Devlet Teorisi
Prof. Dr. Oktay UYGUN
İÇİNDEKİLER
Giriş Bölümü
TEMEL KAVRAMLAR
Birinci Bölüm
DEVLETİN KÖKENİ
I- DEVLET ÖNCESİ TOPLUMLAR
A- İlkel Toplumda Siyasal İktidarın Niteliği
B- İlkel Toplumda Eşitliğin Korunması
II- İLKEL TOPLUMDAN DEVLETLİ TOPLUMA GEÇİŞ
A- Devletin Ortaya Çıkışı: Dış Etkenler
B- Devletin Ortaya Çıkışı: İç Etkenler
C- Devletin Kuruluşuna Yol Açan Etkenlerin Değerlendirilmesi
D- Eski Türklerde Devletleşme Süreci
İkinci Bölüm
KENT DEVLETİ
I- ŞEFLİKLERDEN KENT DEVLETİNE GEÇİŞ
II- İLK KENT DEVLETLERİ
III- İLK İMPARATORLUK
IV- ESKİ YUNAN UYGARLIĞINDA KENT DEVLETLERİ
V- YUNAN KENT DEVLETLERİ VE DOĞRUDAN DEMOKRASİ
A- İlk Demokratik Reformlar
B- Atina Demokrasisinin Kurumları
VI- ATİNA DEMOKRASİSİNİN GERÇEKLEŞTİĞİ KOŞULLAR
A- Küçük Ölçekli Bir Devlet
B- Yüz Yüze Toplum
C- Türdeş Sosyal Yapı
VII- ATİNA DEMOKRASİSİNDE KİŞİSEL ÖZGÜRLÜKLER
A- İfade Özgürlüğü
B- İnanç Özgürlüğü
C- Diğer Özgürlükler
D- Özgürlüklerin Güvencesi
VIII- ATİNA'DA YURTTAŞLIK STATÜSÜ VE YURTTAŞLIK BİLİNCİ
A- Sitenin Bağımsızlığı
B- Siyasal Yaşama Aktif Katılım
C- Atina'da Kölelik
D- Amatör Siyaset
IX- ATİNA'DA MUHALİF SİYASAL DÜŞÜNCE
A- Radikal Muhalefet: Platon
B- Ilımlı Muhalefet: Aristoteles
X- YUNAN KENT DEVLETLERİNİN ÇÖKÜŞÜ
XI- ROMA: KRALLIK, CUMHURİYET, İMPARATORLUK
XII- İMPARATORLUK DÜZENİ
A- İmparatorluk ve Devlet
B- Bir İmparatorluk Ne Zaman Devlete Dönüşür?
C- Mısır İmparatorluğu
D- Roma İmparatorluğu
E- Göçebe İmparatorluklar
Üçüncü Bölüm
FEODAL DEVLET
I- FEODAL TOPLUM
II- FEODAL İKTİDAR
III- OSMANLI FEODALİZMİ
A- Dirlik / Tımar Sistemi
B- Kul Sistemi
C- Örfi Hukuk Sistemi
IV- TEOKRATİK İKTİDAR ANLAYIŞI
A- Tanrı Devleti: Aziz Agustinius
B- Tanrısal Yasaların Üstünlüğü: Aquinolu Thomas
C- Türk-İslam Tarihinde İktidarın Kutsallaştırılması
V- LAİK İKTİDAR ANLAYIŞI
A- İnsan Yapımı Yasaların Üstünlüğü: Padovalı Marsilius
B- İktidarın Kökenine İlişkin İlk Bilimsel Teori: İbni Haldun
Dördüncü Bölüm
ULUS DEVLET
I- EGEMEN İKTİDARIN DOĞUŞU
A- Laik İktidar: Nicola Machiavelli
B- Egemen İktidar: Jean Bodin
C- Yeni Bir Meşruiyet Anlayışı: Thomas Hobbes
II- EGEMEN İKTİDARIN SINIRLANMASI
A- Doğal Haklar Teorisi: John Locke
B- Kuvvetler Ayrılığı İlkesi: Charles Louis Montesquieu
III- EGEMEN İKTİDARIN DEMOKRATİKLEŞMESİ
A- Halk Egemenliği: Jean-Jacques Rousseau
B- Çoğunluğun Despotizmi Tehlikesi ve Rousseau
C- Toplum Sözleşmesi'nin Ulus Devlete Uygulanabilirliği
IV- EGEMEN İKTİDARIN BÖLÜNMESİ: FEDERAL DEVLET
A- Federal Devlet ve Egemenliğin Bölünmezliği İlkesi
B- Klasik Egemenlik Anlayışının Aşılması
C- Federal Devlet ve Çağdaş Egemenlik Anlayışı
D- ABD'nin Kuruluşunda Egemenlik Tartışması
E- Egemenlik Atomunun Bölünmesi
F- Bölgeli Devlet
G- Bölgeli Devlet ve Federal Devletin Karşılaştırılması
H- Federal Devlet ve Konfederasyonun Karşılaştırılması
V- EGEMEN İKTİDAR VE HUKUK DEVLETİ İLKESİ
A- Hukuk Devleti / Hukukun Üstünlüğü İlkesinin Tarihsel Gelişimi
B- Hukuk Devleti İlkesinin Şekli ve Maddi Kriterleri
C- Türkiye'de Hukuk Devleti İlkesinin Gelişimi
D- Anayasa Mahkemesi'nin Hukuk Devleti Anlayışı
Beşinci Bölüm
MODERN SİYASAL İDEOLOJİLER
I- LİBERALİZM VE SOSYAL DEVLET ANLAYIŞI
A- Liberalizmde Birey, Toplum ve Devlet İlişkileri
B- Sosyal Devlette Birey, Toplum ve Devlet İlişkileri
II- MARKSİZM
A- Marksizmin Felsefi Temeli: Diyalektik Materyalizm
B- Marksizmin İnsan, Toplum ve Devlet Anlayışı
C- Marksizmin Öngörüleri
D- Marksizmin Uygulaması: SSCB Deneyimi
III- FAŞİZM
A- Faşizmin İtalya'da Doğuşu
B- Faşizmde Birey, Toplum ve Devlet İlişkileri
C- Faşist Hareketin Değerlendirilmesi
IV- NASYONAL SOSYALİZM
A- Nasyonal Sosyalizmin Almanya'da Doğuşu
B- Irk Devletinin Kuruluşu
C- Nasyonal Sosyalist İktidarın Özellikleri
D- Totaliter Diktatörlük
V- ANARŞİZM
A- Anarşizm ve Bireyin Önemi
B- Anarşizmin Özgürlük ve Eşitlik Anlayışı
C- Anarşizm ve Şiddet
D- Anarşist Toplumda Kuralların Kaynağı ve Niteliği
E- Anarşizm ve Demokrasi
Altıncı Bölüm
DEMOKRASİ TEORİSİ
I- MODERN ÇAĞ'DA DEMOKRASİNİN YENİDEN DOĞUŞU
II- MODERN DEMOKRASİYİ BİÇİMLENDİREN ETKENLER
III- DEMOKRASİ NASIL HAKLILAŞTIRILABİLİR?
A- Tarihsel Deneyim
B- Demokrasinin Ahlaki Temeli
C- Demokrasinin Rasyonel Temeli
IV- DEMOKRASİ MODELLERİ
V- DEMOKRATİK ELİTİZM VE KATILIMCI DEMOKRASİ
VI- ÇOĞUNLUK DEMOKRASİSİ VE KONSENSÜS DEMOKRASİSİ
A- Yeni Bir Toplum ve Yeni Bir Siyaset Anlayışı
B- Demokrasinin Çoğunluk ve Konsensüs Modelleri
C- Demokrasi Modelleri ve Sosyal Yapı
VII- TÜRKİYE'NİN DEMOKRASİ SERÜVENİ
A- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
B- Türk Devrimi ve Demokratikleşme
C- Tek Parti Rejiminin Niteliği
D- Çok Partili Dönem
E- 1961 Anayasası ve Çoğulcu Demokrasi Anlayışı
VIII- KONSENSÜS DEMOKRASİSİ VE TÜRKİYE
Yedinci Bölüm
İNSAN HAKLARI TEORİSİ
I- TEMEL KAVRAMLAR VE TARİHSEL GELİŞİM
A- İnsanın Değeri ve İnsan Onuru
B- Modern Çağ'da İnsan Hakları Öğretisinin Doğuşu
II- İNSAN HAKLARININ KAYNAĞI
III- HAK KUŞAKLARI VE BÜTÜNSELLİK İLKESİ
IV- KÜLTÜREL RÖLATİVİZM VE EVRENSELLİK İLKESİ
A- İnsan Haklarının Tarihsel Özgüllüğü ve Evrensellik
B- Geleneksel Hint Kültürü ve İnsan Hakları
C- İslam Kültürü ve İnsan Hakları
D- Evrensellik Kültürel Rölativizm Gerilimi Üzerine Bir Değerlendirme
V- BİRİNCİ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
VI- İKİNCİ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
A- İkinci Kuşak Haklara Yönelik Liberal Eleştiri
B- Sosyal Hakların Güçlendirilmesi
VII- ÜÇÜNCÜ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
VIII- DÖRDÜNCÜ KUŞAK HAKLARLA İLGİLİ TARTIŞMALAR
A- Biyo-teknoloji ve İnsan Doğası
B- Bilişim Teknolojisi ve İnsan Onuru
C- Yeni Tehditlerin Ortaya Çıkardığı Yeni Hak Talepleri
IX- İNSAN HAKLARI VE ULUSLARARASI POLİTİKA
Sekizinci Bölüm
SİYASAL ÖZGÜRLÜKLER VE DEMOKRASİ
I- İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
A- AİHS ve Türk Hukukunda İfade Özgürlüğü
B- Irkçı Düşünce Açıklamaları
C- Dini ve Ahlaki Konulara İlişkin İfade Özgürlüğü
D- Nefret İfadesi ve TCK 216
E- Siyasal Eleşiri Özgürlüğü
F- Ayrılıkçı Görüşler
G- Vicdani Ret ve İfade Özgürlüğü
II- SİYASAL ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ
A- Siyasal Partilerin İşlevi
B- AİHS ve Siyasal Parti Özgürlüğü
C- AİHM İçtihatları Çerçevesinde Türk Hukukunun Değerlendirilmesi
D- Mücadeleci Demokrasi / Mücadeleci Devlet
III- TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ ÖZGÜRLÜĞÜ
A- Demokrasi ve Toplantı Özgürlüğü
B- Bildirim Verilmeden Yapılan Toplantılar
C- Ertelenmiş veya Yasaklanmış Toplantılar
D- Toplantı Mekanı, Zamanı ve Süresi ile İlgili Yasaklar
E- Toplantılara Müdahale Edilmesi
F- Toplantı Özgürlüğü Üzerine Bir Tespit ve Değerlendirme
KAYNAKLAR