İş Sağlığı ve Güvenliği Hukukunda İdari, Cezai ve Hukuki Sorumluluk

Dr. Sami NARTER

KISA İÇERİK
1

GİRİŞ
I. ÇALIŞMA KONUSUNUN ÖNEMİ, GÜNCELLİĞİ VE AMAÇ
II. ÇALIŞMA KONUSUNUN SINIRLANDIRILMASI, YÖNTEMİ VE SUNULMASI
BİRİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
TEMEL KAVRAMLAR, DAYANAK, KAPSAM VE TARİHİ GELİŞİM
I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI, DAYANAĞI VE KAPSAM
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE TARİHİ GELİŞİM VE KAYNAKLAR
İKİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ALANINDA PERSONEL VE ÖRGÜTLENME
I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE GÖREV ALAN PERSONEL
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ÖRGÜTLENME
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA DEVLETİN, İŞVERENİN,
ÇALIŞANLARIN VE DİĞER İLGİLİLERİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE DEVLETİN ÖDEV VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE İŞVERENİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
III. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ÇALIŞANLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
IV. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE DİĞER İLGİLİLERİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
V. SENDİKALARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA GÖREVLERİ VE TOPLU İŞ
SÖZLEŞMESİNİN İŞLEVİ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA İDARİ SORUMLULUKLAR
I. İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TEFTİŞİ VE İNCELENMESİ
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEYEN İŞVERENE UYGULANACAK
İDARİ YAPTIRIMLAR

1
Prof. Dr. Yusuf Alper’e “kısa anlatım planı” fikri nedeniyle teşekkür edilen Prof. Dr.
Ali Nazım Sözer’in Türk Genel Sağlık Sigortası isimli kitabından esinlenilmiştir.
12 Kısa İçerik
BEŞİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA CEZAİ SORUMLULUKLAR
I. CEZA HUKUKUNA İLİŞKİN KAVRAMLAR, İLKELER VE ÇALIŞMA HUKUKU İLE ORTAK ALAN
ÇALIŞMA CEZA HUKUKU
II. ÇALIŞMA CEZA HUKUKUNDAN DOĞAN CEZAİ SORUMLULUKLAR
III. TÜRK CEZA HUKUKUNDA YARGILAMA VE CEZALARIN UYGULANMASI
IV. TÜRK CEZA HUKUKUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI VE UZLAŞMA
ALTINCI BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA HUKUKİ SORUMLULUKLAR
I. SORUMLULUK KAVRAMI VE İŞVERENİN İŞÇİYİ GÖZETME BORCU
II. İŞVERENİN SORUMLULUĞUNUN NİTELİĞİ
III. İŞVERENİN SGK, SİGORTALI VEYA HAK SAHİPLERİNE KARŞI SORUMLULUĞU VE SORUMLULUKTAN
KURTULMA HALLERİ
IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA İŞVEREN DIŞINDAKİ SORUMLULAR
V. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA DEVLETİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
YEDİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI
I. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ BOYUTLARI, NEDENLERİ VE ÖNLEMLER
II. İŞ KAZASI KAVRAMI, UNSURLARI VE İŞ KAZASI SAYILAN HALLER
III. MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI, UNSURLARI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASINDAN
YARARLANMA KOŞULLARI
IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
V. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ TESPİTİ
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN
MADDİ VE MANEVİ ZARAR İLE TAZMİNATLAR
I. İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR
II. İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MADDİ TAZMİNAT
III. İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR
IV. İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MANEVİ TAZMİNAT
DOKUZUNCU BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA
ZAMANAŞIMI, FAİZ VE İBRA
I. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA ZAMANAŞIMI
II. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA FAİZ
III. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA İBRA
SONUÇ
İÇİNDEKİLER
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ . 5
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ . 7
ÖNSÖZ . 9
KISA İÇERİK 11
İÇİNDEKİLER. 13
KISALTMALAR 43
GİRİŞ
I. ÇALIŞMA KONUSUNUN ÖNEMİ, GÜNCELLİĞİ VE AMAÇ .47
A. ÇALIŞMA KONUSUNUN ÖNEMİ47
B. ÇALIŞMA KONUSUNUN GÜNCELLİĞİ.49
C. ÇALIŞMANIN AMACI50
II. ÇALIŞMA KONUSUNUN SINIRLANDIRILMASI, YÖNTEMİ VE SUNULMASI 51
A. ÇALIŞMA KONUSUNUN SINIRLANDIRILMASI 51
B. ÇALIŞMADA İZLENECEK YÖNTEM51
C. ÇALIŞMA KONUSUNUN SUNULMASI .52
BİRİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLAR,
DAYANAK, KAPSAM VE TARİHİ GELİŞİM
I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI, DAYANAĞI VE KAPSAM .55
A. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİ
14 İçindekiler
e. Temel İş Sağlığı Hizmetleri.64
ea. Temel İş Sağlığı Hizmetlerinde Amaç 64
eb. Temel İş Sağlığı Hizmetleri İçin Gerekli Altyapı Özellikleri64
f. İş Hijyeni 65
2. İŞ GÜVENLİĞİ.66
a. İş Güvenliği Kavramı 66
b. İş Güvenliği Kültürü .67
ba. İş Güvenliği Kültürü Kavramı67
bb. Güvenlik Kültürünün Özellikleri .68
c. İş Güvenliğinin Amaçları.69
d. İş Güvenliğinin Önemi70
3. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 70
a. İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı .71
b. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Önemi .73
c. İş Sağlığı ve Güvenliğinde Temel İlkeler.73
4. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ76
B. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN DAYANAĞI VE KAPSAMI79
1. İŞÇİYİ GÖZETME BORCU.79
2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURALLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ80
a. Kusur Esasına Dayalı Sorumluluk.80
b. Kusursuz Sorumluluk81
3. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN KAPSAMI.82
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE TARİHİ GELİŞİM VE KAYNAKLAR.83
A. DÜNYADA TARİHİ GELİŞİM .83
B. TÜRK HUKUKUNDA TARİHİ GELİŞİM 85
1. CUMHURİYET ÖNCESİ DÖNEMDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ.85
2. CUMHURİYET DÖNEMİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ86
C. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN KAYNAKLARI .87
1. ULUSAL KAYNAKLAR .87
a. 1982 Anayasa’sı 87
aa. Yaşama Hakkı.88
ab. Sağlıklı ve Dengeli Bir Çevrede Yaşama Hakkı89
ac. Yaşına, Cinsiyetine ve Gücüne Uymayan İşlerde Çalıştırılma Yasağı .89
b. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu90
ba. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Amacı .90
bb. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda Temel Kavramlar91
bc. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kapsamı ve İstisnaları.93
bca. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kapsamı .93
bcb. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Uygulamasında İstisnalar .94
c. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yönetmelikler 95
2. ULUSLARARASI KAYNAKLAR 96
a. Birleşmiş Milletler Normları .97
İçindekiler 15
aa. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 97
ab. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi 98
b. Uluslararası Çalışma Örgütü Normları 99
ba. Uluslararası Sözleşmeler 101
baa. 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin
Sözleşme. 102
bab. 161 sayılı Sağlık Hizmetlerine İlişkin Sözleşmesi 102
bac. 187 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve
Sözleşmesi 103
bc. Tavsiye Kararları. 103
bca. İşçi Sağlığının Korunmasına İlişkin 1953 Tarihli 97 Sayılı
Tavsiye Kararı 104
bcb. İşyerlerindeki İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 1985 Tarihli
171 Sayılı Tavsiye Kararı. 104
bcc. İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamı ile ilgili 1981 tarihli
164 Sayılı Tavsiye Kararı. 105
bcd. Çalışmaya İlişkin Temel Haklar ve İlkeler Bildirgesi . 105
c. Avrupa Birliği Normları. 106
ca. Yönergeler . 107
cb. Avrupa Sosyal Şartı ve Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı 107
cc. Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi . 107
İKİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ALANINDA PERSONEL VE ÖRGÜTLENME
I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE GÖREV ALAN PERSONEL 109
A. İŞYERİ HEKİMLERİ109
1. İŞYERİ HEKİMİ KAVRAMI 109
2. İŞYERİ HEKİMİNİN NİTELİKLERİ . 109
a. Hekim Olmak 109
b. Eğitim Kurumunda Eğitim Görme ve Katılım Belgesi Alma . 110
aa. Eğitim Görme . 110
ab. Eğitim Programı 110
b. Sınavda Başarılı Olma ve İşyeri Hekimliği Belgesi Almak . 110
ba. Sınavda Başarılı Olmak 110
bb. İşyeri Hekimliği Belgesi Almak . 111
B. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI .111
1. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI KAVRAMI 111
2. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ NİTELİKLERİ 112
a. Mevzuatta Öngörülen Programlardan Mezun Olmak . 112
b. Eğitim Kurumunda Eğitim Görme ve Katılım Belgesi Alma . 114
ba. Eğitim Görme . 114
bb. Eğitim Programı 115
c. Sınavda Başarılı Olma ve Uzman Belgesi Almak 115
16 İçindekiler
d. İş Güvenliği Uzmanlarının Sınıflandırılması .116
da. A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi.116
db. B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi.116
dc. C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi.117
dd. İş Güvenliği Uzmanlarının Sınıflar Arası Yükselmesi 117
C. DİĞER SAĞLIK PERSONELİ118
1. DİĞER SAĞLIK PERSONELİ KAVRAMI118
2. DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN NİTELİKLERİ.118
a. Mevzuatta Öngörülen Programlardan Mezun Olmak118
b. Eğitim Kurumunda Eğitim Görme ve Katılım Belgesi Alma119
ba. Eğitim Görme ve Staj Yapma119
bb. Eğitim Programı 119
c. Sınavda Başarılı Olma ve Diğer Sağlık Personeli Belgesi Alma119
ca. Sınavda Başarılı Olma 119
cb. Diğer Sağlık Personeli Belgesi Alma 120
D. ORTAK HÜKÜMLER (İŞYERİ HEKİMİ, İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI VE
DİĞER SAĞLIK PERSONELİ AÇISINDAN) 120
1. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ GÖREVLENDİRİLMESİ VE
İSG-KÂTİP SİSTEMİ.120
a. Görevlendirme İşlemleri .121
b. Görevlendirme Prosedürü .121
2. İŞYERİNİN TEHLİKE SINIFINA GÖRE GÖREVLENDİRME YAPILMASI122
a. İşyerlerinin Tehlike Sınıfları.122
b. Tehlike Sınıflarına Göre Görevlendirme 123
c. Birden Fazla İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırılması Hali.124
3. GEÇİŞ DÖNEMİNE İLİŞKİN İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI
GÖREVLENDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ124
4. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ İSTİHDAMI.125
a. Kısmi Süreli İstihdam .125
aa. Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde125
ab. Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 125
ac. Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde125
b. Tam Süreli İstihdam.126
ba. Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde126
bb. Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 126
bc. Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde127
c. Çalışmaların Hukuki Niteliği.127
d. Ortak Sağlık Güvenlik Biriminden Hizmet Alınması 128
5. İŞYERİ HEKİMİNİN MESLEKİ BAĞIMSIZLIĞI VE ETİK İLKELER128
6. İŞYERİ HEKİMLERİNİN MESLEKİ SORUMLULUĞU 131
a. İşyeri Hekimlerinin İhlalleri ve İhtar Puanı Uygulanması 131
b. İşyeri Hekimliği Belgelerinin Askıya Alınması.133
İçindekiler 17
c. İşyeri Hekimliği Belgelerinin İptal Edilmesi. 135
d. İtirazlar 135
da. İhtar Puanı Verilmesine İtiraz. 135
db. Belgelerin Askıya Alınması veya İptaline İtiraz. 136
dc. İtiraz Komisyonu ve Çalışması 136
7. 6331 SAYILI KANUNDAN ÖNCE MEVCUT SERTİFİKA VE BELGELER 136
8. YENİLEME EĞİTİMLERİ. 137
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ÖRGÜTLENME.137
A. ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ 137
1. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Kuruluş Amacı, Oluşumu ve
Görevleri 137
a. Konseyin Kuruluş Amacı. 137
b. Konseyin Oluşumu. 137
c. Konseyin Görevleri 138
d. Konsey Başkanının Görev ve Yetkileri 139
e. Konsey Sekreteryası 139
2. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin Çalışma Usulleri ve Kararları . 140
a. Konseyin Çalışma Usulü ve Gündemi. 140
b. Konseyin Karar Alma Usulü 141
c. Konsey Çalışma Grupları ve Görevleri 141
d. Konsey Faaliyetlerinin Desteklenmesi 141
B. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULLARI, İŞYERİ SAĞLIK VE
GÜVENLİK BİRİMLERİ VE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ
İLE GÖREVLİ KİŞİLER142
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu. 142
2. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi 142
a. Tanım 142
b. Kuruluş İçin Gereken Şartlar. 142
c. İSGB İçin Gerekli Asgari Şartlar 143
3. İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı ve Diğer Sağlık Personeli 144
4. İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Çalışan Temsilciliği . 144
5. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) 144
a. OSGB’lerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları . 145
b. Görevlendirme Belgesi ve Sözleşme 146
c. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin Yetkilendirilmesi 146
d. OSGB’de Sorumlu Müdürün Görev, Yetki ve Sorumlulukları . 147
e. OSGB’lerin Faaliyet Alanları 147
f. OSGB’lerin Vize İşlemleri 147
g. OSGB’lere İhtarlar, Yetkilerinin Askıya Alınması, İptali ve İtirazlar 148
ga. OSGB’lere İhtarlar. 148
gb. OSGB’lerin Yetkilerinin Askıya Alınması . 148
gc. OSGB’lerin Yetkilerinin İptali 149
18 İçindekiler
gd. İtirazlar 149
6. EĞİTİM KURUMLARI150
a. Eğitim Kurumları Şartları.150
b. Eğitim Kurumlarının Eğitici Kadrosu ve Yetkilendirilme 151
c. Eğitim Kurumlarında Görev, Yetki ve Sorumluluklar 152
d. Eğitim Kurumlarının Vize işlemleri154
e. Eğitim Kurumlarında Yetkilerin Askıya Alınması, İptali ve İtirazlar.155
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA DEVLETİN, İŞVERENİN,
ÇALIŞANLARIN VE DİĞER İLGİLİLERİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE DEVLETİN ÖDEV VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ.159
A. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANAYASAL DAYANAĞI VE MEVZUATININ
OLUŞTURULMASI .160
B. ÜNİVERSİTELERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMİNİN
VERİLMESİ .161
C. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÖRGÜTÜNÜN OLUŞTURULMASI.162
1. GÜÇLÜ BİR ÖRGÜTÜN KURULMASI ZORUNLULUĞU.162
2. ULUSAL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ162
3. SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNUN KATKISI164
4. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİN DESTEKLENMESİ164
D. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DENETİMİ VE YAPTIRIM UYGULANMASI 166
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE İŞVERENİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ.167
A. İŞVERENİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA
YÜKÜMLÜLÜKLERİ167
1. İŞYERİNİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA ÖRGÜTLEME
YÜKÜMLÜLÜĞÜ.167
a. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturma Yükümlülüğü167
b. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Oluşturma veya Ortak Sağlık ve
Güvenlik Biriminden Hizmet Alma Yükümlülüğü169
c. İş Güvenliği Uzmanı Görevlendirme Yükümlülüğü .170
d. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli Görevlendirme Yükümlülüğü 170
2. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İÇİN GEREKLİ HER TÜRLÜ ÖNLEMİ ALMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜ.170
a. Çalışanları Bilgilendirme ve Eğitme Yükümlülüğü 171
b. Önlemlere Uyulup Uyulmadığını Denetleme Yükümlülüğü173
c. Risk Değerlendirmesi Yapmak ve Yaptırmak Yükümlülüğü.173
d. Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması
Yükümlülüğü .175
e. Çalışan Temsilcisi Görevlendirme Yükümlülüğü.176
f. İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirlerinin Maliyetini Karşılama Yükümlülüğü177
3. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA İŞVERENİN DİĞER
YÜKÜMLÜLÜKLERİ 178
İçindekiler 19
a. Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele ve İlk Yardım ile İlgili
Yükümlülükler. 178
b. Tahliye ile İlgili Yükümlülükler 179
c. İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi ile İlgili
Yükümlülükler
20 İçindekiler
aa. İşçinin İş Sağlığı ve Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya
İşyerindeki Mallan Zarara Uğratması.208
ab. İşçinin İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Aykırı Hareket Etmek
Suretiyle İşyerindeki Malları Zarara Uğratması .210
b. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurallarına Uyulmaması Halinde İşverenin
Geçerli Nedenle Fesih Hakkı211
III. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ÇALIŞANLARIN HAK VE
YÜKÜMLÜLÜKLERİ.213
A. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ÇALIŞANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ.213
1. DİĞER ÇALIŞANLARIN VE KENDİ SAĞLIK VE GÜVENLİKLERİNİ TEHLİKEYE
DÜŞÜRMEME YÜKÜMLÜĞÜ 213
2. ÇALIŞANLARIN, İŞVEREN TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİM VE TALİMATLAR
DOĞRULTUSUNDA YÜKÜMLÜLÜKLERİ 213
a. İşyerindeki Tüm Araçları Kurallara Uygun Şekilde Kullanmak .213
b. Kişisel Koruyucu Donanımı Doğru Kullanmak ve Korumak .214
c. İşyerindeki Ciddi ve Yakın Bir Tehlikeyle Karşılaştıklarında ve Koruma
Tedbirlerinde Bir Eksiklik Gördüklerinde, İşverene veya Çalışan
Temsilcisine Derhal Haber Vermek 214
d. İşyerinde Tespit Edilen Noksanlık ve Mevzuata Aykırılıkların Giderilmesi
Konusunda, İşveren ve Çalışan Temsilcisi ile İş Birliği Yapmak.214
e. Kendi Görev Alanında İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanması için
İşveren ve Çalışan Temsilcisi ile İş Birliği Yapmak.214
B. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ÇALIŞANIN HAKLARI 215
1. İŞVERENİN MÜTEMERRİT ALACAKLI DURUMUNA DÜŞMESİ .215
2. ÇALIŞANIN ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI215
a. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun veya İşverenin Kararına İstinaden
Çalışmaktan Kaçınma Hakkı 215
aa. Genel Olarak.215
ab. Çalışmaktan Kaçınma Hakkının Koşulları216
aba. Ciddi ve Yakın Bir Tehlikenin Varlığı .216
abb. Ciddi ve Yakın Tehlikenin Tespiti217
abc. Gerekli İş Sağlığı ve Güvenliği Önleminin Alınmamış Olması .217
abd. İşin Durdurulmamış Olması .217
b. İşçinin Re’sen Çalışmaktan Kaçınma Hakkı .218
ba. İşçinin Re’sen Çalışmaktan Kaçınma Hakkı Koşulları .218
baa. Ciddi ve Yakın Tehlikenin Önlenemez Olması 218
bab. İşin Durdurulmamış Olması .218
bb. İşçinin Re’sen Çalışmaktan Kaçınma Hakkı Kullanımı 219
bba. İşyerini veya Tehlikeli Bölgeyi Terk Ederek Belirlenen
Güvenli Yere Gitme.219
bbb. Kaçınmayı Takiben İşvereni Haberdar Etme219
bbc. Kaçınma Sonucu Bir Başkası Aleyhine Ciddi ve Yakın Bir
Tehlike Oluşturmama .219
c. Kaçınma Süresinin Sınırı .219
d. Çalışmaktan Kaçınmanın Hükümleri.220
İçindekiler 21
da. Çalışmaktan Kaçındığı Dönem için İşçinin Ücret ve Diğer Hakları
Saklıdır 220
db. Kaçınma Hakkı Kapsamında Çalışılmayan Süreler Çalışma
Süresinden Sayılır . 220
3. İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI. 220
a. 4857 Sayılı İş Kanunu Bakımından 220
b. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Bakımından. 221
4. İŞÇİNİN İHBAR VE ŞİKAYET HAKKI 222
IV. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE DİĞER İLGİLİLERİN HAK VE
YÜKÜMLÜLÜKLERİ 223
A. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ GÖREV, YETKİ, HAK
VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ223
1. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ GÖREVLERİ . 223
a. Rehberlik Görevi 224
aa. Öneride Bulunmak 224
ab. İşyerinde Alınması Gereken Tedbirleri İşverene Yazılı Olarak
Bildirmek . 225
b. Risk Değerlendirmesi Görevi. 226
ba. Risk Değerlendirme Ekibi. 226
bb. Risk Değerlendirmesi Yapılırken Dikkate Alınacak Hususlar. 226
bc. Risk Değerlendirmesi Aşamaları . 227
bd. Risk Değerlendirmesinin Yenilenmesi 227
c. Gözetim Görevi . 228
ca. İşyeri Hekiminin Sağlık Gözetimi Görevi 228
cb. İş Güvenliği Uzmanının Çalışma Ortamı Gözetimi Görevi. 229
d. Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt Görevi. 229
da. İşyeri Hekiminin Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt Görevi 229
db. İş Güvenliği Uzmanının Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt Görevi 230
e. İlgili Birimlerle İşbirliği Görevi. 231
ea. İşyeri Hekiminin İlgili Birimlerle İşbirliği Görevi 231
eb. İş Güvenliği Uzmanının İlgili Birimlerle İşbirliği Görevi 231
2. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ YETKİLERİ. 232
a. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının İşin Durdurulması İçin
İşverene Başvurma Yetkisi . 232
b. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının İnceleme ve Araştırma,
Gerekli Bilgi ve Belgelere Ulaşma ve Çalışanlarla Görüşme Yetkisi 232
c. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının İlgili Kurum ve Kuruluşlarla
İşbirliği Yapma Yetkisi 233
d. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Mesleki Gelişmelerini
Sağlamaya Yönelik Eğitim, Seminer ve Panel Gibi Organizasyonlara
Katılma Yetkisi 233
3. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 233
a. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Sır Saklamak ve Gizliliğe
Uymak Yükümlüğü 233
22 İçindekiler
b. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının İşini Özenle Yapma Yükümlüğü 234
c. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Çalışma ve İş Kurumu İl
Müdürlüğüne Bildirimde Bulunma Yükümlülüğü234
d. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Defter Tutma Yükümlüğü.235
4. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ HAKLARI VE İŞ GÜVENCESİ.235
B. DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ.236
1. DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREVLERİ 236
2. DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN YETKİLERİ236
a. Diğer Sağlık Personelinin İnceleme ve Araştırma, Gerekli Bilgi ve
Belgelere Ulaşma ve Çalışanlarla Görüşme Yetkisi.236
b. Diğer Sağlık Personelinin İlgili Kurum ve Kuruluşlarla İşbirliği Yapma
Yetkisi.237
c. Diğer Sağlık Personelinin Mesleki Gelişmelerini Sağlamaya Yönelik
Eğitim, Seminer ve Panel Gibi Organizasyonlara Katılma Yetkisi.237
3. DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ.237
a. Diğer Sağlık Personelinin Hakları ve İş Güvencesi .237
b. Diğer Sağlık Personelinin Yükümlülükleri238
ba. Diğer Sağlık Personelinin İşini Özenle Yapma Yükümlülüğü.238
bb. Diğer Sağlık Personelinin Sır Saklamak ve Gizliliğe Uymak
Yükümlülüğü .238
C. İŞYERİ HEKİMLERİ, İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE DİĞER SAĞLIK
PERSONELİNİN İŞ GÜVENCESİ238
V. SENDİKALARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA GÖREVLERİ VE
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞLEVİ .240
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
İDARİ SORUMLULUKLAR
I. İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TEFTİŞ VE İNCELEMESİ.243
A. TEFTİŞ VE İNCELEMELERDE UYGULANACAK MEVZUAT.243
B. TEFTİŞ YAPAN MÜFETTİŞİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI.243
1. TEFTİŞ VE İNCELEMELERDE DEVLETİN YETKİSİ .243
2. TEFTİŞ VE İNCELEMELERDE YETKİLİ MAKAM VE MEMURLAR.245
3. TEFTİŞ VE İNCELEMELERDE YETKİLİ MEMURLARIN ÖDEVLERİ VE
UYACAKLARI ETİK KURALLAR 246
4. VERGİ VE HARÇLARDAN MUAFİYET248
5. TEFTİŞ VE İNCELEMELERDE DİĞER MERCİLER TARAFINDAN YAPILAN
TEFTİŞLER .248
6. TEFTİŞ VE İNCELEMELERDE İŞÇİ VE İŞVERENİN SORUMLULUĞU.248
7. TEFTİŞ VE İNCELEMELERDE ZABITANIN YARDIMI.249
C. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DENETİMİ 249
1. DENETİMİN AMACI .249
2. DENETİMİN TÜRLERİ 249
a. Olağan Denetim.249
İçindekiler 23
aa. İlk Denetim 250
ab. Periyodik Denetim. 250
b. Olağanüstü Denetim 251
ba. Süreli (Önel) Denetim . 251
bb. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Üzerine Yapılan Denetim. 252
bc. Şikayet Üzerine Denetim . 254
II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEYEN
İŞVERENE UYGULANACAK İDARİ YAPTIRIMLAR .255
A. İDARİ YAPTIRIM KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ .255
1. İDARİ YAPTIRIM KAVRAMI 255
2. İDARİ YAPTIRIMLARIN AMACI. 256
3. İDARİ YAPTIRIMLARIN ÖZELLİKLERİ . 256
B. İDARİ PARA CEZALARI 257
1. GENEL BİLGİ 257
2. İŞVEREN, İŞVEREN VEKİLİ VEYA İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ İDARİ PARA
CEZASINDAN SORUMLU TUTULMASI . 258
a. İşverenin İdari Para Cezasından Sorumlu Tutulması . 258
b. İşveren Vekilinin İdari Para Cezasından Sorumlu Tutulması. 259
c. İş Güvenliği Uzmanının İdari Para Cezasından Sorumlu Tutulması . 260
3. İDARİ PARA CEZASINI VERECEK MAKAM 260
4. İDARİ PARA CEZASINA İTİRAZ 260
5. İDARİ PARA CEZASI MİKTARLARI VE ÖDENMESİ 261
6. İDARİ PARA CEZASINDA ZAMANAŞIMI. 262
7. İDARİ PARA CEZASINI GEREKTİREN HALLER 263
C. İŞİN DURDURULMASI .267
1. GENEL BİLGİ 267
2. İŞİN DURDURULMASI KOŞULLARI . 269
a. Hayati Tehlike Oluşturan Bir Hususun Tespiti. 269
b. Belirli İşyerleri Bakımından Risk Değerlendirmesinin Yapılmamış Olması 269
c. İşyerinde İşi Durdurma Kararı Vermeye Yetkili Heyetin Karar Vermesi 270
ca. İşyerinde İşi Durdurma Kararı Vermeye Yetkili Heyet. 270
cb. Heyetin Görevleri ve Kararlar. 270
3. İŞİN DURDURULMASI KARARININ UYGULANMASI 271
a. İşin Durdurulması Kararının Mülki İdare Amiri Tarafından Yerine
Getirilmesi 271
b. Mühürlerin Geçici Olarak Sökülmesi 272
c. Heyet Tarafından Durdurma Kararının Kaldırılması . 273
d. Acil Hallerde Yapılacak İşlemler 274
4. İŞVERENİN İTİRAZI VE DURDURMAYA SON VERİLMESİ 275
a. İşverenin İtirazı. 275
b. İtiraz Edilecek Mahkeme 275
5. İŞİN DURDURULMASI HALİNDE İŞÇİLİK HAKLARI. 275
24 İçindekiler
D. İŞÇİLERİN ÇALIŞMAKTAN ALIKONULMASI.276
1. GENEL BİLGİ 276
2. ÇALIŞMAKTAN ALIKONULACAK İŞÇİLER .278
a. Çocuk ve Genç İşçiler.278
b. Kadın İşçiler 280
E. KAMU İHALESİNDEN YASAKLANMA.282
BEŞİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
CEZAİ SORUMLULUKLAR
I. CEZA HUKUKUNA İLİŞKİN KAVRAMLAR, İLKELER VE ÇALIŞMA HUKUKU
İLE ORTAK ALAN ÇALIŞMA CEZA HUKUKU283
A. ÇALIŞMA HUKUKU VE CEZA HUKUKU ORTAK ALANI.283
1. ÇALIŞMA HUKUKU VE CEZA HUKUKU İLE İLİŞKİSİ.283
2. SUÇ VE YASAL UNSURLARI287
B. ÇALIŞMA CEZA HUKUKUNDA UYGULANAN İLKELER .288
1. SUÇLARIN VE CEZALARIN KANUNİLİĞİ İLKESİ288
2. CEZA KANUNLARININ GEÇMİŞE YÜRÜMEMESİ İLKESİ .288
3. CEZALARIN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ290
4. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ293
C. SUÇUN MADDİ UNSURLARI VE TEŞEBBÜS 296
D. ÇALIŞMA CEZA HUKUKUNDA SUÇLU (FAİL) 298
1. SORUMLU KİŞİ FAİL298
2. ÇALIŞMA CEZA HUKUKUNDA SORUMLU KİŞİNİN BELİRLENMESİ299
a. Sorumlu Kişinin Yasal Olarak Belirlenmesi 299
b. Sorumlu Kişinin Sözleşme ile Belirlenmesi 301
c. Sorumlu Kişinin Adli Yoldan Belirlenmesi301
3. SORUMLU KİŞİ OLARAK İŞVEREN, İŞVEREN VEKİLİ VE YETKİ DEVRİ302
a. İşveren .302
aa. İşveren Kavramı302
ab. Soyut İşveren - Somut İşveren Ayrımı.303
ac. Tüzel Kişi Organının İşveren Niteliği304
b. İşveren Vekili Kavramı ve Unsurları .305
c. Yetki Devri 307
ca. Yetki Devrinin Alanı .307
cb. Yetki Devrinin Koşulları308
aaa. Yetki Devredilen (İşveren Vekili) Kişide Bulunması Gereken
Koşullar .309
bbb. Yetki Devrinin Konusu Bakımından Koşullar 310
4. TÜZEL KİŞİ İŞVERENLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU311
a. Tüzel Kişilere İlişkin Kavramlar311
b. Tüzel Kişilerde İşveren veya İşveren Vekilinin Ceza Sorumluluğu .315
İçindekiler 25
ba. Tüzel Kişilerin Cezai Sorumluluğu. 315
bb. Suçun Tüzel Kişi Tarafından İşlenmesi 316
bc. Fiili (Gerçek) İşverenin Belirlenmesi - Tüzel Kişilik Perdesinin
Kaldırılması 318
c. Asıl İşveren - Alt İşveren Ayrımında Ceza Sorumluluğu. 320
II. ÇALIŞMA CEZA HUKUKUNDAN DOĞAN CEZAİ SORUMLULUKLAR322
A. TÜRK CEZA KANUNU’NDA DÜZENLENEN SUÇLAR.322
1. KASITLI SUÇ 322
a. Türk Ceza Kanunu’nda Doğrudan Kast 322
b. Türk Ceza Kanunu’nda Olası (Dolaylı) Kast 323
2. TAKSİRLİ SUÇ 323
a. Türk Ceza Kanunu’nda Taksir . 324
b. Türk Ceza Kanunu’nda Bilinçli Taksir. 325
c. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Açısından Taksirli Suçlarda Kusurun
Belirlenmesi 326
3. TÜRK CEZA KANUNU’NDA YER ALAN KASITLI SUÇLAR 328
a. Kasten Öldürme Suçu 328
b. İhmali Davranışla Adam Öldürme Suçu . 328
c. İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlâli Suçu 330
4. TÜRK CEZA KANUNU’NDA YER ALAN TAKSİRLİ SUÇLAR 331
a. Taksirle Öldürme Suçu. 331
b. Taksirle Yaralama Suçu 331
ba. Taksirle Basit Yaralama . 331
bb. Taksirle Ağır Yaralama 332
bc. Yüksek Oranda Kayıpların Gerçekleştiği Taksirle Ağır Yaralamalar . 333
bd. Birden Çok Kişinin Taksirle Yaralanması 333
be. Taksirli Suçlarda Soruşturma ve Kovuşturmanın Şikayete Bağlılığı. 333
5. TÜRK CEZA KANUNU’NDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ALEYHİNE İŞLENEN
DİĞER SUÇLAR. 334
B. 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU’NDA DÜZENLENEN
SUÇLAR 335
1. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ALEYHİNE SUÇLAR . 335
a. İdari Para Cezaları. 336
b. Hapis Cezaları . 336
ba. İşverenin Cezai Sorumluluğu . 337
bb. İşveren Vekilinin Cezai Sorumluğu 338
bc. İş Güvenliği Uzmanın Cezai Sorumluğu ve Şartları . 338
bd. Geçici İş İlişkisi Olması Halinde Sorumluluk. 340
be. İşyeri Hekiminin Cezai Sorumluluğu 340
bf. Diğer Sağlık Personelinin Cezai Sorumluluğu . 340
bg. OSGB’lerin Cezai Sorumluluğu 340
2. İŞ HAYATININ DENETİM VE TEFTİŞİNE İLİŞKİN SUÇLAR 341
III. TÜRK CEZA HUKUKUNDA YARGILAMA VE CEZALARIN UYGULANMASI .342
26 İçindekiler
A. CEZA HUKUKUNDA SORUŞTURMA VE YARGILAMA .342
1. ŞİKAYET.342
2. CEZA HUKUKUNDA SORUŞTURMA343
3. CEZA HUKUKUNDA YARGILAMA .344
a. Kamu Davası .344
aa. Kamu Davasına Katılma .345
ab. Kamu Davasını Düşüren Nedenler.346
b. Kamu Davasında Görevli Mahkeme347
B. CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLAR.348
1. CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLARIN NİTELİĞİ 349
a. Ceza Hukukunda Asli Cezalar349
aa. Adli Para Cezaları 349
ab. Hürriyeti Kısıtlayıcı Cezalar .350
b. Ceza Hukukunda Tamamlayıcı Yaptırımlar350
2. CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLARIN UYGULANMASI 352
a. Tekerrür .354
b. Çalışma Mevzuatında Tekerrür 355
C. CEZALARIN BELİRLENMESİ, BİREYSELLEŞTİRİLMESİ VE HAKİMİN
TAKDİR HAKKI .355
D. CEZANIN VERİLEMEYECEĞİ VEYA İNDİRİLEBİLECEĞİ DURUMLAR
İLE HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKMA .358
E. HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ359
F. HAPİS CEZASINA SEÇENEK YAPTIRIMLAR361
1. ADLİ PARA CEZASINA ÇEVİRME .362
2. DİĞER SEÇENEK YAPTIRIMLAR363
G. HÜKÜM VE HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI.364
1. HÜKÜM 364
2. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI365
3. HÜKMÜN AÇIKLANMASI VE SEÇENEK YAPTIRIMLAR366
4. AÇIKLANMASI GERİ BIRAKILAN KARARIN KALDIRILMASI 366
IV. TÜRK CEZA HUKUKUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI VE UZLAŞMA367
A. TÜRK CEZA KANUNU’NDA TAZMİNAT YAPTIRIMI VE ŞİKAYETTEN
VAZGEÇMENİN ETKİSİ .367
1. TÜRK CEZA KANUNU’NDA TAZMİNAT YAPTIRIMI 367
2. ŞİKAYETTEN VAZGEÇMENİN TAZMİNATA ETKİSİ 368
B. HAPİS CEZASININ TAZMİNAT KARŞILIĞI ERTELENMESİ .368
C. TÜRK CEZA YARGILAMASINDA UZLAŞMA .370
1. UZLAŞMA .370
a. Uzlaşmanın Uzlaştırmacı Tarafından Yapılması371
b. Uzlaşmanın Mahkeme Tarafından Yapılması .373
2. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MADDİ VE MANEVİ
ZARAR İÇİN UZLAŞMA.374
İçindekiler 27
3. UZLAŞMANIN DİĞER FAİLLERE VE MÜTESELSİL SORUMLULARA ETKİSİ. 375
4. MANEVİ TAZMİNATIN UZLAŞMA İLE ÖDENMESİ . 378
ALTINCI BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
HUKUKİ SORUMLULUKLAR
I. SORUMLULUK KAVRAMI VE İŞVERENİN İŞÇİYİ GÖZETME BORCU379
A. SORUMLULUK KAVRAMI379
B. İŞVERENİN SORUMLULUĞUNDA İŞÇİYİ GÖZETME BORCU 382
C. İŞVERENİN SORUMLULUĞUNDA SÖZLEŞME (AKDİ) SORUMLULUĞU
İLE HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN YARIŞMASI HALİ 384
1. İŞVERENİN SORUMLULUĞUNUN TÜRÜ VE AVRUPA HUKUKUNDAKİ
DÜZENLEME. 384
2. SÖZLEŞME SORUMLULUĞU İLE HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU ARASINDAKİ
FARKLAR 386
II. İŞVERENİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ387
A. KUSURSUZ SORUMLULUK388
1. KUSURSUZ SORUMLULUK KAVRAMI. 388
2. ÖZEN SORUMLULUĞU (OLAĞAN SEBEP SORUMLULUĞU). 389
3. TEHLİKE SORUMLULUĞU 390
4. KAÇINILMAZLIK HALİNDE SORUMLULUK 393
a. Kaçınılmazlık Kavramı ve Unsurları 393
b. Kaçınılmazlığın Sorumluluğa Etkisi 394
5. HAKKANİYET SORUMLULUĞU 395
B. KUSUR SORUMLULUĞU (HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU) .396
1. KUSUR SORUMLULUĞU KAVRAMI 396
2. AVRUPA ÖZEL HUKUKUNUN UYUMLAŞTIRILMASI ÇABALARI VE AVRUPA
HAKSIZ FİİL İLKELERİ. 399
3. HAKSIZ FİİL VE UNSURLARI 400
a. Fiil (Davranış) . 400
aa. Olumlu Davranış (Bir Şey Yapma) . 401
ab. Olumsuz Davranış (Bir Şey Yapmama). 402
b. Hukuka Aykırılık 402
c. Zarar 403
d. İlliyet Bağı 405
da. Uygun İlliyet Bağı . 405
db. Ortak İlliyet Bağı. 406
dc. Yarışan (Birlikte) İlliyet Bağı 407
e. Kusur . 408
ea. Tanımı . 408
eb. Kusurun Türleri 408
eba. Kasıt 409
ebb. Kusur (Taksir). 409
28 İçindekiler
III. İŞVERENİN SGK, SİGORTALI VEYA HAK SAHİPLERİNE KARŞI
SORUMLULUĞU VE SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ411
A. İŞVERENİN SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA KARŞI SORUMLULUĞU .411
1. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA İŞVERENİN SORUMLU
TUTULMASININ AMACI411
2. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA SGK’NIN RÜCU HAKKININ HUKUKİ
NİTELİĞİ412
3. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA İŞVERENİN SORUMLU OLDUĞU
DURUMLAR.413
a. İş Kazası ve Meslek Hastalığı İşverenin Kasıtlı Eylemi Sonucu Meydana
Gelmişse .414
b. İşverenin Sigortalıların Sağlığını Koruma ve İş Güvenliği Mevzuatına
Aykırı Hareket Etmesi Halinde .415
c. İşverenin SGK’ya Karşı Sorumluluğunun Sınırı 416
4. YASAL YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMEYEN İŞVERENİN SGK
KARŞISINDAKİ SORUMLULUĞU417
a. İş Kazasının veya Meslek Hastalığının Yasal Sürede SGK’ya
Bildirilmemesi Halinde Sorumluluk.417
b. Sigortalılığın Yasal Sürede Bildirilmemesi Halinde İş Kazası veya Meslek
Hastalığı Meydana Gelmişse417
c. Sigortalıya İlk Sağlık Yardımlarının Yapılmaması ve İşçinin Bünyesine
Uygun İşte Çalıştırılmaması Halinde SGK’ya Karşı Sorumluluk 419
B. İŞVERENİN SİGORTALI VEYA HAK SAHİPLERİNE KARŞI
SORUMLULUĞU.419
1. İŞVERENİN İŞ HUKUKUNDAN DOĞAN SORUMLULUĞU.419
2. İŞVERENİN TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDAN DOĞAN SORUMLULUĞU 421
C. İŞVERENİN SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ 422
1. GENEL SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ.422
a. İlliyet Bağının Kesilmesi422
aa. Mücbir Sebep423
ab. Zarar Görenin Ağır Kusuru .425
ac. Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru 427
b. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Varlığı428
2. ÖZEL (İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA) SORUMLULUKTAN
KURTULMA HALLERİ .435
a. İşin Alt işverene Verilmesi Halinde Sorumluluk .435
b. İşin Anahtar Teslimi Verilmesi Halinde Sorumluluk436
c. Rödövans İlişkisinde Sorumluluk .437
IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA İŞVEREN DIŞINDAKİ
SORUMLULAR 438
A. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SORUMLULUĞU.438
1. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SGK’YA KARŞI SORUMLULUKLARI.438
2. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN ZARAR GÖRENE KARŞI SORUMLULUKLARI440
a. İşveren Vekilinin Zarar Görene Karşı Sorumluluğu 440
b. Asıl İşveren - Alt İşveren İlişkisinden Doğan Sorumluluk .441
İçindekiler 29
B. İŞVEREN SORUMLULUK SİGORTASINA GÖRE SİGORTACININ
SORUMLULUĞU442
1. GENEL BİLGİ 442
2. İŞVEREN SORUMLULUK SİGORTASI GENEL ŞARTLARI 444
a. İşveren Sorumluluk Sigortası Teminatının Kapsamı. 444
b. Aksine Sözleşme Yoksa Teminat Dışında Kalan Haller. 445
c. Teminat Dışında Kalan Haller 445
d. Sigortanın Başlangıcı ve Sonu. 446
e. Sigorta Ettirenin Beyan Yükümlülüğü 446
f. Sigorta Süresi İçinde İhbar Yükümlülüğü ve Sonuçları 447
g. Sigorta Priminin Ödenmesi, Sigortacının Sorumluluğunun Başlaması ve
Sigorta Ettirenin Temerrüdü. 448
h. Zarar Vukuunda Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri 448
ı. Tazminat Miktarının Tespiti 449
i. Zarar ve Tazminatın Sonuçları 450
j. İşveren Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında Çeşitli Hükümler . 450
C. TRAFİK - İŞ KAZALARINDA GÜVENCE HESABININ SORUMLULUĞU
(ZMS SİGORTALARI TARAFINDAN KARŞILANMAYAN ZARARLARDA)451
V. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA DEVLETİN HUKUKİ
SORUMLULUĞU .452
A. DEVLETİN İŞVEREN OLARAK HUKUKİ (MALİ) SORUMLULUĞU 452
1. İDARENİN SORUMLULUĞU 453
a. İdarenin Sorumluluğu Kavramı, Özellikleri ve Devletin Sorumluluğu
İlkesi 453
aa. İdarenin Sorumluluğu. 453
ab. İdarenin Sorumluluğunda Özellikler 456
ac. İdarenin Sorumluluğu İlkesi. 457
b. İdarenin Sorumluluğunda Gerekli Şartlar . 458
ba. İdari Davranışın Varlığı 458
bb. Davranışın İdareye Yüklenebilir Olması. 459
bc. Zararın Ortaya Çıkması 459
bc. İdari Davranış ile Zarar Arasında İlliyet Bağının Bulunması . 462
c. İdarenin Sorumluluğunu Azaltan Veya Ortadan Kaldıran Haller 463
ca. Mücbir Sebep İdarenin Sorumluluğunu Ortadan Kaldırır . 463
cb. Beklenilmeyen Haller İdarenin Kusura Dayalı Sorumluluğunu
Ortadan Kaldırır 465
cc. Zarar Görenin Kusuru İdarenin Sorumluluğunu Azaltır 466
cd. Üçüncü Kişinin Kusurunda Sorumluluk Halleri 466
2. İDARENİN KUSUR SORUMLULUĞU. 468
a. Hizmet Kusuru 468
aa. Hizmet Kusurunun Özellikleri . 469
ab. Hizmet Kusuru Halleri . 473
b. Hizmet Kusuru ve Kişisel Kusur Ayrımı. 475
30 İçindekiler
c. Kişisel Kusur477
ca. Kişisel Kusur Kavramı 477
cb. Kişisel Kusurun Varsayıldığı Durumlar478
3. İDARENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞU480
a. İdare Hukukunda Kusursuz Sorumluluk İlkeleri.483
aa. Risk (Tehlike) İlkesi.483
ab. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi (Fedakarlığın
Denkleştirilmesi İlkesi, Hakkaniyet İlkesi) 486
b. İdare Hukukunda Kusursuz Sorumluluğun Özellikleri.487
c. Kusursuz Sorumlulukta Ek Kusurun (Munzam Kusur) Etkisi488
4. TAM YARGI DAVASINDA TARAFLAR, YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME,
İDARİ SÜRELER, ZAMANAŞIMI , FAİZ VE ISLAH .489
a. Zarardan Sorumlu Olan İdarenin (Kamu Tüzel Kişisinin) Belirlenmesi .489
b. Tam Yargı Davasında Taraflar.490
c. Tam Yargı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme.491
d. Tam Yargı Davalarında İdari Süreler491
da. İdareye Başvuru Zorunluluğu .491
db. Dava Açma Süresi .492
e. Dava Açmadan Önce İdareye Başvuru ve Zamanaşımı 493
ea. Zamanaşımı Süreleri493
eb. Sürenin ve Zamanaşımının Başlangıcı494
f. İdarenin Sorumluluğunda Faiz 496
g. İdare Yargıda Islah 497
B. TRAFİK - İŞ KAZASINDA YARALANANLARIN TEDAVİ GİDERLERİNİN
DEVLETÇE KARŞILANMASI.497
1. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN SORUMLULUĞUNUN SONA ERMESİ .498
2. SGK TARAFINDAN TEDAVİ GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖDEMELERİN
BELİRLENMESİ499
YEDİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI
I. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ BOYUTLARI, NEDENLERİ VE
ÖNLEMLER .501
A. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ BOYUTLARI501
B. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARININ BAŞLICA NEDENLERİ.503
C. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIKLARI ÖNLEMLERİ 505
II. İŞ KAZASI KAVRAMI, UNSURLARI VE İŞ KAZASI SAYILAN HALLER 507
A. KAZA KAVRAMI, UNSURLARI VE TEKNİK ANLAMDA İŞ KAZASI .507
1. KAZA KAVRAMI.507
2. KAZANIN UNSURLARI508
a. Kişi veya Eşyaya Gelen Zarar 508
b. Dışarıdan Gelen Olay (Dış Etki) .509
İçindekiler 31
c. İstenilmeyen Olay . 509
d. Ani Olay . 510
3. TEKNİK ANLAMDA İŞ KAZASI 511
B. BİREYSEL İŞ HUKUKU ANLAMINDA İŞ KAZASI KAVRAMI VE
UNSURLARI512
1. BİREYSEL İŞ HUKUKU ANLAMINDA İŞ KAZASI 512
2. BİREYSEL İŞ HUKUKU ANLAMINDA İŞ KAZASININ UNSURLARI 514
a. Kazaya Uğrayan Kişinin 5510 Sayılı Kanun Kapsamında Sigortalı Olması. 514
b. Sigortalının Dıştan Gelen, İstenilmeyen, Ani Bir Olayla Karşılaşması. 514
ba. Dıştan Gelen Bir Etken 514
bb. İstenilmeyen Olay. 514
bc. Anî Olay. 515
c. Sigortalının Kaza Sonucu Zarara Uğraması. 515
d. Uygun İlliyet Bağı Bulunması 516
da. Kaza ile Zarar Arasındaki İlliyet Bağı. 516
db. Kaza İle Yapılan iş Arasındaki İlliyet Bağı 517
dc. Uygun İlliyet Bağının Kesilmesi 518
dca. Mücbir Sebep 519
dcb. Zarara Uğrayanın Ağır Kusuru. 520
dcc. Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru . 522
dcd. Zarara Uğrayan ile Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru . 523
C. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU ANLAMINDA İŞ KAZASI 524
1. SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU AÇISINDAN
İŞ KAZASI 524
2. HİZMET SÖZLEŞMESİ İLE ÇALIŞANLAR AÇISINDAN İŞ KAZASININ
UNSURLARI 525
a. Kazanın Varlığı (İş Kazası Sayılan Haller) . 525
aa. Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada Meydana Gelen Olaylar. 526
ab. Yürütülen İş Nedeniyle Meydana Gelen Olaylar . 527
ac. Sigortalının İşyeri Dışına Bir Yere Gönderilmesi Nedeniyle Asıl İşini
Yapmaksızın Geçen Zamanlarda Meydana Gelen Olaylar 528
ad. Emziren Kadın Sigortalının Çocuğuna Süt Vermesi için Ayrılan
Zamanlarda Meydana Gelen Olaylar . 530
ae. İşveren Tarafından Sağlanan Taşıtla İşin Yapıldığı Yere Gidiş Geliş
Sırasında Meydana Gelen Olaylar . 531
b. Bedence veya Ruhça Bir Zararın Ortaya Çıkması 533
c. Zarar Görenin Sigortalı Sayılması 534
ca. Hizmet Sözleşmesi ile Çalışan Sigortalılar 534
cb. Fiilen Çalışanlar 535
cc. Hizmet Sözleşmesi ile Çalıştırılanlar Gibi Sigortalı Sayılanlar 536
d. İlliyet Bağının Bulunması 537
3. BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR AÇISINDAN İŞ KAZASININ UNSURLARI. 539
a. Kazanın Varlığı (İş Kazası Sayılan Haller) . 540
32 İçindekiler
aa. Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada Meydana Gelen Olaylar540
ab. Yürütülen iş Nedeniyle Meydana Gelen Olaylar .541
b. Bedence veya Ruhça Bir Zararın Ortaya Çıkması.541
c. Zarar Gören Bağımsız Çalışanın Sigortalı Sayılması 541
ca. Köy ve Mahalle Muhtarları542
cb. Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar ve Öyle Sayılanlar542
d. İlliyet Bağının Bulunması 543
D. ÖĞRETİ VE UYGULAMADA KARİNE OLARAK İŞ KAZASI KABUL
EDİLEN HALLER543
1. YAPILAN İŞ SIRASINDA MEYDANA GELEN KAZALAR İŞ KAZASIDIR.543
a. Sigortasız Çalıştırılanların Karşılaştıkları İş Kazası veya Meslek Hastalığı
Halinde .544
b. Ticari Taksi, Dolmuş ve Benzeri Nitelikteki Toplu Taşıma Araçlarında
Meydana Gelen Kazalar544
ba. Tam Süreli Çalışanlar Açısından 544
bb. On Günden Az Çalışanlar Açısından.544
c. İş Arama İzni Sırasında Meydana Gelen Kazalar .546
2. İŞ SÜRESİNDE VEYA İŞ SÜRESİNDEN SAYILAN HALLERDE MEYDANA
GELEN KAZALAR İŞ KAZASIDIR547
3. YAPILAN İŞİN YARATTIĞI TEHLİKE SONUCU MEYDANA GELEN KAZALAR
İŞ KAZASIDIR.548
4. İŞVERENİN, İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TEDBİRLERİNİ
ALMAMASINDAN KAYNAKLANAN KAZALAR İŞ KAZASIDIR 548
III. MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI, UNSURLARI VE MESLEK HASTALIĞI
SİGORTASINDAN YARARLANMA KOŞULLARI .549
A. HASTALIK KAVRAMI VE ETKENLERİ 549
1. HASTALIK KAVRAMI549
2. BEDEN SAĞLIĞINI BOZAN VE HASTALIĞA NEDEN OLAN ETKENLER550
B. MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI VE UNSURLARI .551
1. MESLEK HASTALIĞI KAVRAMI551
2. MESLEK HASTALIĞININ UNSURLARI.553
3. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI ARASINDA BULUNAN FARKLAR554
C. MESLEK HASTALIĞI SİGORTASINDAN YARARLANMA KOŞULLARI.555
1. MESLEK HASTALIĞINA TUTULAN KİŞİNİN SİGORTALI OLMASI 555
2. MESLEK HASTALIĞINA TUTULAN İŞÇİNİN BEDENSEL VEYA RUHSAL
ENGELE UĞRAMASI YA DA ÖLMESİ 556
3. MESLEK HASTALIĞI İLE SİGORTALININ GÖRDÜĞÜ İŞ VEYA İŞYERİ
KOŞULLARI ARASINDA UYGUN BİR İLLİYET BAĞI BULUNMASI.556
4. MESLEK HASTALIĞININ YÖNETMELİKTEKİ LİSTEDE YER ALMASI.557
5. MESLEK HASTALIĞININ YÖNETMELİKTE BELİRTİLEN SÜREDE ORTAYA
ÇIKMASI.558
6. BAĞ KUR SİGORTALILARI YÖNÜNDEN PRİM VE PRİME İLİŞKİN TÜM
BORÇLARIN ÖDENMİŞ OLMASI 559
D. SİGORTASIZ ÇALIŞANIN MESLEK HASTALIĞINA YAKALANMASI.559
İçindekiler 33
1. SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİ VE NİTELİĞİ 560
2. SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİNİN KURULMASI VE SİGORTALILIK 561
3. MESLEK HASTALIĞINDA SOSYAL SİGORTA İLİŞKİSİ . 562
E. MESLEK HASTALIĞINDA KAÇINILMAZLIK UNSURU VE İŞVERENİN
KUSURU (32 YIL FORMÜLÜ)565
F. YURT DIŞINDA TÜRK İŞVERENLERCE ÇALIŞTIRILAN TÜRK
İŞÇİLERİN İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI HALİ.567
1. SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ YAPILAN ÜLKELERDE . 567
2. SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ YAPILMAYAN ÜLKELERDE. 568
IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ .569
A. İŞVERENİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA
YÜKÜMLÜLÜKLERİ.569
B. SİGORTALININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ.571
1. ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONUSUNDA GENEL
YÜKÜMLÜLÜĞÜ 571
2. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINI BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
(BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR İÇİN) 572
3. SAĞLIK TESİSLERİNE BAŞVURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 572
4. HEKİM TAVSİYELERİNE UYMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ . 573
C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 574
1. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ KURUM TARAFINDAN
SORUŞTURULMASI . 574
2. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASI YARDIMLARI 575
a. Sigortalıya Yapılacak Yardımlar. 575
b. Sağlık Yardımları . 575
c. Parasal Yardımlar 576
ca. Sigortalıya Yapılacak Parasal Yardımlar. 577
caa. Geçici İş Göremezlik Ödeneği 577
cab. Sürekli İş Göremezlik Ödeneği . 578
cb. Sigortalının Ölümü Halinde Hak Sahiplerine Yapılan Parasal
Yardımlar . 579
cba. Cenaze Ödeneği Verilmesi 579
cbb. Eş ve Çocuklara Gelir Bağlanması 580
cbc. Sigortalının Ana - Babasına Gelir Bağlanması 581
cbd. Gelir Bağlanmış Kız Çocuklarına Evlenme Ödeneği Verilmesi 581
V. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ TESPİTİ .582
A. OLAYIN İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞI OLUP OLMADIĞININ
SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNCA TESPİTİ 582
B. MALÛLİYETİN VE MESLEK HASTALIĞININ SOSYAL GÜVENLİK
KURUMUNCA TESPİTİ584
1. İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞI SONUCU MALULİYETİN SAĞLIK
KURULUŞLARINCA TESPİTİ. 584
2. MESLEK HASTALIĞININ KURUM SAĞLIK KURULUNCA TESPİTİ. 585
34 İçindekiler
3. MESLEK HASTALIĞININ SOSYAL SİGORTA YÜKSEK SAĞLIK KURULUNCA
TESPİTİ586
a. Hastalığın Meslek Hastalıkları Listesinde Yer Almaması586
b. Meslek Hastalığının Yükümlülük Süresinden (İşten Ayrıldıktan) Sonra
Ortaya Çıkması 587
C. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ MAHKEME TARAFINDAN
TESPİTİ.589
1. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI TESPİT DAVALARI 589
2. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI TESPİT DAVASINDA GÖREV VE YETKİ .592
3. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI TESPİT DAVASINDA TARAFLAR .592
4. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI TESPİT DAVASINDA UYGULANACAK
USÛL594
D. SOSYAL SİGORTA YÜKSEK SAĞLIK KURULU .594
SEKİZİNCİ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN
MADDİ VE MANEVİ ZARAR İLE TAZMİNATLAR
I. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR .597
A. MADDİ ZARAR KAVRAMI TANIMI VE UNSURLARI 597
1. MADDİ ZARAR KAVRAMI597
2. MADDİ ZARARIN UNSURLARI.598
a. Malvarlığı 599
b. Malvarlığının Eksilmesi599
c. Malvarlığındaki Eksilmenin İrade Dışı Meydana Gelmesi.599
3. NİTELİKLERİNE GÖRE MADDİ ZARAR TÜRLERİ.600
a. Fiili Zarar - Yoksun Kalınan Kâr .600
b. Doğrudan Zarar - Dolaylı Zarar.601
c. Kişiye İlişkin Zarar - Eşyaya İlişkin Zarar601
B. EŞYAYA VE KİŞİYE İLİŞKİN MADDİ ZARAR.602
1. EŞYAYA İLİŞKİN ZARARLAR .602
a. Eşyanın Tamamen Yok Olması (Tam Kayıp Zararı)602
b. Eşyanın Kısmen Yok Olması 603
c. Gelir Yoksunluğu Zararı (Ek-Munzam Zarar).606
d. Eşyanın Onarım Süresince Kullanılamamasından Doğan Zarar607
2. KİŞİYE İLİŞKİN MADDİ ZARARLAR .608
a. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesinden Doğan Maddi Zarar608
aa. Tedavi (İyileştirme) Giderleri609
ab. Kazanç Kaybı 610
ac. Çalışma Gücünün Azalmasından veya Sürekli Kaybından Doğan
Zarar 610
ad. Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zarar 611
b. İnsan Ölümünde Maddi Zarar .611
İçindekiler 35
C. MADDİ ZARARIN İSPATLANMASI613
D. MADDİ ZARARIN HESAPLANACAĞI ZAMAN 614
E. MADDİ ZARARIN DENKLEŞTİRİLMESİ (Yararın İndirilmesi)615
1. GENEL BİLGİ 615
2. YARAR KAVRAMI 616
3. DENKLEŞTİRMENİN ŞARTLARI 617
a. Zarar Verici Olay Zarar Gören Lehine Ekonomik Bir Yarar Sağlamalıdır . 617
b. Zarar Verici Olay ile Yarar Arasında Uygun İlliyet Bağı Olmalıdır 618
c. Denkleştirme Yasağı Bulunmamalıdır 619
ca. Üçüncü Kişilerin Zarar Görene İfa Amacı Taşımayan Yardımları 619
cb. Zarar Görenin Önlem ve Davranışları Sonucu Elde Edilen Yararlar 621
cc. Haksız Fiil Nedeniyle Yapılmayan Giderler. 621
cd. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalınmasında Özel Durumlar. 622
4. DENKLEŞTİRMEDE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI. 622
5. DENKLEŞTİRMEDE İŞLEMİNDE USÛL SORUNLARI. 622
II. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MADDİ TAZMİNAT.623
A. MADDİ TAZMİNAT KAVRAMI, AMACI, KAPSAMI VE ZARAR İLE
ARASINDAKİ İLİŞKİ 623
1. TAZMİNAT KAVRAMI VE AMACI. 623
2. TAZMİNATIN KAPSAMI 624
3. TAZMİNAT İLE ZARAR ARASINDAKİ İLİŞKİ. 625
B. MADDİ TAZMİNAT TÜRLERİ 626
1. AYNİ TAZMİNAT. 626
2. NAKDİ TAZMİNAT. 627
C. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN KAYNAKLANAN BEDENSEL
BÜTÜNLÜĞÜN İHLALİNDE (YARALANMADA) MADDİ TAZMİNAT .627
1. GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK TAZMİNATI 628
a. Bedensel Zarar Kavramı ve Korunması 628
b. Geçici İş Göremezlikten Doğan Maddi Tazminat. 630
2. SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİKTEN DOĞAN MADDİ TAZMİNAT 632
3. SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİKTE TAZMİNAT HESABI . 633
a. Yaşam Süresi (Muhtemel Ömür Süresi) . 633
b. Çalışma Süresi (İş Görebilme Çağı -Faal Ömür Süresi) 634
c. Zarar Görenin Geliri. 634
d. İş Göremezlik Oranı. 635
e. Kusurun Belirlenmesi. 637
f. Sürekli İş Göremezlikte Zarar ve Tazminattan Yapılacak İndirimler. 639
fa. İşçinin İş Göremezlik Oranı 640
fb. İşçinin Kendi Kusuru (Ortak Kusur) 640
fc. Kanundan Kaynaklanan İndirimler 640
fd. SGK Tarafından Sağlanan Parasal Yardımlar 643
fe. Özel Sigorta Ödemeleri . 644
36 İçindekiler
ff. İşverence ve Özel Kişilerce Yapılan Ödemeler645
fg. Sosyal Yardım Zamları ve Sürekli Bakıma Muhtaçlık Geliri .645
D. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN KAYNAKLANAN ÖLÜM
HALİNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI646
1. DESTEKTEN YOKSUN KALMAYA İLİŞKİN KAVRAMLAR646
a. Destek646
aa. Gerçek (Fiili) Destek 647
ab. Varsayılan (Farazi) Destek .647
b. Destekten Yoksun Kalanlar .648
c. Bakım İlişkisi .649
d. Bakım Gücü ve Bakım İhtiyacı Kavramları 650
da. Bakım Gücü 650
db. Bakım İhtiyacı.650
e. Destek Süresi 651
2. DESTEK OLARAK KABUL EDİLEN KİŞİLER .652
a. Eşlerin Birbirlerine Destek olması 652
aa. Evlilik Birliği İçerisinde Eşlerin Birbirine Destek Olması652
ab. Nikahsız Yaşayan Eşlerin Birbirine Destek Olması .653
ac. Nişanlıların Birbirine Destek Olması.653
b. Ana ve Babanın Çocuklarına Destek olması 654
c. Çocukların Ana ve Babalarına Destek olması 656
ca. Küçük Çocukların Ana ve Babalarına Destek Olması656
cb. Yetişkin Çocukların Ana ve Babalarına Destek Olması .658
d. Kardeşlerin Birbirlerine Destek olması659
e. Değişik Destek Tiplerinin Destek olması.661
3. DESTEK OLARAK KABUL EDİLEN DEĞERLER .662
a. Ölenin Fikri ve Bedeni Katkısı İle Sağladığı Gelirden Yoksun kalınması 662
b. Yardım ve Hizmet Ederek katkı Sağlayan Kişinin Ölmesi Halinde Yoksun
kalınan Değer663
c. Ev İşlerini Yaparak katkı Sağlayan Kişinin (Ev Hanımı) Ölmesi Halinde
Yoksun kalınan Değer 665
d. Yaşlı veya Emekli olmuş Kişinin (Erkeklerin) Ölmesi Halinde Yoksun
kalınan Değer666
e. Ölenin Ödediği Nafaka Alacağından Yoksun Kalınması.667
f. Üçüncü Kişilerin Ölenin Düzenli Yaptığı Yardımlardan Yoksun Kalması 668
4. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARI VE NİTELİĞİ668
a. Yoksun Kalınan Gelir (Kazanç, yardım ve hizmetten Yoksun Kalma)
Niteliği 668
b. Zararın Yansıma Zarar Olması.669
5. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ YASAL DAYANAĞI.671
6. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ KONUSU VE AMACI.671
7. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ HUKUKİ NİTELİĞİ.672
İçindekiler 37
8. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINDA İŞVERENİN HUKUKİ
SORUMLULUĞU 673
9. DESTEKTEN YOKSUN KALMADA ÖDENECEK ZARAR TÜRLERİ . 674
a. Cenaze Giderleri 674
b. Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri. 675
c. Çalışma Gücünün Azalması veya Kaybedilmesinden Doğan Kayıplar. 677
10. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ HESAPLANMASI. 677
a. Zarar Süresinin Başlangıcı 677
b. Zararın Hesaplanma Tarihi . 678
c. Desteğe Ait Gelirin Tespiti 679
ca. Bilinen Dönem Geliri . 680
caa. Bakiye Ömür Hesabı. 680
cab. Desteğin Geliri. 681
ccc. Geçmiş Dönem Zarar Hesabı. 682
cb. Bilinmeyen Dönem Geliri . 682
cda. Aktif Dönem Geliri 683
cdb. Pasif Dönem Geliri . 684
cc. Örnek Zarar Hesabının Şema Üzerinde Gösterilmesi. 685
d. Desteğe Ait Gelirin Paylaştırılması . 685
da. Gelirin Paylaştırılmasında Uygulanacak İlkeler . 685
daa. Desteğin Gelirinin Bir Miktarını Kendine Ayıracağı Dikkate
Alınmalıdır 685
dab. Dava Açmamış Kişilerin Destek Payları da Dikkate Alınmalıdır 686
dac. Yoksun Kalanlara Ayrılacak Destek Payları İhtiyaçları
Süresince Olmalıdır 686
dad. Destekten Çıkanların Payları Kalanların Paylarına
Eklenmelidir 686
db. Eş ve Çocukların Alacakları Paylar 687
dba. Çocuksuz Eşin Alacağı Destek Payı 688
dbb. Eş ve Değişen Sayıda Çocukların Alacakları Destek Payları 688
cc. Desteğin Bakım Gücü ve Destekten Yoksun Kalanların Bakım
ihtiyacı Süresi. 689
cca. Desteğin Bakım Gücü (Destek) Süresi 689
cab. Destekten Yoksun Kalanların Bakım İhtiyacı Süresi . 689
e. Destekten Yoksun Kalma Zarar Hesabında İndirimler . 690
ea. Destekten Yoksun Kalan Eşin Yeniden Evlenme Şansı ve Çalışıp
Kazanma Yeteneği 690
eaa. Eşin Yeniden Evlenme Şansı ve Tablolar 690
eab. Dul Eşin yeniden Evlenme Olasılığı Belirleneceği Zaman . 692
eac. Kadınların Yaşlarına Göre yeniden Evlenme Olasılığı 692
ead. Erkeklerin Yaşlarına Göre yeniden Evlenme Olasılığı. 693
eae. Eşin Çalışma ve Kazanma Yeteneği 694
eb. Yetiştirme Giderlerinin Dikkate Alınması 695
38 İçindekiler
ec. Desteğin Ortak ve Tam Kusuru.696
eca. Desteğin Ortak Kusuru696
ecb. Desteğin Tam Kusuru ve Sigortanın Sorumluluğu696
ed. Kaçınılmazlık İndirimi veya Hakkaniyet İndirimi698
ee. Miras Geliri Olması Halinde İndirim Yapılabilir mi? 698
ef. İşverenin Yoksulluk Durumuna Düşecek Olması Hali.699
eg. SGK Tarafından Hak Sahiplerine Bağlanan Gelirler .699
eh. Özel Sigortalar Tarafından Hak sahiplerine Yapılan Ödemeler701
eı. İşveren veya Üçüncü Kişilerce Hak sahiplerine Yapılan Ödemeler 701
III. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR .701
A. MANEVİ ZARAR KAVRAMI701
B. MANEVİ ZARARIN HUKUKİ NİTELİĞİ703
1. SÜBJEKTİF GÖRÜŞ703
2. OBJEKTİF GÖRÜŞ704
3. KARMA GÖRÜŞ .705
C. HUKUKA AYKIRI FİİLİN YÖNELDİĞİ VARLIĞIN TÜRÜNE GÖRE
MANEVİ ZARAR 706
1. MADDİ NİTELİKTEKİ KİŞİSEL DEĞERLERE SALDIRI HALİNDE MANEVİ
ZARAR706
2. MADDİ NİTELİKTE OLMAYAN KİŞİSEL DEĞERLERİN İHLALİNDE MANEVİ
ZARAR707
3. KİŞİLİK HAKKINA DAHİL OLACAK MESLEKİ VE EKONOMİK DEĞERLERE
SALDIRI NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN MANEVİ ZARAR 708
IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN MANEVİ TAZMİNAT .708
A. MANEVİ TAZMİNAT KAVRAMI708
B. MANEVİ TAZMİNATIN NİTELİĞİ VE İŞLEVİ.711
C. MANEVİ TAZMİNAT DAVASININ AMACI 712
D. MANEVİ ZARAR HALLERİNDE TAZMİNAT İSTEYEBİLECEK OLANLAR .713
1. BEDENSEL VE RUHSAL BÜTÜNLÜĞÜN İHLALİ HALİNDE .713
a. Bedensel ve Ruhsal Bütünlüğü Zarar Gören İşçi .713
b. Ağır Bedensel Zarar Gören İşçinin Yakınları714
c. Zarar Gören İşçinin veya Yakınlarının Mirasçıları .715
2. ÖLÜM NEDENİYLE MANEVİ TAZMİNAT İSTEYEBİLECEK OLANLAR 716
a. Anne ve Baba716
b. Eş 717
c. Çocuklar .718
d. Kardeşler 719
e. Nişanlı ve Evlatlık.719
f. Diğer Yakınlar720
E. MANEVİ TAZMİNAT TAKDİRİNDE OLAYIN ÖZELLİKLERİ720
1. MANEVİ ZARARIN ÖNEMLİ OLMASI720
2. İŞÇİNİN KENDİ KUSURU (ORTAK KUSURU).721
İçindekiler 39
3. OLAYIN KAÇINILMAZLIK SONUCU OLUŞMASI. 722
4. SATIN ALMA GÜCÜ . 723
5. TARAFLARIN SOSYAL VE EKONOMİK DURUMLARI 723
6. TAZMİNATIN TATMİN DUYGUSU OLUŞTURACAK TUTARDA OLMASI. 723
7. TAZMİNATIN CAYDIRICILIK UYANDIRAN TUTARDA OLMASI . 724
8. TAZMİNAT DAVASININ GEÇ AÇILMASI. 724
9. OLAYIN GERÇEKLEŞME ŞEKLİ 725
10. ÖLEN KİŞİNİN YAŞI 725
11. ÖLEN KİŞİNİN SAĞLIĞINDA DAVALI İLE ARASINDAKİ İLİŞKİNİN NİTELİĞİ. 726
F. MANEVİ TAZMİNATIN BÖLÜNMEZLİĞİ İLKESİ .727
1. MANEVİ TAZMİNATIN EK DAVA KONUSU YAPILAMAMASI 727
2. ISLAH DİLEKÇESİ İLE MANEVİ TAZMİNAT İSTENİLMESİ 728
3. AÇILMAMIŞ SAYILAN DAVADAKİ TUTARIN BAĞLAYICI OLMAMASI. 729
4. BEDENSEL ZARARIN GELİŞEREK ARTIŞ GÖSTERMESİ. 729
5. MANEVİ TAZMİNATA MAHSUBEN BİR MİKTAR PARA ALINMASINA
RAĞMEN DAVA HAKKININ SAKLI TUTULMASI HALİ. 730
G. MANEVİ TAZMİNATIN MİKTARI VE ŞEKLİ 731
1. MANEVİ TAZMİNATIN MİKTARI . 731
2. MANEVİ TAZMİNATIN ŞEKLİ 732
a. Nakdi Tazmin 732
b. Nakdi Tazmin Dışındaki Tazmin Şekilleri 732
DOKUZUNCU BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA
ZAMANAŞIMI, FAİZ VE İBRA
I. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA
ZAMANAŞIMI.733
A. ZAMANAŞIMI KAVRAMI VE GENEL İLKELER .733
1. ZAMANAŞIMI KAVRAMI. 733
2. ZAMANAŞIMINDA GENEL İLKELER . 734
3. ZAMANAŞIMI, HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE VE FARKLARI 736
B. İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARINDA UYGULANACAK
ZAMANAŞIMI TÜRLERİ737
C. İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARINDA UYGULANACAK
SÖZLEŞME (AKDİ) ZAMANAŞIMI.741
1. SÖZLEŞME ZAMANAŞIMI. 741
2. SÖZLEŞME ZAMANAŞIMININ BAŞLAMA ANI 742
D. İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIĞI SAYILAN OLAYDAN
KAYNAKLANAN ZARARLARDA UYGULANACAK HAKSIZ FİİL
ZAMANAŞIMI .744
1. TÜRK BORÇLAR KANUNUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 744
a. Genel Bilgi 744
40 İçindekiler
b. İki Yıllık Zamanaşımı Süresi 745
c. On Yıllık Zamanaşımı Süresi746
d. Ceza Zamanaşımı Süresi ve Uygulanabilme Şartları.747
da. Zarar Veren Fiil, Cezayı Gerektiren Bir Fiil Olmalıdır748
db. Ceza Zamanaşımı Süresi Borçlar Hukukundaki Süreden Daha
Uzun Olmalıdır 748
2. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ749
3. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ.750
4. ZAMANAŞIMININ BAŞLAMA ANI .752
a. Fiilin İşlendiği Tarih Kavramı.752
b. Zararın Gerçekleşmesi Koşulu .754
c. Tazminat Yükümlüsünün (Failin) Öğrenilmesi.759
d. Bedensel Zararın Öğrenilmesi .761
e. Bedensel Zararın Artması (Gelişen Durumlar).764
f. Bedensel Zararlarda Zamanaşımının Başlama Anı Hakkında
Değerlendirme.765
g. Bedensel Zararlarda Zararın Öğrenilmiş Sayılması İçin Zararın Para İle
Ölçülebilir Şekilde Belirlenmesi Gerektiği Konusunda 16.03.2016 Tarihli
HGK Kararı769
II. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA FAİZ776
A. GENEL ANLAMDA FAİZ .776
B. İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNAT
DAVALARINDA UYGULANACAK FAİZ TÜRÜ VE BAŞLANGICI.777
1. FAİZİN BAŞLANGICI777
2. FAİZİN TÜRÜ779
a. Davada Faiz İsteği ve Başlangıcı .781
aa. Dava Açılırken Faiz İsteği.781
bb. Faizin Başlangıcının Belirtilmesi.781
cc. Faizin Türünün Belirtilmesi .784
3. FAİZİN AYRI BİR DAVA İLE İSTENMESİ 784
4. FAİZ DAVALARINDA ZAMANAŞIMI785
a. Faiz ve Zamanaşımı .785
b. Faiz Davalarında Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması 786
5. FAİZİN ANAPARAYI GEÇİP GEÇEMEYECEĞİ.787
6. BİLEŞİK FAİZ787
III. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA İBRA.788
A. İBRA VE İBRA SÖZLEŞMESİ (İBRANAME) KAVRAMI.788
B. İBRANAMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ.789
C. İBRA TÜRLERİ 790
1. İVAZLI İBRA - İVAZSIZ İBRA790
2. TAM İBRA - KISMİ İBRA.790
D. İBRANIN UNSURLARI 791
İçindekiler 41
1. TARAFLAR ARASINDA İŞ İLİŞKİSİNDEN KAYNAKLANAN BİR ALACAK
OLMALIDIR 791
2. İBRANAME DÜZENLENİRKEN ALACAK DOĞMUŞ VE ÇEKİŞMESİZ
OLMALIDIR 792
3. İBRA SÖZLEŞMESİ DÜZENLENMESİ KONUSUNDA İRADE BİRLİĞİ VE
TARAFLARIN FİİL EHLİYETİ BULUNMALIDIR 792
4. İŞ HUKUKUNDA İBRA SÖZLEŞMESİ YAZILI ŞEKİLDE DÜZENLENMELİDİR 793
5. İBRA SÖZLEŞMESİ İŞ SÖZLEŞMESİ SONA ERDİKTEN VE EN AZ BİR AYLIK
SÜRE GEÇTİKTEN SONRA DÜZENLENEBİLİR. 794
6. ALACAĞIN TÜRÜ VE MİKTARININ İBRANAMEDE AÇIKÇA BELİRTİLMESİ
GEREKİR 795
7. ÖDEMENİN EKSİKSİZ OLARAK VE BANKA YOLUYLA YAPILMASI GEREKİR. 795
E. İBRANIN SONUÇLARI796
F. İBRADA İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINA ÖZGÜ DURUMLAR796
G. YARGITAY’IN İBRAYA İLİŞKİN İLKELERİ .798
SONUÇ .801
KAVRAM DİZİNİ 805
KAYNAKLAR .805