Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Yirminci Baskıya Önsöz 7
On Sekizinci Baskıya Önsöz 9
Kısaltmalar 27
Birinci Bölüm
HUKUK KAVRAMI
I. TOPLUMSAL DÜZEN GEREĞİ 29
II. TOPLUM DÜZENİNİN KURALLARI 30
A. Ahlâk Kuralları 30
B. Din Kuralları 31
C. Örf ve Âdet Kuralları (Gelenek Kuralları, Teamüller) 32
D. Görgü Kuralları 33
E. Hukuk Kuralları 34
III. HUKUKUN DİĞER SOSYAL DÜZEN KURALLARINDAN AYRIMI VE ARALARINDAKİ İLİŞKİLER 35
A. Hukuk Kurallarının Belirgin Özellikleri 35
B. Hukuk Kuralları İle Diğer Toplumsal Düzen Kuralları Arasındaki İlişkiler 38
1. Hukukun Diğer Sosyal Düzen Kuralları İle Kesişmesi 38
2. Hukukun Diğer Sosyal Düzen Kurallarıyla Çatışması 41
IV. HUKUKUN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN ANLAMLANDIRILMASI 43
A. Günlük Dilde Hukuk Kavramı 43
B. Hukuk Terminolojisinde Hukuk Sözcüğünün Çeşitli Açılardan Anlamı 43
1. Pozitif Hukuk (Olan Hukuk–De Lege Lata) 44
2. Doğal Hukuk (İdeal Hukuk – Tabiî Hukuk–De Lege Ferenda) 45
3. Maddî Hukuk–Şeklî (Usulî) Hukuk 46
4. Objektif Hukuk–Subjektif Hukuk 47
V. HUKUKUN BAŞLICA AMAÇ VE İŞLEVLERİ 47
A. Güvenlik Sağlama 48
B. Toplumsal Düzen ve Barış Sağlama 48
C. Özgürlük Sağlama 49
D. Toplumsal Gereksinimleri Karşılama 50
E. Eşitlik Sağlama 50
F. Adalet Sağlama 52
1. Denkleştirici Adalet 53
2. Dağıtıcı (Paylaştırıcı) Adalet 53
3. Hakkaniyet 54
VI. HUKUKUN TEMELLENDİRİLMESİ: HUKUKUN DAYANAĞINI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 57
A. Hukuku Bilinçli İradenin Ürünü Sayan Görüşler 57
1. İlahî İrade Teorisi 58
2. Beşerî İrade Teorisi 58
3. Toplumsal Sözleşme Teorisi 58
B. Hukuku İrade Dışı Bir Oluşumun Ürünü Olduğunu Açıklayan Görüşler 58
1. Doğal Hukuk Teorisi 59
2. Tarihsel Hukuk Teorisi 59
3. Sosyolojik Pozitivizm 59
VII. BAŞLICA HUKUK SİSTEMLERİ 59
A. Kara Avrupası Hukuk Sistemi (Roma–Germen Hukuk Sistemi–Kontinental Hukuk Sistemi) 60
B. Anglo–Sakson Hukuk Sistemi 60
C. İslâm Hukuku Sistemi 62
D. Sosyalist Hukuk Sistemi 64
VIII. HUKUKUN DERLENMESİ (KODİFİKASYON – KANUNLAŞTIRMA – TEDVİN) 65
A. Tanım 65
B. Derleme Nedenleri 66
C. Derleme Yöntemleri ya da Hukuk Yazım Yöntemleri 66
1. Somut Kural Koyma Yöntemi (Kazuistik, Hadiseci, Meseleci Yöntem) 66
2. Soyut Kural Koyma Yöntemi 67
D. Türkiye’de Hukuku Derleme Çabaları 68
IX. HUKUKUN TEMEL KOLLARI 70
A. Genel Olarak 70
B. Özel Hukuk–Kamu Hukuku Ayrımında Kullanılan Ölçütler 72
1. İrade Serbestisi Ölçütü 72
2. Egemenlik Ölçütü 73
3. Çıkar Ölçütü 73
4. İlişkinin Tarafları Ölçütü 74
C. Ölçütlerin Değerlendirilmesi 74
D. Ayrımın Şematik Görünümü 77
X. HUKUKTA YAPTIRIM (MÜEYYİDE) 78
A. Tanım 78
B. Yaptırım Koyma Yetkisi ve Aracı 79
C. Yaptırımın Taşıması Gereken Nitelikler 80
D. Yaptırımın Tarihsel Gelişimi 81
1. Kişisel Öç Aşaması 81
2. Kısas Aşaması 82
3. Hakem–Uzlaşma Aşaması 82
4. Modern Yargılama Yöntemi 82
E. Yaptırım Türleri 83
1. Kamu Hukuku Yaptırımları 83
a. İdare Hukukunda 83
aa. İdarî Yaptırımlar 83
bb. İdareye Uygulanacak Yaptırımlar 84
b. Ceza Hukukunda 85
c. Anayasa Hukukunda 87
d. Uluslararası Hukukta 88
2. Özel Hukuk Yaptırımları 89
a. İşlemin Hükümsüzlüğü 90
aa. Yokluk 90
bb. Kesin Hükümsüzlük (Mutlak Butlan) 92
cc. İptal Edilebilirlik (İptal Kabiliyeti–Nispî Butlan) 93
b. Zorla Yerine Getirme (Cebrî İcra) 96
c. Tazminat 96
BİRİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 98
Hafta 1– Hukuk Kavramı 98
Hafta 2– Hukukun Amaç ve İşlevleri, Başlıca Hukuk Sistemleri ve Hukukta Derleme 100
Hafta 3– Hukukun Temel Kollara Ayrımı ve Hukukta Yaptırım 102
İkinci Bölüm
HUKUKUN BELLİ BAŞLI ALANLARI
Birinci Kısım
Özel Hukuk Bilgisi
I. MEDENÎ HUKUK 106
A. Kişiler Hukuku 106
1. Kişiliğin Başlangıcı ve Sona Ermesi 107
a. Gerçek Kişiliğin Başlangıcı 107
b. Gerçek Kişiliğin Sona Ermesi 108
aa. Ölüm Karinesi 108
bb. Gaiplik Karinesi (Kayıplık) 109
c. Tüzel Kişiler Açısından Kişiliğin Başlangıcı ve Sona Ermesi 110
2. Hısımlık (Hukuksal Yakınlık) 111
3. Yerleşim Yeri (İkametgâh–Konut) 113
a. Serbest Yerleşim Yeri 114
b. Kanunî (Yasal) Yerleşim Yeri 114
c. Varsayımsal Yerleşim Yeri 115
B. Aile Hukuku (TMK, m. 118–494) 115
1. Nişanlanma 115
2. Evlenme 115
3. Kanunî (Yasal) Mal Rejimi 116
4. Soybağı (Nesep) 117
5. Velayet – Vesayet Kurumu 117
C. Miras Hukuku (TMK, m. 495–682) 118
D. Eşya Hukuku (TMK, m. 683–1027) 119
1. Mülkiyet 119
a. Paylı Mülkiyet 121
b. Elbirliği Mülkiyeti 121
2. Sınırlı Aynî Haklar 121
3. Zilyetlik 122
4. Tapu Sicili 123
II. BORÇLAR HUKUKU 124
A. Borcun Kaynakları 124
1. Sözleşmeler 125
2. Haksız Eylemler 126
3. Sebepsiz Zenginleşme 127
B. Borcun Sona Ermesi Yolları 128
III. TİCARET HUKUKU 130
A. Ticarî İşletme Hukuku 130
B. Şirketler Hukuku 133
C. Kıymetli Evrak Hukuku 135
D. Deniz Ticareti Hukuku 136
E. Sigorta Hukuku 137
IV. DEVLETLER ÖZEL HUKUKU 138
A. Vatandaşlık Hukuku (Uyrukluk, Tabiiyet, Yurttaşlık Hukuku) 138
1. Vatandaşlık Tanımı ve Anayasal Güvenceler 139
2. Vatandaşlığın Kazanımı ve İspat Araçları 139
3. Vatandaşlığın Sona Ermesi 140
B. Yabancılar Hukuku 140
C. Kanunlar Çatışması (Bağlama Kuralları) 142
V. MEDENÎ USUL HUKUKU (MEDENÎ MUHAKEME – MEDENÎ YARGILAMA HUKUKU) 142
A. Görev 144
B. Yetki 144
C. Davanın Açılması ve Yürütülmesi 145
D. Hüküm 145
VI. İCRA VE İFLÂS HUKUKU (TAKİP HUKUKU – CEBRÎ İCRA HUKUKU) 146
A. Genel Olarak 146
B. İcra ve İflas Yolları 147
1. İcra Yolları 147
2. İflas Yolları 148
İkinci Kısım
Kamu Hukuku Bilgisi
I. ANAYASA HUKUKU 152
A. Genel Olarak 152
B. 1982 Anayasası 153
1. Temel Özellikleri 153
2. Devletin Nitelikleri 154
a. İnsan Haklarına Saygılı Devlet 155
b. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlılık 155
c. Demokratik Devlet Anlayışı 155
d. Hukuk Devleti 156
e. Sosyal Devlet 157
f. Lâik Devlet 158
3. Devletin Temel Organları 160
a. Genel Olarak 160
b. Türkiye’de Durum 162
aa. Yasama 162
aaa. Yasama Yetkisinin Özellikleri 163
bbb. Yasama Üyeliği ve Dönemi 166
ccc. Yasama Seçimleri 167
ddd. Yasama Seçimlerinin Ertelenmesi 167
eee. Ara Seçimler 167
bb. Yürütme ya da Cumhurbaşkanı 168
aaa. Cumhurbaşkanı Olma Şartları, Görev Süresi ve Seçimi 168
bbb. Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Cumhurbaşkanına Vekâlet ve Bakanlar 170
ccc. Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı 171
cc. Yargı 173
II. İDARE HUKUKU 175
A. Genel Olarak 175
B. Türkiye’nin İdarî (Yönetimsel) Yapısı 176
1. Merkezî Yönetim 176
2. Yerinden Yönetim 177
a. Yerel Yönetimler 177
b. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları 178
C. İdarî İşleyiş Esasları 179
III. CEZA HUKUKU 180
A. Genel Olarak 180
B. Ceza Hukukuna İlişkin Temel Kavramlar 181
1. Suç ve Cezanın Tanımı 181
2. Suçun Unsurları 181
3. Müsadere (Suçta Zoralım) 182
4. Güvenlik Önlemleri 183
5. Ceza Hukukunda Af 183
6. Dava ve Ceza Zamanaşımı 184
IV. CEZA USÛL HUKUKU (CEZA YARGILAMASI – CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU) 184
A. Soruşturma Süreci ve İşlemleri 185
B. Kovuşturma Süreci ve İşlemleri 187
C. Mahkeme Kararı ve Sonuçları 188
V. DİSİPLİN (CEZA) HUKUKU 189
VI. DEVLETLER GENEL (UMUMÎ) HUKUKU – ULUSLARARASI HUKUK 192
VII. MALÎ HUKUK (MALİYE HUKUKU) 193
VIII. GENEL KAMU HUKUKU 195
IX. İNSAN HAKLARI HUKUKU 196
X. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU 197
Üçüncü Kısım
Karma Hukuk Dalları
I. HUKUKUN GELENEKSEL AYRIMININ YETERSİZLİĞİ 199
II. KARMA HUKUK DALLARI 200
A. Çevre Hukuku 200
B. İş Hukuku 201
C. Fikrî Hukuk (Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku) 203
D. Sermaye Piyasası Hukuku 204
E. Rekabet Hukuku 205
F. Tüketici Hukuku 206
G. Bilişim Hukuku 207
H. Banka Hukuku 208
İKİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 210
Hafta 4– Özel Hukuk Bilgisi (Birinci Kısım) 210
Hafta 5– Kamu Hukuku Bilgisi ve Karma Hukuk Alanları (İkinci ve Üçüncü Kısım) 215
Üçüncü Bölüm
POZİTİF HUKUKUN KAYNAKLARI
I. HUKUKTA KAYNAK KAVRAMI 219
II. ANA KAYNAKLAR 221
A. Yazılı Kaynaklar 221
1. Anayasa 222
a. Genel Olarak 222
b. Türkiye’de 223
2. Kanunlar (Yasalar) 224
a. Kanunların Yapılışı Süreci 224
b. Kanunların Yayımı ve Yürürlüğe Girişi 227
c. Yürürlüğe Girişi 228
c. Denetimi 229
d. Yürürlüğün Durdurulması 230
3. Kanunlara Eş Değer Yazılı Hukuk Kuralları 230
4. Uluslararası Sözleşmeler 231
a. İmza ve Onaylanması 231
b. Yürürlüğe Girmesi ve İç Hukuktaki Etkisi 232
5. Cumhurbaşkanı Kararnameleri (CBK) 233
a. Genel Olarak 233
b. Türleri 233
c. Düzenleme Alanı 234
d. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi –Kanun Çatışması 235
e. Kurallar Hiyerarşisindeki Yeri 235
f. Yürürlüğe Girişi 236
g. Denetimi 236
h. Karşılaştırma 237
6. TBMM İçtüzükleri (AY, m. 95) 237
7. Yönetmelikler (AY, m. 124) 238
8. Yönetmelik Statüsündeki Düzenleyici İşlemler (Adsız Düzenleyici İşlemler) 239
B. Yazılı Olmayan Kaynaklar 240
1. Örf ve Âdet Hukukunun Oluşumu 241
a. Maddî Unsur (Süreklilik–Objektiflik) 241
b. Psikolojik Unsur (Genel İnanç–Subjektif Unsur) 241
c. Hukuksal Unsur 241
2. Örf ve Âdet Çeşitleri 243
3. Örf ve Âdetin Saptanması 243
4. Örf ve Âdet Hukukunun İşlevi 244
a. Boşlukları Doldurma İşlevi 244
b. Belirleyici Rolü 244
c. Yorumlayıcı Rolü 245
d. İlga Edici Rolü 245
C. Hukukun Genel İlkeleri 245
III. HUKUKUN YARDIMCI KAYNAKLARI 246
A. Mahkeme Kararları 246
B. Öğreti (Bilimsel İçtihatlar–Doktrin) 249
IV. TÜRK POZİTİF HUKUKUNUN BELLİ BAŞLI SORUNLARI 250
A. Hukuk Yapım–Yazım Tekniğine İlişkin 250
B. İçeriğe İlişkin Sorunlar 253
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 255
Hafta 6– Pozitif Hukukun Kaynakları 255
Dördüncü Bölüm
HUKUKUN UYGULANMASI
I. HUKUKUN NİTELİKLERİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 259
A. Emredici Hukuk Kuralları 260
B. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları (Yedek Hukuk Kuralları) 260
C. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 262
D. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 263
E. Yetki Verici Hukuk Kuralları 263
F. İlga Edici Hukuk Kuralları 264
II. HUKUK KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 264
A. Yersellik İlkesi (Ülkesellik –Mülkîlik) 265
B. Kişisellik İlkesi (Şahsîlik) 265
C. Karma Yol 266
III. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 267
A. Hukuk Kurallarının Yürürlüğe Girişi (Derhal Uygulanma İlkesi) 267
B. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması 269
1. Kendiliğinden Kalkma 269
2. İlga Yolu ile Kalkma 269
a. Açık İlga (Yetkili Makam Tarafından Kaldırma) 269
b. Örtülü İlga (Üstü Kapalı–Zımnî İlga) 270
aa. İki Kuralın Eş Değer Oluşunda 270
bb. İki Kural Arasında Hiyerarşi Varsa 271
3. İptal Yoluyla Kalkma 271
C. Hukuk Kurallarının Geriye Yürümezliği Sorunu 272
1. Genel Olarak 272
2. İlkenin İstisnaları 275
a. Ceza Hukukunda 275
b. Yargılama Hukuklarında 276
c. Özel Hukukta 276
IV. ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI 277
A. Genel Olarak 277
B. Yorum Çeşitleri 278
1. Yapan Organ veya Makama Göre 278
2. Yorumun İçerik ve Sınırı Bakımından 278
C. Yorum Yöntemleri 279
1. Sözel (Lafzî, Metne Dayalı, Literal) Yorum Yöntemi 280
2. Tarihsel Yorum Yöntemi 281
3. Amaçsal Yorum Yöntemi (Teleolojik Yorum–Gai Yorum) 281
4. Sistematik Yorum Yöntemi 283
5. Diğer Yöntemler 284
5. Değerlendirme 284
D. Yorumda Başvurulan Mantık Araçları 285
1. Kıyas (Örnekseme–Benzetme–Anoloji–Argumentum a Simili) 286
2. Evleviyet (Yeğlik Yolu–Haydi Haydi–a Fortiori) 287
3. Karşıt anlamdan Sonuç Çıkarma Yolu (Aksi ile Kanıt– Mefhumu Muhalif Yolu–Argumentum a Contrario) 289
E. Yargıcın Kural Koyma Yetkisi (Yargıç Hukuku) 290
1. Kural Koyma Yetkisinin Koşulları 291
a. Kanunda Boşluk Bulunması 291
aa. Açık Boşluk (Gerçek Boşluk–Kural Dışında Boşluk) 292
bb. Örtülü Boşluk (Gerçek Olmayan Boşluk) 293
b. Örf ve Âdet Kuralının Olmaması 294
2. Yargıcın Kural Koyma Yetkisinin Sınırı ve Yetkinin Kullanımında Uyulması Gereken Kurallar 294
3. Yargıcın Koyduğu Kuralın Yasama İşlevinden Farkı 295
F. Yargıcın Takdir Yetkisi 295
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 298
Hafta 7– Hukukun Uygulanması 298
Beşinci Bölüm
HAK KAVRAMI
Birinci Kısım
Hakkın Niteliği ve Sınıflandırılması
I. HAK KAVRAMINI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 301
A. İrade Teorisi 301
B. Çıkar–Menfaat Teorisi 302
C. Karma Teori 302
II. HAK SAHİPLİĞİ 304
A. Kişilik Kavramı 304
1. Gerçek Kişiler 304
2. Tüzel Kişiler 305
a. Tâbi Tutuldukları Hukuk Açısından 305
b. Yapıları (Bünyeleri) Bakımından 305
B. Kişinin Ehliyetleri 306
1. Hak Ehliyeti 306
2. Eylem Ehliyeti–Fiil Ehliyeti (Medenî Hakları Kullanma Ehliyeti) 307
a. Tanım 307
b. Eylem Ehliyetinin Koşulları 308
aa. Erginlik (Rüşt) 308
bb. Ayırt Etme Gücü (Sezginlik–Temyiz Gücü) 310
cc. Kısıtlı Olmamak (Mahcur Olmamak) 311
c. Eylem Ehliyeti Bakımından Kişilerin Sınıflandırılması 312
aa. Tam Ehliyetliler 312
bb. Tam Ehliyetsizler 312
cc. Sınırlı Ehliyetsizler 314
dd. Sınırlı Ehliyetliler 315
III. HAKLARIN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 317
A. Kamu Hakları 318
1. Kamu Haklarının Sınıflandırılması 319
a. Kişi Hakları (Negatif Statü Hakları) 320
b. Sosyal ve Ekonomik Haklar (Pozitif Statü Hakları) 320
c. Siyasal Haklar (Aktif Statü Hakları) 321
2. Kamu Haklarının Düzenlenmesi–Sınırlandırılması ve Durdurulması 321
a. Sınırlama 322
b. Durdurma 322
c. Kamu Haklarının Kötüye Kullanılması 323
3. Kamu Haklarının Korunması 323
B. Özel Haklar ve Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması 325
1. Konularına Göre Haklar 325
a. Şahısvarlığı Hakları (Kişilik Hakları) 326
b. Malvarlığı Hakları 327
2. Niteliklerine Göre Haklar (İleri Sürülebilirlik Çevresi Bakımından) 328
a. Mutlak Haklar 328
aa. Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar 328
bb. Şahıslar Üzerindeki Mutlak Haklar 329
b. Nispî Haklar 329
3. Devir Kabiliyetlerine Göre 331
4. Amaçları Yönünden Haklar (Hukuksal Sonuç ve Etkilerine Göre) 332
a. Yenilik Doğuran Haklar (İnşaî Haklar) 332
aa. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 332
bb. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 333
cc. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 333
b. Yenilik Doğurmayan Haklar (Alelâde–Yalın Haklar) 333
İkinci Kısım
Hakların Kazanılması, Kaybı ve Korunması
I. HUKUKSAL OLAY 335
II. HUKUKSAL EYLEMLER 336
III. HUKUKSAL İŞLEMLER 337
A. Hukuksal İşlemin Unsurları 337
1. Unsurları 337
2. Hukuksal İşlemlerde Şekil 338
a. Geçerlilik Koşulu Olarak Şekil 339
b. İspat Koşulu Olarak Şekil 339
B. Hukuksal İşlemlerin Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması 339
1. Katılanların Sayısına Göre 339
a. Tek Yanlı İşlemler 340
b. Çok Yanlı İşlemler 340
aa. Sözleşme 340
bb. Kararlar 341
2. İrade Açıklamasının Sonuçlarını Doğuracağı Zaman Bakımından 341
3. Karşılıklı–Karşılıksız (İvazlı–İvazsız) İşlemler 341
4. Malvarlığına Etkisi Bakımından 342
a. Tasarruf İşlemleri 342
b. Borçlandırıcı İşlemler 342
5. Sebebe Bağlılık Bakımından 343
C. Hukuksal İşlemlerde İradeyi Sakatlayan Durumlar 343
1. İsteyerek Ortaya Çıkan İrade Sakatlıkları 344
a. Gizli Kayıt 344
b. Şaka (Lâtife Beyanı) 344
c. Danışıklı İşlem (Muvazaa–Göstermelik işlem) 345
2. İstenmeyerek Ortaya Çıkan İrade Sakatlıkları 346
a. Yanılma (Hata) 347
b. Aldatma (Hile) 347
c. Korkutma (Tehdit–İkrah) 348
D. Kamu Hukuku İşlemleri 349
1. Yasama İşlemleri 349
2. Yürütme İşlemleri 350
a. Cumhurbaşkanı İşlemleri 351
b. İdarî Teşkilatın İşlemleri 352
aa. İdarî İşlemler 353
bb. İdarî Sözleşmeler 354
3. Yargı İşlemleri 354
IV. HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBI YOLLARI 355
A. Hakların Kazanılması Yolları 355
1. Aslen (ilk elden) Kazanma 355
2. Devir Yoluyla Kazanma 356
3. Tesisen (Kurma Yoluyla) Kazanma 356
4. Zamanaşımı Yoluyla Kazanma 356
B. Hakların Kaybedilmesi Yolları 357
1. Genel Olarak 357
2. Hakların Kaybında Zamanın Rolü 357
a. Zamanaşımı Süresi 357
b. Hak Düşürücü Süre 358
c. Sürenin Niteliğinin Belirlenmesi ve Aralarındaki Farklar 358
V. HAKLARIN KORUNMASI 359
A. İstem (Talep) Hakkı 359
B. Dava Hakkı 360
1. Tanım 360
2. İspat (Kanıt) Yükü 360
3. Dava Türleri 361
a. Eda Davası 361
b. Tespit Davası 362
c. İnşaî Dava (Yenilik Doğurucu Dava) 362
d. Belirsiz Alacak ve Tespit Davası 362
e. Terditli Dava 362
f. Topluluk Davası 363
C. Hakkın Bizzat Korunması Yolları 363
1. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 364
2. Zorda Kalma (Iztırar Hali) 364
3. Zorda Kalma ile Haklı Savunma Arasındaki Farklar 365
4. Kuvvet Kullanma Yolu 365
VI. HAKLARIN KAZANILMASI, KULLANILMASI VE KAYBINDA DÜRÜST DAVRANMA VE İYİNİYET KURALI 366
A. Dürüst Davranma Kuralı (Objektif İyiniyet–Objektif Özen Yükümlülüğü) 366
B. Hakkın Kötüye Kullanılması 368
1. Tanım 368
2. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Koşulları 369
a. Bir Hakkın Varlığı 369
b. Hakkın Dürüst Davranma Kuralına Aykırı Olarak Kullanılmış Olması 369
c. Hakkın Kötüye Kullanımının Başkasını Zarara Uğratmış Olması 370
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonucu 370
4. Hakkın Kötüye Kullanılması ile “Kanuna Karşı Hile” İlişkisi 370
C. İyiniyet 372
1. Tanım 372
2. İyiniyetin Hukuken Geçerli Olabilmesi İçin Gerekli Koşullar 372
a. Hakkı Kazanmayı Engelleyen Bir Eksikliğin Varlığı 372
b. Hakkın Kazanılması İçin Kanunun İyiniyeti Araması 372
c. Kişinin İyiniyetli Olması 372
3. İyiniyet Karinesi 373
4. İyiniyetin Korunduğu Durumlar 373
a. Aile Hukukunda 373
b. Taşınır Malın Mülkiyetinin Kazanılmasında 374
aa. Sahibinin Elinden Rızası ile Çıkan Mallarda 374
bb. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Mallarda 374
c. Taşınmaz Malın Mülkiyetinin Kazanılmasında 375
BEŞİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 376
Hafta 8– Hak Kavramı, Hak Sahipliği 376
Hafta 9– Hakların Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması 379
Hafta 10– Hakların Kazanılması ve Kaybı 382
Hafta 11– Hakların Korunması 385
Altıncı Bölüm
HUKUKTA SORUMLULUK VE
SORUMLULUĞUN İŞLETİLMESİ
I. MEDENÎ HUKUKTA SORUMLULUK (MEDENÎ SORUMLULUK) 390
A. Hukuksal İşlemlerden 390
B. Haksız Eylemlerden Doğan Sorumluluk 391
1. Kusurlu Sorumluluk (BK, m. 49) 391
2. Kusursuz Sorumluluk 393
C. Sorumluluğu Ortadan Kaldıran ya da Azaltan Durumlar 394
II. CEZA HUKUKUNDA SORUMLULUK (CEZAÎ SORUMLULUK) 395
III. İDARE HUKUKUNDA SORUMLULUK (İDARÎ SORUMLULUK) 397
A. Kusura Dayalı Sorumluluk 397
B. Kusursuz Sorumluluk 399
C. İdarenin Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Durumlar 400
IV. ANAYASA HUKUKUNDA SORUMLULUK 401
A. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu 402
B. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Sorumluluğu 403
V. TÜRK HUKUKUNDA YARGI DÜZENİNİN GENEL ESASLARI: SORUMLULUĞUN İŞLETİLMESİ 404
A. Adlî Yargı 408
1. İlk Derece Mahkemeleri 408
a. Hukuk Mahkemeleri (Hukuk Yargısı) 408
b. Ceza Mahkemeleri (Ceza Yargısı) 409
2. İkinci Derece Mahkemeler 411
3. Denetim Yolları 412
a. İstinaf 412
b. Temyiz 413
B. İdarî Yargı 415
1. İlk Derece Mahkemeleri 416
2. Denetim Yolları 416
a. Bölge İdare Mahkemeleri (İstinaf) 417
b. Temyiz Yolu (Danıştay) 418
c. Yargılamanın Yenilenmesi (Olağanüstü Başvuru) 419
d. Kanun Yararına Temyiz 419
C. Anayasa Yargısı 420
1. Mahkemenin Oluşumu (AY, m. 146) 420
2. Mahkemenin Görevleri (AY, m. 148) 421
3. Bireysel Başvuru 422
4. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Sonuçları 423
D. Uyuşmazlık Yargısı 423
G. Hesap Yargısı (Sayıştay) 424
H. Seçim Yargısı 426
ALTINCI BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 429
Hafta 12– Hukukta Sorumluluk 429
Hafta 13– Türk Yargı Düzeni 432
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK OLAYLAR 435
TEST SORU ÖRNEKLERİ 441
Kaynakça 463
Kavramlar Dizini 481