Sigorta Tüketici Hukuku

Samim ÜNAN

Günümüzde sigorta sözleşmeleri "büyük rizikolara ilişkin sigortalar"(large risks) ve "büyük rizikolara ilişkin olmayan sigortalar" (mass risks) olarak iki ana küme oluşturmaktadırlar.Türk hukuku büyük rizikolar kavramına tümüyle yabancı olduğu ve ülkemizde bütün sigorta ettirenler emredici kuralların kapsamına dahil bulunduğu için,tüketici sıfatını taşıyan sigorta ettirenleri ayrıca tüketici hukuku kurallarıyla korumaya gerek bulunmadığı düşünülebilir.Ancak hukuk düzenimiz bu düşünceyi benimsememiş ve yalnız mal satışları hakkında değil, hizmetler hakkında da uygulanan tüketicilere ilişkin kuralların bir finansal hizmet olduğu açıkça yasada hükme bağlanmış bulunan sigorta sözleşmesine de uygulanacağını açıkça öngörmüştür.Bu durum karşısında, tüketicinin korunmasına hizmet eden hukuk kurallarının sigorta sözleşmesine uygulanabilir olanlarını incelemek zorunluluğu ortaya çıkmıştır.Bu çalışmanın amacı, bu yöndeki inceleme ve araştırmalara katkıda bulunmaktır.2015 yılı Ekim ayı itibariyle yürürlükte olan kuralları kapsayan çalışma, tüketiciler açısından gittikçe daha fazla önem kazanan çevrimiçi işlemlere de ana hatlarıyla değinmektedir.(ÖNSÖZDEN)

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç (TKHK m.1)
A.Sigorta alanında tüketicinin korunması
I. Sigorta ilişkisine TKHK hükümlerinin uygulanmasına gerek olup olmadığı sorunu
II.Sigorta tüketicisi kavramı
III.Tüketici işlemi niteliğindeki sigorta ilişkisine uygulanacak kurallar
IV.Emredici nitelik
V.Yönetmelikler
B.İlgili yasa hükümleri
Kapsam (TKHK m.2)
Tanımlar (TKHK m.3)
İKİNCİ KISIM
Genel Esaslar
Temel ilkeler (TKHK m.4)
A.FIKRA 1- Yasa uyarınca yazılı olarak düzenlenmesi gereken sözleşmeler ve yazılı yapılması gereken bilgilendirmeler; sözleşmedeki eksik hükümler
I. TKHK'da şekle tabi kılınmış olan tüketici işlemleri ve bilgilendirmeler
1.Bilgilendirmeler
2.Sözleşmeler
II.Sözleşme ve bilgilendirmede metne ilişkin şartlar
III.Sözleşmedeki eksiklikler
B.FIKRA 2- Sözleşmede öngörülen koşulların sözleşme süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilememesi
C.FIKRA 3- Tüketiciden masraflar için ek bir bedel istenememesi.
D.FIKRA 4- Tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak kağıt üzerinde yazılı şekilde tüketiciye verilmesi.
E.FIKRA 5- Tüketicinin borcu için sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenmesi zorunluluğu.
F. FIKRA 6- Tüketici işlemlerinde, tüketicinin edimlerine karşılık olarak alınan şahsi teminatların adi kefalet, karşı tarafça verilen şahsi teminatların ise müteselsil kefalet sayılması
Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar (TKHK m.5)
A. Genel olarak
B.FIKRA 1- Haksız şart kavramı
C.FIKRA 2- Haksız şartların hükümsüzlüğü ve bunun sonuçları
D.FIKRA 3- Sözleşme koşulunun tüketiciyle görüşülmemiş sayılması
I.Genel işlem koşulunun tüketici ile görüşülmesi
II.Sigorta sözleşmelerinde durum
1.Sigorta genel şartları
2.Sigorta sözleşmesinin içeriği
3.Tüketici ile görüşülmeyen sözleşme şartları
E.FIKRA 4- Yazılı sözleşme şartlarının açık ve anlaşılır bir dille kaleme alınması, açık ve anlaşılır olmayan, birden çok anlama gelen şartların tüketici lehine yorumlanması
F. FIKRA 5- Haksız şartlara ilişkin yasal düzenlemenin etkinlikleri izne (ruhsata) tabi kişi veya kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de uygulanması
G.FIKRA 6 - Bir sözleşme şartının haksızlığının hangi hususlar ve hangi an dikkate alınarak belirleneceği
H.FIKRA 7- Sözleşme şartlarının haksız olup olmadığı belirlenirken hangi hususların dikkate alınmayacağı
I. FIKRA 8- Bakanlığın haksız şartların sözleşme metinlerinden çıkarılması veya kullanılmasının önlenmesi için gerekli tedbirleri alma görev ve sorumluluğu
J. FIKRA 9- Yönetmelikle belirlenecek hususlar.
Satıştan kaçınma (TKHK m.6)
Sipariş edilmeyen mal veya hizmetler (TKHK m.7)
ÜÇÜNCÜ KISIM
Ayıplı Mal ve Hizmetler
BİRİNCİ BÖLÜM
Ayıplı Mallar (TKHK m.8)
İKİNCİ BÖLÜM
Ayıplı Hizmetler
Ayıplı hizmet (TKHK m.13)
Ayıplı hizmetten sorumluluk(TKHK m.14)
Zamanaşımı (TKHK m.16)
DÖRDÜNCÜ KISIM
Tüketici Sözleşmeleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Taksitle Satış
Taksitle satış sözleşmeleri (TKHK m.17)
Cayma hakkı (TKHK m.18)
Temerrüt (TKHK m.19)
Erken ödeme (TKHK m.20)
Diğer hususlar (TKHK m.21)
İKİNCİ BÖLÜM
Tüketici Kredileri
Sigorta yaptırılması (TKHK m.29)
Bağlı krediler (TKHK m.30)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Konut Finansmanı
Sigorta yaptırılması (TKHK m.38)
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ön Ödemeli Konut Satışı
Teminat (TKHK m.42)
BEŞİNCİ BÖLÜM
Diğer Tüketici Sözleşmeleri
İş yeri dışında kurulan sözleşmeler (TKHK m.47)
Mesafeli sözleşmeler (TKHK m.48)
I. Fıkra 1- Mesafeli sözleşme kavramı
II.Fıkra 2- Mesafeli sözleşmelerde tüketicinin bilgilendirilmesi yükümlülüğü ve bilgilendirmenin yapıldığını kanıt yükü
III.Fıkra 4- Mesafeli sözleşmelerde tüketicinin cayma hakkı ve bu hakkın tabi olduğu süre
IV.Fıkra 5- Aracıların kayıt tutma yükümlülüğü
V.Fıkra 6- Yönetimin yönetmelik aracılığıyla düzenleme yapma yetkisi
Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmeler (TKHK m.49)
I. Fıkra 1- Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşme kavramı
II.Fıkra 2- Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmelerde bilgilendirme yükümlülüğü
1.Bilgilendirme yükümlülüğüne ilişkin yasal düzenleme
2.Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği
III.Fıkra 3- Sigortacının sözleşmenin bütün şartlarını tüketiciye iletme yükümlülüğü
IV.Fıkra 4- Tüketicinin sözleşmenin kağıt üzerinde yazılı bir örneğini talep etme ve kullanılan iletişim aracını değiştirme hakkı
1.Sigorta tüketicisinin sözleşmenin kağıt üzerine yazılı örneğini isteme hakkı
2.Sigorta tüketicisinin sözleşme kurulurken kullanılan uzaktan iletişim aracını değiştirme hakkı
V.Fıkra 5- Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmelerde tüketicinin cayma hakkı ve bu hakkın kullanılma süresi
VI.Fıkra 6- Tüketicinin mesafeli sigorta sözleşmesini sona erdirme bildirimi
VII.Fıkra 7- Yönetimin yönetmelik aracılığıyla düzenleme yapma yetkisi
VIII.İnternet Üzerinden (On-line) Sigorta
A.On-line sigorta hakkında AIDA 2014 Dünya Kongresi'ne sunulan Rapor
1.Genel Olarak
2.Sigorta sözleşmelerinin Internet üzerinden kurulması
3.On-line sigorta sözleşmelerinde sigorta ettirenin bilgilendirilmesi ve uyarılması
4.Sigorta ettirenin on-line sahteciliklere karşı ve primin ödenmesi bakımından korunması
5.Sigorta aracılarının özel işlevi
B.Türkiye'de On-line Sigorta
1.Genel Olarak
2.On-line sigorta sözleşmesinin kuruluşu
3.Sözleşme öncesi iletişim
4.Elektronik ileti almayı reddetme hakkı
5.Sözleşme öncesi bilgilendirme
6.Sözleşmenin kuruluşu
7.Cayma hakkı
8.Sözleşmeden doğan ödeme yükümlülüklerinin ifası ve işlem güvenliği
9.Poliçenin verilmesi
10.Sözleşme sırasındaki bildirimler
11.Kişisel verilerin korunması
12.İspat yükümlülüğü ve bilgilerin saklanması
Devre tatil ve uzun süreli tatil hizmeti sözleşmeleri (TKHK m.50)
Paket tur sözleşmeleri (TKHK m.51)
TKHK ALTINCI KISIM
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar (TKHK m.61-63)
SEKİZİNCİ KISIM
Yargılama, Denetim ve Cezaya İlişkin Hükümler (TKHK m.73-78)
I. Tüketici uyuşmazlıkları
II.Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Bazı Sorunlar
1.Ülkemizde "Sigortacılıkta Tahkim" Acaba Nasıl Nitelenecektir?
2.Avrupa'da Benimsenen İlkeler
3.Türk "Sigortacılıkta Tahkim" Sisteminin Bu İlke Ve Kurallara Ne Oranda Uygun Bulunduğu
KAVRAM DİZİNİ