Rekabet Hukuku Ders Kitabı

REKABET HUKUKU DERS KİTABI

Do.Dr.Pelin GÜVEN

İÇİNDEKİLER



ÖNSÖZ.

.7

İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 17


BİRİNCİ BOLUM 
REKABET HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİ


*
1. GENEL OLARAK \′ 19
1.1. Genel Bilgi 19
1.2. Rekabet Hukukunun Tarihçesi \′ 24
1.3. Rekabet Hukukunun Amacı 26
2. TÜRK REKABET HUKUKU HAKKINDA BİLGİ 32
2.1. Türk Rekabet Hukukunun Tarihi Gelişimi 32
2.2. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun\′un Kapsamı
(Etki Prensibi/Doktrini) 35
3. REKABET HUKUKUNUN KAYNAKLARI 46
3.1. Genel Bilgi 46
3.2. İlgili Mevzuat 48
3.2.1.4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 48
3.2.2. İlgili Yönetmelikler 49
3.2.3. Rekabet Kurulu Tebliğleri ve Yayınlanan Kılavuzlar 49

3.3. Kararlar, Görüşler 50
3.4. Doktrindeki eserler 50



İKİNCİ BÖLÜM

TEŞEBBÜSLERARASI ANLAŞMALAR, TEŞEBBÜS BİRLİĞİ KARARLARI VE
UYUMLU EYLEMLER


TEŞEBBÜSLERARASI ANLAŞMALAR, TEŞEBBÜS BİRLİĞİ
KARARLARI VE UYUMLU EYLEMLER YOLUYLA
GERÇEKLEŞTİRİLEN REKABET İHLALLERİ







2. TEŞEBBÜSLERARASI ANLAŞMALAR YOLUYLA
REKABETİN İHLAL EDİLMESİ 52
2.1. Rekabet Hukukunda Teşebbüs Kavramı 52
2.1.1. Genel Olarak Teşebbüs ve Bağlı Teşebbüs
(Bağlı Ortaklık) Kavramı 52
2.1.2. Kamu Teşebbüsleri ve Kendilerine Özel veya
İnhisari Haklar Tanınmış Olan Teşebbüsler 61
2.2. Rekabet Hukukunda Anlaşma Kavramı 70
2.2.1. Yatay Anlaşmalar 74
2.2.2. Dikey Anlaşmalar 75
2.2.3. Aykırı (Karma) Anlaşmalar 78
3. TEŞEBBÜS BİRLİĞİ KARARLARİYLA REKABETİN
, İHLAL EDİLMESİ 79
4. UYUMLU EYLEMLER YOLUYLA REKABETİN İHLAL EDİLMESİ 83
5. TEŞEBBÜSLERARASI ANLAŞMALAR, TEŞEBBÜS BİRLİĞİ
KARARLARİ VE UYUMLU EYLEMLER YOLUYLA REKABETİN
İHLAL EDİLMESİ HALLERİ 90

5.1. Mal veya hizmetlerin alını ya da satım fiyatının, fiyatı oluşturan maliyet,
kar gibi unsurlar ile her türlü alını yahut satım şartlarının tespit edilmesi....92
5.2. Mal veya hizmet piyasalarının bölüşülmesi ile her türlü piyasa
kaynaklarının veya unsurlarının paylaşılması ya da kontrolü 98
5.3. Mal veya hizmetin arz ya da talep miktarının kontrolü veya bunların
piyasa dışında belirlenmesi 99
5.4. Rakip teşebbüslerin faaliyetlerinin zorlaştırılması, kısıtlanması veya
piyasada faaliyet gösteren teşebbüslerin boykot ya da diğer davranışlarla
piyasa dışına çıkartılması yahut piyasaya yeni gireceklerin engellenmesi 99
5.5. Münhasır bayilik hariç olmak üzere, eşit hak, yükümlülük ve edimler için
eşit durumdaki kişilere farklı şartların uygulanması 102
5.6. Anlaşmanın niteliği veya ticari teamüllere aykırı olarak, bir mal veya
hizmet ile birlikte diğer mal veya hizmetin satın alınmasının zorunlu
kılınması veya aracı teşebbüs durumundaki alıcıların talep ettiği bir
malın ya da hizmetin diğer bir mal ya da hizmetin de alıcı tarafından
teşhiri şartına bağlanması ya da arz edilen bir mal veya hizmetin tekrar
arzına ilişkin şartın ileri sürülmesi 103

6. FİKRİ MÜLKİYET HUKUKU İLE REKABET HUKUKU ARASINDAKİ
İLİŞKİ (Lisans Sözleşmelerine Rekabet Hukuku Kurallarının Uygulanması -
Tükenme İlkesi - Paralel İthalat Yoluyla Rekabetin İhlal Edilmesi) 104
7. DE MİNİMİS KURALI 122
8. MUAFİYET ve MENFİ TESPİT 127

8.1. Genel Olarak 127
8.2. Muafiyet 130
8.2.1. Bireysel Muafiyet 130
8.2.1.1. Bireysel Muafiyet Şartlan 130
8.2.1.2. Bireysel Muafiyet Kararlarının Geri Alınması 134
8.2.2. Grup Muafiyeti 134
8.2.2.1. Grup Muafiyeti Şartlan 142
8.2.2.2.Grup Muafiyetinin Geri Alınması 142
8.2.3. Muafiyet Bildirim Formu 142
8.3. Menfi Tespit .v 143


ÜÇÜNCÜ BpLÜM
HAKİM DURUMUN KÖTÜYE KULLANILMASI


REKABET HUKUKUNDA HAKİM DURUM KAVRAMI 147
1.1. Hakim Durumun Belirlenmesinde İlgili Piyasa/Pazar Kavramı 158
1.1.1. İlgili Ürün Piyasası (İlgili Mal Ya da Hizmet Piyasası) 160
1.1.1.1. Talep İkamesi 165
1.1.1.2. Arz İkamesi 170

1.1.2. İlgili Coğrafi Piyasa 173
1.1.3. Zaman ve Dönem Açısından İlgili Piyasa 177

1.2. Hakim Durumun Belirlenmesinde İlgili Piyasadaki Pazar Payı 177
1.3. Hakim Durumun Belirlenmesinde Potansiyel Rekabet 181
REKABET HUKUKUNDA HAKİM DURUMDA BULUNAN
TEŞEBBÜSÜN SÖZLEŞME YAPMA ZORUNLULUĞU
(Zorunlu Unsur Doktrini) 184
HAKİM DURUMUN KÖTÜYE KULLANİLMASİ HALLERİ 202
3.1. Ticari faaliyet alanına başka bir teşebbüsün girmesine doğrudan veya
dolaylı olarak engel olunması ya da rakiplerin piyasadaki faaliyetlerinin
zorlaştırılmasını amaçlayan eylemler 208
3.2. Eşit durumdaki alıcılara aynı ve eşit hak, yükümlülük ve edimler için
farklı şartlar ileri sürerek, doğrudan veya dolaylı olarak ayrımcılık
yapılması 210
3.3. Bir mal veya hizmet ile birlikte, diğer mal veya hizmetin satın alınmasını
veya aracı teşebbüsler durumundaki alıcıların talep ettiği bir malın veya
hizmetin, diğer bir mal ya da hizmetin de alıcı tarafından teşhiri şartına


bağlanması ya da satın alınan bir malın belirli fiyat altında satılmaması gibi tekrar satış halinde alım satım şartlarına ilişkin sınırlamalar getirilmesi....213
3.4. Belirli bir piyasadaki hakimiyetin yaratmış olduğu fınansal, teknolojik ve
ticari avantajlardan yararlanarak başka bir mal veya hizmet piyasasındaki
rekabet koşullarını bozmayı amaçlayan eylemler 215
3.5. Tüketicinin zararına olarak üretimin, pazarlamanın ya da
teknik gelişmenin kısıtlanması 215




DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 
YOĞUNLAŞMALARIN DENETLENMESİ


1. REKABET HUKUKUNDA YOĞUNLAŞMALARIN
DENETLENMESİNİN ÖNEMİ 217
1.1. Terminoloji 217
1.2. Denetlemenin Rekabet Hukuku Açısından Önemi ve Gerekliliği 218
2. REKABET HUKUKUNDA DENETİME TABİ YOĞUNLAŞMALAR 221
2.1. Genel Olarak 221
2.2. Birleşmeler 222
2.3. Devralmalar 224
2.4. Ortak Girişimler 225
3. DENETİME TABİ OLAN BİRLEŞME ve DEVRALMA ÇEŞİTLERİ 226
3.1. Yatay Birleşme ve Devralmalar 226
3.2. Dikey Birleşme ve Devralmalar 227
3.3. Aykırı (Conglomorate) Birleşme ve Devralmalar 228
4. DENETİME TABİ BİRLEŞME ve DEVRALMA SAYILAN DURUMLAR,
UNSURLARI 229
4.1. Bağımsız İki Ya da Daha Fazla Teşebbüsün Birleşmesi 229
4.2. Herhangi Bir Teşebbüsün Ya da Kişinin Diğer Bir Teşebbüsün
Mal Varlığını Yahut Ortaklık Paylarının Tümünü veya Bir Kısmını
Ya da Kendisine Yönetimde Hak Sahibi Olma Yetkisi Veren Araçlarını
Devralarak Kontrolü Elde Etmesi 231
4.2.1. Genel Olarak Kontrolün Devralınması 231
4.2.2. Tek Kontrol (Sole Kontrol) 247
4.2.3. Ortak Kontrol (Joint Kontrol) 248
4.3. Birleşme Veya Devralma Sonucu Hakim Durum Yaratılması
Ya da Hakim Durumun Daha da Güçlendirilmesi 252

4.4. Birleşme Veya Devralmanın Ülkenin Bütünü Yahut Bir Kısmında
Herhangi Bir Mal veya Hizmet Piyasasında Rekabetin Önemli Ölçüde
Azaltılması Sonucunu Doğurması 253
5. DENETİME TABİ BİRLEŞME VEYA DEVRALMA SAYILMAYAN
DURUMLAR 255
5.1. Menkul Kıymetlerin Geçici Olarak Elde Bulundurulması 255
5.2. Tasfiye. İnfisah, Ödeme Güçlüğü, Ödemelerin Tatil Edilmesi, Konkordato,
Özelleştirme Yapılması Amacıyla Veya Benzeri Bir Nedenle ve
Kanun Gereği Bir Kamu Kurum ve Kuruluşu Tarafından Elde Edilmesi...261
5.3. Birleşme veya Devralmanın Miras Yoluyla Gerçekleşmesi 265
6. ÖZELLEŞTİRME YOLUYLA YAPILAN DEVRALMALARIN
DENETLENMESİ * 265
6.1. Genel Olarak 265
6.2. Özelleştirme Yoluyla Yapılan Devralmalarda \"Altın I/isse\" Uygulaması....270
7. DENETİME TABİ OLAN ORTAK GİRİŞİMLER 276
7.1. Ortak Girişimler (Joint-Ventures) 276
7.1.1. Genel Olarak 276
7.1.2. Rekabet Hukukunda Ortak Girişimlerin Ayırımı 279
7.1.2.1. Tam Fonksiyonlu Ya da Tam İşlevsel Ortak Girişimler 280
a- Tam Fonksiyonlu Ya da Tam İşlevsel Ortak
Girişimlerin Unsurları 280
aa-Ortak Kontrol 280
bb- Bağımsız Bir İktisadi Varlık 285
cc- Rekabetçi Davranışların Koordinasyonuna
Yol Açmama (Rekabeti Sınırlayıcı Amaç veya
Etkinin Olmaması) 289
7.1.2.2. Tam Fonksiyonlu Ya da Tanı İşlevsel Olmayan
Ortak Girişimler 290
8. YOĞUNLAŞMALARIN BİLDİRİMİ 293
8.1. Bildirim Formu 293
8.2. Bildirimin Yapılmaması 296
8.3. Bildirimin Dönüşmesi 297
8.4. Belgelerin Gönderilmesi 298
9. İZNE TABİ YOĞUNLAŞMALARDA PAZAR PAYI VE
CİRO HESABI 298
9.1. Pazar Payı ve Toplam Ciro Kavramı 298
9.2. Pazar Payı ve Cironun Hesaplanması 300
13

10. YOĞUNLAŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 301
I I. ZORUNLU YAN SINIRLAMALAR (ANCILLARY RESTRAINTS) 312
11.1. Genel Olarak 312
11.2. Zorunlu Yan Sınırlama Çeşitleri 313
11.2.1.Rekabet Etmeme Şartı (Non-Competitive Clauses) 313
11.2.2. Lisans Anlaşmaları İle İlgili Sınırlamalar 322
11.2.3.Satın Alma ve Tedarik Anlaşmaları
(Purchase and Supply Agreements) 323


BEŞİNCİ BÖLÜM

REKABET KURULUNUN İNCELEME VE ARAŞTIRMALARINDAKİ USUL


1. REKABET KURULUNUN HUKUKİ YAPISI VE İŞLEYİŞİ 325
2. TEŞEBBÜSLERARASI ANLAŞMALAR, TEŞEBBÜS BİRLİĞİ
KARARLARİ, UYUMLU EYLEMLER VE HAKİM DURUMUN
KÖTÜYE KULLANILMASI YOLUYLA REKABETİN İHLAL
EDİLMESİNDE İNCELEME VE ARAŞT1RMALARDAKİ USUL 333

2.1. Ön Araştırma 336
2.2. Soruşturma 339
2.3. Sözlü Savunma 346
2.4. Nihai Karar 348
3. YOĞUNLAŞMALARIN DENETLENMESİNDE İNCELEME ve
ARAŞTIRMALARDAKİ USUL 353
3.1. Ön İnceleme 353
3.2. Ön Araştırma 355
3.3. Soruşturma 355
3.4. Sözlü Savunma 356
3.5. Nihai Karar 356
4. ÖZELLEŞTİRME YOLUYLA YAPILAN DEVRALMALARDA
TAKİP EDİLECEK USUL 357
4.1. Ön Bildirime Tabi Özelleştirme Yolu İle Yapılan Devralmalar ve
Takip Edilecek Usul 357
4.2. İzin Başvurusuna Tabi Özelleştirme Yolu İle Yapılan Devralmalar ve
Takip Edilecek Usul 358
14

ALTINCI BOLUM

REKABET KURULU\′NUN ALACAĞI KARARLAR,
HUKUKA AYKIRILIK ve YASAK YAPTIRIMI, REKABET
İHLALİNİN ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ SONUÇLARI


1. GENEL BİLGİ 361
2. REKABET KURULU\′NUN REKABET İHLALLERİYLE
İLGİLİ OLARAK ALACAĞI KARARLAR 361
2.1. Bilgi İsteme ve Yerinde İnceleme Kararı 362
2.2. Ön İnceleme. Önaraştırma ve Soruşturma Açılması Kararı 363
2.3. İhtiyati Tedbir Kararı 364
2.4. Menfi Tespit Kararı 365
2.5. Önaraştırma ve Soruşturma Açılması Talebinin Reddi 366
2.6. İzin Vermeme, İhlâle Son Verme 366
2.7. İzin Kararı 370
2.8. Taahhüt ve Şartlı İzin Kararı 371
2.9. Muafiyet 374
2.10. İdari Para Cezaları 374
2.10.1. Genel Olarak 374
2.10.2. İdari Para Cezalarının Uygulanması 376
2.10.3. İdari Para Cezalarının Uygulanmasında Zamanaşımı 385

3. REKABET KURULU KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ 386
4. HUKUKA AYKIRILIK ve YASAK YAPTIRIMI 396
5. REKABETİN SINIRLANMASININ ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ
SONUÇLARI 405

5.1. Genel Olarak 405
5.2. Sebepsiz Zenginleşme 406
5.3.Tazminat Davası 409
5.3.1. Davalı 412
5.3.2. Davacı 412
5.3.3. Tazminat Davasının Unsurları 418
5.3.4. Zararın Kapsamı 423
5.3.5. Görevli ve Yetkili Mahkeme 429
5.3.6. Zamanaşımı 432
5.3.7. Adli Yargı ve Rekabet Kurulu Kararı İle İdari Yargı Kararlarının
Birbiri İle Çelişik Olması 433

6. REKABET İHLALİNDEN DOĞAN İHTİLAFLARDA TAHKİM YOLUNA
BAŞVURULMASİ 441
KAYNAKÇA 453
AVRUPA TOPLULUĞU ANTLAŞMASPNIN (ATA) REKABETLE İLGİLİ
MADDELERİNİN YENİ NUMARALARI 480