Rekabet Hukuku ve İktisadı Bağlamında Dijital Platformlar

Cihan Doğan

Rekabet Hukuku ve İktisadında Dijital Platformlar başlıklı bu kitap, esasen "Elektronik Ticaret Platformları Özelinde Çok Taraflı Pazarlar: Rekabet Hukuku ve İktisadı Açısından Yaklaşım" başlıklı tez olarak İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Doktora Programı bünyesinde hazırlanmıştır. Dijital piyasalar gibi dinamik ve sürekli evrilen piyasalardaki rekabet hukuku uygulamasını irdelemek adına hazırlanan bu eser, muhtemelen diğer birçok eserde de olduğu gibi, dinamik bir sürecin parçasıdır ve sürekli olarak kendini yenilemesi ve geliştirmesi gereklidir. Dolayısıyla, bu eserin dijital piyasalara ilişkin tüm sorunları ele aldığı veya tüm sorunları çözdüğü gibi bir iddia söz konusu değildir. Fakat, bu eserin hazırlandığı süreç içerisinde önemli görülen hususların birçoğuna eser kapsamında yer verilmiştir. Hatta başta platformların iktisadi özellikleri, platformlar bakımından pazar tanımı ve pazar gücü analizi, platformların tarafı olabileceği rekabet hukuku ihlalleri ve platformlar açısından dikey sınırlamalar olmak üzere platformlara ilişkin neredeyse tüm konulara ilişkin, her konuya eşit derinlikte olmasa bile, görüş ifade edilmiş ve nihai olarak ülkemizde nasıl bir politika belirlenmesi gerektiğine ilişkin olarak, karşılaştırmalı hukuktaki gelişmeler ışığında, değerlendirme yapılmıştır.(TANITIM YAZISI)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
REKABET HUKUKU PERSPEKTİFİNDEN PLATFORMLAR: İKTİSADİ ÖZELLİKLERİ, PAZAR TANIMI VE PAZAR GÜCÜ ANALİZİ
1.1. PLATFORMLAR: GENEL BİR BAKIŞ
1.1.1. Giriş
1.1.2. Platformlar: Tanım ve Muhtelif Görünümleri
1.2. PLATFORMLARIN İKTİSADİ ÖZELLİKLERİ
1.2.1. Genel Olarak
1.2.2. Platformlar: Kavramsal Çerçeve
1.2.3. Platformların İktisadi Yapısına İlişkin Özellikler
1.2.4. Platformlar Açısından Fiyatlandırma Stratejileri
1.2.5. Tek Taraflı Pazarlara Uygulanan Yaklaşımın Platformlara Uygulanabilirliği: Muhtemel Yanılgı Alanları
1.3. PLATFORMLAR AÇISINDAN PİYASA TANIMI
1.3.1. Pazar Tanımı Egzersizi: Genel Bir Bakış
1.3.2. Platformlar Açısından Tanımlanması Gereken Pazar Sayısı
1.3.3. Kullanıcıların Ücret Ödemediği Pazarlar
1.3.4. Pazar Tanımı Testlerinin Platformlar İçin Kullanılabilirliği
1.3.5. Farklı Bir Ölçüt Arayışı: Tek veya Çok Kaynaktan Beslenmenin Pazar Tanımına Etkisi
1.3.6. Ara Sonuç
1.4. PLATFORMLAR AÇISINDAN PAZAR GÜCÜ
1.4.1. Genel Olarak
1.4.2. Platformların Pazar Gücü: Geleneksel Mantığa Dair Problemler
1.4.3. Platformların Pazar Gücüne Etki Eden Yapısal Faktörler
1.4.4. Dolaylı Ağ Etkisi ve Geri Besleme Döngüsü: Değerlendirme Yöntemi
1.4.5. Ara Sonuç: Platform İş Modelinin Piyasaların Rekabetçi Yapısı Üzerindeki Etkisi
1.5. SONUÇ
İKİNCİ BÖLÜM
PLATFORMLAR: MUHTELİF REKABET HUKUKU İHLALLERİ
2.1. ETKİN BİR İHLAL ARACI OLARAK ALGORİTMALAR
2.1.1. Genel Olarak
2.1.2. Fiyatlama Algoritmaları
2.1.3. Fiyatlama Algoritması Kullanımına Bağlı Ortaya Çıkması Muhtemel İhlal Senaryoları
2.1.4. Fiyatlama Algoritmaları: Rekabet Hukuku ve İktisadı Perspektifinden Değerlendirme
2.2. PLATFORMLARIN İKİLİ ROLÜ (DUAL ROLE HYBRID ROLE)
2.2.1. Genel Olarak
2.2.2. Akıllı Cihaz Uygulama Dağıtım Platformları
2.2.3. Çevrimiçi Pazaryeri Platformları
2.3. ADİL OLMAYAN SÖZLEŞME ŞARTLARI
2.3.1. Genel Olarak
2.3.2. Adil Olmayan Sözleşme Şartlarının Dayatılması
2.3.3. Ara Sonuç
2.4. ZORUNLU UNSUR OLARAK VERİ
2.4.1. Veri: Genel Olarak
2.4.2. Veri: Rekabetçi Bir Varlık Olarak
2.5. DİJİTAL ÇAĞ REKABET HUKUKU UYGULAMASININ LOKOMOTİF SUJESİ: GOOGLE DOSYALARI
2.5.1. Genel Olarak
2.5.2. Google-Android Dosyaları
2.5.3. Google Shopping Unit Dosyası
2.5.4. Google-İller Arası Mesafe Kararı
2.5.5. Rekabet Kurulu'nun 23.03.2017 tarih ve 17-11/127-56 sayılı kararı
2.5.6. Google Dosyaları: Genel Değerlendirme
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
PLATFORMLARDA DİKEY SINIRLAMALAR
3.1. DİKEY SINIRLAMALAR: GENEL OLARAK
3.1.1. Giriş
3.1.2. Mevzuatın Dikey Anlaşmalara Bakışı: 2002/2 Sayılı Tebliğ
3.1.3. Bir İhtimal Daha Var: Bireysel Muafiyet Rejimi
3.2. PLATFORMLAR AÇISINDAN FARKLI BİR YAKLAŞIM GEREKSİNİMİ
3.2.1. Genel Olarak
3.2.2. Piyasalardaki Yapısal Evrim: Platform İş Modeli
3.2.3. Dikey Sınırlamalar Açısından Önem Arz Eden Platform Özellikleri
3.2.4. Platformlarda Dikey Sınırlama Analizi: Piyasa Kapama İmkanı ve Güdüsü
3.3. DİKEY ANLAŞMANIN TANIMI: PLATFORMLAR AÇISINDAN TARTIŞMALI ALANLAR
3.3.1. Genel Olarak
3.3.2. Platform ile Perakendeci Arasındaki Dikey İlişkide Sağlayıcı Kimdir
3.3.3. Platform Perakendecinin Acentesi midir?
3.3.4. Platformun Perakendecinin Rakibi Olduğu Kurgularda (=hibrit platform) 2002/2 sayılı Tebliğ Uygulama Alanı Bulur mu?
3.4. REKABET ETMEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
3.4.1. Genel Olarak
3.4.2. Platformlar Açısından Rekabet Etmeme Yükümlülüğü
3.4.3. Atipik Rekabet Etmeme Yükümlülüğü
3.5. SATIŞ FİYATINA MÜDAHALE
3.6. ÇEVRİMİÇİ SATIŞ SINIRLAMALARI
3.6.1. Genel Olarak
3.6.2. Sağlayıcı, Bayinin Çevrimiçi Platform Kullanmasını Engelleyebilir mi?
3.6.3. Çevrimiçi Arama Reklamcılığı Sınırlamaları
3.6.4. Fiyat Karşılaştırma Sitesi Kullanımının Yasaklanması
3.6.5. Sağlayıcı İkili Fiyatlandırma Yapabilir mi?
3.7. EN ÇOK KAYRILAN MÜŞTERİ KOŞULLARI
3.7.1. Genel Olarak
3.7.2. EKM Koşuluna Yönelik Yasal Düzenlemeler
3.7.3. Platform EKM Koşulu
3.7.4. Dar Platform EKM Koşulu
3.7.5. Fiili EKM Koşulu
3.7.6. Sonuç ve Değerlendirme
3.8. DİKEY SINIRLAMALAR: ARA SONUÇ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
PLATFORMLARA YÖNELİK HUKUK POLİTİKASI
4.1. PLATFORMLARA YÖNELİK REKABET HUKUKU ENDİŞESİNE GENEL BAKIŞ
4.2. MUHTELİF YARGI YERLERİNDE HAZIRLANAN RAPORLAR
4.2.1. Genel Bakış
4.2.2. Competition Policy for the Digital Era Avrupa Komisyonu
4.2.3. Unlocking Digital Competition Report of the Digital Competition Expert Panel Birleşik Krallık
4.2.4. Stigler Committee on Digital Platforms ABD
4.2.5. Investigation of Competition in Digital Markets ABD
4.3. KOMİSYON NEZDİNDE YÜRÜTÜLEN SÜREÇLER
4.3.1. Giriş
4.3.2. Yeni Rekabet Aracı (New Competition Tool, NCT)
4.3.3. Geçit Bekçisi Platformlara Yönelik Ex-Ante Düzenleme
4.3.4. Komisyon Tarafından Hazırlanan Tasarı: Digital Markets Act
4.4. MEVCUT HUKUKİ ÇERÇEVE: GENEL BİR BAKIŞ
4.4.1. Genel Olarak
4.4.2. Ex-post Uygulama Açısından Müdahale Zemini Arayışı
4.4.3. Güncel Rekabet Hukuku Uygulamalarındaki Zarar Teorileri
4.4.4. Rekabet Hukuku Uygulamasına Dair İleriye Dönük Çıkarımlar
4.5. DİJİTAL PLATFORMLARIN REGÜLASYONU
4.5.1. Regülasyon: Genel Olarak
4.5.2. Fiyat Regülasyonu
4.5.3. Fiyat Dışı Unsurların Regülasyonu
4.6. HUKUKUMUZ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER
4.6.1. Giriş
4.6.2. Öneri 1: 4054 sayılı Kanun'un Sağladığı Esnekliğin Kullanılması Suretiyle Piyasa Gücü Eşiğinin Esnetilmesi
4.6.3. Öneri 2: 4054 sayılı Kanun'un 6. Maddesinin Sağladığı Esnekliğin Zarar Teorilerinin Geniş Yorumlanması veya Yeni Zarar Teorilerinin Geliştirilmesi Suretiyle Kullanılması
4.6.4. Öneri 3: 2002/2 Sayılı Tebliğ ile Dikey Anlaşma Kılavuzunun Güncellenmesi
4.6.5. Öneri 4: Müdahalede Geç Kalma Riskini Bertaraf Etmek Adına Geçici Tedbir Kurumunun Daha Yoğun ve Esnek Kullanılması
4.6.6. Öneri 5: Veri Taşıma ve Birlikte İşlerlik Konusunda İkincil Mevzuat
4.6.7. Öneri 6: Piyasa Gücünden Bağımsız Platform Regülasyonunun İhdas Edilmesi
SONUÇ
KAYNAKÇA