Eser Sözleşmesinin İş Sahibi Tarafından Tam Tazminatla Feshi

Yrd. Doç. Dr. Öz SEÇER

BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK ESER SÖZLEŞMESİ VE SÖZLEŞMENİN FESHİ

I. GENEL OLARAK ESER SÖZLEŞMESİ 25
A. Eser Sözleşmesinin Tanımı 25
B. Unsurları 25
1. Sözleşmenin Konusunun Bir Eser Olması 25
2. Bir Eseri Meydana Getirme 29
3. Ücret 31
4. Tarafların Anlaşması 33
C. Sözleşmenin Tarafları 34
1. Yüklenici 34
a. Genel olarak 34
b. Alt yüklenici 35
c. Genel Yüklenici 37
d. Anahtar Teslim Yüklenici 38
2. İş Sahibi 39
D. Şekli 39
E. Hukuki Niteliği 41
1. Genel Olarak 41
2. Eser Sözleşmesinin Ani Edimli-Sürekli Borç İlişkisi Ayrımı Bakımından Değerlendirilmesi 42
a. Eser Sözleşmesinin Ani Edimli Nitelikte Olduğunu Savunan Görüş 42
b. Eser Sözleşmesinin Sürekli Borç İlişkisi Niteliğinde Olduğunu Savunan Görüş 43
c. Eser Sözleşmesinin Ani-Sürekli Karmaşığı Bir Niteliğe Sahip Olduğunu Savunan Görüş 43
d. Görüşlerin Değerlendirilmesi 44

II. SÖZLEŞMENİN FESHİ 46
A. Genel Olarak 46
B. Fesih Kavramı 47
1. Olağan Fesih 47
2. Olağanüstü Fesih 49
a. Genel Olarak 49
b. Haklı Sebeple Fesih 53
3. Feshin Hukuki Sonucu 56
a. Olağan Fesih Bakımından 56
b. Olağanüstü Fesih Bakımından 56
C. Dönme Kavramı ile Feshin Karşılaştırılması 57

İKİNCİ BÖLÜM
TAM TAZMİNATLA FESHİN AMACI, HUKUKİ NİTELİĞİ, UYGULAMA ALANI, UYGULANMA ŞARTLARI, ESER SÖZLEŞMESİNDEKİ BAZI KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ, ÖZELLİK ARZ ETTİĞİ DURUMLAR, BENZER SONA ERME SEBEPLERİNDEN FARKI
I. TAM TAZMİNATLA FESHE İLİŞKİN  TBK M. 484 HÜKMÜNÜN AMACI 61
II. TBK M. 484 HÜKMÜNÜN HUKUKİ NİTELİĞİ 66
A. Genel Olarak 66
B. TBK m. 484 Hükmünün Emredici Nitelikte Olup Olmadığı 68
III. TBK M. 484 HÜKMÜNÜN UYGULAMA ALANI 73
A. Sürekli Borç İlişkisi Niteliğindeki Eser Sözleşmeleri Bakımından 73
1. Genel Olarak 73
2. TBK m. 484 Hükmünün Uygulanabilirliği 73
B. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi Bakımından 75
C. Gelir Paylaşımına Dayalı İnşaat Sözleşmesi Bakımından 78
D. Ön Eser Sözleşmesi Bakımından 79
E. Anahtar Teslimli Eser Sözleşmesi Bakımından 79
IV. ŞARTLARI 82
A. İşin Tamamlanmamış Olması 82
B. Fesih Beyanında Bulunulması 86
1. Genel Olarak 86
2. Fesih Beyanında Bulunurken Tazminat Teklif Edilmesinin Gerekip Gerekmediği 91
3. Gerekli Koşulları Taşımayan Bir Sona Erdirmenin Tam Tazminatla Fesih Sayılıp Sayılmayacağı 92
4. Fesih Beyanında Bulunulduğunun İspatı 94
V. TBK m. 484 HÜKMÜNÜN ESER SÖZLEŞMESİNİN İFASINA  İLİŞKİN KAVRAMLAR İLE İLİŞKİSİ 94
A. Eksik İş ile İlişkisi 94
1. Genel Olarak 94
2. Eksikliğin Önemine Göre Tam Tazminatla Fesih Hakkının Kullanılması 94
3. Kısmen Teslim Durumunda Fesih Hakkının Kullanılması 95
B. Ek İş veya İş Değişikliği ile İlişkisi 95
VI. TAM TAZMİNATLA FESHİN ÖZELLİK ARZETTİĞİ  DURUMLAR 97
A. Kısmen Fesih İle İlişkisi 97
1. Genel Olarak Kısmi İfa 97
2. Tam Tazminatla Fesihte Kısmen İfa ile Kısmen Fesih Arasındaki İlişki 98
B. TBK m. 484 Hükmünün Eser Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshi ile İlişkisi 99
1. Genel olarak 99
2. Eser Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshini TBK m. 484’e Dayandıran Görüş 100
3. Eser Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshini TBK m. 484’e Dayandırmayan Görüş 104
4. Yargıtay ve Federal Mahkeme Kararlarında Haklı Sebeple Fesih 106
5. Görüşlerin Değerlendirilmesi 109
C. Şarta Bağlı Sözleşmenin Tam Tazminatla Feshedilmesi 111
D. Yüklenicinin Tam Tazminatla Eser Sözleşmesini Feshedip Edemeyeceği 112
VII. TAM TAZMİNATLA FESHİN BENZER SONA ERME  SEBEPLERİNDEN FARKLARI 114
A. Türk Borçlar Kanununda Diğer Sözleşme Tiplerinde Düzenlenmiş Benzer Sona Erme Sebeplerinden Farkı 114
1. Hizmet Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshinden Farkı 114
a. Genel Olarak 114
b. Tam Tazminatla Fesihten Farkları 118
2. Vekâlet Sözleşmesinin Taraflarca Sona Erdirilmesinden Farkı 119
a. Genel Olarak 119
b. Tam Tazminatla Fesihten Farkları 123
B. İş Sahibince Eser Sözleşmesinin Sona Erdirildiği Diğer Sona Erme Sebeplerinden Farkı 124
1. Yaklaşık Bedelin Aşırı Oranda Aşılması Nedeniyle Sözleşmenin Sona Ermesi 124
a. Genel Olarak 124
b. Sözleşmeden Dönmenin Sonuçları ve Tam Tazminatla Fesihten Farkları 130
2. İş Sahibinin İfa Zamanından Önce Sözleşmeden Dönmesi 132
a. Genel Olarak 132
b. Tam Tazminatla Fesih ile Karşılaştırılması 137
3. İşin Yapımı Sırasında Eserin Ayıplı ve Sözleşmeye Aykırı Olacağının Açıkça Öngörülmesi Halinde Sözleşmeden Dönmeden Farkı 142
4. Yüklenicinin Eseri Teslim Borcunda Temerrüde Düşmesi Sebebiyle Eser Sözleşmesinin Sona Ermesinden Farkı 145
a. Yüklenicinin Temerrüdünün Koşulları ve Sonuçları 145
b. Sözleşmeden Dönme ve Menfi Zararın Tazminini Talep Hakkı 151
c. Borçlu Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme ile Tam Tazminatla Fesih Arasındaki Farklar 162
5. İş Sahibinin Eserin Ayıplı Olması Sebebiyle  Sözleşmeden Dönmesi 164
C. Eser Sözleşmesinin Yüklenici Tarafından Sona Erdirildiği Sebeplerden Farkı 169
1. Götürü Ücretli İşlerde Beklenmedik Durumların Ortaya Çıkması Sebebiyle Sona Erme 169
2. İş Sahibinin Alacaklı Temerrüdüne Düşmesi Sebebiyle Eser Sözleşmesinin Sona Ermesi 175
3. İş Sahibinin Borçlu Temerrüdüne Düşmesi Nedeniyle Eser Sözleşmesinin Sona Ermesi 179
D. Eser Sözleşmesini Sona Erdiren Diğer Sona Erme Sebeplerinden Farkı 181
1. İkale Anlaşmasıyla Eser Sözleşmesinin Sona Ermesi 181
2. Eserin veya Eseri Oluşturan Malzemenin Yok Olması Sebebiyle Eser Sözleşmesinin Sona Ermesi 183
3. İş Sahibi Yüzünden İfanın İmkânsızlaşması Sebebiyle Sona Erme 191
4. Yüklenicinin Ölümü ya da Aczine Bağlı Olarak Eser Sözleşmesinin Sona Ermesi 196

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAHİBİNİN ESER SÖZLEŞMESİNİ TBK m. 484’e GÖRE FESHİNİN HUKUKSAL SONUÇLARI
I. SÖZLEŞMENİN FESHİ 201
A. Genel Olarak 201
B. Ceza Koşulunun Durumu 203
C. Tam Tazminatla Feshin Alt Eser Sözleşmesine Etkisi 206
D. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinin Tam Tazminatla Feshi Halinde Yükleniciden Bağımsız Bölüm Satın Alan Üçüncü Kişilerin Hukuki Durumu 206
II. SÖZLEŞMENİN TASFİYESİ 208
III. ÖNCEDEN YAPILMIŞ KISMIN BEDELİNİN ÖDENMESİ 210
A. Genel Olarak 210
B. Ücretin Sözleşme ile Belirlenmesi 212
1. Götürü Ücret 212
a. Sabit Götürü Ücret 212
b. Global Götürü Ücret 213
c. Sabit Birim Fiyatlı Götürü Ücret 214
2. Yaklaşık Ücret 215
3. Karma Ücret 217
C. Ücretin Sözleşme ile Belirlenmemesi 217
D. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinde Yükleniciye Yapılan Kısmın Karşılığının Verilmesi 218
E. Yüklenicinin Bedele İlişkin Talep Hakkının Hukuki Niteliği 219
IV. SÖZLEŞMENİN FESHİ HALİNDE TAMAMLANMAMIŞ ESER BAKIMINDAN İŞ SAHİBİNİN HAKLARI 220
A. İş Sahibinin Eserin Yapılmış Kısmının Kendisine Teslimini İstemesi 220
1. Genel Olarak 220
2. İş Sahibinin Arsası Üzerinde İnşa Edilen Yapılarda Durum 221
3. İnşaat Sözleşmelerinde İş Sahibinin Yarım Kalan Eserin Yıktırılmasını İstemesi 222
B. Eserin Teslim Edilen Kısmının Ayıplı Olması Halinde İş Sahibinin Hakları 222
1. Genel Olarak 222
2. Yüklenicinin Ayıptan Dolayı Sorumluluğu için Aranan Şartlar 225
a. Eserin Teslim Edilmesi 225
b. Eserin Ayıplı Olması 225
c. Eseri Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetinin  Yerine Getirilmiş Olması 227
d. Eserin Teslim Edildiği Haliyle Kabul Edilmemiş Olması 231
e. Eserdeki Ayıbın İş Sahibinin Tutumundan Kaynaklanmaması 232
f. Sorumsuzluk Anlaşmasının Mevcut Olmaması 233
3. İş Sahibinin Seçimlik Hakları 234
a. Genel Olarak 234
b. İş Sahibinin Eser Bedelinden İndirim Talebi 235
c. İş Sahibinin Ayıbın Giderilmesi Talebi 236
d. Ayıp Nedeniyle Oluşan Zararların Tazmini 239
4. Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Hakların Kullanılmasında Zamanaşımı 240
V. YÜKLENİCİNİN BÜTÜN ZARARLARININ GİDERİLMESİ 241
A. Genel Olarak 241
B. İş Sahibinin Ödeyeceği Tazminatın Hukuki Niteliği 242
C. Tazminatın Hesaplanması 243
1. Toplama Metodu 243
2. Kesinti Metodu 247
a. Genel Olarak 247
b. Yüklenicinin Yapmaktan Kurtulduğu Masraflar 250
c. Fesih Nedeniyle Yüklenicinin Başka İşlerden Elde Ettiği veya Kötüniyetli Olarak Elde Etmeyi İhmâl Eylediği Kazançlar 253
D. Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesinde Yüklenicinin Zararlarının Giderilmesi 255
E. Yargıtay Uygulamasında Yüklenicinin Zararlarının Giderilmesi 257
F. Tazminat Metodunun Seçilmesi Sorunu 259
G. İş Sahibinin Zararın Tazmini Yükümlülüğünde İndirim Yapılıp Yapılamayacağı 262
VI. İSPAT YÜKÜ SORUNU 265
VII. YÜKLENİCİNİN ALACAKLARININ MUACCELİYET ANI 266
VIII. TAM TAZMİNATLA FESHİN YÜKLENİCİNİN BAZI BORÇLARI İLE İLİŞKİSİ 267
A. Genel Olarak 267
B. Eseri Meydana Getirme Borcu ile İş Sahibinin Tam Tazminatla Feshi Arasındaki İlişki 267
C. İşi Bizzat Yapma veya Gözetimi Altında Yaptırma Borcu 268
D. Araç, Gereç ve Malzemeye İlişkin Borçlar 269
E. Yüklenicinin Genel İhbar Borcu 270
F. Sadakat ve Özen Borcu 271
1. Sadakat Borcu 271
2. Özen Borcu ile İlişkisi 273
G. Eseri Teslim Borcu ile İlişkisi 275
1. Genel Olarak 275
2. Yüklenicinin Tam Tazminatla Feshe Bağlı Olarak Teslim Borcunda Kısmen Temerrüde Düşmesi Durumu 275
SONUÇ 277
KAYNAKÇA 281