Finansal Yönetim
Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ
Prof. Dr. Yunus GÖKMEN
Doç. Dr. Mete M. DOĞANAY
Yrd. Doç. Dr. Kartal SOMUNCU
Finansal yönetim ya da diğer ismiyle işletme finansmanı işletmenin yardımcı fonksiyonları arasında önemli bir yere sahiptir. Ülkemizdeki işletmelerin sayıca % 99,7'sini oluşturan KOBİ'lerin yöneticilerine sorulduğunda, finansman ve finansmanla ilgili konuları, işletmelerini büyütememelerinin en temel nedeni olarak belirtmektedirler. Finansal istikrarsızlığın arttığı dönemlerde finansman temini ve yönetiminin önemi daha da artmaktadır. Bu kitap özellikle KOBİ yöneticilerinin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde hazırlanmış.
Finansal yönetim, işletmelerin finansla ilgili karşılaştıkları sorunlara ve durumlara rasyonel bir çözüm getirmeyi amaçlar. Finansın üç temel ayağını oluşturan "finansal yönetim", "finansal piyasalar ve kurumlar" ve "yatırım ve portföy yönetimi" konuları arasında özellikle birincisi olan finansal yönetim bu kitabın temel konularını oluşturmaktadır. Bunun yanında kısmen kitabın bazı bölümlerinde finansal piyasalar ve kurumlara ilişkin temel bilgilere de yer verilmektedir. Portföy yönetimi ise bu kitapta ayrı bir bölüm olarak yer almaktadır. Kitap hazırlanırken bu alandaki en son gelişmelerden ve temel eser niteliğindeki yayınlardan yararlanılmaya gayret edilmiş.
(Önsözden)
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1: FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER.1
1. Finansal Yönetim, Amaç ve İşlevleri1
2. Finansın ve Finansal Piyasaların Tarihi Gelişimi.4
3. Piyasalar, Yatırımlar ve Finansal Yönetim Arasındaki İlişki .5
4. Finansal Yönetimin Fonksiyonları .6
5. İşletmelerde Vekâlet Sorunu (Asil-Vekil Sorunu).8
6. Kurumsal Yönetim İlkeleri9
7. Finansal Yönetimin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi.9
8. Kâr Maksimizasyonu ve Fırsat Maliyeti.11
9. İşletmelerde Finans Fonksiyonunun Örgütlenmesi .12
BÖLÜM 2: FİNANSAL TABLOLAR VE FİNANSAL PLANLAMA .19
1. Finansal Tablolar Analizi20
2. Karşılaştırmalı Tablolar Yöntemi21
3. Dikey Yüzde Yöntemi 23
4. Eğilim (Trend) Yüzdeleri Yöntemi26
5. Rasyo (Oran) Analizi .28
6. Finansal Konularda Klasik Erken Uyarı Sinyalleri .32
7. Finansal Planlama ve Hazırlanmasındaki Yöntemler33
8. Finansal Planlamanın Faydaları34
9. Planlama ve Bütçeleme İlkeleri .34
10. Bütçeleme .35
11. Proforma Gelir Tablosu39
12. Proforma Bilânço.40
VI
13. Proforma Mali Tabloların Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi
Gereken Hususlar .42
BÖLÜM 3:PARANIN ZAMAN DEĞERİ 51
1. Faiz Kavramı .52
2. Eşit Ödemeler (Annüiteler)74
2.1. Eşit Ödemelerin Gelecekteki Değeri.75
2.2. Eşit Ödemeler Tutarı (Annüite) .80
2.3. Eşit Ödemelerin Bugünkü Değeri .82
2.4. Devamlı Eşit Ödemeler (Perpetuity) .87
2.5. Eşit Ödemelerde Dönemsel Faiz Oranı89
2.6. Eşit Ödemelerde Taksit Sayısı92
3. Borç İtfası ve Örnek Uygulamaları 93
3.1. Eşit Ödemelerle (eşit Taksitlerle) Bir Borcun İtfası93
3.2. Dönem Sonu Eşit Ödemelerle Bir Borcun İtfası94
3.3. Dönem Başı Eşit Ödemelerde Bir Borcun İtfası96
3.4. Eşit Anapara Taksitleriyle Bir Borcun İtfası .98
3.5. Taksitlerin Belli Bir Dönem Sonra Başladığı Borç İtfaları100
3.6. Balon Ödeme104
BÖLÜM 4: TAHVİL DEĞERLEMESİ 119
1. Tahvil ve Özellikleri120
2. Faiz Oranı ve Tahvil Değeri Arasındaki İlişki .121
3. Tahvilin Getiri Oranı ve Vadeye Kadar Getiri.126
4. Faiz Oranı Riski.129
5. Verim Eğrisi .130
BÖLÜM 5:HİSSE SENEDİ DEĞERLEMESİ.137
1. Hisse Senedi ve Özellikleri138
2. Hisse Senedi Değerlemesinin Genel Esasları 141
3. Sürdürülebilir Büyüme Oranı ve Hisse Senedi Değeri
Arasındaki İlişki .147
VII
BÖLÜM 6: SERMAYE YAPISI 155
1. Finansman Yapısı ve Sermaye Yapısı Kavramları 155
2. Modigliani-Miller Modeli (Vergisiz).158
3. Modigliani-Miller Modeli (Vergili)163
4. Dengeleme Teorisi.167
5. Finansman Hiyerarşisi Teorisi .170
BÖLÜM 7: TEMETTÜ POLİTİKASI181
1. Temettü ve Temettü Politikası ile İlgili Temel Kavramlar182
2. İlişkisizlik Teorisi 185
3. Eldeki Kuş Teorisi188
4. Vergi Farklılığı Teorisi189
5. Temettünün Bilgi İçeriği Hipotezi .190
6. Yatırımcı Tercihleri Teorisi191
7. Artık Kâr Modeli.192
8. Temettü Politikasının Belirlenmesi.193
BÖLÜM 8: SERMAYE MALİYETİ.203
1. Giriş.204
2. Sermaye Maliyetine Etki Eden Unsurlar206
2.1. Finansal Borcun Maliyeti.206
2.2. Öz Sermayenin Maliyeti208
2.2.1. Yeni Hisse Senedi Çıkarmanın Maliyeti208
2.2.2. Dağıtılmayan Kârların Maliyeti213
3. Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti214
4. Borcun ve Öz Sermayenin Maliyetleri Arasındaki İlişki .215
BÖLÜM 9: FİNANSMAN KAYNAKLARI 223
1. İşletme Finansmanına Genel Bakış 224
1.1. İşletmelerin Finansman İhtiyacının Nedenleri.224
2. Kaynaklarına Göre Finansman Çeşitleri226
VIII
3. Vadelerine Göre Finansman Çeşitleri228
4. Spontan Finansman Kaynakları 229
5. Banka Kredileri230
6. Faktoring .234
7. Finansal Kiralama235
8. Değişik Finansman Yöntemleri236
BÖLÜM 10: ÇALIŞMA SERMAYESİ YÖNETİMİ245
1. Giriş.246
2. Çalışma Sermayesi Yönetiminin Önemi246
3. Döner Sermaye Planlaması ve Finansmanı247
4. Çalışma Sermayesi İhtiyacının Belirlenmesi .248
4.1. Faaliyet Devri Katsayısı Yöntemi249
4.2. Günlük Masraf Tutarı Yöntemi 250
4.3. Rasyo Yoluyla İşletme Sermayesinin Hesaplanması252
4.4. Schmallenbach Yöntemi .254
4.5. Çalışma Sermayesinin Finansmanı256
5. Çalışma Sermayesi Yönetimi 259
5.1. Nakit Yönetimi.259
5.2. Baumol Modeli260
5.3. Miller-Orr Modeli .262
5.4. Beranek Modeli.264
5.5. Alacak Yönetimi 265
5.5.1. Kredi Standartları266
5.5.2. Kredi Süresi 266
5.5.3. Tahsilât Politikası 267
6. Stokların Yönetimi .269
6.1. Stokların Fonksiyonları .270
6.2. Optimum Stok Düzeyinin Belirlenmesi271
6.3. Stok Yönetiminde Etkinlik İlkeleri275
IX
BÖLÜM 11: YATIRIM KRİTERLERİ VE SERMAYE BÜTÇELEMESİ.285
1. Yatırım Kararlarının Önemi286
2. Belirlilik Koşulu Altında Yatırım Projelerini Değerlendirme
Yöntemleri .292
2.1. Statik Yöntemler .292
2.2. Dinamik Yöntemler .297
3. Risk Altında Proje Değerlendirme Yöntemleri
Yatırım Kararları ve Risk .311
BÖLÜM 12: PORTFÖY YÖNETİMİ VE ANALİZİ325
1. Giriş.326
2. Portföy Yönetimi Süreci.328
3. Portföy Yönetim Stratejileri331
3.1. Pasif Portföy Yönetim Stratejisi 331
3.2. Aktif Portföy Yönetim Stratejisi .333
4. Portföy Çeşitleri.334
4.1. Tamamen Tahvillerden Oluşan Portföyler .334
4.2. Hisse Senetleri ve Tahvillerden Oluşan Portföyler335
4.3. Tamamı Hisse Senetlerinden Oluşan Portföyler.335
4.4. Diğer Yatırım Araçlarından Oluşan Portföyler.336
5. Belirsizlik ve Risk.337
6. Riskin Sınıflandırılması338
7. Risk ve Beklenen Getiri.342
8. Riske Karşı Tutumlar ve Fayda Fonksiyonu344
9. Portföy Yönetim Türleri348
9.1. Geleneksel Portföy Yönetimi 348
9.2. Modern Portföy Teorisi350
9.2.1. Markowitz Ortalama-Varyans Yöntemi352
9.2.2. Endeks Modelleri 368
9.2.3. Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli (SVFM)376
9.2.4. Arbitraj Fiyatlama Modeli (AFM) .382
10. Portföy Performans Ölçütleri .388
X
10.1. Sharpe Ölçütü.388
10.2. Treynor Ölçütü 389
10.3. Jensen Ölçütü.390
10.4. Sortino Oranı 391
BÖLÜM 13: İŞLETME RİSK YÖNETİMİ.403
1. İşletme İçin Risk Nedir?.404
2. Risk Yönetimi 404
3. İşletmelerde Risk Yönetimi Amacı ve Süreci.404
4. Piyasa Riski Yönetimi405
4.1. Likidite Riski405
4.2. Faiz Oranı Riski 406
4.3. Kur Riski .406
4.4. Piyasa Riski Yönetiminde Kullanılan Türev Araçlar 408
4.5. Kredi Riski Yönetimi409
4.6. Operasyonel Risk Yönetimi 409
5. Başabaş Noktası Analizi411
5.1. BBN Analizinin Dayandığı Temel Varsayımlar 412
5.2. BBN Analizinin Sağladığı Yararlar ve Kullanım Alanları412
5.3. BBN Analizinin Unsurları.413
5.4. Başabaş Noktası Formülleri414
5.5. Grafik Yöntemiyle Başabaş Noktası .415
5.6. Formül Yardımıyla Başabaş Noktası Yöntemi 416
6. Faaliyet Kaldıracı Riski416
6.1. Faaliyet Kaldıracı veya Çalışma Kaldıracı416
7. Finansal Kaldıraç Riski423
7.1. Finansal Kaldıraç Derecesi.425
7.2. Birleşik Kaldıraç Derecesi.426
8. İş ve Endüstri Riski427
9. Yönetim Riski 428
XI
10. Mali Başarısızlığa Neden Olan İşletme İçi ve Dışı Nedenler.428
11. Mali Başarısızlığın Nedeni Olan Yönetim Hataları 428
BÖLÜM 14: KURUMSAL YÖNETİM 437
1. Kurumsal Yönetimle İlgili Temel Kavramlar .438
2. Kurumsal Yönetim Uygulamaları.442
3. Kurumsal Yönetimin Faydaları 445
4. Kurumsal Yönetime Yönelik Temel Stratejiler .446
5. Kurumsal Yönetim İlkeleri447
6. Kurumsal Yönetim ve Pay Sahipleri448
7. Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık451
8. Kurumsal Yönetim ve Menfaat Sahipleri .453
9. Kurumsal Yönetim ve Yönetim Kurulu.455
10. SPK'nun Kurumsal Yönetime Bakış Açısı .459
11. Borsa İstanbul ve Kurumsal Yönetim 460
12. Kurumsal Yönetim Uyum Beyanı 462
