Osmanlı Devleti’nin Klasik Devrinde İktisadi Zihniyet

Dr. Onur DÜNDAR 

ÖNSÖZ ...................................................................... 1 

GİRİŞ ........................................................................ 8 

BİRİNCİ BÖLÜM .................................................. 27 

BATI AVRUPA’ DA ENDÜSTRİ KAPİTALİZMİ’NİN ORTAYA ÇIKIŞ SÜRECİNİN İDEALİST BİR DİYALEKTİKLE AÇIKLANMASI: ASKETİZM’DEN DÜNYEVİ ASKETİZM’E GEÇİŞ ........................................... 27 

1.1.Toplumsal Yapının En Önemli Belirleyici Unsuru Olarak Din ................................................ 27 

1.1.1.Asketik Din Kavramı ...................................... 30 

1.1.1.1. Protestanlığın Asketik Kökenleri ......... 37 

1.1.1.1.1.Hristiyan Manastırcılığı (Monasticism) Kavramı ................................ 41 

a.Anakhoretik Manastırcılık ...................... 44 

b.Kenobitik Manastırcılık .......................... 46 

1.1.1.1.2.Pakhomius İle Protestanlık Arası Doğu ve Batı Monastizmi ............................. 52 

a.Batı Monastizminde Otonom Kurumsallaşmanın Meşru Zeminleri: St. Augustin .................................................... 58 

b. Batı Monastizmi’nde Otonom Kurumsallaşma: Nursia’lı Benedict .......... 63 

1.1.1.2.Protestanlık ........................................... 80 

1.2.Toplumsal Yapının En Önemli Belirleyici Unsuru Olarak Ekonomi ..................................... 131 

1.2.1.Smithian Devrim ........................................... 131 

İKİNCİ BÖLÜM .................................................. 147 

İDEALİST DİYALEKTİĞE BİR DEVLET MÜDAHALESİ ÖRNEĞİ: ASKETİZM’DEN MİSTİZM’E GEÇİŞ ............................................ 147 

2.1.İslamiyette Asketizm: Züht .............................. 153 

2.2.İslam Asketizm’inden (Züht) Mistizme (Klasik Tasavvuf) Geçiş ..................................................... 166 

2.3.Osmanlı’nın Klasik Düzeninde İçtimai Hayatın En Önemli Belirleyici Unsurları Olarak Asketizm ve Mistizm’in Anadolu’daki Kurumsalları ................. 173 

2.4.Osmanlı Devleti’nde Mistik Ahlak Üzerine Yükselen Klasik Toplum Düzeninin Genel Özellikleri ................................................................................ 184 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM .............................................. 197 

ENDÜSTRİ KAPİTALİZMİ’NİN TEŞEKKÜLÜ AÇISINDAN DÜNYEVİ ASKETİZM VE MİSTİZM’İN KARŞILAŞTIRILMASI ............ 197 

3.1.Mistik Kanat: Dar’ul Ulema ............................ 197 

3.1.1.Kapıkulu Müessesesi ............................. 197 

3.1.1.1.Şehir Ekonomisinde Mistizmin Teşekkülü .................................................... 202 

3.1.1.2.Tarım Ekonomisinde Mistizmin Teşekkülü .................................................... 207 

3.2. Klasik Düzene Alternatif İçtimai Bir Doktrin Olma Vasıflarıyla Toplum Ekonomisinde Dünyevi Asketizmin İzleri: Ahizm ....................................... 214 

3.3.Dünyevi Asketizm Kanadı: Dar’ul Guzat ........ 237 

3.4.Sentez Aşamasının (Endüstri Kapitalizmi) Gerçekleştirilmesi/Gerçekleşmesi Açişindan Toplum Ekonomilerindeki Farklı İki Dinamiğin Karşılaştırılması: Dünyevi Asketizm ve Mistizm .. 256 

3.4.1.Klasik Osmanlı Düzeninin Toplum Ekonomisinde İdealize Edilen Durağanlığın İktisadi Anlamı ............................................... 258 

3.4.2.Mistizmin Dış Ticaretteki Yanıması Olarak Kapitülasyon Siyaseti ile Dünyevi Asketizmin Dış Ticaretteki Yansıması Olarak Merkantilizm’in Karşılaştırması ..................... 270 

3.5.Dar’ul Guzat Kanadının Merkantilist Zihniyete Yakınlığı ................................................................. 277