SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASARIN GEÇİŞİ Sabah ALTAY - Satım Sözleşmesinde Hasar Kavramı, Türleri Ve Unsurları - Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişi Sorunu Ve İsviçre - Türk Borçlar Kanunlarındaki Düzenleme Bağlamında Maddi Edim Hasarı Ve Bedel Hasarı Kavramları - İsviçre - Türk Borçlar Hukukunda Bedel Hasarının Alıcıya Geçişi Önsöz V içindekiler VII Kısaltmalar XIII GtRÎŞ 1 I. BÖLÜM: SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASAR KAVRAMI, TÜRLERİ ve UNSURLARI 3 § 1. GENEL OLARAK HASAR VE HASARIN GEÇİŞİ KAVRAMLARI 3 I. Hasar Kavramı 3 1. Genel Olarak 3 2. Aynî Hasar 4 3. Borca ilişkin Hasar 6 a) Genel Olarak Borca ilişkin Hasar Kavramı 6 b) Edim Hasarı ve Karşı Edim Hasarı Kavramları, Türk Borçlar Kanununda Edim ve Karşı Edim Hasarına ilişkin Genel Düzenleme 8 II. Hasarın Geçişi Kavramı 13 1. Tek Taraflı Borç Yükleyen Sözleşmelerde 13 2. Tam iki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde 14 § 2. SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASARIN GEÇİŞİ SORUNU ve İSVİÇRE - TÜRK BORÇLAR KANUNLARİNDAKI DÜZENLEME BAĞLAMINDA MADDÎ EDİM HASARI ve BEDEL HASARI KAVRAMLARI 17 a) Genel Olarak Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişi Sorunu 17 b) Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişine İlişkin istisnaî Düzenleme ve Uygulama Alanı 19 c) Satım Sözleşmesinde Maddî Edim Haşan ve Bedel Haşan Kavranılan 23 I. Maddî Edim Hasarı 23 II. Bedel Hasarı 31 § 3. BEDEL HASARININ TEMEL UNSURU OLARAK SATIM SÖZLEŞMESİNDE MADDÎ EDÎM HASARININ ALICIYA GEÇÎŞÎNÎN ŞARTLARI... 35 1. Satım Sözleşmesinin Kurulması 35 2. Satılanın Belirli Olması 39 a) Genel Olarak Borç ilişkisinde Edimin Belirli Olması Gereği 39 b) Edimin Belirliliği Açısından Parça Borcu - Çeşit Borcu Ayrımı ve Bu Ayrımının Edim Hasarı Yönünden Önemi 42 c) Satım Sözleşmesinde Satıcının Maddî Ediminin Türüne Göre Satılanın Belirliliği 47 1. Parça Borcunda Satılanın Belirliliği 47 2. Çeşit Borcunda Satılanın Belirlenmesi Sorunu 48 a) Satılanın Belirli Olmasının Çeşit Borcunda Edim Hasarı Açısından Önemi ve Anlamı 48 b) Edim Konusunun Somutlaştırılması Yoluyla Çeşit Borcunun Parça Borcuna Dönüşmesine Ortak Hukuk Kaynaklı Teoriler 52 aa. Thöl’ün Ayırdetme Teorisi (Aussheidungstheorie) 54 bb. Jhering’in Teslim Teorisi 56 cc. Ferdileştirme Teorisi (Individualisierungstheorie) 57 c) Çeşit Borcunda Edim Hasarının Alıcıya Geçtiği Anın Belirlenmesi Açısından Modem Hukuktaki Durum 58 aa. Alman Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Geçiş Anı 58 aaa. Edim Hasarının Geçişine ilişkin Alman Medenî Kanunu’ndaki Pozitif Düzenleme ve Hukukî Niteliği 58 bbb. Alman Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Alıcıya Geçtiği Anın ifa Yerine Göre Belirlenmesi 62 bb. İsviçre ve Türk Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Geçiş Anı 70 aaa. Konuya İlişkin Geneİ Bir Hükmün Bulunmaması 70 bbb. İsviçre ve Türk Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Alıcıya Geçtiği Anın İfa Yerine Göre Belirlenmesi 77 I. Satıcının Teslim Borcunu İfa Etmesinin veya Gereği Gibi ifa Etmesinin imkânsızlaşması 84 1. Genel Olarak 84 2. ifa imkânsızlığı Kavramı 86 3. imkânsızlığın Türleri 88 a) Fiziksel (Tabii) ve Pratik (Fiilî) imkânsızlık 88 b) Hukukî imkânsızlık 89 c) Objektif ve Sübjektif imkânsızlık 92 d) Zamansal İmkânsızlık Halleri 94 e) Tam ve Kısmî imkânsızlık 95 II. Satıcının Teslim Borcunun ifasının veya Gereği Gibi ifanın imkânsızlaşmasından Sorumlu Olmaması 97 II. BÖLÜM: ÎSVtÇRE-TÜRK BORÇLAR HUKUKUNDA BEDEL HASARININ ALICIYA GEÇtŞt 105 § 4. SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASARIN ALICIYA GEÇÎŞÎNÎN FARKLI HUKUK DÜZENLENİŞ BÎÇÎMÎ 105 1. Roma Hukuku’nda Hasarın Geçişi 105 2. Ortak Hukukta Hasarın Geçişi 107 3. Fransız Medenî Kanunu’ nda Yeralan Hasarın Geçişine ilişkin Düzenleme 109 4. Alman Medenî Kanunu’nda Yeralan Hasarın Geçişine ilişkin Düzenleme 111 5. Avusturya Medenî Kanunu’nda Yeralan Hasarın Geçişine İlişkin Düzenleme 112 6. İsviçre ve Türk Borçlar Kanunları’nda Yeralan Hasarın „ Geçişine ilişkin Düzenleme 112 7. Birleşmiş Milletler Satım Hukuku’nda Hasarın Geçişine İlişkin Düzenleme 114 § 5.ÎSVÎÇRE-TÜRK BORÇLAR KANUNLARI’NA GÖRE TAŞINIR SATIMLARINDA BEDEL HASARININ ALICIYA GEÇÎŞ ANININ BELİRLENMESİ 118 I. Genel Olarak 118 II. Parça ve Çeşit Satımında Hasarın Geçiş Anına İlişkin Kanunî Düzenleme 119 1. Parça Satımında Hasarın Geçişi i 119 a) Aranacak Borçlarda 119 b) Gönderilecek Borçlarda 123 c) Götürülecek Borçlarda 126 2. Çeşit Satımında Hasarın Geçişi 128 1. Aranacak Borçlarda 128 a) Satıcının Ayırdettiği Malın Asgarî Orta Kalitede Olması Zorunluluğu 129 b) Ayırdetmenin Objektif Olarak Algılanabilir Olması Gereği 131 c) Alıcının Teslim Edilmek Üzere Ayırdedilen Nesnenin Kendisine Teslimini Takip Hakkı 132 2. Gönderilecek Borçlarda 133 a) Hasarın Alıcıya Geçmesinin Temel Şartı Olarak Satıcının Taşıyıcıya Teslim Edilmesi 133 aa. Taşımanın Satıcının Kendi Adamlarınca Yapılması.. 136 bb. Taşıma işleri Komsiyoncusunun Görevlendirilmesi. 138 b) Göndermenin İfa Yerinden Yapılması 139 c) Göndermenin Alıcının Talebi Üzerine Yapılması 140 d) Satıcının Göndermeye İlişkin Yükümlülüklerini Gereği Gibi Yerine Getirmesi 141 3. Götürülecek Borçlarda 143 III. Şarta Bağlı Satım Sözleşmelerinde Hasarın Geçişi 146 A. Genel Olarak 7. 146 B. Geciktirici Şarta Bağlı Satımlarda Hasarın Alıcıya Geçişi 147 C. Bozucu Şarta Bağlı Satımlarda Hasarın Alıcıya Geçişi 149 D. Tecrübe veya Muayene Şartıyla Satımda Hasarın Geçişi 150 IV. Hasarın Geçişine İlişkin Kuralın Uygulanmayacağı Halle 151 I. Hâlin İcabından Doğan İstisnalar 151 II. Kuralın Aksinin Kararlaştırılması 153 1. Genel Olarak 153 2. Incoterms Kayıtlarının Hasarın Geçişine İlişkin Hükümleri 154 a) Incoterms’in Tarihî Gelişimi, Anlamı ve Uygulama Alanı 154 b) Incoterms’in Hasarın Geçişine İlişkin Düzenlemesi.... 156 3. Milletlerarası Mal Satımları Hakkında Viyana Sözleşmesinin Hasarın Geçişine İlişkin Hükümleri 160 1. Sözleşmenin Hasarın Geçişini Düzenleyen Hükümlerine Genel Bakış 160 2. Viyana Sözleşmesi Uyarınca Hasar Kavramı ve Hasarın Alıcıya Geçmesinin Hukukî Sonuçlan 160 3. Viyana Sözleşmesi Uyarınca Mesafe Satımlarında Hasarın Alıcıya Geçişi 161 4. Viyana Sözleşmesi Uyarınca Nakil Halindeki Malların Satımı Hâlinde Hasarın Alıcıya Geçişi 164 5. Yerinde Satımlarda ve Uzağa Satımlarda Hasarın Alıcıya Geçişi 165 SONUÇ 167 KAYNAKÇA 169
