Yaşamımızın her alanında dilediğimiz gelişimi sağlayabilmemiz, söz konusu alanların hukuk tarafından çevrelenmesi ile mümkündür. Ancak hukuk tarafından çevrelenmesi halinde insana fayda sağlayacak başlıca alanlardan biri de sağlıktır. Ülkemizde sağlık hukuku alanında yazılmış sayısız kıymetli eser bulunmaktadır. Bu nedenle fazlaca değinilmemiş bir konu hakkında çalışma yapılması tarafımızca faydalı bulunmuş ve bu eser, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı kapsamında yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre yeterli düzeyde çalışmanın yapılmaması halinde 2030 yılında en büyük ölüm sebebini, ruh sağlığı sorunları oluşturacaktır. Hem bireyi, hem toplumu ilgilendiren bu sorunların tedavi edilmesi, sağlık hukukunun genel prensiplerinden ayrılan özel meseleler barındırmaktadır. Zira bir kimsenin hukuka uygun şekilde tedavi edilmesi kural olarak rızasına bağlı iken rızası alınamayan bir kimsenin tedavisinin nasıl gerçekleştirileceğinin, gerek muhataplar ve gerekse onu uygulayıcı taraflarca bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışmada; konuya ilişkin tarihsel süreç, kavramlar, yasal düzenlemeler ele alınmıştır. Konunun mukayeseli hukuktaki düzenlenişi ve benzer kurumlar ile karşılaştırılmasına yer verilmiştir. Hastanın aydınlatılması, rızası ve talimatı detaylı bir biçimde ortaya konmuş; Türk Medenî Kanunu’ndaki hükümlerin konuya yasal dayanak oluşturması bakımından yeterliği değerlendirilmiştir. Çalışmamız konuya yönelik görüşlerimiz ile nihayete ermiştir.
İÇİNDEKİLER
KİTAP HAKKINDA III ABOUT THE BOOK V ÖZET VII ABSTRACT IX TEŞEKKÜR XI KISALTMALAR CETVELİ XVII GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
PSİKİYATRİ HASTASININ İSTEMSİZ TEDAVİSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ, TANIMI, İLGİLİ KAVRAMLAR, HUKUKİ TEMELİ VE BENZER TIBBİ MÜDAHALELER İLE KARŞILAŞTIRILMASI
§ 1. PSİKİYATRİ HASTASININ İSTEMSİZ TEDAVİSİNİN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ 3 I. GENEL OLARAK 3 II. ROMA HUKUKUNDA 4 III. MODERN HUKUKTA 5 IV. TÜRK HUKUKUNDA 6 A. İslamiyet Öncesi Türk Hukukunda 6 B. İslamiyet Sonrası Türk Hukukunda 7 § 2. PSİKİYATRİ HASTASININ İSTEMSİZ TEDAVİSİNİN MUKAYESELİ HUKUKTA DÜZENLENİŞİ 8 I. ALMAN HUKUKUNDA 8 II. İSVİÇRE HUKUKUNDA 10 § 3. İSTEMSİZ TEDAVİNİN TANIMI VE İLGİLİ KAVRAMLAR 12 I. TANIM 12 II. TEMEL KAVRAMLAR 13 A. Psikiyatri Hastalığı 13 B. İstemsiz Yatış 13 C. Zorla Tedavi 15 § 4. İSTEMSİZ TEDAVİYE İLİŞKİN MEVZUAT 15 I. ULUSLARARASI DÜZENLEMELER 15 II. ULUSAL DÜZENLEMELER 20 A. T.C. Anayasası 20 B. Türk Medenî Kanunu 21 C. 1219 Sayılı Kanun 22 D. 2559 Sayılı Kanun 23 E. 6284 Sayılı Kanun 23 F. 5960 Sayılı Tüzük 24 G. Hasta Hakları Yönetmeliği 24 § 5. PSİKİYATRİDE İSTEMSİZ TEDAVİNİN BENZER KURUMLAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI 25 I. DİĞER İSTEMSİZ TEDAVİLER İLE KARŞILAŞTIRILMASI 25 A. Genel Olarak 25 B. Acil Tıbbi Müdahaleler 26 C. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Müdahaleler 26 II. DİĞER VESAYET KURUMLARI İLE KARŞILAŞTIRILMASI 29
İKİNCİ BÖLÜM
PSİKİYATRİ HASTASININ AYDINLATILMASI, RIZASI VE TALİMATI
§ 6. AYDINLATMA 31 I. GENEL OLARAK 31 II. OTONOMİ AYDINLATMASI 34 III. GÜVENLİK AYDINLATMASI 36 IV. PSİKİYATRİ HASTASININ AYDINLATILMASI 36 § 7. RIZA 37 I. GENEL OLARAK 37 II. PSİKİYATRİ HASTASININ RIZASI 38 § 8. HASTA TALİMATI 40 I. GENEL OLARAK 40 II. TÜRK HUKUKUNDA HASTA TALİMATI 41 III. PSİKİYATRİDE HASTA TALİMATI 42
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KORUMA AMACIYLA ÖZGÜRLÜĞÜN KISITLANMASI KURUMU, İSTEMSİZ TEDAVİYE YASAL DAYANAK OLUŞTURMASI BAKIMINDAN YETERLİĞİ
§ 9. KORUMA AMACIYLA ÖZGÜRLÜĞÜN KISITLANMASI 43 I. GENEL OLARAK 43 II. ERGİN KİŞİNİN KORUMA AMACIYLA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KISITLANMASI 44 A. Kişiye Özgü Koşullar 44 B. Diğer Koşullar 45 C. Usul 47 III. KÜÇÜĞÜN KORUMA AMACIYLA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KISITLANMASI 51 IV. İSTEMSİZ TEDAVİYE YASAL DAYANAK OLUŞTURMASI BAKIMINDAN YETERLİĞİ 53 SONUÇ 55 BİBLİYOGRAFYA 57
