Dünya genelinde, sağlık teknolojisindeki hızlı ilerlemenin de etkisi ile oldukça başarılı bir konuma gelen organ ve doku nakilleri, günümüzde rutin uygulamalar halini almıştır. Tıp biliminin organ ve doku naklindeki bu başarısı, pek tabii naklin hukuki bir zemine kavuşturulması ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Bu amaçla hukuk sistemleri tarafından, nakle ilişkin özel düzenlemeler yapılması yoluna gidilmiştir. Bununla birlikte organ ve doku nakilleri, uluslararası alanda da pek çok düzenlemeye konu olmuştur. Bu düzenlemelerde "rıza" konusuna ayrıntılı şekilde yer verildiği görülmektedir. Zira uygulamada nakle ilişkin hukuki problemler de en çok bu noktada karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada rıza hususu, canlıdan ve ölüden nakiller açısından ayrı ayrı ele alınmış olup, İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi hükümleri ve diğer hukuk sistemlerindeki düzenlemeler ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ayrıca yüz ve rahim nakli gibi, modern tıbbın geldiği noktada uygulanmaya başlanan nakil türleri de bu çalışma kapsamında ele alınmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK ORGAN VE DOKU NAKLİ I. ORGAN VE DOKU NAKLİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR A. Organ ve Doku B. İnsan Kökenli Biyolojik Madde C. Alıcı ve Verici D. Organ ve Doku Nakli II. ORGAN VE DOKU NAKLİNİN TARİHİ GELİŞİMİ A. Dünyada Organ ve Doku Naklinin Tarihi Gelişimi B. Türkiye'de Organ ve Doku Naklinin Tarihi Gelişimi III. ORGAN VE DOKU NAKLİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER A. Ulusal Düzenlemeler B. Uluslararası Düzenlemeler IV. ORGAN VE DOKU NAKLİNİN HUKUKİ AÇIDAN ÖNEMİ A. Genel Olarak B. Anayasa Hukuku Açısından C. Ceza Hukuku Açısından D. Borçlar Hukuku Açısından E. Medeni Hukuk Açısından V. ORGAN VE DOKU NAKLİNİN SINIFLANDIRILMASI A. Genel Olarak B. Aynı İnsan Üzerinde Yapılan Nakiller (Otogreft/Ototransplantasyon) C. Türler Arasında Yapılan Nakiller (Ksenogreft/Ksenotransplantasyon) D. İnsandan İnsana Yapılan Nakiller (Allogreft/Allotransplantasyon) İKİNCİ BÖLÜM CANLIDAN ORGAN VE DOKU NAKLİNDE RIZA I. BİR TIBBİ MÜDAHALE ŞEKLİ OLARAK CANLIDAN ORGAN VE DOKU NAKLİ A. Tıbbi Müdahalenin Tanımı ve Unsurları B. Kişilik Hakkı Açısından Tıbbi Müdahaleler C. Kişiliğin Korunması Bağlamında Tıbbi Müdahaleler ve Hukuka Uygunluk Sebebi Olarak Rıza II. CANLIDAN ORGAN VE DOKU NAKLİNİN ŞARTLARI A. Genel Olarak B. Organ ve Doku Naklinin Üstün Bir Amaca Hizmet Etmesi C. Ölüden Uygun Bir Organ Temin Edilememesi (İkincillik Prensibi) ve Başkaca Bir Tedavi Seçeneğinin Kalmaması D. Naklin Taraflara Zarar Vermeyecek Nitelikte Olması E. Alıcı ve Verici Arasında Kanunun Aradığı Ölçüde Yakınlığın Bulunması F. Naklin Yetkilendirilmiş Personel Tarafından, Yeterli Donanıma Sahip Sağlık Kuruluşunda Yapılması G. Taraflarca Rızanın Açıklanmış Olması III. CANLIDAN ORGAN VE DOKU NAKLİNDE RIZA A. Genel Olarak Rıza B. Rızanın Hukuki Niteliği C. Rıza Açıklamasında Bulunacak Kişi D. Rızanın Geçerlilik Şartları E. Rızanın Geri Alınması ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÖLÜDEN ORGAN VE DOKU NAKLİNDE RIZA I. KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ BAKIMINDAN ÖLÜM A. Ölümün Tanımı ve Ölüm Anının Tespiti B. Cesedin Hukuki Niteliği C. Ceset Üzerinde Söz Konusu Olabilecek Haklar II. ÖLÜDEN ORGAN VE DOKU NAKLİNDE RIZA A. Genel Olarak B. Rızaya İlişkin Dünya Genelinde Uygulanan Sistemler C. Rızanın Açıklanması D. Rızanın Aranmadığı Haller E. Türk Hukukunda Benimsenen Rıza Sistemine İlişkin Değerlendirme SONUÇ KAYNAKÇA
