Roma Hukukunda Infamıa (Şerefsizlik)
ROMA HUKUKUNDA INFAMIA (ŞEREFSİZLİK)
Gökçe TÜRKOĞLU ÖZDEMİR
- Roma Hukukunun Ana Hatları
- Roma Ceza Yargılamasının Ana Hatları
- Roma Aile Yapısı Ve Kadının Konumu Hakkında Kısa Bilgiler
- Censor, Praetor, Senatus, Equites Makamları
- Roma'da Evlilik, Nişanlılık, Boşanma Durumları
İÇİNDEKİLER
Kısaltmalar 13
Giriş 15
I. INFAMIA KAVRAMI 17
A. INFAMIA’NIN ÖZELLİKLERİ 17
1. Infamia ile Bağlantılı Çeşitli Kavramlar 19
a. Existimatio Kavramı 19
b. Dignitas Kavramı 21
c. Status ve Caput Kavramları 22
d. Censoria Notatio ve Ignominia Kavramları 27
2. Infamia ile Getirilen Kısıtlamalar 28
a. Kısıtlamaların Kaynakları 30
b. Kısıtlamaların Özellikleri 32
aa. Kamu ve Özel Hukuk Alanlarında Kısıtlamalar Getirmesi 33
aaa. Kamu Hukuku Alanındaki Kısıtlamalar 33
bbb. Özel Hukuk Alanındaki Kısıtlamalar 39
bb. Bir İdarî Karar veya Mahkeme Kararı Gereğince Verilmiş Olması 53
cc. Kısıtlamaların Hayat Boyu Sürmemesi 58
c. Karakter ve Mevkiden Kaynaklanan Kısıtlamalar 60
aa. Karakterden Kaynaklanan Kısıtlamalar 60
bb. Mevkiden Kaynaklanan Kısıtlamalar 67
B. INFAMIA’NIN ROMA CEZA YARGILAMASINDAKİ YERİ 74
1. Roma Ceza Yargılamasının Genel Özellikleri 74
2. Infamia’nın Roma Ceza Yargılamasıyla Olan Bağlantısı 79
II. INFAMIA’NIN ÇEŞİTLERİ 89
A. CENSOR INFAMIA’SI 89
1. Censor Makamı 89
a. Tarihi Gelişimi 89
b. Görevleri 92
2. Censor Infamia’sının İçeriği 98
a. Censor Infamia’sının Uygulama Alanları 99
aa. Özel Hayat 99
bb. Kötü Gözle Bakılan Mesleklerin Yapılması 103
cc. Devlet Görevlerine Yakışmayacak Davranışlarda Bulunulması 105
dd. Mahkeme Kararı 108
b. Censor’larca Verilen Infamia Kararının Dayanağı 109
3. Censor Infamia’sının Sonuçları 113
a. Senatus Sınıfı Üzerindeki Etkileri 1 16
aa. Senatus Sınıfı 116
bb. Censor Infamia’sının Senatus Sınıfı Üyelerine Uygulanışı 123
b. Equites (Şövalye) Sınıfı Üzerindeki Etkileri 127
aa. Equites Sınıfı 133
B. PRAETOR INFAMIA’SI 137
1. Praetor Makamı 137
2. Praetor Infamia’sının İçeriği 139
a. Praetor Infamia’sı ile Censor Infamia’sı Arasındaki Bağlantı 140
b. Praetor Infamia’sının Uygulama Alanları 142
aa. Praetor Edictum’unda Düzenlenen Infamia Durumları 147
aaa. Herhangi Bir Mahkumiyet Kararına Gerek Duyulmaksızın Uygulananlar 148
i. Kendi Cinsinden Olanlarla Cinsel İlişkiye Giren Erkekler 148
ii. Hizmetlerini Vahşi Hayvanlarla Dövüşmeye Kiralamış Olan Kimseler 149
iii. Ordudan Alçakça ve Küçük Düşürücü Davranışlarından Ötürü Çıkarılan Askerler 151
iv. Onursuz Mesleklerle Uğraşan Kimseler 154
v. Genelev İşleten Kimseler 156
vi. Geleneksel Yas Süresini Beklemeden Yeniden Evlenenler ve Hakimiyetleri Altındakileri Yas Süresini Beklemeden Evlenmeye Zorlayan Kimseler 158
vii. Kendi İsteğiyle Aynı Anda İki Nişanlılık ya da İki Evlilik Gerçekleştiren ya da Hakimiyeti Altındaki Kişiyi Aynı Anda İki Nişanlılık ya da İki Evlilik Gerçekleştirmeye Zorlayan Kimseler 161
bbb. Bir Mahkumiyet Kararı Üzerine Uygulanabilenler 163
i. İdam Cezasına Çarptırılmış Olan Kimseler 163
ii. Kaybedileceği Bariz Olup Sırf Karşı Tarafı Zora Sokmak Amacıyla Ceza Davası Açan Kimseler 167
iii. Bazı Özel Suçlardan Mahkum Olan Kimseler 171
iv. Haksız Fiiller Dışındaki Çeşitli Borç İlişkilerinden Kaynaklanan ve Karşı Dava Niteliğinde Olmayan Bizzat Kendisi Aleyhine Açılmış Davalarda Mahkum Edilen Kimseler 176
bb. Praetor Edictum’unun Dışında Düzenlenen Infamia Durumları 183
aaa. Lex Lulia Municipalis’de Düzenlenenler 183
i. Küçükleri Korumak İçin Getirilmiş Olan Düzenlemelere Aykırı Davranan Kişiler 184
ii. Âciz Durumuna Düşen Borçlular 186
bbb. Bir Mahkumiyet Kararına Gerek Duyulmaksızın Uygulananlar 190
i. Vesayet İlişkisinden Doğan Yetkilerini Kötüye Kullanan Vasiler 190
ii. Fiscus (Hazine) Aleyhine İspatlayamadığı İthamlarda Bulunan Kimseler 194
iii. Yasalara Aykırı Olarak Faiz Alan Kimseler 195
ccc. Bir Mahkumiyet Kararı Üzerine Uygulanabilenler 197
i. Mezarlara, Mabetlere Saygısızlık Yapan Kimseler 197
ii. Mirası Çalan Kimseler 198
iii. Stellionatus Suçunu İşleyen Kimseler 200
C. SON İMPARATORLUK DÖNEMİNDE INFAMIA’NIN UYGULANIŞI 201
1. Yargı Alanında 202
a. Infamia’nın Hakimlere Uygulanışı 202
aa. Bir Mahkeme Kararının Tekrar İncelenmesi İçin İmparatora ya da Üst Dereceli Mahkemeye Gönderilmesini Engelleyen Hakimler 202
bb. Gardiyanların Tutuklulara Zalimce Davranmalarına Gözyuman ve Onları Derhal Cezalandırmayan Hakimler ya da Diğer İlgili Görevliler 203
cc. Eyalet Senatörlerine ya da Principales’e İşkence Yapılmasına İzin Veren Hakimler ya da Eyalet Valileri 204
dd. Praefectus, Palatinus ya da Herhangi Bir Askeri, Bir Davada İntercessor ya da Exsecutor Olarak Atayan Hakimler 205
ee. Suçluyu Kanunda Verilmiş Cezadan Daha Hafifine Mahkum Eden ya da Onu Hiç Cezalandırmayan Hakimler 206
b. Infamia’nın Davanın Tarafları ve Onları Temsil Edenlere Uygulanışı 206
aa. Dava Taraflarının Temsilcilerine Uygulanışı 206
bb. Dava Taraflarına Uygulanışı 208
2. İdare Alanında 215
a. Infamia’nın Azatlılara Uygulanışı 215
b. Infamia’nın Yasak Evlilikler Gerçekleştirenlere Uygulanışı 218
c. Infamia’nın Devlet Görevlerinden Kaçanlara Uygulanışı 221
d. Infamia’nın Öğretmenlere Uygulanışı 222
e. Infamia’nın Dini İnançlara Karşı Gelenlere Uygulanışı 224
D. KADINLARA UYGULANAN INFAMIA 225
2. Infamia’nın Kadınlara Uygulanışı 228
a. Zina Yapan Kadınlar 228
b. Hileli Davranışlarla Çeşitli Malları Ele Geçiren Kadınlar 229
c. Yas Tutma Süresine Uymayan Kadınlar 230
III. INFAMIA’YI ORTADAN KALDIRMA YOLLARI 233
Sonuç 243
Kaynakça 251
Kavramlar Dizini 259