Sigorta Tahkim Yargılaması ve Tahkime Elverişliliğin Değerlendirilmesi

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar Listesi 12
Özet 13
Giriş 15
1. BÖLÜM:
SİGORTACILIK VE
TÜRKİYE’DE SİGORTA HUKUKU
1.1. GENEL OLARAK SİGORTA KAVRAMI 17
1.1.1. Sigortanın Tanımı 17
1.1.2. Sigortanın Amacı ve İşlevi 19
1.2. DÜNYADA SİGORTACILIK TARİHİ 20
1.2.1. Dünyada Sigortacılık Benzeri Faaliyetler 20
1.2.2. Dünyada Modern Sigortacılık 22
1.3. TÜRKİYE’DE SİGORTACILIK TARİHİ 27
1.3.1. Cumhuriyet Öncesi Dönemde Sigortacılık Benzeri Faaliyetler 27
1.3.2. Cumhuriyet Öncesi Dönemde Modern Sigortacılık Faaliyetleri 30
1.3.3. Cumhuriyet Sonrası Dönemde Modern Sigortacılık 32
1.4. TÜRKİYE SİGORTA HUKUKU TARİHİ VE SİGORTA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 34
1.4.1. Genel Olarak Sigortacılık Mevzuatının Gelişim Süreci 34
1.4.2. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Anayasa ve Uluslararası Sözleşmeler 36
1.4.3. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Kanunlar 37
1.4.3.1. Türk Ticaret Kanunu 37
1.4.3.2. Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu 38
1.4.3.3. Karayolları Trafik Kanunu 39
1.4.3.4. Sigortacılık Kanunu 39
1.4.4. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Yönetmelikler 43
1.4.5. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Cumhurbaşkanı Kararları 43
1.4.6. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Sigorta Genel Şartları 43
1.4.7. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Hazine Müsteşarlığı Sektör Duyuruları ve Genelgeler 44
1.4.8. Mahkeme İçtihatları ve Doktrin 45
2. BÖLÜM:
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK
ÇÖZÜM YOLU OLARAK TAHKİM
2.1. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI 47
2.1.1. Genel Olarak Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları 47
2.1.2. Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Tanımı 49
2.1.3. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Tarihçesi 50
2.1.4. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Olumlu ve Olumsuz Yönleri 53
2.2. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ 55
2.2.1. Müzakere 55
2.2.2. Kısa Duruşma 56
2.2.3. Vakıa Saptaması 57
2.2.4. Uzlaştırma 57
2.2.5. Arabuluculuk 57
2.2.6. Tahkim 59
2.3. TAHKİMİN GENEL ESASLARI VE TÜRK HUKUKUNDA MİLLİ TAHKİM (HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NDA TAHKİM) 60
2.3.1. Tahkim Sözleşmesi 61
2.3.1.1. Tahkim Sözleşmesinin Tanımı ve Şekli 61
2.3.1.2. Tahkim Sözleşmesi Çeşitleri 62
2.3.1.3. Tahkim Sözleşmesinin Etkisi 63
2.3.2. Hukuk Muhakemeleri Kanununda Hakemlere ilişkin Düzenlemeler 64
2.3.2.1. Hakemlerin Sayısı ve Seçimi 64
2.3.2.2. Hakemlerin Sorumluluğu 64
2.3.2.3. Hakemlerin Reddi 65
2.3.2.4. Hakemlik Görevinin Sona Erme Halleri 65
2.3.3. Hakemlerin Yargılamasının Başlaması 66
2.3.3.1. Tahkim Yargılamasına İlişkin Genel Prensipler 66
2.3.3.1.1. Hakemin Kendi Yetkisini Değerlendirmesi 66
2.3.3.1.2. Yargılamaya Egemen Olan İlkeler ile Tarafların Eşitliği ve Hukuki Dinlenilme Hakkına Riayet Edilmesi 66
2.3.3.1.3. Tebligat Usulü 68
2.3.3.1.4. Yargılama Giderleri 69
2.3.3.1.5. İhtiyati Tedbir ve Delil Tespiti 70
2.3.3.2. Tahkim Davasının Yürütülmesi 70
2.3.3.2.1. Tahkim Yeri ve Dava Tarihi 71
2.3.3.2.2. Yargılama Usulünün Belirlenmesi 71
2.3.3.2.3. Dava ve Cevap Dilekçelerinin Verilmesi 72
2.3.3.2.4. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi – Genişletilmesi 72
2.3.3.2.5. Duruşma Yapılması ve Dosya Üzerinden İnceleme 73
2.3.3.2.5.1. Bilirkişi İncelemesi ile Keşif Yapılması 73
2.3.3.2.5.2. Tahkim Süresi 74
2.3.4. Hakem Yargılamasının Sona Ermesi 75
2.4. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NDA TAHKİME ELVERİŞLİLİK 75
2.4.1. Genel Olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Tahkime Elverişlilik 75
2.4.2. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Tahkime Elverişli Olmayan Uyuşmazlıklar 76
2.4.2.1. Taşınmazın Aynına İlişkin Olan Uyuşmazlıklar 76
2.4.2.2. İki Tarafın İradelerine Tabi Olmayan İşlerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 76
2.4.3. Yargıtay Kararlarında Tahkime Elverişlilik 77
2.4.4. Tahkime Elverişlilik ve Kamu Düzeni İlişkisi 77
3. BÖLÜM:
SİGORTACILIKTA TAHKİM USULÜ
3.1. SİGORTACILIK KANUNU’NA GÖRE SİGORTA TAHKİM’İN ORTAYA ÇIKIŞI 85
3.1.1. Karşılaştırmalı Hukukta Sigorta Uyuşmazlıklarında Alternatif Çözüm Yöntemleri 86
3.1.2. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Sigortacılık Kanunu ile İlişkisi 88
3.2. SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU VE TAHKİM YETKİLİLERİ 89
3.2.1. Sigorta Tahkim Komisyonunun Kuruluşu ve İradi Oluşu 89
3.2.2. Sigorta Tahkim Yetkilileri 90
3.2.2.1. Genel Olarak Komisyonun Teşkili 90
3.2.2.2. Raportörler 91
3.2.2.3. Sigorta Hakemleri 92
3.2.2.4. Bilirkişiler 93
3.3. SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU’NA BAŞVURU VE YARGILAMA PROSEDÜRÜ 93
3.3.1. Sigorta Tahkime Başvuru 93
3.3.2. Sigorta Tahkime Başvuru Yapabilecek Kişiler 94
3.3.3. Sigorta Tahkim Komisyonu’nda Başvurunun İncelenmesi ve Uyuşmazlığın Çözümü 95
3.3.3.1. Başvurunun Hakeme Tevdi 95
3.3.3.2. Usul Hukuku ile Yargılamaya Hâkim İlkeler 96
3.3.3.3. Maddi Hukuka İlişkin Değerlendirme ile Tahkikat 97
3.3.3.3.1. Maddi Hukukun Tespiti 97
3.3.3.4. Delillerin Toplanması ve Tahkikat 97
3.3.3.4.1. Başka Yerden Getirilecek Delillerin Toplanması 100
3.3.3.4.2. Bilirkişi İncelemesi 101
3.3.3.4.3. Keşif Yapılması 101
3.3.3.4.4. Tanık Dinlenmesi 103
3.3.3.4.5. Davaya Müdahale ile Davanın İhbarı 105
3.3.3.3.6. Geçici Hukuki Koruma Talepleri 105
3.4. HAKEM KARARLARI İLE HAKEM KARARLARINA KARŞI KANUN YOLLARI 106
3.4.1. Hakem Kararları ile İcra Kabiliyeti 106
3.4.2. Hakem Kararlarına Karşı Kanun Yolları 106
3.4.2.1. İtiraz Başvurusu 106
3.4.2.2. Temyiz Kanun Yoluna Başvuru 107
3.4.2.2.1. Uyuşmazlık Tutarı Bakımından Temyiz Kanun Yoluna Başvuru 107
3.4.2.2.2. Kesin Hakem Kararlarına Karşı Sınırlı Sebeplerle Kanun Yolu 110
3.4.2.2.3. İptal Davası 111
3.5. HAKEM KARARLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 115
4. BÖLÜM:
SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDA
TAHKİME ELVERİŞLİLİK DEĞERLENDİRMESİ
4.1. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDA TAHKİME ELVERİŞLİLİK 119
4.1.1. Tanım Olarak Sigorta Uyuşmazlıkları 119
4.1.2. Sigortacılık Kanunu ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Yargıtay İçtihatları Doğrultusunda Tahkime Elverişlilik Değerlendirmesi 120
4.2. BELİRLİ SİGORTA BRANŞLARINA İLİŞKİN TAHKİME ELVERİŞLİLİK DEĞERLENDİRMESİ 122
4.2.1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası 122
4.2.1.1. Araç Hasar Tazminatı 129
4.2.1.2. Araçta Meydana Gelen Değer Kaybı Tazminatı 131
4.2.1.3. Sağlık Giderleri Tazminatı 134
4.2.1.4. Sürekli Sakatlık Tazminatı 135
4.2.1.5. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı 138
4.2.1.6. Kusur Değişim Talepleri 140
4.2.2. Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası 142
4.2.2.1. Manevi Tazminat 143
4.2.3. Kara Araçları Kasko Sigortası 150
4.2.3.1. Kara Araçları Kasko Genel Şartları Uyarınca Teminat Dışı Haller 152
4.2.3.2. Alkollü Araç Kullanımı Sırasında Meydana Gelen Zararlar 153
4.2.3.3. Gerekli Sürücü Belgesine Sahip Olmayan Kimseler Tarafından Aracın Kullanılması Sırasında Meydana Gelen Zararlar 158
4.2.4. Yangın Sigortası 159
4.2.4.1. Yangın 160
4.2.4.2. Yıldırım 162
4.2.4.3. İnfilak 163
4.2.4.4. Sigortanın Kapsamı 163
4.2.4.5. Ek Teminat ile Sözleşmeye Dahil Edilebilecek Haller ile Sigorta Bedeli Poliçede Gösterilmek Kaydıyla Teminat Kapsamında Olan Haller 164
4.2.4.6. Yangın Sigortası Genel Şartlarında Teminat Dışı Sayılan Haller 166
4.3. BULGULAR 167
4.3.1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası ve Tahkime Elverişlilik 167
4.3.1.1. Hasar Onarım Talepleri Açısından Tahkime Elverişlilik 167
4.3.1.2. Değer Kaybı Tazminatı Talepleri Açısından Tahkime Elverişlilik 169
4.3.1.3. Sürekli Sakatlık Tazminat Talebi Açısından Tahkime Elverişlilik 169
4.3.1.4. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Açısından Tahkime Elverişlilik 171
4.3.2. Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası ve Tahkime Elverişlilik 173
4.3.2.1. Ana Teminatlar Açısından Tahkime Elverişlilik Değerlendirmesi 173
4.3.2.2. Manevi Tazminat Açısından Tahkime Elverişlilik Değerlendirmesi 173
4.3.3. Kara Araçları Kasko Sigortası ve Tahkime Elverişlilik 176
4.3.3.1. Hasar Onarım Talepleri Açısından Tahkime Elverişlilik 176
4.3.3.2. Sürücü Değişikliği İddiasında Bulunan Dosyalar Açısından Tahkime Elverişlilik 176
4.3.4. Yangın Sigortası ve Tahkime Elverişlilik 178
Sonuç ve Öneriler 181
EKLER
EK 1: Sigortacılıkta Yaygın Olarak Kullanılan Yönetmelikler 191
EK 2: Genel Şartların Listesi 193
EK 3: Sigorta Tahkim Komisyonu E– Bültende Yer Alan Dönemsel İstatistikleri 196
Kaynakça 201