Rekabet İhlâllerinden Doğan Kanunlar İhtilâfı

Dr. Bahar ÜSTÜNDAĞ

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ............................................................................................. vii

ÖZET ..................................................................................................ix

ABSTRACT .......................................................................................xi

İÇİNDEKİLER .............................................................................. xiii

KISALTMALAR ............................................................................xix

GİRİŞ ................................................................................................23

BİRİNCİ BÖLÜM

REKABET İHLÂLİ KAVRAMI,

VASIFLANDIRILMASI VE NİTELİKLERİ İTİBARİYLE

REKABET KURALLARI

1.1. Rekabet İhlâli Kavramı ...........................................................33

1.1.1.Rekabet Kuralları ile Haksız Rekabet ve Rekabet Yasağı

Arasındaki İlişki ...............................................................34

1.1.2.Rekabet İhlâli ve Görünüm Biçimleri ..............................39

1.1.2.1. Rekabeti engelleyici anlaşma, uyumlu eylem ve

kararlar .............................................................43

1.1.2.2. Hâkim durumun kötüye kullanılması ..................48

1.1.2.3. Yoğunlaşma ........................................................54

1.2. Rekabet İhlâli Vasıflandırmasında Kullanılan Yöntemler ..61

1.3. Nitelikleri İtibariyle Rekabet Kurallarına Uygulanacak

Hukukun Tespitinde Kullanılan Yöntemler .........................68

1.3.1.Kamu Hukuku Niteliği Taşıyan Rekabet Kuralları

Bakımından ......................................................................69

1.3.2.Özel Hukuk Niteliği Taşıyan Rekabet Kuralları ..............70

1.3.2.Doğrudan Uygulanan Kural Niteliği Taşıyan Rekabet

Kuralları ...........................................................................73

xiv

İKİNCİ BÖLÜM

HAKSIZ FİİL NİTELİĞİNDEKİ EYLEMLER SONUCUNDA

MEYDANA GELEN REKABET İHLÂLLERİNE

UYGULANACAK HUKUK

2.1. Rekabet İhlâlinde Uygulanacak Hukukun Tespitinde

İzlenecek Yöntemler ................................................................82

2.1.1.İka Yeri Hukuku ...............................................................83

2.1.1.1. Eylemin gerçekleştiği yer hukuku ......................85

2.1.1.2. Eylemin sonuçlarının meydana geldiği yer

hukuku ................................................................86

2.1.1.3. Eylemin gerçekleştiği yer ve sonuç yerinin birden

fazla olması .........................................................90

2.1.2.Hâkimin Hukuku ..............................................................91

2.1.3.Tarafların Ortak Şahsî Hukuku ........................................93

2.1.4.Sıkı İlişkili Yer Hukuku ...................................................99

2.1.5.Hukuk Seçimi .................................................................102

2.1.6.Sonuç Yerinden Doğan Bağlama Noktası: Pazar Üzerine

Etki .................................................................................107

2.1.6.1. Kavram ...........................................................107

2.1.6.2. Pazar üzerine etkinin taşıması gereken özellikler .110

2.1.6.2.1. Doğrudan olma .................................111

2.1.6.2.2. Öngörülebilir olma ............................113

2.1.6.2.3. Esaslı olma ........................................114

2.1.6.2.4. Pazar üzerinde meydana gelme .........116

2.2. Etki Kıstası Nedeniyle Rekabet Kurallarının Ülke Dışı

Uygulanması ...........................................................................117

2.2.1.Amerikan Hukuku ..........................................................119

2.2.2.Avrupa Birliği Hukuku ..................................................124

2.2.3.Türk Hukuku ..................................................................128

2.3. Haksız Fiil Niteliğindeki Eylemler Sonucunda Meydana Gelen

Rekabet İhlâllerinde Uygulanacak Hukukun Tespiti .............131

2.3.1.Akit Dışı Borç İlişkilerine Uygulanacak Hukuk Hakkında

Avrupa Topluluğu (Roma II) Tüzüğü ............................132

xv

2.3.2.İsviçre Hukuku ...............................................................138

2.3.3.Türk Hukuku ..................................................................143

2.3.3.1. Tarihi süreç .......................................................143

2.3.3.2. 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul

Hukuku Hakkında Kanun zamanında uygulanacak

hukuk ................................................................146

2.3.3.2.1. Rekabet ihlâline ilişkin bağlama

kuralının uygulama alanı ..................147

2.3.3.2.2. Tazminata ilişkin düzenlemenin

değerlendirilmesi ..............................158

2.3.3.3. Pazar üzerine etki kıstasına dayanan bağlama

kuralına ilişkin sorunlar ....................................162

2.3.3.3.1. Yarışan haklar ...................................162

2.3.3.3.2. Birden çok pazar üzerine etkinin söz

konusu olduğu durumlar ...................164

2.3.3.3.3. Yabancı devlet hukukunda rekabetin

korunmasına ilişkin bir kanunun

bulunmaması .....................................167

2.3.3.3.4. Kamu düzeni .....................................168

2.3.3.3.5. Doğrudan uygulanan kurallar ...........172

2.3.3.3.6. Hukuk seçimi ....................................174

2.3.3.3.7. Dolaylı zararlar .................................177

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SÖZLEŞME İLİŞKİSİ İÇERİSİNDE MEYDANA GELEN

REKABET İHALİNE UYGULANACAK HUKUK

3.1. Rekabet İhlâlinde Uygulanacak Hukukun Tespitinde

İzlenecek Yöntemler ..............................................................179

3.1.1.Hukuk Seçimi .................................................................180

3.1.1.1. Hukuk seçiminin biçimi ....................................184

3.1.1.2. Hukuk seçiminin usulü .....................................190

3.1.2.Hukuk Seçiminin Yokluğunda Uygulanacak Hukuk .....200

3.1.2.1. İfa yeri nedeniyle gerçekleşen bağlantı .............203

xvi

3.1.2.2. Karakteristik edim borçlusunun hukukunda

gerçekleşen bağlantı ..........................................206

3.1.2.3. Daha sıkı ilişki nedeniyle gerçekleşen bağlantı 217

3.2. Sözleşme İlişkisi İçerisinde Meydana Gelen Rekabet İhlâline

Uygulanacak Hukukun Tespiti ............................................224

3.2.1.Mülga 2675 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul

Hukuku Hakkında Kanuna Göre Uygulanacak Hukuk ..226

3.2.2.5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku

Hakkında Kanuna Göre Uygulanacak Hukuk ................231

3.2.2.1. Sözleşme ilişkisi içerisinde ağırlıklı olarak

görülebilecek rekabet ihlâlleri ve sözleşme türleri .232

3.2.2.1.1. Fiyat belirlemek ................................235

3.2.2.1.2. Ek yükümlülük yüklemek .................239

3.2.2.1.3. Bölge sınırlaması ..............................241

3.2.2.2. Sözleşme ilişkisi nedeniyle bağlantı .................247

3.2.2.2.1. Menkul satım sözleşmesi ..................248

3.2.2.2.2. Franchise sözleşmesi .........................264

3.2.2.2.3. Tek satıcılık sözleşmesi ....................274

3.2.2.3. Özel nitelikli sözleşme ilişkisi nedeniyle

bağlantı ..............................................................284

3.2.2.3.1. Fikri haklara ilişkin sözleşmeler .......285

3.2.2.3.2. Eşya taşıma sözleşmesi .....................288

3.2.2.4. Doğrudan uygulanan kuralların etkisi ...............293

3.2.2.4.1. Hâkimin hukukunun doğrudan

uygulanan kuralları ...........................293

3.2.2.4.2. Sözleşmeyle sıkı ilişkisi bulunan üçüncü

bir devletin doğrudan uygulanan

kuralları .............................................300

3.2.2.5. Bağlama kuralının uygulanmasına ilişkin

sorunlar ...........................................................306

3.2.2.5.1. Kamu düzeni .....................................306

3.2.2.5.2. Yarışan haklar ...................................307

xvii

3.2.2.5.3. Sübjektif bağlantının hukuka

aykırılığı ............................................309

3.2.2.5.4. Karakteristik edim borçlusunun

hukukuna bağlanmanın rekabet

ihlâlinden doğrudan etkilenen piyasa

hukukunun uygulanmasını

sağlayamaması ..................................313

SONUÇ ............................................................................................317

KAYNAKLAR ...............................................................................329