Oysa Olayların Bir Çoğunda, Borçlu İşletmenin Sahibi Şirketin Ortakları İle İşletmeyi Devralan Yeni Kurulmuş Şirketin Ortakları Ya Aynı Kişiler Olmakta Veya Birbirlerini Tanıyan Kişilerden Oluşmaktadır.

İşte Bu Gibi Durumlarda, Hukuk Düzenimiz Alacaklıları Koruyucu Bir Dizi Hükümlere Yer Vermiştir. Bu Hükümlerin En Önemlileri, Malvarlığı Veya İşletmenin Devrinin Maddi Hukuka İlişkin Sonuçları Hakkındaki Bk M. 179 Hükmü İle İcra Ve İflas Hukuku Alanında İik M. 277 Vd.'Da Özellikle İik M. 280/Iıı'de Düzenlenen İptal Davası Ve İik M.44'te Yer Alan Ticareti Terk Eden Tacire İlişkin Hükümlerdir.

..."





İCRA VE İFLAS HUKUKU AÇISINDAN

MALVARLIĞI VEYA

TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ

Yard. Doç. Dr. OKAY DURMAN

Doğuş Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku Anabilim Dalı



KİTABIN ANA BAŞLIKLARI



İCRA VE İFLAS HUKUKU AÇISINDAN

MALVARLIĞI VEYA TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ



Birinci Bölüm

MALVARLIĞI VEYA TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ

İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

I. MALVARLIĞI KAVRAMI ..........................................................................7

II. ÖZEL MALVARLIĞI.....................................................................................9

III. İŞLETME KAVRAMI ................................................................................ 23

IV. TİCARİ İŞLETME KAVRAMI............................................................... 26

İkinci Bölüm

KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA VE TÜRK

HUKUKUNDA MADDİ HUKUK AÇISINDAN

MALVARLIĞI VEYA TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ

I. ROMA HUKUKUNDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ................................................................................57xii

II. İSVİÇRE HUKUKU'NDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ ...............................................................................59

III. ALMAN HUKUKUNDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ ...............................................................................85

IV. TÜRK HUKUKUNDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ ............................................................................ 100

Üçüncü Bölüm

İCRA VE İFLAS HUKUKU AÇISINDAN

MALVARLIĞI VEYA TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ

I. MALVARLIĞI VE TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ

HAKKINDAKİ İCRA VE İFLAS HÜKÜMLERİ........................... 143

II. ALACAKLILARINI ZARARA UĞRATMAK KASTIYLA

HAREKET EDEREK MALVARLIĞINI VEYA

İŞLETMESİNİ DEVREDEN BORÇLULARA KARŞI İPTAL

DAVASI.......................................................................................................... 143

III. İPTAL DAVASINA KONU TASARRUFLAR VE

ÖZELLİKLE ZARAR VERME KASTINDAN

DOLAYI İPTAL...........................................................................................174

IV. İPTAL DAVASI BAKIMINDAN BORÇLUNUN TİCARİ

İŞLETMESİNİ VEYA İŞYERİNDEKİ MALLARINI

DEVRETMESİ ............................................................................................181

V. İİK m. 44 VE İİK m. 280/III UYGULAMASI.................................... 190

VI. KAMU ALACAKLARININ TAHSİLİNDE TASARRUFUN

İPTALİ DAVALARI..................................................................................205İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .................................................................................................................. v ii

YAZARIN ÖNSÖZÜ...........................................................................................ix

KİTABIN ANA BAŞLIKLARI..........................................................................xi

İÇİNDEKİLER...................................................................................................xiii

KISALTMALAR CETVELİ............................................................................x ix

GİRİŞ.........................................................................................................................1

Birinci Bölüm

MALVARLIĞI VEYA TİCARİ İŞLETMENİN

DEVRİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

I. MALVARLIĞI KAVRAMI ..........................................................................7

II. ÖZEL MALVARLIĞI.....................................................................................9

A. İflas Masası ...............................................................................................11

B. Miras Hukukunda Özel Malvarlığı ....................................................13

C. Sermaye Piyasası Hukukunda Özel Malvarlığı ...............................17

D. Aile Hukukunda Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi .....................21

III. İŞLETME KAVRAMI ................................................................................ 23xiv

IV. TİCARİ İŞLETME KAVRAMI............................................................... 26

A. Ticari İşletmenin Unsurları ..................................................................32

1. Gelir Sağlamayı Hedef Tutma ...................................................... 34

2. Devamlılık......................................................................................... 36

3. Bağımsızlık.........................................................................................37

4. Örgüt...................................................................................................39

5. Açıklık (Aleniyet).............................................................................39

6. Esnaf Faaliyeti Sınırlarını Aşma .................................................. 40

B. Ticari İşletmenin Kapsamı....................................................................42

1. Ticarethane....................................................................................... 44

2. Fabrika ................................................................................................45

3. Ticari Şekilde İşletilen Diğer Kuruluşlar....................................45

C. Ticari İşletmenin Malvarlığı.................................................................47

İkinci Bölüm

KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA VE

TÜRK HUKUKUNDA MADDİ HUKUK

AÇISINDAN MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ

I. ROMA HUKUKUNDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ................................................................................57

II. İSVİÇRE HUKUKU'NDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ ...............................................................................59

A. Konunun İsviçre Borçlar Kanunu'ndaki Düzenlemesi ..................59

B. Borç Devrinin Niteliği .......................................................................... 60

C. Borç Devrinin Koşulları ........................................................................61

D. Malvarlığı Devri Sözleşmelerinin Şekli ............................................ 63

E. Malvarlığı Devrinin Kapsamı ............................................................. 64xv

F. İsviçre Birleşme Kanunu'nun Yürürlüğe Girmesi ve İBK m.

181'in Değişikliğe Uğraması................................................................ 69

1. Genel Olarak İsviçre Birleşme Kanunu Üzerine ..................... 69

a. Birleşme Kanunu'ndan Önceki Düzenleme....................... 69

b. Kanunun Hazırlık Çalışmaları.............................................. 69

c. Kanunun Amacı.........................................................................70

d. Kanunun Yapısı..........................................................................70

i. Birleşme (Fusion) ...............................................................71

ii. Bölünme (Spaltung) ..........................................................71

iii. Tür Değiştirme (Umwandlung).....................................71

iv. Malvarlığının Devri (Vermögensübertragung) .........71

2. Birleşme Kanunu'na Göre Malvarlığının Devri .......................73

a. Genel Olarak ..............................................................................73

b. Malvarlığının Devrinden Doğan Müteselsil

Sorumluluk ................................................................................ 80

c. Malvarlığının Devrinde İlave Teminat Gösterilmesi .......81

d. Vakıflar, Emeklilik Fonları ve Kamu Kuruluşları

Açısından Malvarlığının Devri ............................................ 82

3. Birleşme Kanunu'na Göre Malvarlığı Devri - İBK m.181

İlişkisi................................................................................................. 83

III. ALMAN HUKUKUNDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ ...............................................................................85

A. Yürürlükten Kaldırılan BGB m.419 ...................................................85

B. HGB m. 25 .............................................................................................. 94

IV. TÜRK HUKUKUNDA MALVARLIĞI VEYA TİCARİ

İŞLETMENİN DEVRİ ............................................................................ 100

A. Tanım ve Kavram................................................................................. 100

B. Devir İçin Aranan Şartlar................................................................... 106

1. Devir Sözleşmesi............................................................................ 106

2. İhbar veya İlan.................................................................................110

C. Genel Olarak Devrin Hüküm ve Sonuçları.................................... 115xvi

D. Tarafların Sorumlulukları.................................................................. 123

E. BK m. 179' a İlişkin Değerlendirme ................................................ 133

F. İsviçre Birleşme Kanunu ile TTK Tasarısı ve BK m. 179

Arasındaki İlişki ................................................................................... 134

G. Borcun Nakline İlişkin Kuralların Uygulanması......................... 135

H. Markanın Devri İle Ticari İşletmenin Devri Arasındaki

İlişki......................................................................................................... 138

I. Ticaret Unvanının Devri-Ticari İşletmenin Devri İlişkisi ..........141

J. Sözleşmelerin Devri- Ticari İşletmenin Devri İlişkisi..................141

Üçüncü Bölüm

İCRA VE İFLAS HUKUKU AÇISINDAN

MALVARLIĞI VEYA TİCARİ İŞLETMENİN

DEVRİ

I. MALVARLIĞI VE TİCARİ İŞLETMENİN DEVRİ

HAKKINDAKİ İCRA VE İFLAS HÜKÜMLERİ........................... 143

II. ALACAKLILARINI ZARARA UĞRATMAK KASTIYLA

HAREKET EDEREK MALVARLIĞINI VEYA

İŞLETMESİNİ DEVREDEN BORÇLULARA KARŞI İPTAL

DAVASI.......................................................................................................... 143

A. İptal Davalarının Tarihi Gelişimi..................................................... 143

1. Roma Hukukunda ........................................................................ 143

2. Alman Hukukunda ...................................................................... 145

3. İsviçre ve Türk Hukukunda ....................................................... 151

B. İptal Davasının Hukuki Niteliği....................................................... 157

C. İptal Davası ile Muvazaa Davası ve Butlana Tabi Tasarruflar

Arasındaki İlişki ................................................................................... 159

D. İptal İsteminin İleri Sürülmesi.......................................................... 166

E. İptal Davalarında Görev ve Yetki...................................................... 166xvii

F. İptal Davasında Taraflar..................................................................... 169

G. İptal Davası Açma Süresi .................................................................... 172

H. İptal Davasında Yargılama Usulü ..................................................... 173

III. İPTAL DAVASINA KONU TASARRUFLAR VE

ÖZELLİKLE ZARAR VERME KASTINDAN DOLAYI İPTAL 174

A. Genel Olarak...........................................................................................174

B. Zarar Verme Kastından Dolayı İptal ................................................178

IV. İPTAL DAVASI BAKIMINDAN BORÇLUNUN TİCARİ

İŞLETMESİNİ VEYA İŞYERİNDEKİ MALLARINI

DEVRETMESİ ............................................................................................181

V. İİK m. 44, BK m. 179 VE İİK m. 280/III UYGULAMASI .............. 190

VI. KAMU ALACAKLARININ TAHSİLİNDE TASARRUFUN

İPTALİ DAVALARI..................................................................................205

SONUÇ.................................................................................................................211

BİBLİYOGRAFYA............................................................................................223

MADDE İNDEKSİ...........................................................................................235