ÖNSÖZ III İÇİNDEKİLER V KISALTMALAR LİSTESİ IX GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM ROMA HUKUKUNDA HUKUKİ İŞLEM, SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ VE İLKENİN SINIRI OLARAK HÜKÜMSÜZLÜK, TÜRK HUKUKUNDA HÜKÜMSÜZLÜĞE İLİŞKİN TERMİNOLOJİ VE TEMEL KAVRAMLAR Roma Hukukunda Hukuki İşlem 5 Hukuki İşlem Kavramı 5 Hukuki İşlemin Kurucu Unsurları 8 İrade Beyanı 8 Roma Hukuku Sözleşmeler Sistemi Bağlamında Kabul Edilen Kurucu Unsurlar 15 Sözleşme Özgürlüğü İlkesi, İlkenin Sınırları ve Hükümsüzlük 20 III. Türk Hukukunda Hükümsüzlüğe İlişkin Terminoloji ve Hükümsüzlük Türleri 25 Terminoloji 25 Hükümsüzlük Türleri 27 Yokluk 27 Kesin Hükümsüzlük 31 İptal Edilebilirlik 37 Eksiklik 40 Nisbi Etkisizlik 43
İKİNCİ BÖLÜM ROMA HUKUKUNDA HÜKÜMSÜZLÜĞÜN TARİHİ SÜREÇ İÇERİSİNDE GEÇİRDİĞİ AŞAMALAR VE ROMA HUKUKUNDA HAK VE FİİL EHLİYETİNE BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN HÜKÜMSÜZLÜK Tarihi Bakış 45 Eski Hukuk Devri 48 Klasik Hukuk Devri 50 Ius Civile Hükümsüzlüğü 50 Ius Honorarium Hükümsüzlüğü 52 Denegatio Actionis 54 Exceptio 57 In Integrum Restitutio 60 Post Klasik Hukuk Devri 62 Kısmi Hükümsüzlük 64 Conversio (Tahvil, Çevirme) 67 Roma Hukukunda Hak ve Fiil Ehliyetine Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Hükümsüzlük 69 Hak Ehliyetine Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Hükümsüzlük 70 Özgürlük Durumunun (Status Libertatis) Hukuki İşlemlere Etkisi 72 Vatandaşlık Durumunun (Status Civitatis) Hukuki İşlemlere Etkisi 75 Aile Statüsünün (Status Familiae) Hukuki İşlemlere Etkisi 79 Dini Durumun Hukuki İşlemlere Etkisi 81 Infamia’nın Hukuki İşlemlere Etkisi 83 Azatlılık Durumunun Hukuki İşlemlere Etkisi 84 Toplumsal Sınıflara Mensubiyetin Hukuki İşlemlere Etkisi 86 Cinsiyet Durumunun Hukuki İşlemlere Etkisi 87 Fiil Ehliyetine Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Hükümsüzlük 90 Yaş (Aetas) 92 0-7 Yaş Arası Küçükler (Infans Çağındakiler) 93 7 Yaş-Erginlik Yaşı Arasındaki Küçükler (Impubes Infantia Maiores) 94 Erginlik Yaşı-25 Yaş Arası Küçükler (Puberes Minores) 98 Akıl Hastalığı (Furor) 100 Savurganlık (Prodigentia) 101
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ROMA HUKUKUNDA HUKUKİ İŞLEME İLİŞKİN HÜKÜMSÜZLÜK SEBEPLERİ VE TÜRK HUKUKUNDAKİ YANSIMALARI Genel Olarak 103 Başlangıçtaki İmkânsızlık 104 III. Emredici Hükümlere Aykırılık 108 Ahlâka Aykırılık 112 Şekle Aykırılık 115 İrade ile Beyan Uygunsuzluğu 121 Reservatio Mentalis (Zihni Kayıt) 121 Iocandi Causa (Latife Beyanı) 123 Simulatio (Muvazaa) 125 Açıklamada Yanılma (Beyan Hatası) 129 VII. İradenin Oluşumuna İlişkin Bozukluklar 138 Saikte Yanılma (Saik Hatası) 138 Dolus Malus (Aldatma, Hile) 140 Metus (Korkutma, İkrah) 144 VIII. Laesio Enormis (Aşırı Yararlanma, Gabin) 148 SONUÇ 152 KAYNAKÇA 155
