İdare Hukuku Dersleri

İÇİNDEKİLER
SEKİZİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 5
GENEL PLAN 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 25
GİRİŞ
DEVLET VE KAMU TÜZEL KİŞİLİĞİ
I. BİRLİKTE YAŞAMA ZORUNLULUĞU, OTORİTE İHTİYACI VE DEVLET 27
1. Toplum Halinde Yaşama Zorunluluğu 27
2. Otorite İhtiyacı ve Devlet 28
3. Devletin Ortaya Çıkışını Açıklayan Teoriler 29
II. TÜZEL KİŞİLİK KAVRAMI VE DEVLET 33
1. Anayasa ve Tüzel Kişilik Kavramı 33
2. Tüzel Kişilik Kavramının Kabulünü Doğuran İhtiyaçlar 34
3. Tarihsel Süreç İçinde Devlet Tüzel Kişiliği 37
4. Kişi Kavramı 50
III. KAMU TÜZEL KİŞİLERİ 53
1. Anayasada Düzenlenen Kamu Tüzel Kişileri 54
a. Devlet Tüzel Kişiliği 54
b. Anayasada Düzenlenen Diğer Kamu Tüzel Kişileri. 55
2. Kanunla Düzenlenen Kamu Tüzel Kişileri 56
3. İdarî Kararla Kurulan Kamu Tüzel Kişileri 58
4. Kanunla Nitelendirilmeyen Kurumlar 59
5. Niteliği Tartışmalı Kurumlar 61
6. Tamamlayıcı Açıklamalar 65
7. Kamu Tüzel Kişiliği Niteliğine Bağlanan Sonuçlar 69
BİRİNCİ BÖLÜM
İDARE HUKUKUNUN GENEL KAVRAMLARI VE İLKELERİ
I. İDARE HUKUKUNUN GENEL KAVRAMLARI 73
A. İDARE KAVRAMI 73
1. Kelime ve Kavram Olarak İdare 73
2. Kamu İdaresi - Özel İdare Ayrımı 74
3. İdarenin Diğer Devlet Organlarından Ayrımı 76
a. Organik Anlamda İdare 76
b. İşlevsel Anlamda İdare 77

aa. İdarî İşlev Dışında Olan Faaliyetler 78
bb. İşlevsel Anlamda İdare İçinde Yer Alan Kuruluşlar 79
B. İDARE HUKUKUNUN TANIMI, DOĞUŞU VE ÖZELLİKLERİ 82
1. İdare Hukukunun Tanımı ve İdare Hukuku Sistemleri 82
a. İdare Hukukunun Tanımı 82
b. İdare Hukuku Sistemleri 83
2. İdare Hukukunun Doğuşu ve Gelişimi 84
a. Fransa’da İdare Hukukunun Doğuşu 85
b. Türkiye’de İdare Hukukunun Gelişimi 89
3. İdare Hukukunun Özellikleri 93
C. İDARE HUKUKUNUN KAYNAKLARI 95
1. Asıl Kaynaklar 95
a. Yazılı Kaynaklar 95
b. Yazılı Olmayan Kaynaklar. 98
2. Yardımcı Kaynaklar 98
D. İDARE HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI 99
1. Kamu Gücü Kıstası 99
2. Kamu Hizmeti Kıstası 101
3. İdarî İşlev Kıstası 102
II. İDARE HUKUKUNU ETKİLEYEN ANAYASAL İLKELER 103
A. HUKUK DEVLETİ İLKESİ 103
1. Hukuk Devleti İlkesinin Anlamı ve Özellikleri 103
2. Hukuk Devleti-İdare Hukuku İlişkisi 107
B. SOSYAL DEVLET İLKESİ 108
1. Sosyal Devlet İlkesinin Anlamı ve Özellikleri 108
2. Sosyal Devlet-İdare Hukuku İlişkisi 110
C. EŞİTLİK İLKESİ 110
1. Eşitlik İlkesinin Anlamı ve Özellikleri 110
2. Eşitlik İlkesi-İdare Hukuku İlişkisi 112
D. İDARENİN KANUNÎLİĞİ İLKESİ 113
E. MERKEZDEN YÖNETİM-YERİNDEN YÖNETİM İLKESİ 114
1. Merkezden Yönetim 115
a. Merkezden Yönetimin Özellikleri 115
b. Merkezden Yönetimin Yararları ve Sakıncaları 116
c. Yetki Genişliği İlkesi 118
2. Yerinden Yönetim 119
a. Yerinden Yönetimin Özellikleri 119
b. Yerinden Yönetimin Yararları ve Sakıncaları 120
F. İDARENİN BÜTÜNLÜĞÜ İLKESİ 121
1. Hiyerarşi 122
a. Hiyerarşinin Özellikleri 123

b. Hiyerarşi Yetkisinin Kapsamı 123
2. İdarî Vesayet 125
a. İdarî Vesayet Denetiminin Anlamı ve Amacı 125
b. İdarî Vesayetin Özellikleri 128
c. İdarî Vesayet Yetkisinin Kapsamı 129
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK İDARE TEŞKİLÂTININ GENEL GÖRÜNÜMÜ
I. MERKEZDEN YÖNETİM 132
A. MERKEZ (BAŞKENT) TEŞKİLÂTI 132
1. Cumhurbaşkanı 132
a. Yürütme ve İdareye İlişkin Görev ve Yetkileri 133
b. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu 136
c. Cumhurbaşkanlığı Teşkilâtı 138
2. Bakanlıklar ve Bakanlar 141
a. Bakanlıklar ve Bakanların Mevcut Durumu 142
b. Bakanların Görevleri 145
c. Bakanlık Teşkilâtı 146
3. Merkeze Yardımcı Kuruluşlar 147
a. Danıştay 147
b. Sayıştay 148
c. Millî Güvenlik Kurulu 149
d. Ekonomik ve Sosyal Konsey 149
B. MERKEZİN TAŞRA TEŞKİLÂTI 150
1. İl İdaresi 151
a. Vali 152
b. Bakanlıkların İl Teşkilâtları. 154
c. İl İdare Kurulu 154
2. İlçe İdaresi 155
a. Kaymakam. 155
b. Bakanlıkların İlçe Teşkilatları 158
c. İlçe İdare Kurulu 158
3. Bölge İdareleri 159
II. YERİNDEN YÖNETİM 159
A. YER BAKIMINDAN YERİNDEN YÖNETİM İDARELERİ 159
1. İL ÖZEL İDARESİ 160
a. İl Özel İdaresinin Görev ve Yetkileri 163
aa. İl Özel İdaresinin Görevleri 163
bb. İl Özel İdaresinin Yetkileri 164
b. İl Özel İdaresinin Organları 165

aa. İl Genel Meclisi 165
(1) İl Genel Meclisinin Oluşumu 165
(2) İlk Toplantı ve Başkanlık Divanı 167
(3) Meclis Toplantıları 167
(4) Meclis Kararlarının Kesinleşmesi 168
(5) Meclisin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları 170
bb. İl Encümeni 171
(1) İl Encümeninin Oluşumu 171
(2) Encümen Toplantısı 171
cc. Yürütme Organı: Vali 172
c. Diğer Hususlar 173
aa. Görevden Uzaklaştırma 173
bb. Komisyonlar 173
cc. İl özel İdaresi Teşkilâtı 174
2. BELEDİYE İDARESİ 175
a. Kuruluş, Görevler ve Yetkiler 175
aa. Belediyelerin Kurulacağı Yerler 175
bb. Belediyenin Görevleri 176
cc. Belediyenin Yetkileri 178
b. Belediyenin Organları 179
aa. Belediye Meclisi 179
(1) Belediye Meclisinin Oluşumu 179
(2) Toplantı ve Çalışma Usûlü 180
(3) Meclis Kararlarının Kesinleşmesi ve Yürürlüğü 182
(4) Meclisin Feshi 184
(5) Meclisin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları 185
bb. Belediye Encümeni 185
(1) Belediye Encümenin Oluşumu 185
(2) Belediye Encümen Toplantısı 186
cc. Belediye Başkanı 187
(1) Belediye Başkanının Seçimi 187
(2) Belediye Başkanının Görevleri 187
(3) Belediye Başkanlığının Sona Ermesi 188
c. Diğer Hususlar 189
aa. Görevden Uzaklaştırma 189
bb. Komisyonlar 190
cc. Stratejik Plân ve Performans Plânı 190
dd. Belediye Teşkilâtı. 190
3. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ 191
a. Büyükşehir Belediyesinin Kuruluşu 193
b. Büyükşehir Belediyesinin Görevleri 193

c. Büyükşehir Belediyesinin Organları 198
aa. Büyükşehir Belediye Meclisi 198
bb. Büyükşehir Belediye Encümeni 201
cc. Büyükşehir Belediye Başkanı 201
d. Diğer Hususlar 202
aa. İhtisas Komisyonları 202
bb. Büyükşehir Belediye Teşkilâtı 203
4. KÖY İDARESİ 203
a. Tanım, Kurulması ve Kaldırılması 203
b. Köy İdaresinin Görev ve Yetkileri 205
c. Köy İdaresinin Organları 206
aa. Köy Derneği 206
bb. Köy İhtiyar Meclisi 207
cc. Muhtar 208
d. Görevden Alınma 208
e. Köy Personeli 209
f. Köy Bütçesi 210
5. MAHALLE İDARESİ ve MAHALLÎ İDARE BİRLİKLERİ 210
a. Mahalle İdaresi 210
b. Mahallî İdare Birlikleri 211
B. KAMU KURUMLARI: HİZMET BAKIMINDAN YERİNDEN YÖNETİM
İDARELERİ 212
1. Kamu Kurumlarının Ortak Özellikleri 213
2. Kamu Kurumlarının Çeşitleri 216
3. Kamu Kurumlarının Mevcut Durumu 218
C. KAMU KURUMU NİTELİĞİNDE MESLEK KURULUŞLARI 223
1. Meslek Kuruluşu Tanımı ve Oluşumu 223
2. Meslek Kuruluşlarının Ortak Özellikleri 225
3. Meslek Kuruluşlarının Görevleri 226
D. DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR 227
1. Tanımı ve Ortaya Çıkış Sebepleri 227
2. Ortak Özellikleri 229
3. İdarî Teşkilât İçindeki Yeri 233
E. CUMHURBAŞKANLIĞI OFİSLERİ 236
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İDARENİN GÖREVLERİ (KAMU HİZMETİ-KOLLUK)
I. KAMU HİZMETİ 239
A. KAMU HİZMETİ KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ 239
1. Kamu Hizmeti Kavramı 239
2. Kamu Hizmetine Hâkim Olan İlkeler 243

a. Devamlılık 244
b. Değişebilirlik ve Uyarlanma 245
c. Yararlanmada Eşitlik ve Tarafsızlık 246
d. Kamu Hizmetlerinin Bedavalığı 248
B. KAMU HİZMETİNİN YÜRÜTÜLÜŞ BİÇİMLERİ 249
1. Kamu Hizmetinin İdare Tarafından Yürütülmesi:Emanet Usûlü 250
2. Kamu Hizmetinin Özel Hukuk Kişilerince Yürütülmesi Usûlleri 250
a. Müşterek Emanet Usûlü 251
b. İltizam Usûlü 252
c. Ruhsat (İzin) Usûlü 253
d. İmtiyaz Usûlü 255
aa. İçeriği ve Özellikleri 255
bb. İmtiyazda Genel Kurallar 256
cc. Tarafların Hak ve Yükümlülükleri 257
dd. İmtiyaz Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Malların Paylaşımı 258
3. Kamu Hizmetinin Sunumunda Vakıf Modeli 259
a. Vakfın Anlamı ve Tarihi Gelişimi 259
b. Osmanlı Döneminde Vakıfların Sunduğu Kamu Hizmetleri 264
II. KOLLUK FAALİYETİ 267
A. GÜVENLİK VE KOLLUK KAVRAMLARI 267
1. Güvenlik Kavramı. 267
a. Devletin Güvenliğinin Sağlanması 268
b. Kişilerin Güvenliğinin Sağlanması 271
2. Kolluk Kavramı 271
B. KAMU DÜZENİ KAVRAMI VE UNSURLARI 272
1. Kamu Düzeni Kavramı 272
2. Kamu Düzeninin Unsurları 273
C. KOLLUK TEŞKİLÂTI 277
1. İdarî Kolluk-Adlî Kolluk Ayırımı 277
2. Genel İdarî Kolluk- Özel İdari Kolluk Ayrımı ve Özel Güvenlik 282
a. Genel İdarî Kolluk 283
b. Özel İdarî Kolluk. 286
c. Özel Güvenlik 287
3. Görev Alanı, Görevliler, İşlemler ve Usûller 290
a. Görev Alanı 290
b. Kolluk Görevlileri 291
c. Kolluk İşlemleri 292
d. Kolluk Usûlleri 293
4. Kolluk Yetkilerinin Sınırları 295
5. Kolluk Yetkilerinin Yarışması 297

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İDARENİN YETKİLERİ (İDARÎ İŞLEMLER-EYLEMLER VE SÖZLEŞMELER)
I. İDARÎ İŞLEMLER 299
A. İDARÎ İŞLEM KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ 299
1. İdarî İşlem Kavramı 299
2. İdari İşlemin Özellikleri 303
3. İcraî İşlem-İcraî Olmayan İşlem 306
4. İdarî İşlem- Diğer İşlemler Ayrımı 312
B. İDARÎ İŞLEMİN TÜRLERİ 315
1. Maddî Bakımdan İdarî İşlemler 315
a. Düzenleyici İşlemler 315
aa. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri. 317
bb. Yönetmelik 323
cc. Diğer Düzenleyici İşlemler 327
b. Birel (Bireysel) İşlemler 328
2. İrade Açıklayanların Sayısı Bakımından İdarî İşlemler 335
a. Basit (Tek) İradeli İşlemler 335
b. Kurul (Kolektif) İşlemler 336
c. Birleşme (Karma) İşlemler 336
d. Zincir (Aşamalı) İşlemler 336
3. Açıklanan İradenin Şekline Göre İdarî İşlemler 337
a. Sarih İdarî İşlemler 337
b. Zımnî İşlemler 338
4. Hukukî Etkisine Göre İdarî İşlemler 339
a. İnşai-İzhari İşlemler 339
b. Yararlandırıcı-Yükümlendirici İşlemler 339
c. Sürekli-Geçici Etkili İşlemler 340
d. İsteğe Bağlı Olan-Olmayan İşlemler 340
C. İDARÎ İŞLEMLERİN UNSURLARI 341
1. İdarî İşlemin Yetki Unsuru 341
a. Yetki Unsurunun Özellikleri 341
b. Yetkilerin Kullanımında İstisnalar 343
c. Yetki Çeşitleri 353
aa. Kişi Bakımından Yetki 353
bb. Konu Bakımından Yetki 355
cc. Yer Bakımından Yetki 356
dd. Zaman Bakımından Yetki. 357
2. İdarî İşlemin Biçim Unsuru 359
a. İdarî İşlemin Şekli 359
b. İdarî İşlemin Usûlü 364
3. İdarî İşlemin Sebep Unsuru 371

a. Sebep Unsurunda Hukuka Aykırılıklar 374
b. Sebeplerin Çokluğu ve Sebep İkâmesi 377
4. İdarî İşlemin Konu Unsuru 380
a. İmkânsız Bir Konuda İşlem Yapılması 380
b. Hukuka Aykırı İşlem Tesis Edilmesi 381
c. Sebep- Konu İlişkisinde Sakatlık 385
5. İdarî İşlemin Maksat Unsuru 387
a. Kamu Yararına Yabancı Amaçla Hareket Edilmesi 388
b. Kanunun Özel Maksadının Dışına Çıkılarak İşlem Yapılması 391
c. Usûl Saptırması ve Maksatların Çokluğu 392
D. İDARÎ İŞLEMLERDE SAKATLIĞIN SONUÇLARI 393
1. İdarî İşlemin Yokluğu 394
a. Yokluk Müeyyidesine Yaklaşımlar 394
b. Yokluk Müeyyidesine Tabi Olabilecek Sakatlıklar 398
c. Yokluğun Tespiti 399
2. İdarî İşlemin İptal Edilebilirliği 401
E. İDARÎ İŞLEMLERLE İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR 402
1. Bağlı Yetki ve Takdir Yetkisi 402
2. İdarî İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 407
3. İdarî İşlemlerin Kaldırılması ve Geri Alınması 409
a. İdarî İşlemlerin Kaldırılması 409
b. İdarî İşlemin Geri Alınması 411
II. İDARÎ EYLEMLER 422
A. İDARÎ EYLEM KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ 422
1. İdarî Eylem Kavramı 422
2. İdarî İşlem-Eylem (Fiil) Ayrımı 423
3. İdarî Eylem-İdarî Olmayan Eylem Ayrımı 424
a. İdarenin İdarî Eylemleri 425
b. İdarenin İdarî Olmayan Eylemleri 430
B. İDARÎ EYLEMİN UNSURLARI 433
1. Bir İdarenin Varlığı 433
2. Eylemin İdareye Bağlanabilmesi 433
3. Eylemin İdarî İşleve İlişkin Olması 435
C. İDARÎ EYLEMİN SONUÇLARI 437
1. İdarî İşleme Dayalı Eylemlerin Hukukî Sonucu 437
2. Saf İdarî Eylemlerin Hukukî Sonucu 438
3. İdarenin Haksız Fiilinin Hukukî Sonucu 438
III. İDARÎ SÖZLEŞMELER 439
A. İDARÎ SÖZLEŞME KAVRAMI VE TÜRLERİ 439
1. İdarî Sözleşme Kavramı ve Kıstasları 439
2. Türk Hukukunda Sözleşme Türleri 443

B. SÖZLEŞMELERİN AKDEDİLMESİ: İHALE 445
1. Genel Bilgiler 445
2. Kamu İhalelerine Hâkim Olan İlkeler 450
3. İhale Usûlleri 454
a. Devlet İhale Kanununda İhale Usûlleri 454
b. Kamu İhale Kanununda İhale Usûlleri 456
4. İhalenin Aşamaları 458
5. İhale Sürecinin İdarî Denetimi 462
a. Başvuru Esasları 463
b. İdareye Şikâyet Başvurusu 463
c. Kamu İhale Kurumuna İtirazen Şikâyet Başvurusu 464
C. SÖZLEŞMELERDE TARAFLARIN HAK VE BORÇLARI 466
1. İdarenin Yetkileri ve Yükümlülükleri 466
a. İdarenin Yetkileri 466
b. İdarenin Yükümlülükleri 469
2. Sözleşmecinin Hakları ve Borçları. 469
a. Sözleşmecinin Hakları 469
b. Sözleşmecinin Borçları 470
D. YENİ OLAYLARIN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ 471
1. Fedüprens (Fait du Prince) Teorisi. 472
2. Öngörülemezlik Teorisi 473
3. Mücbir Sebep 474
E. İDARÎ SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ 476
1. Genel Olarak Sözleşmelerin Sona Ermesi 476
2. Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’ndaki Düzenlemeler 476
F. İDARÎ SÖZLEŞMELERDE YARGISAL DENETİM 478
1. İdarî Sözleşmeler Tam Yargı Davasına Konu Olur 479
2. Sözleşmeden Ayrılabilir İşlemlerde Yargısal Denetim 481
BEŞİNCİ BÖLÜM
İDARENİN GÖREVLİLERİ
I. KAMU GÖREVLİSİ KAVRAMI VE MEMURLUK MESLEĞİ 485
A. KAMU GÖREVLİSİ VE MEMUR KAVRAMLARI 485
1. Genel Olarak Kamu Görevlisi Kavramı 485
2. İdare Hukukuna Göre Kamu Görevlisi Kavramı 488
3. Devlet Memurları Kanunu’ndaki Düzenlemeler 490
B. MEMURLUK MESLEĞİ VE İLKELERİ 493
1. Memurluk Mesleği 493
2. Memurluk Mesleğinin İlkeleri 494
a. Sınıflandırma İlkesi 494

b. Kariyer İlkesi 497
c. Liyakat İlkesi 498
3. Memurluğa Girişteki İlkeler 499
a. Serbestlik İlkesi 499
b. Eşitlik İlkesi 499
c. Görevin Gerektirdiği Niteliklerden Başka Bir Niteliğin
Aranmaması İlkesi 500
4. Memur Olabilmenin Genel Şartları 500
a. Vatandaşlık Şartı 500
b. Yaş Şartı 501
c. Öğrenim Şartı 501
d. Kamu Haklarından Mahrum Olmamak Şartı 501
e. Askerlik Şartı 502
f. Sağlık Şartı 502
g. Bazı Suçlardan Mahkûm Olmamak Şartı 502
C. ATAMA AŞAMALARI, İLERLEME VE ÇALIŞMA SAATLERİ 504
1. Atama Aşamaları 504
a. Kadroların Duyurulması 504
b. Sınav Aşaması 504
c. Atama ve Adaylık Aşaması 505
d. Aslî Memurluğa Atanma 506
e. Göreve Başlama 506
2. İstisnaî Memurluk 508
3. Memurların İlerlemesi 508
4. Çalışma Saatleri 510
5. Hizmet İçinde Yetiştirilme 511
II. YÜKÜMLÜLÜKLER, YASAKLAR VE HAKLAR 511
A. MEMURLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ: ÖDEVLER 512
1. Devlete ve Anayasaya Sadakat 512
2. Tarafsızlık 512
3. Emirlere İtaat 513
4. İş Başında Bizzat Bulunma 514
5. Mal Bildiriminde Bulunma 514
6. Kılık-Kıyafet Yükümlülüğüne Uyma 516
7. İşbirliği İçinde Çalışma 516
8. Resmi Belge, Araç ve Gereçleri Geri Verme 517
B. MEMURLAR İÇİN ÖNGÖRÜLEN YASAKLAR 517
1. İkinci Bir Görev Alma Yasağı 517
2. Ticari Faaliyette Bulunma Yasağı 517
3. Grev ve Toplu Çekilme Yasağı 518

4. Hediye ve Borç Alma, Menfaat Sağlama Yasağı 518
5. Siyasî Faaliyette Bulunma Yasağı. 520
6. Gizli Bilgileri Açıklama Yasağı 520
7. Dernek Kurma ve Üye Olma Yasağı 520
8. Ayrıldığı Kuruma Karşı Görev Alma Yasağı 520
C. MEMURLAR İÇİN ÖNGÖRÜLEN HAKLAR 521
1. Güvenlik Hakkı (Memurluk Teminatı) 521
2. Hizmet Hakkı 521
3. Şikâyet ve Dava Hakkı 521
4. Sendika Hakkı 521
5. İzin Hakkı 522
6. Aylık (Maaş) Hakkı 524
7. Yolluk Hakkı 524
8. Emeklilik Hakkı 524
9. İstifa Hakkı 524
10. Sosyal Haklar 524
III. DİSİPLİN, CEZA VE HUKUKÎ SORUMLULUKLAR 526
A. MEMURUN DİSİPLİN SORUMLULUĞU 526
1. Disiplin ve Disiplin Hukuku 526
2. Cezalar ve Disiplin Yaptırımları 527
3. Disiplin Hukukunun Temel İlkeleri 531
a. Kanunîlik İlkesi 531
b. Bir Fiil İçin Bir Yaptırım İlkesi 535
c. Geçmişe Yürümeme İlkesi 535
d. Lehe Olan Hükmün Uygulanması İlkesi 536
e. Hukuka Aykırı Delilin Kullanılmaması İlkesi 536
f. Ölçülülük İlkesi 539
g. Gizlilik İlkesi 540
h. Gerekçe İlkesi 540
ı. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 541
i. Alt Ceza Uygulaması 541
k. Başvuru Yollarının Gösterilmesi 542
l. Sendika Temsilcisinin Disiplin Kurulunda Bulunması 543
4. Disiplin Cezalarının Çeşitleri 543
a. Uyarma Cezası 544
b. Kınama Cezası 544
c. Aylıktan Kesme Cezası 545
d. Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası 545
e. Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası 546
5. Disiplin Soruşturması Usûlü 546

a. Disiplin Soruşturmasının Açılması 547
b. Disiplin Kararı ve Yetkili Makamlar 553
c. Disiplin Cezasında Zaman Aşımı 555
d. Tebliğ ve Uygulama 557
e. Disiplin Konusunda Diğer Hususlar 559
6. Disiplin Cezalarına Karşı Başvuru Yolları 562
a. İtiraz 562
b. Yargısal Başvuru 563
7. Disiplin Cezalarının Ortadan Kalkması 563
a. Geri Alınma 564
b. Silinme 565
c. Mahkeme Tarafından İptal Edilme 566
d. Af Kanunu İle Kaldırılma 566
8. Görevden Uzaklaştırma 566
B. MEMURUN CEZA SORUMLULUĞU 568
1. Memurların Korunması İhtiyacı ve İzin Sistemi 569
2. İzin Sisteminin Kapsamı 572
3. Suçun Öğrenilmesi ve Ön İnceleme 576
4. Soruşturma İzni ve Yetkili Merciler 580
5. İtiraz ve İtiraz Mercileri 581
C. MEMURLARIN HUKUKÎ SORUMLULUĞU 584
1. Memurun İdareye Karşı Sorumluluğu 584
2. Memurun Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluğu 588
IV. MEMURLUĞUN SONA ERMESİ VE EMEKLİLİK 598
A. MEMURLUĞU SONA ERDİREN HALLER 598
1. İstifa (Çekilme) 598
2. Mustafi (Çekilmiş) Sayılma 598
3. Memurluktan Çıkarılma (İhraç) 599
4. Koşullarda Eksiklik 599
5. Bağdaşmazlık 599
6. Ölüm 600
7. Emeklilik 600
B. MEMURLARDA EMEKLİLİK 600
1. Emeklilik Sebepleri 600
2. Emeklilik Hakları 601
ALTINCI BÖLÜM
İDARENİN SORUMLULUĞU
I. İDARENİN SORUMLULUĞU VE TARİHİ GELİŞİMİ 603
A. SORUMLULUK VE İDARENİN SORUMLULUĞU KAVRAMLARI 603
1. Genel Olarak Sorumluluk Kavramı 603

2. İdarenin Hukukî Sorumluluğu Kavramı. 604
B. İDARÎ SORUMLULUĞUN GELİŞİMİ VE HUKUKÎ TEMELİ 606
1. İdarî Sorumluluğun Doğuşu 606
a. Fransız Hukukunda 607
b. Türk Hukukunda 608
2. İdarî Sorumluluğun Hukukî Temeli 610
3. İdarî Sorumluluğun Bağımsızlığı 612
II. İDARE HUKUKUNDA SORUMLULUK TÜRLERİ 613
A. KUSUR SORUMLULUĞU 613
1. İdare Hukukunda Kusur Kavramı 613
2. Hukuka Aykırılık-Kusur İlişkisi 617
3. Kusurun İspatı ve Kusur Karineleri 619
4. Kusurun Derecelendirilmesi 620
5. Hizmet Kusuru-Kişisel Kusur Ayırımı 623
6. Kişisel Kusurun Varlığında Davanın Açılması 626
B. KUSURSUZ SORUMLULUK 630
1. Kusursuz Sorumluluğun Özellikleri 630
2. Kusursuz Sorumluluk İlkeleri 632
a. Risk İlkesi Gereğince Sorumluluk 634
aa. Risk Sorumluluğunun Özellikleri 634
bb. Risk Sorumluluğuna Yol Açan Durumlar 635
b. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi Gereğince Sorumluluk 646
aa. Özellikleri 648
bb. Sorumluluğu Doğuran Haller 649
C. ÖZELLİK ARZEDEN BAZI SORUMLULUK HALLERİ 654
1. Yasama Faaliyetinden Dolayı Sorumluluk 654
2. Uluslararası Sözleşmelerden Dolayı Sorumluluk 657
3. Yargısal Faaliyetlerden Doğan Sorumluluk 658
III. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 661
A. İDARÎ DAVRANIŞ 662
1. İdarî Davranışın Varlığı 662
2. Davranışın İdareye İsnadiyeti 662
B. ZARAR 664
1. Zararın Varlığı 664
2. Zararın Şartları 665
C. İLLİYET BAĞI 670
IV. İDARENİN SORUMLULUĞUNU ETKİLEYEN HALLER 670
A. MÜCBİR SEBEP 671
1. Mücbir Sebebin Şartları 671
2. Mücbir Sebebin Sonuçları 678

B. BEKLENİLMEYEN HÂL 679
1. Beklenilmeyen Hâlin Şartları 679
2. Beklenilmeyen Hâlin Sonuçları 681
C. ZARAR GÖRENİN DAVRANIŞI 681
1. Zarar Görenin Davranışının Şartları 681
2. Zarar Görenin Davranışının Sonuçları 686
D. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN DAVRANIŞI 687
1. Üçüncü Kişinin Davranışının Şartları 687
2. Üçüncü Kişinin Davranışının Sonuçları. 690
V. ZARARIN TAZMİNİ 690
A. SORUMLU İDARENİN TESPİTİ 690
1. Devlet Tüzel Kişiliği 691
2. Kamu Görevlisinin Birden Fazla Görev Üstlenmesi 691
3. Faaliyetin Birden Fazla İdare Tarafından Yürütülmesi 691
4. İdarî Vesayet ve Arızî Görevliler 692
B. ZARARIN TAZMİNİNE İLİŞKİN İLKELER 692
1. Nakden Tazmin İlkesi 692
2. Sorumluluk Nispetince Tazmin İlkesi 693
3. Taleple Bağlılık İlkesi 693
4. Tam Tazmin İlkesi 695
5. Denkleştirme İlkesi 696
6. Tazminat Talep Edebilecekler 697
C. ZARARIN MİKTARININ TESPİTİNDE İLKELER 698
1. Zararın Hesaplanma Tarihi 698
2. Tazminatın Türü 701
3. Tazminatta Faiz 701
YEDİNCİ BÖLÜM
İDARENİN MALLARI, KAMULAŞTIRMA VE BÜTÇE
I. İDARENİN MALLARI 705
A. TEMEL KAVRAMLAR 705
1. İdarenin Mal İhtiyacı 705
2. İdarenin Mal İhtiyacının Karşılanması 706
a. Olağan Usûller 706
b. Olağanüstü Usûller: İstimval 708
3. Kamu Malı-Kamusal Mal Kavramları 710
4. Kamusal Mal-Kamunun Özel Malı Ayrımı 711
5. Tahsis Kavramı 714
a. Tahsis İşlemi 714
b. Tahsis İşleminin Kaldırılması 716

6. Mülkiyet-Kamu Mülkiyeti Kavramları 717
B. KAMUSAL MALLARIN TASNİFİ 720
1. Oluşumları Açısından Kamusal Mallar 720
a. Doğal Kamusal Mallar 720
b. Sun’i (Yapay) Kamusal Mallar 720
2. Tahsis Cihetine Göre Kamusal Mallar 721
a. Hizmet Malları 721
b. Orta Malları 722
c. Sahipsiz Mallar 722
C. KAMUSAL MALLARIN ÖZELLİKLERİ 723
1. Kamusal Malların Devir ve Ferağ Edilmezliği 723
2. Kamusal Malların Zaman Aşımı İle İktisap Edilmezliği 724
3. Kamusal Malların Özel Hukuk İşlemlerine Konu Olamaması 725
4. Kamusal Malların Kamulaştırılamazlığı 727
5. Kamusal Mallar Vergi Gibi Yükümlülüklerden Muaftır 729
6. Kamusal Mallar Özel Bir Korumaya Tabidir 729
D. KAMUSAL MALLARDAN YARARLANMA 729
1. Kamusal Mallardan Yararlanmanın Genel İlkeleri 729
2. Malların Türüne Göre Yararlanma Biçimleri 730
3. Özel ve Özel-İstisnaî Yararlanma 732
II. KAMULAŞTIRMA 735
A. KAMULAŞTIRMA VE İLKELERİ 735
1. Mevzuattaki Düzenlemeler 735
2. Kamulaştırmanın Temel İlkeleri 737
B. KAMULAŞTIRMANIN AŞAMALARI 742
1. Kamulaştırmada İdarî Aşamalar 742
2. Kamulaştırma İşleminde Adlî Aşama 745
C. KAMULAŞTIRMADAN VAZGEÇME VE MALİKİN GERİ ALMA HAKKI 748
1. Kamulaştırmadan Vazgeçme 748
2. Mâlikin Geri Alma Hakkı 748
D. ACELE KAMULAŞTIRMA 749
III. KAMU TÜZEL KİŞİLERİNİN BÜTÇESİ 749
A. TANIM, TEMEL İLKELER VE KAVRAMLAR 749
1. Bütçenin Tanımı 750
2. Bütçenin Temel İlkeleri 750
3. Temel Kavramlar 751
B. BÜTÇE TÜRLERİ 753
1. Merkezi Yönetim Bütçesi 753
2. Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi 753
3. Mahalli İdare Bütçesi. 753
4. Özerk Bütçe 754

SEKİZİNCİ BÖLÜM
YENİ İDARÎ USÛLLER
I. YÖNETİMDE DEMOKRASİ VE İDARÎ USÛL 755
A. YÖNETİMDE DEMOKRASİNİN UNSURLARI 755
B. İDARÎ USÛLDE TEMEL İLKELER 758
II. BİLGİ EDİNME USÛLÜ 761
A. BİLGİ EDİNME USÛLÜNÜN KAPSAMI 761
1. Talep Edilebilecek Bilgi ve Belgeler 761
2. Başvuru Hakkı Olanlar 763
3. İdarelerin Bilgi Verme Yükümlülüğü 764
4. Bilgi Talep Edilebilecek İdareler 766
5. İdarelerin Bilgi Edinme Usûlüne İlişkin Yükümlülükleri 766
B. BİLGİ EDİNME HAKKININ SINIRLARI 767
C. BİLGİ EDİNMEDE BAŞVURU USÛLÜ 772
1. Başvuru Dilekçesi 772
2. Başvuruların Kabulü ve Değerlendirilmesi 773
3. Başvuruların Cevaplandırılması 775
4. Bilgi veya Belgelere Erişim Usûlü ve Süresi 775
D. İTİRAZ VE İTİRAZIN İNCELENMESİ 776
1. İtiraz Usûlü 776
2. İtirazı Değerlendirecek Merci 777
III. KAMU DENETÇİLİĞİNE BAŞVURU USÛLÜ 778
A. KURULUŞ VE GÖREVLER 781
1. Kamu Denetçiliği Kurumunun Kuruluşu 781
2. Kurumun Görevleri 783
3. Kurumun Görev Alanına Giren İdareler 784
B. BAŞVURU VE İNCELEME USÛLÜ 785
1. Şikâyet Hakkı Olanlar 785
2. Başvuru Usûlü 785
3. İnceleme ve Araştırma 788
4. İnceleme ve Araştırmaya Etki Eden Haller 789
5. İnceleme ve Araştırma Sonucunda Verilecek Kararlar 790
a. Karar Türleri 790
b. Karara İlişkin Diğer Hususlar 791
YARARLANILAN KAYNAKLAR 793
KAVRAM DİZİNİ 811