Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Hukuksal Yapısı
İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 7 Teşekkür / Remerciements 9 Kısaltmalar 17 Giriş 19 I. Bölüm: ÖZEL HAYAT KAVRAMI A) ÖZEL HAYAT KAVRAMININ AÇIKLANMASI 23 1) Genel Olarak 23 2) Özel Hayatı Açıklama Yönündeki Teoriler 25 a) Alman “Üç Alan” Teorisi 25 b) Başka Hak veya Kavramlarla İlişkilendiren Teoriler 28 c) Özel Hayat – Kamusal Hayat Ayırımına Dayanan Teoriler 33 d) “Özel Hayatın Gizliliğine Makul Saygı Beklentisi” (Reasonable Expectation Of Privacy) Teorisi 35 e) Kavramın İçeriğini Sayarak Belirlemeye Çalışan Teoriler 36 3) Özel Hayatın Korunması ve İhlali 39 a) Korumanın Nedeni 39 b) İhlal 41 4) Görüşümüz 45 B) ÖZEL HAYAT KAVRAMININ İÇERİĞİ 52 1) Özel Hayata Dahil Olan Konular 52 a) Kişisel Veriler 53 aa) Kişisel Veriler – Özel Hayat İlişkisi 53 ab) Kişisel Veri Kavramının İçeriği ve Korunması 55 ac) Hukuksal Düzenlemeler ve ‘Anayasallaşma’ Eğilimi 61 b) Sırlar 63 ba) Genel Olarak 63 bb) Unutulma Hakkı 64 bc) Sağlık Bilgileri 67 c) Elektronik İletişim 69 ca) Teknolojik Gelişim 69 cb) Elektronik İletişimin İzlenmesi 71 d) Telekomünikasyon Yoluyla İletişim 75 e) Kameralar ve Özel Hayatın Gizliliği 78 ea) Gelişim 78 eb) Kameralarla Takip 80 f) Konut 83 fa) Konut Kavramı 83 fb) İhlal 85 2) Bazı Tartışmalı Gruplar Açısından Özel Hayatın Korunması 87 a) İşçiler 87 aa) Batı Dünyasındaki Tartışmalar 88 ab) İşçiler ve Kişisel Verilerin Korunması 94 ac) İşyerindeki Korunmaya İlişkin Öneriler 96 b) Kişisel Özgürlükleri Kanun Gereği Kısıtlananlar 98 ba) Genel Olarak 98 bb) İletişimin Denetlenmesi 100 bc) Arama 101 bd) Özel Hayatın Gizliliğinin Korunması 102 c) Aile Üyeleri 103 ca) Eşler Arasında Özel Hayat 103 cb) Ebeveynler ve Çocuklar 107 d) Ölen Kişi 109 e) Tüzel Kişi 112 C) ÖZEL HAYAT KAVRAMININ GELİŞİMİ 115 1) Tarihsel Gelişim 115 a) İlk Çağ 115 b) Orta Çağ 116 c) XVIII. ve XIX. Yüzyıl 117 d) XX. Yüzyıl ve Günümüz 119 2) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulaması 122 a) Mahkeme’ye Göre 8. Maddenin Kapsamının Değerlendirilmesi 123 aa) Kişisel Veriler 125 ab) Konut 127 ac) Haberleşme 127 ad) Diğer Konular 128 ae) Pozitif Yükümlülükler 129 b) Mahkeme’ye Göre Hukuka Uygun Kısıtlamanın Koşulları 131 ba) Yasal Dayanak 133 bb) Haklı Sebep 134 bc) Orantılılık 135 3) Çeşitli Ülkeler ve Uluslararası Kuruluşlardaki Uygulamalardan Örnekler 138 a) Özel Hayatın Gizliliği Hakkını Tanımayan veya Geç Tanıyan Anglo–Sakson Ülkeleri 138 aa) İngiltere 138 ab) Amerika Birleşik Devletleri 143 aba) Tarihsel Gelişim 143 abb) Anayasal Temel Olarak Ek 4. Madde 145 abc) ABD’de İfade Özgürlüğü ve Özel Hayat 148 abd) ABD’de Güvenlik–Özel Hayat Tartışması 150 ac) Kanada 152 ad) Diğer Birkaç Ülkeden Örnekler 153 b) Özel Hayatın Gizliliği Hakkını Tanıyan Kıta Avrupası Ülkeleri 154 ba) Fransa 154 baa) Tarihsel Gelişim 154 bab) Anayasal Temel Tartışması 156 bac) Uygulamadan Örnekler 157 bb) Almanya 159 bc) İsviçre 161 bd) Belçika 163 be) Diğer Ülkelerden Örnekler 165 c) AİHM Dışındaki Uluslararası Kurumların Yaklaşımı 166 D) ÇEŞİTLİ HUKUK DALLARINDA ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİN KORUNMASI 168 1) Anayasa Hukuku 168 a) Anayasadaki Düzenlemeler 168 b) Anayasa Mahkemesi İçtihadı 171 ba) İptal–İtiraz Başvuruları 171 bb) Bireysel Başvurular 173 2) Medeni Hukuk ve Borçlar Hukuku 174 a) Türk Hukuku 175 b) Yabancı Hukuk 176 3) Diğer Hukuk Dallarından Örnekler 177 II. Bölüm: ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇUNUN HUKUKSAL YAPISI A) ÇEŞİTLİ ÜLKELERDEKİ CEZAİ DÜZENLEMELER 179 1) Genel Olarak 179 2) Doğrudan Düzenleme Yapan Ülkeler 181 a) Fransa 181 b) İsviçre 185 c) Almanya 187 d) İtalya 189 e) İspanya 190 f) Rusya 190 g) Amerika Birleşik Devletleri 191 h) Diğer Ülkelerden Örnekler 191 3) Dolaylı Koruma Örnekleri 193 a) İngiltere 193 b) Avustralya 196 c) İsveç 196 B) 765 SAYILI MÜLGA TÜRK CEZA KANUNU’NDAKİ DÜZENLEME 196 1) Sırrın Masuniyeti Aleyhine Cürümler (m. 195 – m. 200) 197 2) Haksız Arama Suçu (m. 183) 203 3) Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu (m. 193 – 194) 205 4) Halkı Rahatsız Etme Kabahati (m. 547) 207 C) KORUNAN HUKUKİ MENFAAT 208 D) KANUNİLİK UNSURU 210 1) Yasallık Tartışması 210 2) Tasarı ile Kanun Arasındaki Farklılık 211 E) MADDİ UNSUR 213 1) Özel Hayatın Gizliliğinin Genel Olarak İhlali (1. Fıkra) 213 a) Doğrudan 134. Madde Kapsamına Giren İhlaller 215 b) “Torba Suç” Düzenlemesinden Doğan Uygulama 221 ba) Haberleşmenin Gizliliğini İhlal 221 bb) Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması 224 bc) Kişisel Verilerin Korunması 226 bd) Konut Dokunulmazlığını İhlal ve Haksız Arama 228 c) Özel Hayattaki Sesler ve Görüntüler 229 2) Özel Hayatın Gizliliğinin İfşa Yolu ile İhlali (2. Fıkra) 230 a) Genel Olarak 230 b) Özel Hayat Olaylarının Tekrar İfşası 233 c) Basın–Yayın Yoluyla İfşa 235 3) Teşebbüs 236 4) Ek Düzenleme Gereği 239 F) HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 240 1. Hukuka Uygunluk Sebepleri 241 a) Kanunun Hükmü ve Amirin Emri 241 aa) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi 241 aaa) Dünyada ve Türkiye’de Gelişim 242 aab) Koşulları 247 aaba) Soruşturma veya Kovuşturma Bulunması 247 aabb) Kuvvetli Şüphe Sebeplerinin Varlığı 248 aabc) Son Çare İlkesi 249 aabd) Katalogda Sayılan Suçlardan Birinin Bulunması 252 aabe) Yargıç Kararı 255 aabf) Mutlak Olarak Korunan Gizli Alan 262 aabg) Önlemin Yakalama veya Araştırma Amacıyla Uygulanması 264 aac) Özel Dinleme ve Kayıt 265 aad) Önlemin Kötüye Kullanılmaması ve Çözüm Önerileri 267 aae) Yasal Sisteme Aykırı Yönetmelik Hükmü ve Sonrası 272 ab) Teknik Araçlarla İzleme 275 aba) Koşulları 276 abb) MOBESE Kameraları 279 abc) İletişimin Denetlenmesi ve Teknik Araçlarla İzlemenin Birlikte Uygulanabilmesi Sorunu 283 ac) Arama 284 ad) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi 285 b) Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali 286 ba) Meşru Savunma 286 bb) Zorunluluk Hali 287 c) Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası 290 ca) Hakkın Kullanılması Olarak Basının Haber Verme Hakkı 291 caa) Hakkın Sınırları 292 caaa) Gerçeklik 295 caab) Kamu Yararı ve Toplumsal İlgi 297 caac) Güncellik 299 caad) Düşünsel İlişki ve Haberin Verilişinde Ölçülülük 300 caae) Gizli Kamera Tartışması 304 cab) Kamuya Mal Olmuş Kişi Kavramı 306 cb) İlgilinin Rızası 311 cba) Rızaya Ehliyet 312 cbb) Rızanın Açıklanması 314 cbc) Ceza Muhakemesi Önlemlerinde Rıza 320 2) Hukuka Özel Aykırılık 321 G) MANEVİ UNSUR 323 H) İÇTİMA VE İŞTİRAK 325 1) İçtima 325 a) Maddedeki Suçların İçtimaı 325 b) Fikri İçtima 326 c) Zincirleme Suç 329 d) Gerçek İçtima 330 2) İştirak 331 I) SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ 333 1) Suçun Kamu Görevlisi Tarafından ve Görevinin Verdiği Yetki Kötüye Kullanılmak Suretiyle İşlenmesi (m. 137/1–a) 333 2) Suçun Belli Bir Meslek veya Sanatın Sağladığı Kolaylıktan Yararlanmak Suretiyle İşlenmesi (m. 137/1–b) 334 J) YAPTIRIM VE USUL 336 1) Yaptırım 336 2) Usul 337 Sonuç 343 Kaynakça 347 Kavramlar Dizini 367
