^{Onarıcı Adalet Uygulaması Olarak}Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
İkinci Basıya Ön Söz 5
Ön Söz 7
Tablolar Listesi 17
Kısaltmalar 19
Giriş 21
Birinci Bölüm
CEZA ADALETİ KAVRAMI, CEZA ADALETİ TÜRLERİ VE
CEZA ADALETİ OLARAK ONARICI ADALET
1.1. GENEL OLARAK 25
1.2. SUÇA KARŞI BİR TEPKİ OLARAK CEZA ADALETİ SİSTEMİ 31
1.2.1. Cezalandırıcı Adalet (Retributive Justice) 42
1.2.2. Tazmin Edici Adalet (Restitutive Justice) 49
1.3. ONARICI ADALET (Restorative Justice) 53
1.3.1. Genel Olarak 53
1.3.2. Onarıcı Adalet Kavramının Kapsamı 55
1.3.3. Onarıcı Adaletin Tarihsel Gelişimi 57
1.3.3.1. Genel Olarak 57
1.3.3.2. Erken Dönem Topluluklarından M. S. V’nci Yüzyıla Kadar Olan Dönem 58
1.3.3.3. Orta Çağda Onarıcı Adalet 61
1.3.3.4. XVI’ncı Yüzyıldan 1970’lere Kadar Olan Dönem 62
1.3.3.5. 1970’lerden Günümüze Onarıcı Adaletin Tekrar Yükselme Dönemi 63
1.3.4. Onarıcı Adaletin Tanımı 66
1.3.5. Onarıcı Adaletin Amacı ve Temel İlkeleri 71
1.3.6. Onarıcı Adalet Uygulamaları 73
1.3.6.1. Fail – Mağdur Uzlaştırması (Victim – Offender Mediation) 74
1.3.6.2. Grup Toplantıları (Konferans) Yöntemi 77
1.3.6.3. Cezalandırma Halkaları 82
1.3.7. Onarıcı Adalet – Cezalandırıcı Adalet Karşılaştırılması 83
İkinci Bölüm
UZLAŞTIRMA KAVRAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ, BENZER KURUMLARDAN FARKLARI, TÜRK HUKUKUNDA KURUMUN GELİŞİMİ VE UZLAŞTIRMANIN ANA İLKELERİ
2.1. UZLAŞTIRMA KAVRAMI 87
2.1.1. Terim Sorunu 87
2.1.2. Tanımı 89
2.2. HUKUKİ NİTELİĞİ 91
2.2.1. Genel Olarak 91
2.2.2. Ceza Muhakemesi Hukuku Kurumu Olarak Uzlaştırma 92
2.2.3. Ceza Hukuku Kurumu Olarak Uzlaştırma 94
2.2.4. Karma Kurum Olarak Uzlaştırma 95
2.3. ULUSLARARASI BELGELERDE UZLAŞTIRMA 96
2.3.1. Genel Olarak 96
2.3.2. Avrupa Birliğinin Düzenleyici Araçlarında Uzlaştırma 97
2.3.3. Avrupa Konseyinin Düzenleyici Araçlarında Uzlaştırma 99
2.3.3.1. Mağdurun Korunması veya Yargılamanın Hızlandırılması Tavsiye Kararları Kapsamında Uzlaştırma 99
2.3.3.2. Uzlaştırma ve Onarıcı Adaleti Düzenleyen Tavsiye Kararları 101
2.3.3.2.1. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin R (99) 19 Sayılı Tavsiye Kararı 101
2.3.3.2.2. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin CM/Rec (2018) 8 Sayılı Tavsiye Kararı 103
2.3.4. Birleşmiş Milletlerin Düzenleyici Araçlarında Uzlaştırma 104
2.4. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA UZLAŞTIRMA 105
2.4.1. Genel Olarak 105
2.4.2. İsveç 108
2.4.3. Almanya 109
2.4.4. Fransa 110
2.4.5. Finlandiya 111
2.4.6. Polonya 113
2.5. BENZER KURUMLARDAN FARKLARI 115
2.5.1. Arabuluculuk ve Uzlaştırma 115
2.5.2. Önödeme ve Uzlaştırma 115
2.5.3. Şikâyetin Geri Alınması (Vazgeçme) ve Uzlaştırma 118
2.5.4. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi ve Uzlaştırma 121
2.5.5. Avukatın Uzlaşma Yetkisi (Avukatlık K. m. 35/A) 122
2.6. TÜRK HUKUKUNDA UZLAŞTIRMA KURUMUNUN GELİŞİMİ VE ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 123
2.6.1. Genel Olarak 123
2.6.2. Osmanlı Hukukunda Uzlaştırma 123
2.6.3. Ceza ve Ceza Muhakemesi Kanun Tasarılarında Uzlaştırma 125
2.6.3.1. 2001 TCK ve CMK Tasarısında Uzlaştırma 125
2.6.3.2. 2003 TCK ve CMK Tasarısında Uzlaştırma 127
2.6.4. Türk Hukukunda Uzlaştırma ve Zaman Bakımından Uygulanması 129
2.6.4.1. Genel Olarak 129
2.6.4.2. 5560 Sayılı Kanundan Önceki Durum 130
2.6.4.2.1. Yetişkinler Bakımından 130
2.6.4.2.2. Çocuklar Bakımından 130
2.6.4.3. 5560 Sayılı Kanun İle 5918 Sayılı Kanun Arasındaki Dönem 131
2.6.4.4. 5918 Sayılı Kanun İle 6763 Sayılı Kanun Arasındaki Dönem 135
2.6.4.5. 6763 Sayılı Kanun İle 7188 Sayılı Kanun Arasındaki Dönem 135
2.6.4.6. 7188 Sayılı Kanun İle Yapılan Değişiklik 137
2.6.4.7. Kanunların Zaman Bakımından Uygulanmasına İlişkin Değerlendirme 137
2.7. UZLAŞTIRMA KURUMUNUN ANA İLKELERİ 141
2.7.1. Tarafların Özgür İradesine Dayanması 141
2.7.2. Tarafların Temel Hakları ve Menfaatlerinin Korunması 145
2.7.3. Taraflara Tercüman Hizmetinin Sunulması 145
2.7.4. Tarafların Aydınlatılması 145
2.7.5. Tarafların Farklılıklarının Gözönüne Alınması 146
2.7.6. Müzakerelerin Gizliliği 146
2.7.6.1. Genel Olarak 146
2.7.6.2. Gizlilik Yükümlülüğü Altındaki Kişiler 149
2.7.6.3. Gizlilik Yükümlülüğünün Kapsamı 151
2.7.6.4. Gizlilik Yükümlülüğü İhlalinin Sonuçları 154
2.7.6.4.1. Disiplin Yaptırımı Sorumluluğu 154
2.7.6.4.2. Ceza Sorumluluğu 155
2.7.6.4.3. Delil Yasağı Olarak Dikkate Alınması 156
2.7.6.4.4. Tarafların Gizlilik Yükümlülüğünün Kaldırılması Noktasında Anlaşması 157
2.7.7. Tarafların Uzlaşmasını Sağlayacak Tedbirlerin Alınması 157
Üçüncü Bölüm
UZLAŞTIRMANIN ŞARTLARI, UZLAŞTIRMA SÜRECİ VE
UZLAŞTIRMANIN SONUÇLARI
3.1. UZLAŞTIRMANIN ŞARTLARI 159
3.1.1. Genel Olarak 159
3.1.2. Uzlaştırma Kapsamında Bir Suçun Bulunması 162
3.1.2.1. Genel Olarak 162
3.1.2.2. Yetişkinler Bakımından Uzlaştırmaya Tabi Suçlar 162
3.1.2.2.1. Soruşturulması ve Kovuşturulması Şikâyete Bağlı Suçlar 162
3.1.2.2.2. Kanunda İsmen Uzlaştırmaya Tabi Olarak Belirlenen Suçlar 166
3.1.2.3. Çocuklar Bakımından Uzlaştırmaya Tabi Suçlar 173
3.1.2.4. Uzlaştırmaya Tabi Suçların İstisnaları 176
3.1.2.4.1. Genel Olarak 176
3.1.2.4.2. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 177
3.1.2.4.3. Uzlaştırmaya Tabi Bir Suçun, Uzlaştırmaya Tabi Olmayan Bir Suçla Birlikte İşlenmesi 177
3.1.2.5. Birden Fazla Kişi Tarafından İşlenen Suçlarda Uzlaştırma 187
3.1.2.6. Birden Fazla Mağdur veya Suçtan Zarar Görenin Bulunduğu Suçlarda Uzlaştırma 190
3.1.3. Ceza Muhakemesi Şartının Gerçekleşmesi 197
3.1.3.1. Genel Olarak 197
3.1.3.2. Şikâyet 198
3.1.3.3. İzin 202
3.1.3.4. Karar, Yabancı Hükümetin Talebi, Mütalaa 204
3.1.3.5. Kusur Yeteneğinin Bulunmaması 206
3.1.3.6. Duruşma Ehliyetinin Bulunmaması 207
3.1.3.7. Suçun Zamanaşımına Uğramamış Olması 208
3.1.3.8. Failin Dokunulmazlığının Bulunması 210
3.1.4. Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin Gerçek Kişi veya Özel Hukuk Tüzel Kişisi Olması 214
3.1.5. Uzlaştırmanın Yetkili Kimse Tarafından Yapılması 219
3.1.6. Zararın Giderilmesi Bakımından Tarafların Anlaşmaya Varmış Olması 220
3.1.7. Anlaşma Kapsamında Zararın Giderilmesi 220
3.2. UZLAŞTIRMA SÜRECİ 220
3.2.1. Genel Olarak 220
3.2.2. Soruşturma Evresinde Uzlaştırma Süreci 228
3.2.2.1. Uzlaştırma Sürecinin Başlatılması ve Soruşturma Savcısının Rolü 228
3.2.2.2. Uzlaştırma Bürosu ve Uzlaştırma Savcılığının Görevleri 233
3.2.2.3. Uzlaştırmacı Görevlendirilmesi 235
3.2.2.3.1. Genel Olarak 235
3.2.2.3.2. Uzlaştırmacının Reddi veya Çekinmesi 239
3.2.2.3.3. Uzlaştırmacıya Belgelerin Verilmesi 240
3.2.2.4. Uzlaştırma İşlemlerinin Yapılması 242
3.2.2.4.1. Taraflara Uzlaştırma Teklifinin Yapılması 242
3.2.2.4.1.1. Genel Olarak 242
3.2.2.4.1.2. Uzlaştırma Teklifinin Tarafları 242
3.2.2.4.1.3. Uzlaştırma Teklifinin Yapılması 255
3.2.2.4.1.3.1. Genel Olarak 255
3.2.2.4.1.3.2. Uzlaştırma Teklifi 256
3.2.2.4.1.3.3. Uzlaştırma Teklifine Davet 267
3.2.2.4.1.3.4. Uzlaşma Teklifinin Sonuçlanması 268
3.2.2.4.1.3.4.1. Genel Olarak 268
3.2.2.4.1.3.4.2. Taraflara Ulaşılamaması 269
3.2.2.4.1.3.4.3. Tarafların Uzlaştırma Teklif Formunu İmzalayarak Uzlaşma Teklifini Kabul Etmesi 270
3.2.2.4.1.3.4.4. Tarafların Sürenin Geçmesi Dolayısıyla Uzlaştırma Teklifini Reddetmiş Sayılmaları 271
3.2.2.4.2. Uzlaştırma Müzakerelerinin Yürütülmesi 272
3.2.2.4.2.1. Genel Olarak 272
3.2.2.4.2.2. Uzlaştırmacının Yükümlülükleri 273
3.2.2.4.2.3. Müzakere Aşaması 273
3.2.2.4.2.3.1. Genel Olarak 273
3.2.2.4.2.3.2. Müzakere Aşamasının Evreleri 275
3.2.2.4.3. Uzlaştırma Müzakerelerinin Sonlandırılması ve Uzlaştırma Raporunun Hazırlanması 278
3.2.2.4.3.1. Edimin Kararlaştırılması 278
3.2.2.4.3.1.1. Genel Olarak 278
3.2.2.4.3.1.2. Uzlaştırma Kapsamında Giderilebilecek Zarar 279
3.2.2.4.3.1.3. Zararın Giderilmesinin Yolu Olarak Üstlenilecek Edim 280
3.2.2.4.3.1.4. Uzlaştırma Kapsamında Üstlenilebilecek Edim Türleri 282
3.2.2.4.3.1.4.1. Genel Olarak 282
3.2.2.4.3.1.4.2. Uzlaştırma Yönetmeliğinde Belirlenen Edim Türleri 284
3.2.2.4.3.2. Uzlaştırma Raporunun Hazırlanması ve İmzalanması 296
3.2.2.4.3.3. Uzlaştırma Raporunun Cumhuriyet Savcısına Sunulması 298
3.2.2.5. Uzlaştırma Süresinin Zamanaşımını ve Dava Süresini Durdurma Etkisi 301
3.2.3. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma 305
3.2.3.1. Genel Olarak 305
3.2.3.2. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırmaya Gidilebilecek Durumlar 308
3.2.3.3. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma Sürecinin Özellik Arz Eden Durumları 314
3.3. UZLAŞTIRMANIN SONUÇLARI 316
3.3.1. Soruşturma Evresinde Uzlaştırmanın Sonuçları 316
3.3.2. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırmanın Sonuçları 317
3.3.3. Uzlaştırmanın Genel Sonuçları 321
Dördüncü Bölüm
UZLAŞTIRMACININ GÖREVLENDİRİLMESİ,
NİTELİKLERİ, EĞİTİMİ VE ETİK KURALLARI,
UZLAŞTIRMACI ÜCRETİ VE GİDERLERİ
4.1. UZLAŞTIRMANIN GÖREVLENDİRİLMESİ 329
4.1.1. Uzlaştırmacı Olarak Görevlendirilebilmek İçin Gereken Şartlar 329
4.1.2. Uzlaştırmacı Siciline Kayıt ve Sicilin Tutulması 338
4.1.3. Uzlaştırmacı Sicilinden ve Listeden Çıkarılma 339
4.1.2. Uzlaştırmacının Görevlendirilmesi 348
4.2. UZLAŞTIRMACININ NİTELİKLERİ 350
4.3. UZLAŞTIRMACI EĞİTİMİ 352
4.3.1. Genel Olarak 352
4.3.2. Başlangıç Eğitimi 354
4.3.3. Yenileme Eğitimi 354
4.3.4. Uzlaştırma Eğitimi Vermeye Yetkili Kurumlar 355
4.3.5. Uzlaştırmacı Sınavı 356
4.4. UZLAŞTIRMACIYA İLİŞKİN ETİK KURALLAR 357
4.4.1. Genel Olarak 357
4.4.2. Dürüstlük Kurallarına Uygun Davranma 358
4.4.3. Bağımsız Olması 359
4.4.4. Tarafsız Olması 362
4.4.5. Görevini Özen Kurallarına Uygun Olarak Yapma Yükümlülüğü 367
4.4.6. Taraflara Nazik ve Saygılı Davranma Yükümlülüğü 368
4.4.7. Taraflara Önyargılı Davranmama Yükümlülüğü 369
4.4.8. Ayrımcılık Yapmama Yükümlülüğü 369
4.4.9. Aynı Olayda Daha Sonra Vekil veya Müdafi Olarak Görev Almama Yükümlülüğü 372
4.4.10. Menfaat Temin Etmeme Yükümlülüğü 373
4.4.11. Görevinin Saygınlığını ve Kişilerin Adalete Olan Güveninin Zedeleyici Davranışta Bulunmama Yükümlülüğü 375
4.5. UZLAŞTIRMACI ÜCRETİ VE GİDERLERİ 375
4.5.1. Uzlaştırmacı Ücreti 375
4.5.1. Uzlaştırmacı Giderleri 379
Sonuç 383
Kaynakça 389
EK A: UZLAŞMAYA TABİ SUÇLAR 431
Kavramlar Dizini 437