Osmanlı Noterlik Hukuku

Dr. Öğr. Üyesi İbrahim ÜLKER

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLERVII
KISALTMALAR CETVELİ XIII
GİRİŞ .ϭ
BİRİNCİ BÖLÜM
NOTERLİK KURUMU
I. KAVRAM OLARAK NOTERLİKϵ
A. NoterliğiŶ ÖŶeŵi. ϭϮ
B. Noterlik Sisteŵleri. ϭϰ
ϭ. LatiŶ Noterlik Sisteŵi ϭϰ
Ϯ. AŶglosaksoŶ Noterlik Sisteŵi ϭϲ
ϯ. Deǀletçi Noterlik Sisteŵi. ϭϴ
C. Noterlik İşleŵleri . ϭϴ
ϭ. DüzeŶleŵe ŞekliŶde Noter SeŶetleri Ϯϭ
Ϯ. OŶaLJlaŵa ŞekliŶde Noter SeŶetleri Ϯϯ
II. TARİHTE NOTERLİK Ϯϯ
A. YazıŶıŶ İĐadı Ve İlk Noterler. Ϯϯ
B. Roŵa HukukuŶda Noterlik İşleŵleri . ϯϬ
C. Eski Türklerde Yazı ǀe Noterlik İşleŵleri ϯϲ
ϭ. Göktürklerde Yazı ϯϴ
Ϯ. ULJgurlarda Yazılı Belge ǀe Noterlik . ϰϬ
III. İSLAM TARİHİNDE NOTERLİKϰϳ
A. Hz. PeLJgaŵďer DöŶeŵiŶde Yazılı Belge ϰϵ
B. Dört Halife DöŶeŵiŶde Yazılı Belge. ϱϱ
C. Eŵeǀîler DöŶeŵleriŶde Yazılı Belge ϱϴ
D. Aďďasiler DöŶeŵleriŶde Yazılı Belge. ϲϬ
E. Selçuklularda Yazılı Belge ǀe Noterlik ϲϰ
F. İslaŵ TarihiŶde Kuruŵ Olarak NoterliğiŶ OrtaLJa Çıkŵası. ϳϲ
G. Şurût İlŵi . ϴϬ
H. KadılarıŶ Noterlik Göreǀi İfası ϴϯ
VIII İçiŶdekiler
İKİNCİ BÖLÜM
OSMANLI KLASİK DÖNEMDE NOTERLİK
I. İSLAM VE OSMANLI HUKUKUNDA NOTERLİĞİN HUKUKİ DAYANAKLARI . ϵϭ
A. Kur'aŶ-ı Keriŵ'de ϵϭ
B. SüŶŶet-i SeŶiLJLJe'de. ϵϳ
II. İSLAM VE OSMANLI HUKUKUNDA YAZILI BELGENİN DELİL NİTELİĞİ ϵϵ
A. Adi Yazılı BelgeŶiŶ Delil Niteliği. ϵϵ
B. Belgede ŞahitleriŶ Gerekliliği ǀe ÖŶeŵi ϭϬϯ
C. Yazılı Delil KoŶusuŶda MezhepleriŶ Farklı Yaklaşıŵları ϭϬϲ
D. YazıŶıŶ Tek BaşıŶa Delil Olarak KullaŶılŵası . ϭϭϭ
III. OSMANLIDA KAYIT GELENEĞİ ϭϭϱ
IV. İLM-İ ŞURÛTTAN İLM-İ SUKÛKA ϭϭϴ
V. KADILIK VE KADILARIN YETKİLERİ ϭϮϰ
A. Kadı SiĐilleri . ϭϯϯ
B. Kadı SiĐilleriŶdeki KaLJıt Türleri ϭϯϳ
ϭ. Ma'ruzlar ϭϯϴ
Ϯ. Müraseleler ϭϰϬ
ϯ. İlaŵlar. ϭϰϬ
ϰ. HüĐĐetler ϭϰϱ
VI. KADI SİCİLLERİNDE NOTERLİK İŞLEM ÇEŞİTLERİ ϭϰϴ
A. Satış İşleŵleri ϭϰϵ
B. İĐâre ;KiraͿ Akdi KaLJıtları. ϭϱϰ
C. İĐâre-i Adeŵi ;İş AkdiͿ KaLJıtları . ϭϱϱ
D. Bağışlaŵa ;HiďeͿ KaLJıtları . ϭϱϲ
E. Karz KaLJıtları . ϭϱϴ
F. Vekâlet KaLJıtları ϭϱϵ
G. Kefalet KaLJıtları . ϭϲϯ
H. RehiŶ KaLJıtları . ϭϲϱ
İ. Borç Ödeŵe ǀe İďra KaLJıtları ϭϲϲ
J. VasiLJet. ϭϲϴ
K. Nikâh İçiŶ İziŶŶaŵe DüzeŶleŶŵesi . ϭϳϬ
L. Miras PaLJlaşıŵı . ϭϳϯ
M. Vakıf ϭϳϱ
N. Rıza SeŶetleri. ϭϳϵ
O. Diğer TesĐil KaLJıtları ϭϴϬ
İçiŶdekiler IX
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TANZİMAT DÖNEMİNDE NOTERLİK
I. GENEL OLARAK ϭϴϯ
II. YENİ DÜZENLEMEYE DUYULAN İHTİYAÇ .ϭϴϳ
III. YEREL YÖNETİCİLERİN NOTERLİK GÖREVİ .ϭϵϬ
IV. TİCARET DEAVİ KALEMLERİ ϭϵϲ
A. SalŶâŵelerde TiĐaret Deaǀi Kaleŵi. ϭϵϴ
B. Kaleŵ Göreǀlileri . ϮϬϬ
C. Deaǀi KaleŵiŶiŶ Aslî Vazifeleri ϮϬϮ
D. Kaleŵde TutulaĐak Defterler. ϮϬϯ
E. İşleŵlerde Takip EdileĐek Usul ϮϬϯ
F. Deaǀi KaleŵiŶĐe YapılaĐak Teďligatlarda Usul ϮϬϱ
G. Defter Tasdiki ϮϬϲ
H. TerĐüŵe İşleŵleriϮϬϲ
V. TİCARET-İ BAHRİYYE DEAVİ KALEMİ .ϮϬϳ
VI. MECELLEDE YAZILI BELGE.ϮϬϴ
A. Kitaďü'l-İkrâr'da Yazılı Belge Ϯϭϭ
B. YazıŶıŶ İŶkârı DuruŵuŶda YapılaĐaklar. Ϯϭϯ
C. Kitaďü'l-BeLJLJiŶât'ta Yazılı Belge Ϯϭϲ
D. MeĐelle KoŵisLJoŶu'ŶuŶ Hazırladığı TaliŵatŶâŵe ϮϮϬ
VII. USULÜ MUHAKEME-İ HUKUKİYYE KANUN-I MUVAKKATİ'NDE
YAZILI BELGEϮϮϰ
A. SeŶetle İspat ZoruŶluluğu . ϮϮϳ
B. KaŶuŶa Göre SeŶet Türleri ϮϯϮ
C. YargılaŵaLJa İlişkiŶ EǀraklarıŶ MahkeŵeLJe Tesliŵi ǀe
Suret Verilŵesi Ϯϯϱ
D. Mahkeŵe TarafıŶdaŶ EǀraklarıŶ DeğerleŶdirilŵesi Ϯϯϲ
E. Resŵi Belge ile İhtiLJati HaĐiz. Ϯϯϵ
F. Yargılaŵada İŵza ǀe Mühre İtiraz. ϮϰϬ
ϭ. İŵza İŶkârıŶda İzleŶeĐek Usul. ϮϰϮ
Ϯ. Naip ÜLJe TaLJiŶi ǀe Ehli Hiďre;BilirkişilerͿiŶ Seçiŵi . Ϯϰϱ
ϯ. Bilirkişi ǀe Naip ÜLJeŶiŶ Göreǀ ǀe İşleŵleri . Ϯϰϲ
ϰ. İŶĐeleŵe RaporuŶuŶ MahkeŵeLJe SuŶulŵası ǀe NetiĐesi Ϯϱϭ
VIII. [GİRİT] MUKÂVELÂT KALEMİ NİZAMNAMESİϮϱϮ
IX. MUKÂVELÂT MUHARRİRLERİ .Ϯϱϰ
X İçiŶdekiler
A. Mukaǀelât MuharrirleriŶiŶ TaLJiŶi . Ϯϱϳ
B. Mukaǀelât MuharririŶiŶ Vazifesi. Ϯϲϰ
C. İşleŵ Yapŵa ǀe Yapŵaŵa MeĐďuriLJeti Ϯϲϲ
D. Şahitlik. Ϯϲϳ
E. DüzeŶleŶeĐek Belgede BuluŶŵası Gerekli Bilgiler Ϯϲϵ
F. DüzeŶleŶeĐek SeŶetleriŶ Özellikleri ϮϳϬ
G. MukaǀeleŶiŶ Geçerli Olŵası İçiŶ GerekeŶ Şartlar. Ϯϳϭ
H. Mukâǀelât MuharririŶiŶ Defter Tutŵa ǀe Eǀrak Saklaŵa Göreǀi . ϮϳϮ
İ. Mukaǀelât MuharrirleriŶĐe AlıŶaĐak Harçlar Ϯϳϯ
J. Müddeiuŵuŵi ;SaǀĐıͿ'ŶiŶ Muharrirlik ÜzeriŶde Yetkileri Ϯϳϲ
K. Teďligat İşleŵleri. Ϯϳϴ
L. Muharrirlikçe DüzeŶleŶŵiş BelgeleriŶ Hukuki Değeri Ϯϴϭ
M. Mukâǀelât MuharrirleriŶiŶ Alŵış Olduğu ÜĐret Ϯϴϱ
N. Mukâǀelât MuharrirleriŶiŶ Yapŵış Oldukları İşleŵ Çeşitleri Ϯϴϳ
X. KÂTİB-İ ADL Ϯϴϴ
A. KaŶuŶla GetirileŶ YeŶilikler. Ϯϴϵ
B. Teşkilat Ϯϵϰ
ϭ. Kâtiď-i AdliŶ TaŶıŵı. Ϯϵϰ
Ϯ. Kâtiď-i AdliŶ Vasıfları. Ϯϵϲ
ϯ. Mesleğe Kaďul SıŶaǀı ǀe YeŵiŶ Ϯϵϴ
ϰ. Kâtiď-i Adl MuaǀiŶliği Ϯϵϵ
ϱ. Kâtiď-i Adllikte Terfi İşleŵleri . ϯϬϬ
ϲ. Yapŵası Yasak OlaŶ İşleŵler ǀe Yaptırıŵı ϯϬϭ
ϳ. Kâtiď-i Adl YaŶıŶda ÇalışaŶlar . ϯϬϮ
ϴ. Kâtiď-i AdliŶ TutaĐağı Defterler ϯϬϯ
ϵ. DaireŶiŶ Özellikleri . ϯϬϱ
ϭϬ. Kâtiď-i Adl YeriŶe Vekalet . ϯϬϲ
C. İşleŵler ϯϬϳ
ϭ. DüzeŶleŶeĐek EǀraklarıŶ Nitelikleri ϯϬϳ
Ϯ. Akitte Yer AlaĐak Kişilere İlişkiŶ Şartlar. ϯϬϵ
ϯ. DosLJalarıŶ ǀe EǀraklarıŶ Muhafazası ǀe Suret Verilŵesi ϯϭϬ
ϰ. Yazıŵ Dili ǀe TerĐüŵe İşleŵleri ϯϭϭ
ϱ. Teďliğ İşleŵleri ϯϭϭ
İçiŶdekiler XI
ϲ. Kâtiď-i AdlleriŶ Yaptıkları Muaŵele Çeşitleri ϯϭϰ
a. TaŶziŵ ǀe Tasdik İşleŵleri ϯϭϱ
ď. EŵaŶet Muhafaza İşleŵleri ϯϭϲ
Đ. RehŶiŶ ParaLJa Çeǀrilŵesi . ϯϭϲ
ϳ. Tahkikat Göreǀi . ϯϭϳ
D. Hukuki Nitelik ϯϭϳ
ϭ. Resŵi SeŶetleriŶ Hükŵü ǀe Kuǀǀeti . ϯϭϳ
Ϯ. Kâtiď-i Adl TarafıŶdaŶ DüzeŶleŶip Resŵi SaLJılŵaLJaŶ
SeŶetler. ϯϮϬ
E. Kâtiď-i Adller TarafıŶdaŶ AlıŶaĐak Harçlar. ϯϮϬ
F. Kâtiď-i Adl Ve MuaǀiŶleriŶiŶ AlaĐakları ÜĐretler ;ÜĐret-i AdlͿ ϯϮϰ
G. İş Sahipleri İle Kâtiď-i Adl Dairesi ArasıŶda Muaŵelat ǀe
MüŶaseďette Nazarı Dikkate AlıŶŵası GerekeŶ Hususlar. ϯϮϲ
XI. TANZİMAT DÖNEMİNDE KADILARIN YAPTIĞI NOTERLİK İŞLEMLERİ.ϯϮϳ
A. Meǀzuatta MeLJdaŶa GeleŶ Değişiklikler. ϯϮϳ
B. ULJgulaŵada OrtaLJa ÇıkaŶ Değişiklikler. ϯϯϬ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
NOTERLİK İŞLEMİ YAPANLARIN SORUMLULUĞU
VE DENETLENMESİ
I. HUKUKİ SORUMLULUK ϯϯϯ
A. Klasik DöŶeŵde. ϯϯϰ
B. TaŶziŵat DöŶeŵiŶde ϯϰϭ
ϭ. Deaǀi Kaleŵi . ϯϰϮ
Ϯ. Mukâǀelât Muharrirleri. ϯϰϯ
ϯ. Kâtiď-i Adller . ϯϰϱ
II. CEZAİ SORUMLULUKϯϰϲ
A. Klasik DöŶeŵde. ϯϰϴ
ϭ. Göreǀ İhŵal Suçu ϯϰϴ
Ϯ. Mühürde, Resŵi Daŵgada ǀe Belgede SahteĐilik. ϯϱϮ
B. TaŶziŵat DöŶeŵiŶde ϯϱϲ
ϭ. Göreǀi İhŵal Suçu . ϯϱϳ
Ϯ. Eǀrakta ǀe Mühürde SahteĐilik Suçu. ϯϲϮ
XII İçiŶdekiler
C. TiĐaret KaŶuŶŶaŵe-i HüŵaLJuŶuŶa ZeLJl'de DüzeŶleŶeŶ
Ceza Hüküŵleri . ϯϲϱ
D. Mukâǀelât Muharrirleri NizaŵŶaŵesiŶde DüzeŶleŶeŶ
Ceza Hüküŵleri . ϯϲϲ
E. Kâtiď-i Adl KaŶuŶu MuǀakkatiŶde DüzeŶleŶeŶ Ceza Hüküŵleri ϯϲϵ
III. OSMANLIDA NOTERLİK İŞLEMİ YAPANLARIN DENETLENMESİ. ϯϲϵ
A. KadılarıŶ DeŶetleŶŵesi. ϯϲϵ
B. MeŵurlarıŶ DeŶetleŶŵesi ϯϳϮ
C. TiĐaret Deaǀi KaleŵiŶiŶ DeŶetleŶŵesi . ϯϳϯ
D. Mukaǀelât MuharrirleriŶiŶ DeŶetleŶŵesi ϯϳϰ
E. Kâtiď-i AdlleriŶ DeŶetleŶŵesi . ϯϳϱ
SONUÇ ϯϳϳ
KAYNAKLAR ϯϴϵ
KAYNAKLAR
I. BASILI ESERLER
10 Numaralı Konya Şer'iye Sicili, (Haz: İzzet SAK), Konya, 2003.
37 Numaralı Konya Şer'iye Sicili,(1102-1103/1691-1692), (Haz: İzzet SAK),
Konya, 2010.
38 Numaralı Konya Kadı Sicili (1103-1104 / 1692-1693) (Haz: İbrahim SOLAK
– İzzet SAK), Konya, 2016, s.225.
41 Numaralı Konya Kadı Sicili (1115-1116 / 1703-1704), (Haz: İzzet SAK),
Konya, 2016.
45 Numaralı Konya Şer'iye Sicili(1126-1127/1714-1715), (Haz: İzzet SAK),
Konya, 2008, s. 367
53 Numaralı Konya Kadı Sicili, (Haz: İzzet SAK- İbrahim SOLAK), Konya,
2016.
150-151 Numaralı Konya Kadı Sicilleri (1903-1907&1898) (Haz: H. Ahmet
ARSLANTÜRK – M.Sait TÜRKHAN), Konya, 2012.
1302 Konya Vilayeti Sâl-nâmesi 18, (Çev. Mehmet EMİNOĞLU), Konya,
2015.
Abdullah Efendi, Behcetü'l-Fetava (Maa'n-Nükul), İstanbul, 1266.
Abdullah Efendi, Behcetü'l-Fetava, (Haz: Süleyman KAYA, Betül AL