Sebepsiz Zenginleşmede İade Borcu

Muhammed Alparslan Budak

Türk Borçlar Kanunu'nda sebepsiz zenginleşme olarak ifade edilen husus uygulamada haksız iktisap, haksız zenginleşme gibi kavramlarla da ifade edilmektedir. Sebepsiz zenginleşme Türk Borçlar Kanunu'nun 77 vd. maddelerinde ele alınmıştır. Kanun, sebepsiz zenginleşme halini bir başkasının mal varlığından veya emeğinden zenginleşme şeklinde tanımlamış ve bu halde bir başkasının mal varlığından veya emeğinden haksız yere zenginleşen kimsenin zenginleştiği meblağı iade etmekle yükümlü olduğunu hükme bağlamıştır. Bunların yanında Kanun, sebepsiz zenginleşen kimsenin iyi niyetli ve kötü niyetli olmasına göre ayrım yapmış, sebepsiz zenginleşen kimseye düşen iade yükümlülüğünü iyi niyetli zenginleşen için iade sırasında elinde kalanı vermekle mükellef olarak kötü niyetli zilyet açısından ise iyi niyetli zilyedin aksine malın tamamını iade ile yükümlü kılınması şeklinde düzenlenmiştir.

Sebepsiz zenginleşmede iade borcu ve iadenin kapsamının ele alınmış olduğu eserde; kanun hükümlerini açıklamak ve yorumlamak amacıyla geniş bir anlatıma yer verilmiştir. Yargıtay kararlarıyla da desteklenmek suretiyle teorik içeriği bünyesinde barındıran çalışmada ele alınan konulara ilişkin birçok uygulamaya yönelik zengin bir içerik oluşturulmuştur. İade borcunun hangi koşul ve kapsamda meydana geleceği, iadenin kapsamı, zamanaşımı süreleri eserde detaylı olarak incelenmiş, okuyucunun kafasındaki birçok soru işaretinin giderilmesi amaçlanmıştır.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Sebepsiz Zenginleşme Kurumu
Sebepsiz Zenginleşmeyi Oluşturan Haller
Sebepsiz Zenginleşmede İade ve Kapsamı

İçindekiler

Önsöz 5
Kısaltmalar Listesi 11
Giriş 13
Bölüm I
GENEL HATLARIYLA SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME
1.1. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME KAPSAMI 15
1.2. MUKAYESELİ HUKUKTA SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 18
1.2.1. İsviçre Hukukunda Sebepsiz Zenginleşme 18
1.2.2. Alman Hukukunda Sebepsiz Zenginleşme 22
1.2.3. İngiliz Hukukunda Sebepsiz Zenginleşme 28
1.2.4. İslam Hukukunda Sebepsiz Zenginleşme 31
1.3. TERİM SORUNU 37
1.4. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME KAVRAMI 39
Bölüm II
KURUMUN İŞLEVİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ
2.1. KURUMUN İŞLEVİ 43
2.2. UYGULAMA ALANLARI VE DEĞERLENDİRME ESASLARI 48
2.3. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN KOŞULLARI 60
2.4. ZENGİNLEŞME 60
2.4.1. Müspet Zenginleşme 62
2.4.2. Menfi Zenginleşme 62
2.4.3. Objektif Zenginleşme 63
2.4.4. Sübjektif Zenginleşme 64
2.5. FAKİRLEŞME 64
2.6. HUKUKEN GEÇERLİ BİR NEDENE DAYANMAMASI 65
2.7. İLLİYET BAĞI 68
2.8. HUKUK VE AHLAKA AYKIRI SAİKİN OLMAMASI 70
2.9. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME DAVASININ AÇILAMAYACAĞI HALLER 71
2.9.1. Zamanaşımına Uğrayan Borcun Ödenmesi 71
2.9.2. Ahlaki Bir Ödevin Yerine Getirilmesi 71
2.9.3. Haksız ya da Ahlaka Aykırı Amaca Yönelik Yapılan Ödeme 72
2.9.4. Eksik Borçların İfası 72
Bölüm III
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDE İADE BORCUNUN DOĞUMU VE İADENİN KAPSAMI
3.1. İADE BORCUNUN TÜRLERİ 84
3.1.1. Aynen İade 85
3.1.2. Nakden İade 85
3.2. İADEYE NEDEN OLAN HALLER 86
3.2.1. Hukuki Sebebin Geçersizliği 86
3.2.1.1. Tarafların Hukuki Sebep Üzerinde Anlaşamaması 91
3.2.1.2. Tarafların Anlaştığı Sebebin Geçersiz Olması 92
3.2.1.3. Hukuki Sebebin Gerçekleşmemiş Olması 92
3.2.1.4. Hukuki Sebebin Sona Ermiş Olması 97
3.2.1.5. Borç Olmayan Ödemenin Yapılmış Olması 102
3.2.1.6. İfanın Sehven Yapılmış Olması 103
3.2.1.7. Fikri Haklar Açısından 107
3.3. İADE TALEBİNİN İLERİ SÜRÜLEMEYECEĞİ HALLER 109
3.4. İADE BORCUNUN KAPSAMI 112
3.4.1. İyiniyetli Açısından 113
3.4.1.1. İadenin İyiniyetli Yönünden Sınırlandırılması ve Kapsamı 114
3.4.1.2. İyiniyetlinin İade Kapsamına İlişkin Yargıtay’ın Yaklaşımı 119
3.4.2. Kötü Niyetli Açısından 119
3.4.2.1. Kötü niyet Kavramı 122
3.4.2.2. İspat Yükü ve Bilme Kavramı 122
3.4.2.3. İade Borcunun Kapsamı 123
3.4.2.4. İade Borcuna İlişkin İndirim Kalemleri 126
3.5. İADEYE İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR 127
3.5.1. Zamanaşımı ve Talep Hakkının Sonlanması 129
Sonuç 133
Kaynakça 137
Kavramlar Dizini 143