Sağlık Hukukuna Giriş

Doç. Dr. Polat TUNÇER

İÇİNDEKİLER
YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ VII
ÖNSÖZ XI
İÇİNDEKİLER XIII
KISALTMALAR XXXV
I. SAĞLIK HUKUKU KAVRAMI 1
A. Sağlık Hukuku’nun Tanımı 1
B. Sağlık Hukuku’nun Konusu ve Önemi 1
II. SAĞLIK HUKUKU’NUN TARİHİ GELİŞİMİ 3
A. Tıbbi Bakımdan Gelişme 3
B. Hukuk Bakımından Gelişme 8
III. SAĞLIK HUKUKU TEMEL KAVRAMLARI 13
A. Bazı Hukukî Kavramlar 13
1. Hukuk 13
2. Sağlık Hukuku 13
3. Bilirkişi 14
4. Keşif 14
5. Yargısal İçtihat 15
B. Bazı Tıbbî Kavramlar 16
1. Sağlık 16
2. Halk Sağlığı 16
3. Epidemiyoloji 17
4. Hasta Hakları 18
5. Hasta Güvenliği 19
6. Ötenazi 20
7. Otopsi. 21
8. Malpraktis 21
9. Triyaj 22

10. Tıbbî Müdahale 23
11. Perinataloji 23
12. Deontoloji 24
13. Anamnez 24
14. Kürtaj (Rahim Tahliyesi) 25
IV. SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE GENEL KAYNAKLARI 27
A. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 27
B. Türk Medeni Kanunu 28
C. Türk Borçlar Kanunu 30
1. Sözleşme 30
2. Haksız Fiilden Doğan Borçlar 32
3. Kusursuz Sorumluluk 34
4. Zarar ve İlliyet Bağı 35
5. Borçların İfası 35
6. Borçların Sona Ermesi 36
a. İfa 36
b. İbra 37
c. Yenileme 37
d. Birleşme 38
e. İfa İmkânsızlığı 38
f. Aşırı İfa Güçlüğü 38
g. Takas 39
7. Borçlarda Özel Durumlar 40
8 Vekâlet Sözleşmesi 41
D. Türk Ceza Kanunu 41
1. Kast ve Taksir 42
2. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ya da Azaltan Nedenler 42
3. Meşru Müdafaa 42
E. Hukuk Muhakemesi Kanunu 43
1. Genel Hükümler 43
2. Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler 44

3. Hâkimin Yasaklılığı, Reddi ve Hukukî Sorumluluğu 46
a. Hâkimin Yasaklılık Sebepleri 46
b. Hâkimin Reddedilme Sebepleri 47
c. Hâkimin Hukuki Sorumluluğu 47
4. Dava Ehliyeti 48
5. Teminat 48
6. Süreler 49
7. Dava Çeşitleri 50
8. Dava Şartları 50
9. Yargılama Usulü 51
10. Davayla İlgili Temel Kavramlar 52
a. İspat 52
b. Deliller 52
c. Yemin 53
d. Tanık 53
e. Bilirkişi 54
f Uzman 54
11. Hüküm ve Davaya Son Veren Taraf İşlemleri 54
12. Basit Yargılama Usulü 55
13. Yargılama Giderleri 55
14. Kanun Yolları 56
a. İstinaf 56
b. Temyiz 56
c. Yargılamanın İadesi 57
15. Çekişmesiz Yargı 58
16. İhtiyati Tedbir 59
17. Delil Tespiti 59
18. Tahkim 59
F. İdarî Yargılama Usulü Kanunu 60
G. Ceza Muhakemesi Kanunu 63
1. Karar 63
2. Tanık 64

3. Bilirkişi 66
a. İncelemelerin Yürütülmesi 66
b. Bilirkişi Raporu 67
4. Muayene 67
5. Keşif 69
6. Otopsi 70
7. Koruma Tedbirleri 71
a. Yakalama 71
b. Gözaltı 72
c. Tutuklama Nedenleri 72
d. Adlî kontrol. 73
e. Arama ve Elkoyma. 73
f. Telekomünikasyon İle Yapılan İletişimin Denetimi 74
8. İfade ve Sorgu 74
9. Savunma 75
10. Soruşturma 75
11. Kovuşturma 75
12. Mağdur 76
13. Uzlaştırma 77
H. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 77
1. Genel Olarak 77
2. Cezanın İnfazının Ertelenmesi 80
İ. Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun 83
1. Genel Olarak 83
2. Kişisel Verilerin Durumu ve Aktarılması 85
3. Haklar ve Yükümlülükler 86
4. Başvuru, Şikâyet ve Veri Sorumluları Sicili 87
5. Suçlar ve Kabahatler 89
6. Kişisel Verileri Koruma Kurulu 90
7. İstisnalar 91
8. Kişisel Verilerin Saklanması ve İmhası 93

9. Kişisel Verilerin Anonim Hale Getirilmesi 94
10. Kişisel Verilerde Süreler 94
İ. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 96
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı 96
2. İş Sağlığı ve Güvenliği İhtiyacı 97
3. İşverenin Yükümlülükleri 98
a. İşverenin Genel Yükümlülükleri 99
b. Risklerden Korunma İlkeleri 99
c. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri 100
d. Risk Değerlendirmesi 101
e. Acil Durumlarla İlgili Yükümlülükleri 102
f. İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Bildirimi 103
g. Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü 104
h. Çalışanların Bilgilendirilmesi 105
ı. Çalışanların Eğitimi 105
j. Çalışanların Kararlara Katılımının Sağlanması 106
k. İşin Durdurulması 107
4. Çalışanların Hak ve Yükümlülükleri 108
a. Çalışanların Hakları. 108
b. Çalışanların Yükümlülükleri 109
1) Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı 110
2) İşyeri Hekim ve Uzmanlarının Yükümlülüğü 111
V. SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE ÖZEL KAYNAKLARI 113
A. Tababet ve Şuabat-ı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun
(11 Nisan 1928/ 1219). 114
1. Genel Olarak 114
2. Diş Tabipleri 119
3. Ebeler 122
4. Hastabakıcı Hemşireler 123
5. Ahkâmı Umumiye (Genel Hükümler) 124
B. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (24 Nisan 1930/ 1593). 127
1. Genel Olarak 127

2. Vilayet Hususi İdareleri ve Belediyeler 129
3. İl ve İlçe Hıfzıssıhha Meclisleri 131
4. Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadele 132
5. Memleket Dâhilinde Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklarla Mücadele 139
a. Genel Olarak 139
b. Sâri ve Salgın Hastalıklar Zuhuru Halinde Alınacak Tedbirler 141
c. Çiçek 146
d. Kolera ve Veba 146
e. Kuduz 147
f. Sıtma ile Mücadele 147
g. Trahom ile Mücadele 147
h. Zührevi Hastalıklarla Mücadele 148
i. Veremle Mücadele 150
j. Geçen Fasıllar Arasında Müşterek Hükümler 152
k. Umumi Kadınlar Hakkında Ahkâm 153
l. Muhacerete (Göçmenliğe) Ait Sağlık İşleri 154
m. Gemi, Demiryolu ve Diğer Nakliye Vasıtaları Sağlık İşleri 156
n. Çocukluk ve Gençlik Koruması 158
o. İşçiler Hıfzıssıhhası 161
ö. Yenilecek ve İçilecek Şeyler ile Kullanılacak Bazı Maddeler: 162
p. Maden Suları ve Kaplıcalar 163
r. Mezarlıklar ve Ölülerin Defni 164
s. Ölülerin Çıkarılması ve Nakli 168
ş. Şehir ve Kasaba Hıfzıssıhhası 169
1) İçilecek ve Kullanılacak Sular 169
2) Mecralar ve Müzahrefat İmhası 171
3) Meskenler 172
4) Hanlar, Oteller ve Umumi Mahaller 174

5) Yeni Tesis Olunacak veya Tevsi Edilecek Şehir
ve Kasabalar 174
6) Gayrisıhhi Müesseseler 175
t. Ceza Hükümleri 178
u. Umumî (Genel) Hükümler 178
C. Hususi Hastaneler Kanunu (24 Mayıs 1933/ 2219). 179
1. Genel Olarak 179
2. Hususî (Özel) Hastanelerin Görevleri 181
3. Özel Hastanelerin Temel Özellikleri 183
4. Mesul Müdür 184
5. Diğer Personel 187
6. Özel Hastanenin Hizmet Üniteleri ve Nitelikleri 188
a. Hasta Odaları 188
b. Hasta Yatakları 188
d. Hasta Başına Ayırılacak Alanlar 190
e. Poliklinik Muayene Odası 190
f. Ameliyathane 191
g. Yoğun Bakım 193
h. Gözlem Ünitesi 195
i. Acil Ünitesi 195
j. Eczane 196
k. Merkezî Sterilizasyon Ünitesi 196
7. Özel Hastanelerin Hizmet ve Çalışma Esasları 197
a. Poliklinik Hizmetleri 197
b. Acil Hizmetler 197
c. Ambulans Hizmetleri 199
d. Komplikasyon Gelişen Hastaların Tedavilerinin Sağlanması 200
e. Eczane Hizmetleri ve Nöbetleri 200
f. İç Hizmet Yönergesi 200
g. Kayıtların Bilgisayar Ortamında Tutulması 202
h. Hastane Faturalarının Düzenlenmesi 203

i. Hastalara Verilecek Belgeler 203
j. Yatak Sınıfları. 203
k. Gündelik Yatak Ücretleri 204
l. Fakir ve Muhtaç Hastaların Tedavisi 204
m. Bilgilendirme ve Tanıtım 205
n. Kıyafet ve Kimlik Kartı 206
o. Kuruluş İsimlendirmesi 206
ö. Diğer Hususlar 206
8. Denetim, Faaliyetin Durdurulması, Ruhsatın Geri Alınması, Yasaklar, Müeyyideler, Grup ve Tür
Değişikliği ve Devir 207
a. Hastane Denetimi 207
b. Hastane Birim Faaliyetinin Durdurulması 207
c. Hastanenin Tamamında Faaliyetin Durdurulması 208
d. Ruhsatın Geri Alınması 209
e. Faaliyetin Durdurulması Halinde Hasta İşlemleri 209
f. Yasaklar 209
g. Müeyyideler 211
h. Özel Hastanelerin Birleşme ve Taşınmaları 211
i. Özel Hastanenin Devri 212
9. Vakıf Üniversitesiyle Özel Hastane İşbirliği 213
10. Konaklama Tesislerinde Sağlık Hizmetleri 214
11. Ölüm Halinde Yapılacak İşler 215
12. İstisnaî Tabip Çalıştırılması 216
D. Türk Tabipler Birliği Kanunu (23 Ocak 1953/ 6023). 216
1. Genel Olarak 216
2. İdare Heyeti (Yönetim Kurulu) 218
3. Haysiyet Divanının Vazife ve Yetkileri 220
4. Türk Tabipler Birliği Merkez Konseyi 221
5. Sağlık Bakanlığının Denetimi 221
E. Hemşirelik Kanunu (25 Şubat 1954/ 6283) 223
1. Genel Olarak 223

2. Hemşirelik Hizmetlerinin Kapsamı (HY, m.5) 223
3. Hemşirenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları (HY, m.6) 224
4. Uzman Hemşirenin Görevleri (HY, m.7) 226
5. Başhemşirenin Görevleri (HY, m.9) 227
6. Sorumlu Hemşirenin Görevleri (HY, m.10) 228
F. Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun (5
Ocak 1961/ 224). 230
1. Genel Olarak 230
2. Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi 231
3. Sosyalleştirmenin Tatbik ve Teşmili 232
4. Özel Daire, Genel Kurul ve Mahallî Sağlık Kurulları 233
5. Personele Dair Hükümler 233
6. Mali Hükümler 234
G. Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun (29 Mayıs 1979/ 2238). 235
1. Genel Olarak 235
2. Ceza Hükümleri Cezai ve İdarî Müeyyideler 238
3. Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları 239
4. Canlıdan Organ Alınması ve Etik Komisyonları 239
H. Adli Tıp Kurumu Kanunu (14 Nisan 1982/ 2659). 240
1. Genel Olarak 240
2. Adli Tıp Kurumunun Görevleri (CK 4, m.3/1) 241
3. Adlî Tıp Kurumu Teşkilatı 242
İ. Nüfus Planlaması Hakkında Kanun (24 Mayıs 1983/ 2827). 247
J. Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu (7 Haziran 1985/ 3224). 248
1. Genel Olarak 248
2. Odaların Kuruluşu 249
3. Yönetim Kurulu 249
4. Odaya Kayıt Zorunluluğu 251
5. Birliğin Kuruluşu, Amaçları ve Nitelikleri 251
6. Oda ve Birlik Organlarına Seçilme Yeterliği 251
7. Onur Üyeliği 252

8. Rehber Tarife Belirlenmesi 252
9. Diş Hekimleri Sicili 253
10. Disiplin Cezaları 253
11. Aracı Kullanmak, Aracılık Yapmak ve Yetkisiz Meslek İcrası 254
12.. Yasaklara ve Bildirim Mecburiyetine Uymayanlar 254
K. Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu (7 Mayıs 1987/ 3359). 254
L. Aile Hekimliği Kanunu (24 Kasım 2004/ 5258). 258
M. Kan ve Kan Ürünleri Kanunu (11 Nisan 2007/ 5624). 262
N. Kozmetik Kanunu (24 Mart 2005 / 5324) 263
1. Amaç ve Kapsamı 263
2. Bildirim ve Denetim 264
3. Üretici ve Yükümlülükleri 264
4. İdarî Para Cezaları 265
5. Diğer İdarî Müeyyideler ve Tedbirler 266
O. Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun
(18 Aralık 1953/ 6197). 267
1. Genel Olarak 267
2. Eczacılık Yapmaya Mani Haller 268
3. Eczane Açmanın Şartları 268
4. Eczane Ruhsatının İptali 270
5. Eczacıların Yasakları 272
6. Cezalar 273
7. Eczacıların Görev ve Yetkileri 275
8. Eczacıların Sorumlulukları 275
9. Eczane Hizmetleri 279
10. Eczanelerin Çalışma Düzeni 282
11. Eczanelerin Denetimi ve Kapatılması 285
Ö. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 288
P. Tüzükler 290
R. Yönetmelikler 290

VI. SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSLARARASI KAYNAKLARI 293
A. Magna Carta (1215) 293
B. İngiliz Yurttaşlık Hakları Bildirgesi (1689) 293
C. Virginia İnsan Hakları Bildirgesi (1776) 294
D. İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi (1789) 294
E. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948) 295
F. Birleşmiş Milletler Kişisel ve Sosyal Haklar Sözleşmesi (1966) 296
G. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (1950) 298
H. Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin Sözleşme (1952) 300
İ. Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi (Şartı) 302
J. Avrupa Sosyal Şartı (1965) 304
K. Vatandaşlarla Vatandaş Olmayan Kimselere Sosyal Güvenlik Konusunda Eşit İşlem Yapılması Hakkında
Sözleşme (1962) 305
L. Anne Hakları Bildirgesi (24 Eylül 2001, Barselona/ İspanya) 305
M. Yenidoğan Hakları Bildirgesi (24 Eylül 2001) 308
VII. TIBBÎ MÜDAHALE VE TÜRLERİ 313
A. Tıbbî Müdahale Kavramı 313
B. Tıbbî Müdahale Türleri 313
1. Geleneksel ve Yeni Tıbbi Müdahale 314
a. Geleneksel Tıbbi Müdahale 314
b. Yeni Tıbbi Müdahale 314
2. İcra Ediliş Biçimine Göre Tıbbi Müdahale 315
a. Bedensel Bütünlüğü Etkileyen Müdahale 315
b. Bedensel Bütünlüğü Etkilemeyen Müdahale 315
3. İcra Ediliş Yerine Göre Tıbbi Müdahale 315
a. Bürolarda Yapılan Tıbbi Müdahale 315
b. Hastanelerde Yapılan Tıbbî Müdahale 316

VIII. TIBBÎ VE HUKUKÎ BAKIMDAN ÖZELLİK GÖSTEREN
MÜDAHALELER 317
A. Organ Nakli 318
B. Cinselliğe İlişkin Müdahaleler 319
1. Kısırlaştırma 320
2. Kastrasyon (Hadımlaştırma) 322
a. Cerrahi Yöntem 322
b. Kimyasal Yöntem 322
3. Gebeliği Sonlandırma (Kürtaj) 324
4. Cinsiyet Değiştirme 327
C. Estetik Amaçlı Müdahaleler 329
D. Kök Hücre Çalışmaları 331
E. Yapay Döllenme 332
F. Klonlama 335
IX. HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI 337
A. Medenî Hukuk Sorumluluğu 337
1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk 337
a. Sözleşme Kavramı 337
b. Sözleşmenin Tanımı ve Kurulması 337
c. Sözleşmenin Hükümleri 338
d. Sözleşmenin Sona Ermesi 340
2. Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk 340
a. Genel Olarak 340
b. Zararın ve Kusurun İspatı 340
c. Tazminat. 341
d. Manevi Tazminat 341
e. Maddî Tazminat 342
f. Özel Durumlar 342
g. Hukuka Aykırılığı Kaldıran Haller 343
h. Kusursuz Sorumluluk 343
i. Zamanaşımı 343

3. Vekâletsiz İşgörmeden Doğan Sorumluluk 344
a. İşgörenin Hak ve Borçları 345
b. İş Sahibinin Hak ve Borçları 346
B. Ceza Hukuku Sorumluluğu 347
C. İdare Hukuku Sorumluluğu 347
D. Tıbbi Etik Sorumluluğu 348
E. Hukuki Sorumluluğun Unsurları 350
1. Hukuka Aykırılık 351
2. Kusur 352
3. Zarar 353
4. İlliyet Bağı 354
X. TIBBÎ ETİK VE HUKUK 355
A. Tıbbî Etik Kavramı 355
B. Tıbbî Etik İlkeleri 358
1. Dürüstlük İlkesi 359
2. Yaşama Saygı İlkesi 359
3. Zarar Vermeme İlkesi 359
4. Adalet İlkesi 360
5. Özerklik İlkesi 360
6. Yasallık İlkesi 361
7. Fayda İlkesi 361
C. Tıbbî Etik ve Hukuk Etkileşimi 361
XI. HASTANIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 367
A. Hasta Hakları 367
1. Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi (1981) 367
2. Avrupa Hasta Hakları Bildirgesi (Amsterdam 1994) 368
3. Bali Bildirgesi (Endonezya 1995) 375
a. Kaliteli Tıbbi Bakım Hakkı 375
b. Seçim Yapma Özgürlüğü 376
c. Kendi Kaderini Belirleme Hakkı 376
d. Bilinci Kapalı Hasta Hakkı 377
e. Yasal Ehliyeti Olmayan Hasta Hakkı 377

f. İsteğine Uygun Tedavi Edilme Hakkı 377
g. Bilgilendirilme Hakkı 378
h. Gizlilik Hakkı 378
i. Sağlık Eğitimi Hakkı 378
j. Onur Hakkı 379
k. Dinî Destek Hakkı 379
B. Hasta Yükümlülükleri 379
1. İşbirliği Yükümlülüğü 379
2. Hekim Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü 380
3. Katlanma Yükümlülüğü 380
4. Bildirme Yükümlülüğü 381
5. Ücret Ödeme Yükümlülüğü 382
6. Diğer Yükümlülükler 382
XII. HEKİMİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 387
A. Hekim Hakları 387
1. Baskı Altında Olmadan Mesleğini Uygulama Hakkı 387
2. Mesleğini Uygularken Etik İlkelere Bağlı Olma Hakkı 388
3. Çağdaş Tıbbın İmkânlarını Uygulama Hakkı 388
4. Değerlerine Ters Düşen Durumlardan Kaçınma Hakkı 388
5. Sağlığını Koruma Hakkı 388
6. Yeterli Bir Gelir Düzeyi Talep Etme Hakkı. 389
7. Hastayı Reddetme Hakkı 389
8. Yönetsel Süreçlere Katılma Hakkı 390
9. Danışma Hakkı 390
10. Güvenli Ortamda Çalışma Hakkı 390
11. İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı 391
12. Yeterli Zaman Ayırma Hakkı 391
13. Tanıklıktan Çekilme Hakkı 391
14. Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı 392
B. Hekimin Yükümlülükleri 392
1. Özen Yükümlülüğü 393

2. Kişisel Edim Yükümlülüğü 394
3. Öykü Alma Yükümlülüğü 394
4. Muayene Yükümlülüğü 395
5. Teşhis Yükümlülüğü 395
6. Tedavi Yükümlülüğü 396
7. Reçete Yazma Yükümlülüğü 396
8. Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü 397
9. Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü 399
10. Tedavi Kesme Yükümlülüğü 399
11. Kayıt Tutma Yükümlülüğü 400
12. Sır Saklama Yükümlülüğü 400
13. Hekimin İhbar Yükümlülüğü 401
14. Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğü 401
15. Ölüm İle İlgili Yükümlülükler 402
16. Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü 406
17. Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü 406
18. Ticarî Amaç Gütmeme ve Reklam Yasağına Uyma Yükümü 407
XIII. HEKİMİN CEZAÎ SORUMLULUĞU 409
A. Genel Olarak 409
B. Kasıtlı Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk 410
1. Kast Kavramı 410
a. Kast (Doğrudan Kast – Genel Kast) 412
b. Olası Kast (Gayri Muayyen Kast) 412
2. Hekimlerce İşlenebilecek Suçlar 413
a. Kişilere Karşı Suçlar 413
b. Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar 414
1) Kasten Yaralama 414
2) Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama 414
c. İnsan Üzerinde Deney 416
d. Organ veya Doku Ticareti 419
e. Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim
Yükümünün İhlâli 422

f. Çocuk Düşürtme ve Düşürme 422
1) Çocuk Düşürtme 422
2) Çocuk Düşürme 424
g. Kısırlaştırma 425
h. Kastrasyon 425
i. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 426
j. Kişisel Verileri Başkasına Vermek 427
k. İlaç Yapma ve Satma 428
l. Gerçeğe Aykırı Bilirkişilik veya Tercümanlık 429
m. İşlenmekte Olan Suçu Bildirmemek 429
n. Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi 430
o. Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi 430
ö. Genital Muayene 430
C. Taksirli Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk 431
1. Taksir Kavramı 431
2. Taksirli Fiillerle İlgili İlkeler 432
3. Taksirin Unsurları 433
a. Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması 433
b. Dikkat ve Özen Yükümünün Yerine Getirilmemesi 434
c. Hareketin Bilerek ve İstenerek Yapılması 435
d. Sonucun İstenmemesi, Yani İradî Olmaması 436
e. Sonucun Öngörülebilir Olması 436
f. Hareket İle Sonuç Arasında Nedensellik Bağı 437
4. Kusur (İsnat) Yeteneği 438
5. Hekimin Taksirli Eyleminden Doğan Sorumluluğu 439
a. Taksirle Öldürme 439
b. Taksirle Yaralama 440
6. Hekimlerin Disiplin Suçları ve Cezaları 441
XIV. SAĞLIK HUKUKU UYUŞMAZLIKLARINDA ÇÖZÜM YOLLARI 445
A. Genel Sulh Yolu 445
B. Tahkim Yolu 453

C. Uzlaştırma Yolu 458
D. Arabuluculuk Yolu 459
E. Yargı Yolu 462
1. Adli Yargı 463
a. İlk Derece Mahkemeleri 463
b. Yargıtay 465
2. İdari Yargı 465
a. İlk Derece Mahkemesi 465
b. Bölge İdare Mahkemesi 466
c. Danıştay 467
3. Askeri Yargı 469
4. Uyuşmazlık Mahkemesi 469
5. Anayasal Yargı (Anayasa Mahkemesi) 471
6. Yargı Bağımsızlığı ve Teminatı 473
XV. SAĞLIK BAKANLIĞI VE KURUMLARININ SORUMLULUĞU 477
A. Özel Hastanenin Sorumluluğu 477
B. Kamu Hastanesinin Sorumluluğu 479
C. Sağlık Bakanlığının Sorumlulukları 480
1. Genel Olarak 480
2. Kamu Hastaneleri Kurumu ve Birlikleri 483
3. Anayasal Sorumlulukları 484
XVI. YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI İŞLETME YÖNETMELİĞİ 487
A. Sağlık Kurumlarının Türleri 490
1. İlçe / Belde Hastanesi 490
2. Gün Hastanesi 490
3. Genel Hastaneler 491
4. Özel Dal Hastaneleri 491
5. Eğitim ve Araştırma Hastaneleri 491
B. Tıbbî Hizmetler 491
1. Poliklinik Hizmetleri 491
2. Servis Hizmetleri 493
3. Acil Hizmetleri 493

4. Laboratuvar Hizmetleri 494
5. Ameliyathane- Merkezî Sterilizasyon- Reanimasyon- Yoğun Bakım- Uyandırma ve Ameliyat Sonu akım
Ünitesi Hizmetleri 494
a. Ameliyathane Hizmetleri 494
b. Merkezi Sterilizasyon Hizmetleri 495
c. Yoğun Bakım ve Reanimasyon Hizmetleri 495
d. Uyandırma ve Ameliyat Sonu Bakım Ünitesi Hizmetleri 496
C. Yönetim Hizmetleri 496
1. Hizmet Birimlerinin Yerleşimi 496
2. Çalışma Düzeni ve Çalışma Saatleri 496
3. Nöbet Esasları 497
4. Nöbet Türleri 499
a. İcapçı Nöbeti (Ev Nöbeti) 499
b. Normal Nöbetler 499
c. Acil Nöbetler 500
d. Branş Nöbeti 500
D. Mutfak ve Beslenme Hizmetleri 501
1. Normal Yemek 501
2. Rejim Yemeği 502
E. Hastane Ziyaretleri 503
F. Ölüm Halinde Yapılacak İşler 504
G. Ücretli Hastaların Yatırılma ve Ücret Ödeme Şekilleri 505
H. Hastaların Çıkartılması 506
İ. Adli İhbar İşlemleri ve Otopsi 508
İ. Tıbbî Hizmetlerde Çalışanların Görev ve Yetkileri 508
1. Baştabibin Görev ve Yetkileri 508
2. Baştabip Yardımcısının Görev ve Yetkileri 513
3. Şef ve Uzmanların Görev ve Yetkileri 513
4. Servis Şef ve Uzmanlarının Görev ve Yetkileri 514
5. Laboratuvar Şef ve Uzmanlarının Görev ve Yetkileri 516

6. Anestezi Uzmanının Görev ve Yetkileri 518
7. Şef Yardımcılarının Görev ve Yetkileri 519
8. Uzmanlık Eğitimi Görenlerin Görev ve Yetkileri 520
9. Diş Tabiplerinin Görev ve Yetkileri 522
10. Başeczacının Görev ve Yetkileri 522
11. Eczacıların Görev ve Yetkileri 525
12. Fizikoterapistlerin Görev ve Yetkileri 526
13. Diyetisyenlerin Görev ve Yetkileri 526
a. Diyetisyenin idari görev ve yetkileri; 527
b. Diyetisyenlerin tedaviye ilişkin görev ve yetkileri: 528
c. Diyetisyenin poliklinikteki görev ve yetkileri: 530
14. Sosyal Hizmetler Şefinin Görev ve Yetkileri 530
15. Sosyal Hizmetler Uzmanının Görev ve Yetkileri 530
16. Başhemşirenin Görev ve Yetkileri 531
17. Başhemşire Yardımcısının Görev ve Yetkileri 532
18. Servis Sorumlusu Hemşirenin Görev ve Yetkileri 533
19. Hemşirenin Görev ve Yetkileri 534
20. Ebenin Görev ve Yetkileri 537
21. Hemşire Yardımcısının Görev ve Yetkileri 538
J. İdarî İşlerde Çalışanların Görev ve Yetkileri 539
1. Hastane Müdürünün Görev ve Yetkileri 539
2. Hastane Müdür Yardımcısının Görev ve Yetkileri 540
3. Sağlık İstatistikçisinin Görev ve Yetkileri 540
4. İstatistik Memurunun Görevleri 541
5. İdare Memurunun Görev ve Yetkileri 541
6. Ayniyat Saymanının Görev ve Yetkileri 541
7. Ambar ve Depo Memurunun Görevi 542
8. Hastane Kabul Memurunun Görevleri 542
9. Satınalma Memurunun Görevleri 545
10. İaşe Memurunun Görevleri 545
11. Arşiv Memurunun Görevleri 545
12. Kütüphane Memurunun Görevleri 546

13. Halkla İlişkiler Memurunun Görevleri 546
14. Tıbbî Sekreterin Görev ve Yetkileri. 547
15. Tıbbî Fotografçının Görev ve Yetkileri 547
16. İmam ve Gassalın Görevleri 547
XVII. AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMA YÖNETMELİĞİ 549
1. Aile Hekimi 549
2. Aile Sağlığı Elemanı 551
3. Gezici ve Yerinde Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi 552
4. Bağışıklama Hizmetleri 554
5. Aile Hekimliğine Kayıt ve Aile Hekimi Seçimi 554
6. Meslek İlkeleri 556
7. Çalışma Saatleri 556
8. İzinler 558
9. Göreve Başlayış ve Ayrılış 558
XVIII. SAĞLIK MESLEK MENSUPLARI 561
A. Sağlık Meslek Mensuplarıyla İlgi Temel İlkeler 561
B. Sağlık Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımları 562
1. Tabip ve Uzman Tabip 563
2. Diş Tabibi ve Uzman Diş Tabibi 563
3. Eczacı. 564
4. Ebe 566
5. Hemşire 568
6. Klinik Psikolog 569
7. Fizyoterapist 573
8. Odyolog 574
9. Diyetisyen 575
10. Dil ve Konuşma Terapisti 577
11. Podolog 579
12. Sağlık Fizikçisi 579
13. Radyoterapi Teknikeri 582
14. Anestezi Teknisyeni/ Teknikeri 583

15. Tıbbi Laboratuvar Teknisyeni 583
16. Tıbbi Laboratuvar ve Patoloji Teknikeri 584
17. Tıbbi Görüntüleme Teknisyeni/ Teknikeri 586
18. Ağız ve Diş Sağlığı Teknikeri 586
19. Diş Protez Teknikeri 587
20. Tıbbi Protez ve Ortez Teknisyeni/ Teknikeri 587
21. Ameliyathane Teknikeri 588
22. Adli Tıp Teknikeri 588
23. Diyaliz Teknikeri 589
24. Perfüzyonist 590
25. Eczane Teknikeri 591
26. İş ve Uğraşı Terapisti (Ergoterapist) 592
27. İş ve Uğraşı Teknikeri (Ergoterapi Teknikeri) 592
28. Elektronörofizyoloji Teknikeri 593
29. Mamografi Teknikeri 594
30. Optisyen 594
31. Acil Tıp Teknikeri 595
32. Acil Tıp Teknisyeni 595
33. Hemşire Yardımcısı 596
34. Ebe Yardımcısı 597
35. Sağlık Bakım Teknisyeni 598
C. Diğer Meslek Mensuplarının Sağlık Hizmetlerinde İş ve
Görev Tanımları 600
1. Psikolog 600
2. Biyolog 601
3. Çocuk Gelişimcisi. 601
4. Sosyal Çalışmacı/ Sosyal Hizmet Uzmanı 602
5. Sağlık Eğitimcisi/Tıbbi Teknolog 603
6. Sağlık İdarecisi 603
7. Çevre Sağlığı Teknisyeni/ Teknikeri 604
8. Yaşlı Bakım Teknikeri / Evde Hasta Bakım Teknikeri 604
9. Tıbbi Sekreter 605

10. Biyomedikal Cihaz Teknikeri 606
XIX. SAĞLIK BAKANLIĞI TEŞKİLATI 607
1. Sağlık Bakanlığının Görevleri 607
2. Sağlık Bakanlığı Teşkilatı 608
3. Sağlık Bakanlığı Hizmet Birimleri 609
4. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 609
5. Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 611
6. Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü 612
7. Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü 613
8. Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü 614
9. Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü 614
10. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü 615
11. Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü 617
12. Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü 617
13. Teftiş Kurulu Başkanlığı 617
14. Strateji Geliştirme Başkanlığı 618
15. Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü 618
16. Özel Kalem Müdürlüğü 619
17. Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği 619
KAYNAKÇA 621
SÖZLÜK 643
umî Hıfzıssıhha Kanunu YK : Yargıtay Kanunu
YTKY : Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği