Anayasa Hukuku_{Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Hukuku}

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
İkinci Baskıya Önsöz 5
Önsöz 7
Kısaltmalar 29
Birinci Kısım
ANAYASA HUKUKUNUNTEMEL KAVRAMLARI
Birinci Bölüm
DEVLETİ SINIRLAMA ARACI OLARAK ANAYASALAR
I. ANAYASA VE ANAYASA HUKUKU KAVRAMI 33
A. Anayasa Kavramının Tarihçesi 33
B. Anayasa Kavramı: Felsefeden Realiteye 34
C. Anayasa Hukuku 35
1. Tanım 35
2. Anayasa Hukukunun Kısımları 36
II. ANAYASALARIN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 37
A. Anlamları Yönünden 38
1. Geniş (Maddi) Anlamda Anayasa/Dar (Şekli) Anlamda Anayasa 38
a. Geniş Anlamda Anayasa 38
b. Dar (Şekli) Anlamda Anayasa 39
2. Ayırımın Anlamı ve Önemi 39
B. Şekilleri Yönünden 40
1. Yazılı Anayasalar 40
2. Gelenek Ağırlıklı Anayasalar (“Teamüli Anayasalar”) 40
C. Değiştirilişleri Yönünden 40
1. Katı Anayasalar (Sert Anayasalar/Bükülmez Anayasalar) 40
2. Esnek (Yumuşak) Anayasalar 41
D. Anayasa Yazım Tekniği Yönünden Anayasalar: Düzenleyici /Çerçeve Anayasa Ayırımı 41
III. ANAYASALARIN YAPILIŞI 42
A. Kurucu İktidar Kavramı ve Niteliği 42
B. Kurucu İktidarın Ortaya Çıktığı Durumlar 43
1. Yeni Bir Devletin Kurulması 43
2. Mevcut Devletin Anayasal Düzeninin Şiddet Yoluyla Ortadan Kalkması 43
3. Halkın Kendi Anayasasını Yenileyebilme Hakkı 44
C. Anayasa Yapım Yöntemleri: Kurucu İktidarın Kullanım Biçimleri 44
1. Otoriter Yöntemler 45
2. Demokratik Anayasa Yapımı 45
a. Kurucu Referandum Yöntemi 46
b. Konvansiyon Yöntemi 46
3. Kurucu Plebisit Yolu (Plebisiter Kuruculuk) 46
IV. ANAYASALARIN DEĞİŞTİRİLMESİ: “KURULU İKTİDAR” 47
Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 49
İkinci Bölüm
KURUMSALLAŞMIŞ BİR GÜÇ OLARAK DEVLET
I. DEVLETİN TANIMI VE KURUCU UNSURLARI 51
A. Ülke Unsuru (Fiziksel unsur) 52
B. Topluluk Unsuru (Sosyal–Beşeri Unsur) 52
C. Egemenlik (Hukuksal Unsur) 53
1. Teokratik Egemenlik Anlayışı 54
a. Doğa–Üstü İlahi Hukuk Görüşü 54
b. “Providansiyel” (Aşkın) İlahi Hukuk Görüşü 54
2. Egemenliğin Kaynağının Beşerileşmesi 55
a. Halk Egemenliği Teorisi 56
b. Millet Egemenliği Teorisi 56
c. Egemenliğin Bugünkü Durumu 56
II. DEVLETİN TÜZEL KİŞİLİĞİ VE SONUÇLARI 57
III. DEVLETİN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 57
A. Şekilleri Bakımından Devletler: Cumhuriyetler ve Monarşiler 58
B. Teşkilat Yapıları Bakımından Devletler 59
1. Üniter Devletler (Tekçi, Tek Yapılı, Basit Devletler) 60
2. Bölgeli Devlet 61
3. Birleşik Devletler (Mürekkep Devletler): Türünün Tek Örneği Olarak Federal Devletler 61
a. Tanım ve Çerçeve 61
b. Federal Devletin Özellikleri ve Üniter Devletten Farklılıkları 62
c. Federal Devletlerin Konfederasyonlardan Farkı 62
d. Federal Devletler ile Bölgeli Devletlerin Karşılaştırılması 63
C. Egemenliğin Kaynağı Bakımından 64
1. Lâik Devlet 64
2. Teokratik Devlet 66
D. Siyasal Yapılarına Göre Devletler 66
1. Totaliter Devletler 67
2. Otoriter Devletler 68
3. Demokratik Devletler 69
İkinci Bölüm Değerlendirme Soruları 71
Üçüncü Bölüm
ÇOĞULCU DEMOKRASİLER VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. DEMOKRASİ KAVRAMI VE ÇOĞULCU DEMOKRASİLERİN TEMEL İLKELERİ 73
A. Demokrasi Kavramı ve Günümüzdeki Anlamı 73
B. Çağdaş Demokrasinin Temel Gerekleri 74
1. İktidarın Seçim Yoluyla Değiştirilebilir Oluşu 74
2. Katılımcılık 75
3. Çoğunluk İlkesi: Çoğunluğun Anayasal Yönetimi 75
4. Muhalefetin Varlığı 75
5. Hak ve Özgürlüklerin Güvencesi 75
6. Güçler Ayrılığı 76
7. Çok Partili Siyasal Yaşam 76
8. Hukukun Üstünlüğü 76
II. EGEMENLİĞİN KULLANIMINA GÖRE DEMOKRASİ UYGULAMALARI 76
A. Doğrudan (Aracısız–Temsilsiz) Demokrasi 77
B. Temsili Demokrasi 77
C. Yarı Doğrudan Demokrasi 78
1. Halk Vetosu 78
2. Halkın Kanun Girişimi (Teklifi) 78
3. Referandum 78
4. Halkın Geri Çağırması (Temsilcinin Azli) 79
III. ÇAĞDAŞ DEMOKRASİLERDE HÜKÜMET SİSTEMLERİ 80
A. Güçler Ayrılığı Düşüncesi ve Hükümet Sistemleri 80
B. Güçlerin Esnek Ayrılığı: Parlamenter Sistemler 81
1. Güçlerin Denkliği ve İşbirliği 82
2. İki Yapılı–İkici Yürütme 82
3. Devlet Başkanının Siyasal Sorumsuzluğu 82
4. Hükümetin ve Bakanların Yasama Organı Önünde Siyasal Sorumluluğu 83
5. Yürütmenin Yasamayı Fesih Yetkisi 83
C. Güçlerin Sert Ayrılığı: Başkanlık Sistemi 84
1. Monist Yürütme (Tek Yapılı/Tek Başlı) 84
2. Organların Birbirinden Bağımsızlığı 85
a. Organların Göreve Gelişinde Bağımsızlık (Organik Sert Ayrılık) 85
b. Organların Görevlerinde Bağımsızlık (İşlevsel Sert Ayrılık) 85
c. Organların İlişkilerinde Bağımsızlık 86
D. Karma Hükümet Sistemleri 86
1. Başkan Ağırlıklı Karma Sistemler 86
a. Yarı Başkanlık Sistemi 86
b. Başkancı Yapılar 87
2. Parlamento Ağırlıklı Karma Sistemler: Meclis Hükümeti Sistemi 89
Üçüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 90
Dördüncü Bölüm
EGEMENLİĞİN İFADESİ ARAÇLARI OLARAK
SİYASAL PARTİLER
I. SİYASAL PARTİ KAVRAMI ve SİYASAL PARTİLERİN İŞLEVLERİ 93
A. Tanım 93
B. Siyasal Partilerin İşlevleri 94
C. Siyasal Partilerin Hukuksal Niteliği 95
II. SİYASAL PARTİLERİN KURULUŞ VE İŞLEYİŞ ESASLARI 97
A. Kuruluşları 97
B. Partilere Devlet Yardımı 97
C. Siyasal Partilerin Denetimi 98
1. Mali Yönden Denetim 99
2. Faaliyetleri Yönünden Denetim 99
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Siyasal Partilere Yaklaşımı 101
III. SİYASAL PARTİLERİN SINIFLANDIRILMASI 102
A. Yapılarına Göre 103
1. Kadro (komite) partileri 103
2. Kitle Partileri 103
B. İdeolojik Türdeşlikleri Yönünden 103
1. Türdeş Partiler 103
2. Türdeş Olmayan Partiler 104
C. Disiplinleri Yönünden 104
1. Disiplinli Partiler 104
2. Serbest Partiler (Disiplinsiz Partiler) 104
IV. PARTİ SİSTEMLERİ VE SONUÇLARI 105
A. Tek Partili Sistemler 106
B. İki Partili Sistemler 107
C. Çok Partili Sistemler 108
Dördüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 109
Beşinci Bölüm
EGEMENLİĞİN KULLANIMINA KATILIM ARACI OLARAK SEÇİMLER
I. DEMOKRATİK SEÇİMLERİN HÂKİM İLKELERİ 111
A. Genel Oy 112
B. Eşit Oy 113
C. Gizli Oy, Açık Sayım İlkesi 113
D. Doğrudan Oy 114
E. Bireysel Oy İlkesi 114
F. Serbest Oy İlkesi 115
G. Yargı Gözetimi ve Denetiminde Oy 116
II. TEMSİLCİLERİN BELİRLENMESİ YÖNTEMİ OLARAK SEÇİM SİSTEMLERİ 116
A. Genel Olarak 116
1. Seçim Çevresi Kavramı 117
2. Seçim Çevresine Göre Seçimler 118
B. Seçim Sistemleri 118
1. Çoğunluk Sistemi 118
a. Çoğunluk Sisteminin Uygulama Modelleri 118
b. Çoğunluk Sistemlerinin Genel Olarak Değerlendirilmesi 120
2. Nispi Temsil Sistemi (Orantılı Temsil) 120
a. Genel çerçeve 120
b. Artık oyların değerlendirilmesi 122
c. Nispi temsil sistemine ilişkin genel değerlendirme 125
3. Karma (Melez) Seçim Sistemleri 125
C. Seçim Sistemlerinin Doğurduğu Sonuçlar 126
D. Seçim Barajları 126
Beşinci Bölüm Değerlendirme Soruları 128
Altıncı Bölüm
DEVLET İKTİDARININ SINIRLANDIRILMASI ARACI OLARAK ANAYASALLIK DENETİMİ
I. ANAYASANIN ÜSTÜNLÜĞÜ KAVRAMI 131
II. ANAYASAL ÜSTÜNLÜĞÜN KURUMSAL GÜVENCESİ: ANAYASALLIK DENETİMİ 133
III. ANAYASA YARGISININ ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 135
A. Denetim Sistemi Yönünden Anayasa Yargısı 135
1. Amerikan Modeli 135
2. Avrupa Modeli (Kelsen Modeli) 136
3. Her İki Modelin Tablo Eşliğinde Karşılaştırılması 137
B. Zaman Bakımından Anayasa Yargısı 137
1. Önleyici Denetim (A Priori Denetim) 138
2. Düzeltici Denetim (Bastırıcı, A Posteriori) 138
IV. ANAYASA YARGISINDA DAVA TÜRLERİ VE İŞLEYİŞ ESASLARI 138
A. İptal Davası (İptal Yolu, Soyut Norm Denetimi) 139
B. İtiraz Davası (Def’i Yolu, Somut Norm Denetimi) 139
C. Bireysel Başvuru Yolu 140
V. ANAYASA YARGISINDA ANAYASALLIK DENETİMİNİN KAPSAMI VE ALANI 141
A. Denetim Kapsamı 141
1. Şekil Yönünden 141
2. Esas (Öz) Yönünden 141
B. Denetimin Alanı (Denetime Tabi İşlemler) 141
1. Kanunlar (Her Ülkede) 141
2. Yasama İçtüzükleri 142
3. Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri 142
4. Uluslararası Sözleşmeler 142
5. Referandumlar 142
6. Anayasa Değişiklikleri 143
VI. MAHKEMELERİN GÖREV ALANLARI: BELLİ BAŞLI İŞLEVLERİ ÜZERİNE 143
A. Hak ve Özgürlükleri Koruma, Hukuk Devletini Güçlendirme İşlevi 143
B. Yetki Dağılımından Doğan Uyuşmazlıkları Çözme 144
1. Devlet Bileşenleri Arasında Yetki Dağılımından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 144
2. Devlet Organları Arasında Çıkan Yetki Uyuşmazlıkları 144
C. Ulusal Düzeyde Seçim ve Referanduma İlişkin Uyuşmazlıkların Çözümü 145
D. Siyasal Partilerin Kapatılmaları ve Mali Denetimleri 145
VII. ANAYASALLIK DENETİMİNDE ÖLÇÜ (REFERANS) NORMLAR 145
VIII. ANAYASA YARGISINDA YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA (GEÇİCİ TEDBİR KARARI) 146
Altıncı Bölüm Değerlendirme Soruları 149
İkinci Kısım
TÜRK ANAYASA HUKUKU
Birinci Bölüm
OSMANLI–TÜRK ANAYASA TARİHİ
I. OSMANLI–TÜRK ANAYASACILIK HAREKETLERİNİN GENEL ÇERÇEVESİ 155
II. YAZILI ANAYASA ÖNCESİ DÖNEM 157
A. Sened–i İttifak (1808) 157
B. Tanzimat Fermanı 158
1. İlkeleri 159
2. Niteliği ve Yaptırımı 159
C. Islahat Fermanı 160
1. Fermanın Temel İlkeleri 161
2. Fermanın Niteliği ve Yaptırımı 162
III. İLK YAZILI ANAYASA: KANUN–I ESASİ VE 1909 DEĞİŞİKLİKLERİ 163
A. 1876 Anayasası’nda Devletin Temel Yapısı ve Organları 163
1. Yasama Organı 164
2. Yürütme Organı 164
B. Hak ve Özgürlükler 165
C. Anayasanın Uygulanması ve 1909 Değişiklikleri 166
IV. 1921 ANAYASASI 168
A. Ulusal Kurtuluş Hareketi ve İlk TBMM’nin Açılması 168
B. 1921 Anayasasının Özellikleri 169
C. Anayasada Değişiklik 170
V. 1924 ANAYASASI 171
A. Anayasanın Hazırlanışı 171
B. 1924 Anayasasının Belirgin Özellikleri 172
C. Yasama ve Yürütme İlişkileri Açısından Hükümet Sistemi 174
D. Temel Hak ve Özgürlükler 175
D. 1924 Anayasasında Yapılan Değişiklikler 176
D. Anayasanın Uygulanması 176
VI. 1961 ANAYASASI 178
A. Askeri Darbe ve Geçici Anayasa Süreci 178
B. Anayasanın Hazırlanması, Kabulü ve Yürürlüğe Girişi 180
C. 1961 Anayasası’nın Getirdiklerinden Öne Çıkanlar 182
D. Anayasanın Uygulanması ve Geçirdiği Değişiklikler 183
Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 187
İkinci Bölüm
1982 ANAYASASININ YAPILIŞI VE
DEVLETİN TEMEL İLKELERİ
I. YAPILIŞI VE YÜRÜRLÜĞE GİRİŞİ 189
A. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ve “Anayasasızlaştırma” Süreci: Geçici Anayasa 189
B. Kurucu Meclis Oluşumu ve Görevleri 190
1. Oluşumu 190
2. Görevleri ve Meclis Bileşenlerinin Aralarındaki İlişkiler 191
B. Anayasanın Hazırlanması ve Halkoylaması 192
II. 1982 ANAYASASINA GÖRE DEVLET ŞEKLİ 194
III. DEVLETİN ANAYASAL KİMLİĞİ YA DA CUMHURİYETİN NİTELİKLERİ 195
A. Toplumun Huzuru, Milli Dayanışma ve Adalet Anlayışı 196
B. İnsan Haklarına Saygılı Devlet İlkesi 197
C. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet Anlayışı 197
D. Başlangıçta Belirtilen Temel İlkelere Dayalı Devlet 198
E. Demokratik Devlet İlkesi 199
1. Genel Çerçeve 199
2. 1982 Anayasası ve Siyasal Partiler Düzeni 200
a. Siyasal Partilerin Kuruluş ve Siyasal Parti Özgürlüğü 200
b. Siyasal Partilerin Yükümlülükleri 201
c. Siyasal Partilere Uygulanacak Yaptırımlar 201
F. Laik Devlet İlkesi 202
G. Sosyal Devlet İlkesi 204
H. Hukuk Devleti İlkesi 206
IV. DEVLETİN YAPISI VE SEMBOLLERİ 208
V. BAĞIMSIZ BİR DEVLET İLKESİ OLARAK KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK 210
İkinci Bölüm Değerlendirme Soruları 212
Üçüncü Bölüm
1982 ANAYASASINDA TEMEL HAK VE
ÖZGÜRLÜKLER REJİMİ
I. TERMİNOLOJİK TARTIŞMALAR 215
A. İnsan Haklarına Saygılı Devlet–İnsan Haklarına Dayalı Devlet 215
B. Doğal Hak Yaklaşımı/Pozitivist Yaklaşımı Paradoksu 216
C. Temel Hak ve Özgürlüklerin Niteliği (AY, m. 12) 217
D. Hak/Özgürlük 217
II. ANAYASAL HAKLARIN SINIFLANDIRILMASI 218
A. Hak ve Özgürlüklerin Sınıflandırılmasındaki Amaç 218
B. 1982 Anayasasında Hak ve Özgürlüklerin Sınıflandırılması 219
1. Kişi Hakları ve Ödevleri 219
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler 220
3. Siyasal Haklar ve Ödevler 221
C. 1982 Anayasasının Sınıflandırmaya Bağladığı Sonuçlar 221
III. ANAYASAL HAKLARIN SINIRLARI 222
A. Anayasal Sınırlar 222
B. Ontolojik Sınırlar (Hakkın Doğasında Mündemiç Sınır) 223
C. Kanunlardan Kaynaklanan Sınırlar 223
IV. ANAYASAL HAKLARA MEŞRU MÜDAHALELER VE UYULACAK TEMEL İLKELER 223
A. Anayasal Hakların Sınırlandırılması 224
1. Sınırlamanın Kanuniliği İlkesi 225
2. Sınırlamanın Nedene Bağlılığı İlkesi 225
3. Sınırlamanın Hakların Özüne Dokunmaması 227
4. Sınırlamaların Ölçülülük İlkesine Uygun Olması 228
5. Sınırlamanın Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Aykırı Olamaması 230
6. Sınırlamanın Anayasasının “Sözüne ve Ruhuna Uygun Olması 230
7. Sınırlamanın Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmaması 231
B. Anayasal Hakların Kötüye Kullanılması Yasağı 231
C. Anayasal Hakların Durdurulması 232
1. Uyulacak Temel İlkeler 232
2. Çekirdek Haklara İlişilememesi 233
Üçüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 234
Dördüncü Bölüm
1982 ANAYASASINDA YASAMA ORGANI (TBMM)
I. GENEL OLARAK 237
II. YASAMA ORGANININ OLUŞUMU 238
A. Tek Meclisli Yasama ve Üye Sayısı 238
B. Genel Seçimler (Olağan Seçimler) 238
1. Yasama Döneminin Sona Ermesi (m. 77) 239
2. Yasama Dönemi Sona Ermeden Seçim 239
a. TBMM’nin Seçimi Erkene Alması Kararıyla (AY, m. 116) 239
b. Cumhurbaşkanının Seçimleri Yenileme Kararıyla (AY, m. 116) 240
c. Genel Seçimlere Bir Yıl veya Daha Az Bir Süre Kala Cumhurbaşkanlığı Makamında Boşalmanın Ortaya Çıkması (AY, m. 106) 240
C. Ara Seçimler (AY, m. 78) 241
1. Ara Seçim Kuralları ve Şartları 241
2. Ara Seçimin Zamanını Belirleme 242
III. TBMM ÜYELERİNİN SEÇİMİNDE UYGULANAN SEÇİM SİSTEMİ 242
A. Seçim Kanunlarının Anayasal İlkeleri 242
B. Türk Seçim Sistemi ve Seçim İttifakları 243
1. Seçim Sisteminin Niteliği 243
2. İttifaka Dayalı %10 Ulusal Barajlı d’Hont Sistemi 243
IV. MİLLETVEKİLİ SEÇİLME VE SEÇME ŞARTLARI 245
A. Milletvekili Seçilme Şartları 245
1. Vatandaşlık 246
2. Yaş 246
3. Kısıtlı Olmamak 246
4. Askerlik Yükümlüsü Olmamak 246
5. En Az İlkokul Mezunu Olmak 247
6. Belirli suçlardan dolayı mahkûmiyeti olmamak 247
a. Affın Etkisi 247
b. Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi 248
7. Kamu Hizmeti Yasaklısı Olmamak 248
B. Adaylık ve Değerlendirilmesi 249
C. Seçim İlkeleri ve Seçim Kurulları 251
1. Seçimlerin Anayasal İlkeleri 251
2. Seçim Yargısı 252
a. Seçim Kurulları 253
b. Yüksek Seçim Kurulunun Yapısı ve Niteliği 254
D. Seçmenlik Şartları (Seçme Yeterliliği) 255
1. Genel Şartlar 255
2. Seçme Şartlarını Taşısalar da Seçme Hakkından Mahrum Olanlar 256
V. MİLLETVEKİLLİĞİNİN KAZANILMASI 257
A. Milletvekili Sıfatının Kazanılması ve Yasama Görevine Başlanılması 257
1. Sıfatın Kazanılması Zamanı ve Buna Bağlı Sonuçlar 257
2. Yasama Görevine Başlaması 258
3. Yeminden Kaçınma ve Buna Bağlanan Sonuç 258
a. TBMM İçtüzüğünün Anayasaya Aykırılığı Sorunu 258
b. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 259
B. Temsilcilik Görevinin Niteliği 260
VI. TBMM ÜYELERİNİN YASAMA AYRICALIKLARI 261
A. Yasama Sorumsuzluğu 261
B. Yasama Dokunulmazlığı 262
1. Tanım ve Özellikler 262
2. Dokunulmazlık Dışı Alanlar 263
3. Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Bu Karara Karşı Başvuru 264
C. Yasama Ayrıcalıkları Karşılaştırma 264
VII. TBMM ÜYELİĞİNİN SONA ERMESİ 265
Dördüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 267
Beşinci Bölüm
YASAMA YETKİSİ VE TBMM’NİN İŞLEYİŞ ESASLARI
I. YASAMA YETKİSİNİN NİTELİKLERİ 269
A. Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesi 269
1. Tanım ve Çerçeve 269
2. Türk Anayasa Hukukunda Yasamanın Genelliği İlkesi 271
B. Yasama Yetkisinin Asliliği İlkesi 272
C. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi 273
II. TBMM’NİN GENEL GÖREV VE YETKİLERİ 274
A. Kanun Faaliyeti 275
1. Teklif (Öneri) ve Karar 276
2. Kanunların Yürürlüğe Girişi 277
a. Cumhurbaşkanının Yetkisi (m. 89) 277
b. Yayım ve Yürürlüğe Girmesi 278
B. Genel ve Özel Af Çıkartma Yetkisi 278
C. Savaş İlanı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin Yabancı Ülkelere Gönderilmesi (AY, m. 92) 279
D. Milletlerarası Sözleşme Onaylanmasının Uygun Bulunması (AY, m. 90) 279
III. TBMM’NİN ÇALIŞMA DÜZENİ VE ESASLARI 281
A. TBMM İçtüzükleri 281
B. TBMM Başkanlık Divanı 282
C. Komisyonlar ve Siyasal Parti Grupları 283
1. TBMM Komisyonları 283
2. Siyasal Parti Grupları 283
D. TBMM’nin Toplantıları ve Tatil ve Ara Verme 284
E. TBMM’nin Toplanma ve Karar Yetersayısı 285
1. Toplantı Yeter Sayısı 285
2. Karar Yeter Sayısı 285
a. Genel Karar Yeter Sayısı 286
b. Özel Karar Yeter Sayısı (Nitelikli Çoğunluk) 287
IV. TBMM’NİN BİLGİ EDİNME VE DENETİM YOLLARI (m. 98) 288
A. Genel Görüşme (AY, m. 98) 288
B. Meclis Araştırması (AY, m. 98) 288
C. Yazılı Soru (AY, m. 98/5) 288
D. Meclis Soruşturması (AY, m. 98/4, m. 105/5, 6, 7) 289
V. TBMM KARARLARI VE ANAYASAL AÇIDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR 289
A. Tanım ve Çerçeve 289
B. TBMM Kararlarının Denetimi 290
Beşinci Bölüm Değerlendirme Soruları 292
Altıncı Bölüm
1982 ANAYASASINDA YÜRÜTME ORGANI
I. CUMHURBAŞKANI 296
A. Cumhurbaşkanı Seçilme Şartları (m. 101/1) 297
B. Adaylık ve Seçim Yöntemi (AY, m. 101) 297
1. Aday Gösterilme 297
2. Seçim Yöntemi 297
C. Cumhurbaşkanının Göreve Başlaması ve Görev Süresi 298
1. Göreve Başlaması 298
2. Görev Süresi 299
D. Cumhurbaşkanı Seçimine Gidilme Durumları 300
1. Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Seçiminin Eş Zamanlı (Aynı Anda) Yapılacağı Haller 300
2. Tek Başına Cumhurbaşkanlığı Seçimi 300
E. Cumhurbaşkanının Görevinin Sona Erdiği Haller 301
II. CUMHURBAŞKANININ GÖREV VE YETKİLERİ 302
III. CUMHURBAŞKANININ CEZAİ SORUMLULUĞU 305
A. Cezai Sorumluluğun Niteliği ve İsimlendirilmesi 305
B. Cezai Sorumluluğun İşletilmesi 306
C. Yüce Divan Yargılaması 307
D. Yüce Divan Yargılaması Sonucu 309
Altıncı Bölüm Değerlendirme Soruları 310
Yedinci Bölüm
CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI VE
YÜRÜTMENİN DÜZENLEME YETKİSİ
I. CUMHURBAŞKANLIĞI YÖNETİMİ 313
A. Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Cumhurbaşkanlığına Vekâlet ve Bakanlar (AY, m. 105) 315
1. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ve Bakanlar 315
a. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı 315
aa. Sayısı ve Nitelikler 315
bb. Cumhurbaşkanına Vekâlet ve Diğer Görevleri 316
b. Bakanlıklar: Kuruluşu ve Sayısı 317
2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Cezai Sorumlulukları 317
a. Görev Suçlarından Dolayı Cezai Sorumluluk 317
b. Görev Suçu Kapsamı Dışında Kalan Suçlar Bakımından 319
B. Devlet Denetleme Kurulu (AY, m. 107) 319
C. Milli Güvenlik Kurulu (AY, m. 118) 320
II. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEME YETKİSİ VE NİTELİĞİ 321
A. Yürütmenin Asli Bir yetki Oluşu 321
B. Yürütme Yetkisinin Özerkliği Sorunu 322
1. Kavramsal Çerçeve: Terminolojik Sorunlar 322
2. 2017 Anayasa Değişiklikleri Yürütmeyi Özerkleştirdi mi? 323
a. Yürütme Dört Konuda Saklı Yetki Sahibi Olmuştur 324
b. Yürütme Hiç Bir Konuda Saklı Yetki Sahibi Değildir 324
III. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEME ARAÇLARI 326
A. Asli Düzenleme Aracı: Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 326
1. Alanı ve Türleri 326
2. Kullanım Esasları ve Statüsü 328
3. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Cumhurbaşkanı Kararlarından Farkı 329
B. Yürütmenin Türev Düzenleme Araçları: Yönetmelikler ve Diğer Düzenleyici İşlemler 330
1. Türev Düzenleme Aracı 330
2. Türev Düzenleme Aracı Olarak Yönetmelikler ve Diğer Düzenleyici İşlemler 330
a. Yönetmelikler 330
b. Diğer Düzenleyici İşlemler (Adsız Düzenleyici İşlemler) 331
IV. 1982 ANAYASASINDA OLAĞANÜSTÜ REJİM YÖNTEMLERİ 332
A. Genel Çerçeve 332
B. 1982 Anayasasında Olağanüstü Hal Yönetimi 332
1. Olağanüstü Hal Yönetimine Başvuru Nedenleri (AY, m. 119/1) 332
2. Olağanüstü Hal İlanında Yetkili Makam ve Yöntem 333
3. Süre ve Uygulama Çevresi 333
4. Sonuçları 334
V. YASAMA YÜRÜTME İLİŞKİLERİ AÇISINDAN HÜKÜMET SİSTEMİNİN NİTELİĞİ 335
Yedinci Bölüm Değerlendirme Soruları 337
Sekizinci Bölüm
1982 ANAYASASINDA YARGI
I. YARGININ ANAYASAL İLKELERİ 339
A. Mahkemelerin Kuruluşu 339
B. Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 339
1. Yargı Bağımsızlığı 339
a. Mahkemelerin Bağımsızlığı (Yargının Kurumsal Bağımsızlığı) İçin Gerekli Şartlar 340
b. Hâkim Güvencesi (Teminatı): Hakim Bağımsızlığı 341
2. Yargının Tarafsızlığı 343
C. Yargı Bağımsızlığının Kurumsal Aracı Olarak Hâkimler ve Savcılar Kurulu 344
1. Yargısal Kurul Kavramı ve Yargı Bağımsızlığı Açısından Önemi 344
2. Hâkim ve Savcılar Kurulu (HSK) 345
a. Oluşumu 345
b. Kurulun Görevleri (m. 159) 347
II. TÜRK YARGI SİSTEMİNİN GENEL ESASLARI VE YÜKSEK MAHKEMELER 348
A. Yargıtay 348
B. Danıştay 349
C. Uyuşmazlık Mahkemesi 349
D. Sayıştay’ın Yüksek Mahkeme Niteliği Taşıyıp Taşımadığı 350
Sekizinci Bölüm Değerlendirme Soruları 352
Dokuzuncu Bölüm
TÜRK ANAYASA YARGISI
I. ANAYASA MAHKEMESİNİN OLUŞUMU VE GÖREVLERİ 355
A. Oluşumu 355
B. Görevleri 357
1. Anayasaya Uygunluk Denetimi 357
2. Siyasal Partilerin Kapatılmaları Hakkında Davaları Karara Bağlamak 357
3. Siyasal Partilerin Mali Denetimini Gerçekleştirmek 358
4. Yüce Divan Sıfatıyla Anayasa’da Sayılan Kişilerin Yargılanması Görevi 358
5. Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanını Seçmek 358
II. ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİ GÖREVİ VE İŞLEYİŞİ 359
A. Denetime Tabi İşlemler 359
1. Denetime Tabi Hukuk Kuralları 359
2. Denetime Tabi Bireysel İşlemler 360
3. TBMM Kararlarının Denetlenebilir Olup Olmadığı 360
B. Denetim Yolları ve İşleyişi 361
1. İptal Yolu 361
a. Şekil Yönünden İptal Davası 362
b. Esas Yönünden İptal Davası 363
2. İtiraz Yolu (Somut norm denetimi– Def’i Yolu) 363
3. Bireysel Başvuru Yolu 365
III. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI VE SONUÇLARI 366
A. Anayasa Mahkemesinin Esasa İlişkin Karar Türleri 366
1. Yokluk Kararları 366
2. İptal Kararları 367
3. Ret Kararları (Anayasaya uygunluk kararları) 367
4. Şartlı Ret Kararları (Yorum rezervli ret) 368
B. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Etkisi ve Sonuçları 368
1. Anayasa Mahkemesi Kararları Gerekçesi Yazılmadan Açıklanamaz 368
2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Yayımı ve Yürürlüğe Girişi 369
a. Kararın Geçmişe Yürütülememesi 369
b. İptal Kararının Yürürlüğe Girişini Erteleme 369
3. Kararların Kesinliği ve Bağlayıcılığı 370
4. AYM’nin Yerindelik Denetimi Yapamaması: Denetimin Sınırı 371
C. Yürürlüğü Durdurma Kararları 372
D. AYM Kararlarında Usul ve Yetersayı 373
Dokuzuncu Bölüm Değerlendirme Soruları 374
Onuncu Bölüm
TÜRK ANAYASA YARGISINDA BİREYSEL BAŞVURU YOLU
I. KİŞİSEL BAŞVURU YOLUNUN AMACI VE HUKUKUMUZA GİRİŞİ 377
II. BİREYSEL BAŞVURU YOLUNUN NİTELİKLERİ 378
A. Kamu Gücü İşlemlerine Karşı Koruma Yolu Olması 378
B. İkincil Nitelikte Bir Koruma Yolu Oluşu 379
III. BİREYSEL BAŞVURU YOLUNUN KABUL EDİLEBİLİRLİK ŞARTLARI 380
A. Olağan Kanun Yollarının Tüketilmiş Olması 380
B. Başvurunun Süresi İçerisinde Yapılmış Olması 381
C. Başvurucunun Bir Hakkının İhlal Edilmiş Olması 383
D. Başvuru Konusunun Bireysel Başvuru Alanına Giren Bir Hak Olması 385
E. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması ve Önemsiz Nitelik Taşımaması 387
IV. BİREYSEL BAŞVURU USULÜ 388
V. MAHKEMENİN KARARLARI 390
A. Kabul Edilemezlik Kararları 390
B. Düşme Kararları 390
C. Başvurunun Esasına İlişkin Kararlar 391
1. Yeniden Yargılama 391
2. Tazminat Kararları 391
3. İhlal ve Sonuçlarının Nasıl Giderileceğine Dair Kararlar 392
D. Geçici Önleme Başvuru Kararları 392
E. Pilot Karar Uygulaması 393
Onuncu Bölüm Değerlendirme Soruları 395
On Birinci Bölüm
ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ
I. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR 399
A. Teklif 399
B. Görüşme 400
C. Karar 400
D. Onay 401
E. Anayasa Değişikliklerinin Halkoylamasına Sunulması 403
II. ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN DENETİMİ 403
1. Teklif ve Oylama Çoğunluğuna Uyulup Uyulmadığı 404
2. İvedilikle Görüşülemeyeceği Emrine Uyulup Uyulmadığı 405
On Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 407
Kaynakça 409
Kavramlar Dizini 417