^{Roma Hukuku Dersleri}Borçlar Hukuku

Prof. Dr. Türkan RADO

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

Roma Borçlar Hukukunun Önemi 1

GENEL OLARAK BORÇ MÜNASEBETİ

§ 1. Borç kavramı ve borcun unsurları 4

I. Borç kavramı 4

II. Borç münasebetinin tarafları 8

§ 2. Borcun konusu. 9

I. Edim kavramı. 9

II. Roma hukukunda başlıca edim tipleri 11

III. Parça borçları ve nevi borçları 12

IV. Seçimlik borçlar. 13

V. Bölünebilen borçlar, bölünemeyen borçlar 14

§ 3. Borçluya karşı tazyik 15

I. Borç ve dava. 15

II. Roma hukuku tarihinde muhalif icra usulleri. 16

§ 4. Tabiî borçlar (obligatio naturalis). 19

§ 5. Borçlunun sorumluluğu. 22

I. Objektif ve sübjektif sorumluluk prensipleri 22

II. Kusur kavramı. 24

III. Roma hukukunda sorumluluk ölçüleri. 26

§ 6. Zarar ve ziyan borçları 30

I. Zararı tazmin borçlarının sebepleri 30

II. Zararı tazmin şekilleri 32

III. Zarar ve ziyanın takdiri meselesi 33

IV. Alacaklının müterafik (birlikte) kusuru 34

§ 7. Hüsnüniyet davaları ve dar hukuk davaları 35

BORÇLARIN DOĞUŞU § 8. Borçların kaynakları 39

I. Roma hukukunda borç kaynaklarının tasnifi 39

II. Akidden ve haksız fiilden doğmayan borçlar 40

III. Tek taraflı vaadlerden doğan borçlar 41

§ 9. Roma hukukunun akitler sistemi 42

I. Akit kavramı . 42

II. Roma hukukunda akit grupları 43

III. Akitlerin diğer tasnifleri 46

§ 10. Karz akdi: mutuum 47

I. Mutuum kavramı 47

II. Ödüncün tarihçesi 49

III. Mutuum'dan doğan davalar 51

IV. Faizli ödünçler 51

V. Aile evlâdlarına verilen ödünçler. 53

§ 11. Âriyet: commodatum. 55

I. Âriyet kavramı 55

II. Commodatum'dan doğan borçlar ve actio'lar. 57

§ 12. Vedia: depositum 58

I. Depositum kararı 58

II. Depositum'dan doğan borçlar ve actio'lar. 59

III. Depositum'un özel şekilleri. 61

§ 13. Rehin akdi: pignus 63

Rehin kavramı 63

Rehinden doğan borçlar ve davalar 65

Rehin aktinin tarihçesi ve fiducia akti 66

§ 14. Sözlü akitler ve stipulatio 67

I. Sözlü akit ve stipulatio. 67

II. Stipulatio'dan doğan borçlar ve actio'lar. 70

III. Mücerret stipulatio'lar ve sebepli stipulatio'lar 72

IV. Diğer sözlü akitler 74

§ 15. Stipulatio'nun en önemli tatbik şekilleri ve kefalet akdi. 75

I. Anlaşmaların mecburî hale konması. 75

II. Müteselsil borçlar 76

III. Fer'î borçlar ve kefalet 78

IV. Novatio, yenileme 83

V. Pretor stipulatio'ları 83

§ 16. Yazılı akitler 84

I. Klâsik hukuktaki yazılı akitler. 84

II. Yabancılar hukukundaki yazılı akitler 85

III. Son imparatorluk devrinde yazılı şekil 86

§ 17. Alım satım-emptio venditio. 86

I. Alım satım kavramı 87

II. Alım satımın oluşması ve pey akçesi. 89

III. Emptio venditio'dan doğan borçlar. 90

IV.Semenin ödenmesi ve mülkiyetin iktisabı meselesi 94

V. Hasar meselesi. 95

VI. Satıcının evictio'dan (malın zaptından) sorumlu tutulması 97

VII. Maldaki maddî ayıplardan sorumluluk 99
VIII. Alım satıma bağlı anlaşmalar 101

§ 18. Locatio conductio. 102

I. Locatio conductio kavramı. 102

II. Locatio conductio rel: kira akdi. 103

III. Locatio conductio operarum: hizmet veya iş akdi 106

IV. Locatio conductio operis: istisna akdi. 108

§ 19. Şirket akdi: societas 110

I. Şirket kavramı ve nevileri 110

II. Şirket ve dernek. 113

III. Şirket akdinden doğan borçlar ve actio'lar. 114

IV.Şirket akdinin sona ermesi 115

§ 20. Vekâlet akdi: mandatum. 116

I. Vekâlet kavramı 116

II. Vekâletten doğan borçlar ve actio'lar 119

III. Vekâletin sona ermesi. 120

IV. Kredi vekâleti: mandatum qualificatum. 121

§ 21. İsimsiz akitler. 122

I. İus civile akitler sisteminin genişlemesi. 122

II. İsimsiz akit kavramı 122

III. İsimsiz akitlerin en önemlileri 124

§ 22. Anlaşmalar: pactum'lar. 126

I. İus civile'nin tanıdığı ilâve anlaşmalar: pacta adiecta 128

II. Pretorların tanıdıkları anlaşmalar: pacta praetoria 129

III. İmparator hukukunun tanıdığı anlaşmalar: pacta legitima 130

§ 23. Akit benzerleri: quasi contractus 133

I. Negotiorum gestio, vekâletsiz iş idaresi. 134

II. Tutela, vesayet 135

III. Communio, müşterek mülkiyet. 136

IV. Legatum, muayyen mal vasiyeti 137

V. Sebepsiz iktisaplar 138

§ 24. Haksız fiillerden doğan borçlar 141

Romada haksız fillerin neticeleri 141

Haksız fiil kavramı ve unsurları 143

Haksız fiillerden doğan davalar. 144

Roma hukukundaki haksız fiiller 146

§ 25. Furtum ve rapina 147

I. Furtum. 147

II. Rapina 150

§26. Mala verilen zararlar ve iniuria suçu 151

I. Damnun iniuria datum. 151

II. İniuria 153

§ 27. Pretorların tanıdıkları haksız fiiller: dolus ve metus 155

I. Dolus: hile. 155

II. Metus: ikrah 156

III: Fraus creditorum (alacaklılara karşı hileli hareketleri). 158

§ 28. Haksız fiil benzerleri: quasi delictum 158

§ 29. Başkalarının akitlerinden ve haksız fiillerinden sorumluluk. 160

I. Roma hukukunda temsil 160

II. Roma hukukunda kölelerin ve aile evlâtlarının akitlerinden sorumluluk . 161

III. Munzam davalar: actiones adiecticiae qualitatis 163

IV. Aile evlâtlarının ve kölelerin haksız fiillerinden sorumluluk ve actiones noxales 165

V. Kadınların üçüncü şahıslar lehine borç iltizamlarının (intercessio) yasaklan­ması 168

§ 30. Alacağın temliki ve borcun nakli 170

I. Alacağın temliki. 171

II. Borcun nakli 173

BORÇLARIN SUKUTU

§ 31. Borcun ifası ve temerrüt. 175

I. Solutio, ifa. 175

II. Temerrüt, mola 180

§ 32. Borçtan ibra 181

I. Acceptilatio 182

II. Pactum de non petendo 183

§ 33. Yenileme: novatio 184

I. Novatio 184

II. Litis contestatio 185

§ 34. Confusio ve takas. 187

I. Confusio. 187

II. Compensatio, takas. 187

§ 35. Edimin imkânsızlığı, ölüm ve sair sukut sebepleri 189

Edimin imkânsızlığı. 189

Ölüm ve capitis deminutio. 190

Tarafların iradesiyle borcun sukutu 191

Praescriptio longi temporis: uzun zaman defi 191