Anayasa Hukuku_{Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Hukuku}

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Üçüncü Baskıya Önsöz 5
Önsöz 7
Kısaltmalar 29
Birinci Kısım
ANAYASA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
Birinci Bölüm
DEVLETİ SINIRLAMA ARACI OLARAK ANAYASALAR
I. ANAYASA VE ANAYASA HUKUKU KAVRAMI 33
A. Anayasa Kavramının Tarihçesi 33
B. Anayasa Kavramı: Felsefeden Realiteye 34
C. Anayasa Hukuku 35
1. Tanım 35
2. Anayasa Hukukunun Kısımları 36
II. ANAYASALARIN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 37
A. Anlamları Yönünden 38
1. Geniş (Maddi) Anlamda Anayasa/Dar (Şekli) Anlamda Anayasa 38
a. Geniş Anlamda Anayasa 38
b. Dar (Şekli) Anlamda Anayasa 39
2. Ayrımın Anlamı ve Önemi 39
B. Şekilleri Yönünden 40
1. Yazılı Anayasalar 40
2. Gelenek Ağırlıklı Anayasalar (“Teamüli Anayasalar”) 40
C. Değiştirilişleri Yönünden 40
1. Katı Anayasalar (Sert Anayasalar/Bükülmez Anayasalar) 40
2. Esnek (Yumuşak) Anayasalar 41
D. Anayasa Yazım Tekniği Yönünden Anayasalar: Düzenleyici /Çerçeve Anayasa Ayrımı 41
III. ANAYASALARIN YAPILIŞI 42
A. Kurucu İktidar Kavramı ve Niteliği 42
B. Kurucu İktidarın Ortaya Çıktığı Durumlar 43
1. Yeni Bir Devletin Kurulması 43
2. Mevcut Devletin Anayasal Düzeninin Şiddet Yoluyla Ortadan Kalkması 44
3. Halkın Kendi Anayasasını Yenileyebilme Hakkı 44
C. Anayasa Yapım Yöntemleri: Kurucu İktidarın Kullanım Biçimleri 45
1. Otoriter Yöntemler 45
2. Demokratik Anayasa Yapımı 46
a. Kurucu Referandum Yöntemi 46
b. Konvansiyon Yöntemi 47
3. Kurucu Plebisit Yolu (Plebisiter Kuruculuk) 47
IV. ANAYASALARIN DEĞİŞTİRİLMESİ: “KURULU İKTİDAR” 47
Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 49
İkinci Bölüm
KURUMSALLAŞMIŞ BİR GÜÇ OLARAK DEVLET
I. DEVLETİN TANIMI VE KURUCU UNSURLARI 51
A. Ülke Unsuru (Fiziksel unsur) 52
B. Topluluk Unsuru (Sosyal–Beşeri Unsur) 52
C. Egemenlik (Hukuksal Unsur) 53
1. Teokratik Egemenlik Anlayışı 54
a. “Doğa–Üstü” İlahi Hukuk Görüşü 54
b. “Providansiyel” (Aşkın) İlahi Hukuk Görüşü 54
2. Egemenliğin Kaynağının Beşerileşmesi 55
a. Halk Egemenliği Teorisi 56
b. Millet Egemenliği Teorisi 56
c. Egemenliğin Bugünkü Durumu 57
II. DEVLETİN TÜZEL KİŞİLİĞİ VE SONUÇLARI 57
III. DEVLETİN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 58
A. Şekilleri Bakımından Devletler: Cumhuriyetler ve Monarşiler 58
B. Teşkilat Yapıları Bakımından Devletler 60
1. Üniter Devletler (Tekçi, Tek Yapılı, Basit Devletler) 60
2. Bölgeli Devlet 61
3. Birleşik Devletler (Mürekkep Devletler): Türünün Tek Örneği Olarak Federal Devletler 62
a. Tanım ve Çerçeve 62
b. Federal Devletin Özellikleri ve Üniter Devletten Farklılıkları 62
c. Federal Devletlerin Konfederasyonlardan Farkı 63
d. Federal Devletler ile Bölgeli Devletlerin Karşılaştırılması 63
C. Egemenliğin Kaynağı Bakımından 64
1. Lâik Devlet 64
2. Teokratik Devlet 66
D. Siyasal Yapılarına Göre Devletler 66
1. Totaliter Devletler 67
2. Otoriter Devletler 68
3. Demokratik Devletler 69
İkinci Bölüm Değerlendirme Soruları 71
Üçüncü Bölüm
ÇOĞULCU DEMOKRASİLER VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. DEMOKRASİ KAVRAMI VE ÇOĞULCU DEMOKRASİLERİN TEMEL İLKELERİ 73
A. Demokrasi Kavramı ve Günümüzdeki Anlamı 73
B. Çağdaş Demokrasinin Temel Gerekleri 74
1. İktidarın Seçim Yoluyla Değiştirilebilir Oluşu 74
2. Katılımcılık 75
3. Çoğunluk İlkesi: Çoğunluğun Anayasal Yönetimi 75
4. Muhalefetin Varlığı 75
5. Hak ve Özgürlüklerin Güvencesi 75
6. Güçler Ayrılığı 76
7. Çok Partili Siyasal Yaşam 76
8. Hukukun Üstünlüğü 76
II. EGEMENLİĞİN KULLANIMINA GÖRE DEMOKRASİ UYGULAMALARI 76
A. Doğrudan (Aracısız–Temsilsiz) Demokrasi 77
B. Temsili Demokrasi 77
C. Yarı Doğrudan Demokrasi 78
1. Halk Vetosu 78
2. Halkın Kanun Girişimi (Teklifi) 78
3. Referandum 79
4. Halkın Geri Çağırması (Temsilcinin Azli) 80
III. ÇAĞDAŞ DEMOKRASİLERDE HÜKÜMET SİSTEMLERİ 80
A. Güçler Ayrılığı Düşüncesi ve Hükümet Sistemleri 80
B. Güçlerin Esnek Ayrılığı: Parlamenter Sistemler 82
1. Güçlerin Denkliği ve İşbirliği 82
2. İki Yapılı–İkici Yürütme 82
3. Devlet Başkanının Siyasal Sorumsuzluğu 83
4. Hükümetin ve Bakanların Yasama Organı Önünde Siyasal Sorumluluğu 84
5. Yürütmenin Yasamayı Fesih Yetkisi 84
C. Güçlerin Sert Ayrılığı: Başkanlık Sistemi 84
1. Monist Yürütme (Tek Yapılı/Tek Başlı) 85
2. Organların Birbirinden Bağımsızlığı 86
a. Organların Göreve Gelişinde Bağımsızlık (Organik Sert Ayrılık) 86
b. Organların Görevlerinde Bağımsızlık (İşlevsel Sert Ayrılık) 86
c. Organların İlişkilerinde Bağımsızlık 86
D. Karma Hükümet Sistemleri 87
1. Başkan Ağırlıklı Karma Sistemler 87
a. Yarı Başkanlık Sistemi 87
b. Başkancı Yapılar 88
2. Parlamento Ağırlıklı Karma Sistemler: Meclis Hükümeti Sistemi 89
Üçüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 91
Dördüncü Bölüm
EGEMENLİĞİN İFADESİ ARAÇLARI OLARAK
SİYASAL PARTİLER
I. SİYASAL PARTİ KAVRAMI ve SİYASAL PARTİLERİN İŞLEVLERİ 93
A. Tanım 93
B. Siyasal Partilerin İşlevleri 94
C. Siyasal Partilerin Hukuksal Niteliği 95
II. SİYASAL PARTİLERİN KURULUŞ VE İŞLEYİŞ ESASLARI 97
A. Kuruluşları 97
B. Partilere Devlet Yardımı 97
C. Siyasal Partilerin Denetimi 98
1. Mali Yönden Denetim 99
2. Faaliyetleri Yönünden Denetim 99
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Siyasal Partilere Yaklaşımı 101
III. SİYASAL PARTİLERİN SINIFLANDIRILMASI 102
A. Yapılarına Göre 103
1. Kadro (komite) partileri 103
2. Kitle Partileri 103
B. İdeolojik Türdeşlikleri Yönünden 103
1. Türdeş Partiler 103
2. Türdeş Olmayan Partiler 104
C. Disiplinleri Yönünden 104
1. Disiplinli Partiler 104
2. Serbest Partiler (Disiplinsiz Partiler) 104
IV. PARTİ SİSTEMLERİ VE SONUÇLARI 105
A. Tek Partili Sistemler 106
B. İki Partili Sistemler 107
C. Çok Partili Sistemler 108
Dördüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 109
Beşinci Bölüm
EGEMENLİĞİN KULLANIMINA KATILIM ARACI OLARAK SEÇİMLER
I. DEMOKRATİK SEÇİMLERİN HÂKİM İLKELERİ 111
A. Genel Oy 112
B. Eşit Oy 113
C. Gizli Oy, Açık Sayım İlkesi 113
D. Doğrudan Oy 114
E. Bireysel Oy İlkesi 114
F. Serbest Oy İlkesi 115
G. Yargı Gözetimi ve Denetiminde Oy 116
II. TEMSİLCİLERİN BELİRLENMESİ YÖNTEMİ OLARAK SEÇİM SİSTEMLERİ 116
A. Genel Olarak 116
1. Seçim Çevresi Kavramı 117
2. Seçim Çevresine Göre Seçimler 118
B. Seçim Sistemleri 118
1. Çoğunluk Sistemi 118
a. Çoğunluk Sisteminin Uygulama Modelleri 118
b. Çoğunluk Sistemlerinin Genel Olarak Değerlendirilmesi 120
2. Nispi Temsil Sistemi (Orantılı Temsil) 120
a. Genel çerçeve 120
b. Artık oyların değerlendirilmesi 122
c. Nispi temsil sistemine ilişkin genel değerlendirme 125
3. Karma (Melez) Seçim Sistemleri 125
C. Seçim Sistemlerinin Doğurduğu Sonuçlar 126
D. Seçim Barajları 127
Beşinci Bölüm Değerlendirme Soruları 128
Altıncı Bölüm
DEVLET İKTİDARININ SINIRLANDIRILMASI ARACI OLARAK ANAYASALLIK DENETİMİ
I. ANAYASANIN ÜSTÜNLÜĞÜ KAVRAMI 131
II. ANAYASAL ÜSTÜNLÜĞÜN KURUMSAL GÜVENCESİ: ANAYASALLIK DENETİMİ 133
III. ANAYASA YARGISININ ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 135
A. Denetim Sistemi Yönünden Anayasa Yargısı 135
1. Amerikan Modeli 135
2. Avrupa Modeli (Kelsen Modeli) 136
3. Her İki Modelin Tablo Eşliğinde Karşılaştırılması 137
B. Zaman Bakımından Anayasa Yargısı 137
1. Önleyici Denetim (A Priori Denetim) 138
2. Düzeltici Denetim (Bastırıcı, A Posteriori) 138
IV. ANAYASA YARGISINDA DAVA TÜRLERİ VE İŞLEYİŞ ESASLARI 138
A. İptal Davası (İptal Yolu, Soyut Norm Denetimi) 139
B. İtiraz Davası (Def’i Yolu, Somut Norm Denetimi) 139
C. Bireysel Başvuru Yolu 140
V. ANAYASA YARGISINDA ANAYASALLIK DENETİMİNİN KAPSAMI VE ALANI 141
A. Denetim Kapsamı 141
1. Şekil Yönünden 141
2. Esas (Öz) Yönünden 141
B. Denetimin Alanı (Denetime Tabi İşlemler) 141
1. Kanunlar (Her Ülkede) 141
2. Yasama İçtüzükleri 142
3. Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri 142
4. Uluslararası Sözleşmeler 142
5. Referandumlar 142
6. Anayasa Değişiklikleri 143
VI. MAHKEMELERİN GÖREV ALANLARI: BELLİ BAŞLI İŞLEVLERİ ÜZERİNE 143
A. Hak ve Özgürlükleri Koruma, Hukuk Devletini Güçlendirme İşlevi 143
B. Yetki Dağılımından Doğan Uyuşmazlıkları Çözme 144
1. Devlet Bileşenleri Arasında Yetki Dağılımından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 144
2. Devlet Organları Arasında Çıkan Yetki Uyuşmazlıkları 144
C. Ulusal Düzeyde Seçim ve Referanduma İlişkin Uyuşmazlıkların Çözümü 145
D. Siyasal Partilerin Kapatılmaları ve Mali Denetimleri 145
VII. ANAYASALLIK DENETİMİNDE ÖLÇÜ (REFERANS) NORMLAR 145
VIII. ANAYASA YARGISINDA YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA (GEÇİCİ TEDBİR KARARI) 146
Altıncı Bölüm Değerlendirme Soruları 149
İkinci Kısım
TÜRK ANAYASA HUKUKU
Birinci Bölüm
OSMANLI–TÜRK ANAYASA TARİHİ
I. OSMANLI–TÜRK ANAYASACILIK HAREKETLERİNİN GENEL ÇERÇEVESİ 155
II. YAZILI ANAYASA ÖNCESİ DÖNEM 157
A. Sened–i İttifak 157
B. Tanzimat Fermanı 158
1. İlkeleri 159
2. Niteliği ve Yaptırımı 159
C. Islahat Fermanı 160
1. Fermanın Temel İlkeleri 161
2. Fermanın Niteliği ve Yaptırımı 162
III. İLK YAZILI ANAYASA: KANUN–I ESASİ VE 1909 DEĞİŞİKLİKLERİ 163
A. 1876 Anayasası’nda Devletin Temel Yapısı ve Organları 163
1. Yasama Organı 164
2. Yürütme Organı 165
B. Hak ve Özgürlükler 166
C. Anayasanın Uygulanması ve 1909 Değişiklikleri 167
IV. 1921 ANAYASASI 169
A. Ulusal Kurtuluş Hareketi ve İlk TBMM’nin Açılması 169
B. 1921 Anayasasının Özellikleri 171
C. Anayasada Değişiklik 172
V. 1924 ANAYASASI 173
A. Anayasanın Hazırlanışı 173
B. 1924 Anayasasının Belirgin Özellikleri 174
C. Yasama ve Yürütme İlişkileri Açısından Hükümet Sistemi 176
D. Temel Hak ve Özgürlükler 177
D. 1924 Anayasasında Yapılan Değişiklikler 178
D. Anayasanın Uygulanması 179
VI. 1961 ANAYASASI 181
A. Askeri Darbe ve Geçici Anayasa Süreci 181
B. Anayasanın Hazırlanması, Kabulü ve Yürürlüğe Girişi 182
C. 1961 Anayasası’nın Getirdiklerinden Öne Çıkanlar 184
D. Anayasanın Uygulanması ve Geçirdiği Değişiklikler 186
Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 189
İkinci Bölüm
1982 ANAYASASININ YAPILIŞI VE DEVLETİN
TEMEL İLKELERİ
I. YAPILIŞI VE YÜRÜRLÜĞE GİRİŞİ 191
A. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ve “Anayasasızlaştırma” Süreci: Geçici Anayasa 191
B. Kurucu Meclis Oluşumu ve Görevleri 192
1. Oluşumu 192
2. Görevleri ve Meclis Bileşenlerinin Aralarındaki İlişkiler 193
B. Anayasanın Hazırlanması ve Halkoylaması 194
II. 1982 ANAYASASINA GÖRE DEVLET ŞEKLİ 196
III. DEVLETİN ANAYASAL KİMLİĞİ YA DA CUMHURİYETİN NİTELİKLERİ 197
A. Toplumun Huzuru, Milli Dayanışma ve Adalet Anlayışı 198
B. İnsan Haklarına Saygılı Devlet İlkesi 199
C. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet Anlayışı 199
D. Başlangıçta Belirtilen Temel İlkelere Dayalı Devlet 200
E. Demokratik Devlet İlkesi 201
1. Genel Çerçeve 201
2. 1982 Anayasası ve Siyasal Partiler Düzeni 202
a. Siyasal Partilerin Kuruluş ve Siyasal Parti Özgürlüğü 202
b. Siyasal Partilerin Yükümlülükleri 203
c. Siyasal Partilere Uygulanacak Yaptırımlar 203
F. Laik Devlet İlkesi 204
G. Sosyal Devlet İlkesi 206
H. Hukuk Devleti İlkesi 208
IV. DEVLETİN YAPISI VE SEMBOLLERİ 210
V. BAĞIMSIZ BİR DEVLET İLKESİ OLARAK KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK 212
İkinci Bölüm Değerlendirme Soruları 214
Üçüncü Bölüm
1982 ANAYASASINDA TEMEL HAK VE
ÖZGÜRLÜKLER REJİMİ
I. TERMİNOLOJİK TARTIŞMALAR 217
A. İnsan Haklarına Saygılı Devlet–İnsan Haklarına Dayalı Devlet 217
B. Doğal Hak Yaklaşımı/Pozitivist Yaklaşımı Paradoksu 218
C. Temel Hak ve Özgürlüklerin Niteliği (AY, m. 12) 219
D. Hak/Özgürlük 219
II. ANAYASAL HAKLARIN SINIFLANDIRILMASI 220
A. Hak ve Özgürlüklerin Sınıflandırılmasındaki Amaç 220
B. 1982 Anayasasında Hak ve Özgürlüklerin Sınıflandırılması 221
1. Kişi Hakları ve Ödevleri 221
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler 222
3. Siyasal Haklar ve Ödevler 223
C. 1982 Anayasasının Sınıflandırmaya Bağladığı Sonuçlar 223
III. ANAYASAL HAKLARIN SINIRLARI 224
A. Anayasal Sınırlar 224
B. Ontolojik Sınırlar (Hakkın Doğasında Mündemiç Sınır) 225
C. Kanunlardan Kaynaklanan Sınırlar 225
IV. ANAYASAL HAKLARA MEŞRU MÜDAHALELER VE UYULACAK TEMEL İLKELER 225
A. Anayasal Hakların Sınırlandırılması 226
1. Sınırlamanın Kanuniliği İlkesi 227
2. Sınırlamanın Nedene Bağlılığı İlkesi 227
3. Sınırlamanın Hakların Özüne Dokunmaması 229
4. Sınırlamaların Ölçülülük İlkesine Uygun Olması 230
5. Sınırlamanın Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Aykırı Olamaması 232
6. Sınırlamanın Anayasasının “Sözüne ve Ruhuna Uygun Olması 233
7. Sınırlamanın Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmaması 233
B. Anayasal Hakların Kötüye Kullanılması Yasağı 233
C. Anayasal Hakların Durdurulması 234
1. Uyulacak Temel İlkeler 234
2. Çekirdek Haklara İlişilememesi 235
Üçüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 236
Dördüncü Bölüm
1982 ANAYASASINDA YASAMA ORGANI (TBMM)
I. GENEL OLARAK 239
II. YASAMA ORGANININ OLUŞUMU 240
A. Tek Meclisli Yasama ve Üye Sayısı 240
B. Genel Seçimler (Olağan Seçimler) 240
1. Yasama Döneminin Sona Ermesi (m. 77) 241
2. Yasama Dönemi Sona Ermeden Seçim 241
a. TBMM’nin Seçimi Erkene Alması Kararıyla (AY, m. 116) 241
b. Cumhurbaşkanının Seçimleri Yenileme Kararıyla (AY, m. 116) 242
c. Genel Seçimlere Bir Yıl veya Daha Az Bir Süre Kala Cumhurbaşkanlığı Makamında Boşalmanın Ortaya Çıkması (AY, m. 106) 242
C. Ara Seçimler (AY, m. 78) 243
1. Ara Seçim Kuralları ve Şartları 243
2. Ara Seçimin Zamanını Belirleme 244
III. TBMM ÜYELERİNİN SEÇİMİNDE UYGULANAN SEÇİM SİSTEMİ 244
A. Seçim Kanunlarının Anayasal İlkeleri 244
B. Türk Seçim Sistemi ve Seçim İttifakları 245
1. Seçim Sisteminin Niteliği 245
2. İttifaka Dayalı %10 Ulusal Barajlı d’Hont Sistemi 246
IV. MİLLETVEKİLİ SEÇİLME VE SEÇME ŞARTLARI 248
A. Milletvekili Seçilme Şartları 248
1. Vatandaşlık 248
2. Yaş 248
3. Kısıtlı Olmamak 248
4. Askerlik Yükümlüsü Olmamak 249
5. En Az İlkokul Mezunu Olmak 249
6. Belirli suçlardan dolayı mahkûmiyeti olmamak 250
a. Affın Etkisi 250
b. Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi 250
7. Kamu Hizmeti Yasaklısı Olmamak 251
B. Adaylık ve Değerlendirilmesi 252
C. Seçmenlik Şartları (Seçme Yeterliliği) 254
1. Genel Şartlar 254
2. Seçme Şartlarını Taşısalar da Seçme Hakkından Mahrum Olanlar 254
D. Seçim İlkeleri ve Seçim Kurulları 255
1. Seçimlerin Anayasal İlkeleri 255
2. Seçim Yargısı 257
a. Seçim Kurulları 257
b. Yüksek Seçim Kurulunun Yapısı ve Niteliği 258
V. MİLLETVEKİLLİĞİNİN KAZANILMASI 259
A. Milletvekili Sıfatının Kazanılması ve Yasama Görevine Başlanılması 259
1. Sıfatın Kazanılması Zamanı ve Buna Bağlı Sonuçlar 260
2. Yasama Görevine Başlaması 260
3. Yeminden Kaçınma ve Buna Bağlanan Sonuç 261
a. TBMM İçtüzüğünün Anayasaya Aykırılığı Sorunu 261
b. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 262
B. Temsilcilik Görevinin Niteliği 263
VI. TBMM ÜYELERİNİN YASAMA AYRICALIKLARI 264
A. Yasama Sorumsuzluğu 264
B. Yasama Dokunulmazlığı 265
1. Tanım ve Özellikler 265
2. Dokunulmazlık Dışı Alanlar 266
3. Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Bu Karara Karşı Başvuru 267
C. Yasama Ayrıcalıkları Karşılaştırma 267
VII. TBMM ÜYELİĞİNİN SONA ERMESİ 268
Dördüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 270
Beşinci Bölüm
YASAMA YETKİSİ VE TBMM’NİN İŞLEYİŞ ESASLARI
I. YASAMA YETKİSİNİN NİTELİKLERİ 273
A. Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesi 273
1. Tanım ve Çerçeve 273
2. Türk Anayasa Hukukunda Yasamanın Genelliği İlkesi 275
B. Yasama Yetkisinin Aslîliği İlkesi 276
C. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi 277
II. TBMM’NİN GENEL GÖREV VE YETKİLERİ 278
A. Kanun Faaliyeti 279
1. Teklif (Öneri) ve Karar 280
2. Kanunların Yürürlüğe Girişi 281
a. Cumhurbaşkanının Yetkisi (m. 89) 281
b. Yayım ve Yürürlüğe Girmesi 282
B. Genel ve Özel Af Çıkartma Yetkisi 283
C. Savaş İlanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin Yabancı Ülkelere Gönderilmesi (AY, m. 92) 283
D. Milletlerarası Sözleşme Onaylanmasının Uygun Bulunması (AY, m. 90) 284
III. TBMM’NİN ÇALIŞMA DÜZENİ VE ESASLARI 285
A. TBMM İçtüzükleri 285
B. TBMM Başkanlık Divanı 286
C. Komisyonlar ve Siyasal Parti Grupları 287
1. TBMM Komisyonları 287
2. Siyasal Parti Grupları 288
D. TBMM’nin Toplantıları ve Tatil ve Ara Verme 288
E. TBMM’nin Toplanma ve Karar Yetersayısı 289
1. Toplantı Yeter Sayısı 289
2. Karar Yeter Sayısı 290
a. Genel Karar Yeter Sayısı 290
b. Özel Karar Yeter Sayısı (Nitelikli Çoğunluk) 291
IV. TBMM’NİN BİLGİ EDİNME VE DENETİM YOLLARI (m. 98) 292
A. Genel Görüşme (AY, m. 98) 292
B. Meclis Araştırması (AY, m. 98) 293
C. Yazılı Soru (AY, m. 98/5) 293
D. Meclis Soruşturması (AY, m. 98/4, m. 105/5, 6, 7) 293
V. TBMM KARARLARI VE ANAYASAL AÇIDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR 294
A. Tanım ve Çerçeve 294
B. TBMM Kararlarının Denetimi 294
Beşinci Bölüm Değerlendirme Soruları 296
Altıncı Bölüm
1982 ANAYASASINDA YÜRÜTME ORGANI
I. CUMHURBAŞKANI 300
A. Cumhurbaşkanı Seçilme Şartları (m. 101/1) 301
B. Adaylık ve Seçim Yöntemi (AY, m. 101) 301
1. Aday Gösterilme 301
2. Seçim Yöntemi 301
C. Cumhurbaşkanının Göreve Başlaması ve Görev Süresi 302
1. Göreve Başlaması 302
2. Görev Süresi 303
D. Cumhurbaşkanı Seçimine Gidilme Durumları 304
1. Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Seçiminin Eş Zamanlı (Aynı Anda) Yapılacağı Haller 304
2. Tek Başına Cumhurbaşkanlığı Seçimi 304
E. Cumhurbaşkanının Görevinin Sona Erdiği Haller 305
II. CUMHURBAŞKANININ GÖREV VE YETKİLERİ 306
III. CUMHURBAŞKANININ CEZAİ SORUMLULUĞU 309
A. Cezai Sorumluluğun Niteliği ve İsimlendirilmesi 309
B. Cezai Sorumluluğun İşletilmesi 310
C. Yüce Divan Yargılaması 311
D. Yüce Divan Yargılaması Sonucu 313
Altıncı Bölüm Değerlendirme Soruları 315
Yedinci Bölüm
CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI VE
YÜRÜTMENİN DÜZENLEME YETKİSİ
I. CUMHURBAŞKANLIĞI YÖNETİMİ 319
A. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar (AY, m. 105) 321
1. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ve Bakanlıklar: Oluşumu ve Görevleri 321
a. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı 321
b. Bakanlıklar 323
2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Cezaî Sorumlulukları 323
a. Görev Suçlarından Dolayı Cezai Sorumluluk 324
b. Görev Suçu Kapsamı Dışında Kalan Suçlar Bakımından 325
B. Devlet Denetleme Kurulu (AY, m. 107) 325
C. Milli Güvenlik Kurulu (AY, m. 118) 326
II. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEME YETKİSİ VE NİTELİĞİ 327
A. Yürütmenin Aslî Bir Yetki Oluşu 327
B. Yürütme Yetkisinin Özerkliği Sorunu 328
1. Kavramsal Çerçeve: Terminolojik Sorunlar 328
2. 2017 Anayasa Değişiklikleri Yürütmeyi Özerkleştirdi mi? 329
a. Yürütme Dört Konuda Saklı Yetki Sahibi Olmuştur 330
b. Yürütme Hiç Bir Konuda Saklı Yetki Sahibi Değildir 330
III. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEME ARAÇLARI 332
A. Aslî Düzenleme Aracı: Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 332
1. Alanı ve Türleri 332
2. Kullanım Esasları ve Statüsü 334
3. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Cumhurbaşkanı Kararlarından Farkı 335
B. Yürütmenin Türev Düzenleme Araçları: Yönetmelikler ve Diğer Düzenleyici İşlemler 336
1. Türev Düzenleme Aracı 336
2. Türev Düzenleme Aracı Olarak Yönetmelikler ve Diğer Düzenleyici İşlemler 336
a. Yönetmelikler 336
b. Diğer Düzenleyici İşlemler (Adsız Düzenleyici İşlemler) 337
IV. 1982 ANAYASASINDA OLAĞANÜSTÜ REJİM YÖNETİMİ 338
A. Genel Çerçeve 338
B. 1982 Anayasasında Olağanüstü Hal Yönetimi 338
1. Olağanüstü Hal Yönetimine Başvuru Nedenleri (AY, m. 119/1) 338
2. Olağanüstü Hal İlanında Yetkili Makam ve Yöntem 339
3. Süre ve Uygulama Çevresi 339
4. Sonuçları 340
V. YASAMA YÜRÜTME İLİŞKİLERİ AÇISINDAN HÜKÜMET SİSTEMİNİN NİTELİĞİ 341
Yedinci Bölüm Değerlendirme Soruları 343
Sekizinci Bölüm
1982 ANAYASASINDA YARGI
I. YARGININ ANAYASAL İLKELERİ 345
A. Mahkemelerin Kuruluşu 345
B. Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 345
1. Yargı Bağımsızlığı 345
a. Mahkemelerin Bağımsızlığı (Yargının Kurumsal Bağımsızlığı) İçin Gerekli Şartlar 346
b. Hâkim Güvencesi (Teminatı): Hâkim Bağımsızlığı 347
2. Yargının Tarafsızlığı 349
C. Yargı Bağımsızlığının Kurumsal Aracı Olarak Hâkimler ve Savcılar Kurulu 350
1. Yargısal Kurul Kavramı ve Yargı Bağımsızlığı Açısından Önemi 350
2. Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK) 351
a. Oluşumu 351
b. Kurulun Görevleri (m. 159) 353
II. TÜRK YARGI SİSTEMİNİN GENEL ESASLARI VE YÜKSEK MAHKEMELER 354
A. Yargıtay 354
B. Danıştay 355
C. Uyuşmazlık Mahkemesi 355
D. Sayıştay’ın Yüksek Mahkeme Niteliği Taşıyıp Taşımadığı 356
Sekizinci Bölüm Değerlendirme Soruları 358
Dokuzuncu Bölüm
TÜRK ANAYASA YARGISI
I. ANAYASA MAHKEMESİNİN OLUŞUMU VE GÖREVLERİ 361
A. Oluşumu 361
B. Görevleri 363
1. Anayasaya Uygunluk Denetimi 363
2. Siyasal Partilerin Kapatılmaları Hakkında Davaları Karara Bağlamak 363
3. Siyasal Partilerin Mali Denetimini Gerçekleştirmek 364
4. Yüce Divan Sıfatıyla Anayasa’da Sayılan Kişilerin Yargılanması Görevi 364
5. Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanını Seçmek 364
II. ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİ GÖREVİ VE İŞLEYİŞİ 365
A. Denetime Tabi İşlemler 365
1. Denetime Tabi Hukuk Kuralları 365
2. Denetime Tabi Bireysel İşlemler 366
3. TBMM Kararlarının Denetlenebilir Olup Olmadığı 366
B. Denetim Yolları ve İşleyişi 367
1. İptal Yolu 367
a. Şekil Yönünden İptal Davası 368
b. Esas Yönünden İptal Davası 369
2. İtiraz Yolu (Somut norm denetimi– Def’i Yolu) 369
3. Bireysel Başvuru Yolu 372
III. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI VE SONUÇLARI 373
A. Anayasa Mahkemesinin Esasa İlişkin Karar Türleri 373
1. Yokluk Kararları 373
2. İptal Kararları 374
3. Ret Kararları (Anayasaya uygunluk kararları) 374
4. Şartlı Ret Kararları (Yorum rezervli ret) 375
B. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Etkisi ve Sonuçları 375
1. Anayasa Mahkemesi Kararları Gerekçesi Yazılmadan Açıklanamaz 375
2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Yayımı ve Yürürlüğe Girişi 376
a. Kararın Geçmişe Yürütülememesi 376
b. İptal Kararının Yürürlüğe Girişini Erteleme 376
3. Kararların Kesinliği ve Bağlayıcılığı 377
4. AYM’nin Yerindelik Denetimi Yapamaması: Denetimin Sınırı 378
C. Yürürlüğü Durdurma Kararları 379
D. AYM Kararlarında Usul ve Yetersayı 380
Dokuzuncu Bölüm Değerlendirme Soruları 381
Onuncu Bölüm
TÜRK ANAYASA YARGISINDA BİREYSEL BAŞVURU YOLU
I. KİŞİSEL BAŞVURU YOLUNUN AMACI VE HUKUKUMUZA GİRİŞİ 385
II. BİREYSEL BAŞVURU YOLUNUN NİTELİKLERİ 386
A. Kamu Gücü İşlemlerine Karşı Koruma Yolu Olması 386
B. İkincil Nitelikte Bir Koruma Yolu Oluşu 387
III. BİREYSEL BAŞVURU YOLUNUN KABUL EDİLEBİLİRLİK ŞARTLARI 388
A. Olağan Kanun Yollarının Tüketilmiş Olması 388
B. Başvurunun Süresi İçerisinde Yapılmış Olması 389
C. Başvurucunun Bir Hakkının İhlal Edilmiş Olması 391
D. Başvuru Konusunun Bireysel Başvuru Alanına Giren Bir Hak Olması 393
E. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması ve Önemsiz Nitelik Taşımaması 395
IV. BİREYSEL BAŞVURU USULÜ 396
V. MAHKEMENİN KARARLARI 398
A. Kabul Edilemezlik Kararları 398
B. Düşme Kararları 398
C. Başvurunun Esasına İlişkin Kararlar 399
1. Yeniden Yargılama 399
2. Tazminat Kararları 399
3. İhlal ve Sonuçlarının Nasıl Giderileceğine Dair Kararlar 400
D. Geçici Önleme Başvuru Kararları 400
E. Pilot Karar Uygulaması 401
Onuncu Bölüm Değerlendirme Soruları 403
On Birinci Bölüm
ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ
I. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR 407
A. Teklif 407
B. Görüşme 408
C. Karar 408
D. Onay 409
E. Anayasa Değişikliklerinin Halkoylamasına Sunulması 411
II. ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN DENETİMİ 411
1. Teklif ve Oylama Çoğunluğuna Uyulup Uyulmadığı 412
2. İvedilikle Görüşülemeyeceği Emrine Uyulup Uyulmadığı 413
On Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 415
Kaynakça 417
Kavramlar Dizini 425