İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI



Seda ARSLAN



( Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı

Araştırma Görevlisi)



ÖNSÖZ..................................................................................................................VII

İÇİNDEKİLER..................................................................................................... IX

KISALTMALAR.............................................................................................XVII

GİRİŞ..........................................................................................................................1

Birinci Bölüm

HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH

KAVRAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ,

KOŞULLARI, ŞEKLİ VE İSPATI

I. Genel Olarak.......................................................................................................3

A. ‘Haklı Neden’ Kavramı.............................................................................6

B. İş Sözleşmesinin Belirli/Belirsiz Süreli Olması..................................9

C. Olağanüstü Fesih Türü.............................................................................9

D. Fesih Beyanında Belirtilen Haklı Nedene Bağlılık..........................10

E. Derhal Fesih Hakkının Önceden Sınırlandırılması veya

Kaldırılması...............................................................................................11

II. Haklı Nedenle Fesih Hakkının Kullanılma Koşulları...........................14

A. İş Sözleşmesinin Sürekli Olması..........................................................14

B. Kanunda Sayılan Haklı Bir Nedenin Varlığı.....................................15

C. Haklı Nedenle Fesih Beyanında Bulunma.........................................15

İÇİNDEKİLER

X

1. Fesih Beyanının Karşı Tarafa Bildirilmesi Gerekir..................16

2. Fesih Hakkını Kazanan Taraf Bu Hakkını Kullanmakta

Serbesttir.............................................................................................17

3. Fesih İradesi Açık, Anlaşılır ve Kesin Olmalıdır.......................17

4. Haklı Nedenle Fesih Beyanında Bulunan Taraf

Belirlenmelidir...................................................................................18

III. Hakkı Nedenle Derhal Fesih Hakkının Şekli.........................................19

A. Genel Olarak..............................................................................................19

B. Yeni Borçlar Kanunu Uygulaması....................................................... 20

IV. Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkında İspat Yükü................................21

İkinci Bölüm

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE DERHAL

FESİH SEBEPLERİ

I. Sağlık Sebepleri............................................................................................... 24

A. İşçinin Kendi Kusuruyla Hastalık veya Sakatlığa Uğraması........ 25

1. İşçi Bir Hastalık veya Sakatlığa Uğramalıdır............................. 26

2. Hastalık veya Sakatlık, İşçinin Kastından yahut

Derli Toplu Olmayan Yaşayışından veya İçkiye

Düşkünlüğünden Doğmalıdır....................................................... 26

a. İşçinin Kasdı................................................................................27

b. İşçinin Derli Toplu Olmayan Yaşayışı...................................29

c. İşçinin İçkiye Düşkünlüğü...................................................... 30

d. İşçi Bu Sebeple Devamsızlıkta Bulunmalıdır......................31

B. İşçinin Kusuru Olmaksızın Hastalık veya Kazaya Uğraması........33

C. İşçinin Doğum Nedeniyle Devamsızlıkta Bulunması

(İşçinin Gebeliği).....................................................................................39

D. İşçinin Hastalığının Tedavi Edilemeyecek Nitelikte Olması

ve İşyerinde Çalışmasında Sakınca Bulunduğunun Sağlık

Kurulunca Saptanması............................................................................41

XI

1. İşçinin Hastalığı Tedavi Edilemeyecek Nitelikte

Olmalıdır.............................................................................................42

2. İşçinin İşyerinde Çalışması Sakıncalı Olmalıdır......................43

3. İşçinin Çalışmasının Sakıncalı Olduğunun Sağlık

Kurulunca Saptanması Gerekmektedir...................................... 44

E. İş Sözleşmesi’nin Askıda Kalması Durumu...................................... 44

II. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri..............45

A. İşçinin İşvereni Yanıltması....................................................................47

1. Esaslı Nokta Kavramı...................................................................... 50

2. Kimlik İle İlgili Yanıltma.................................................................51

3. Sağlık Durumu İle İlgili Yanıltma.................................................52

4. Önceki İş İle İlgili Yanıltma............................................................53

5. Sabıka Kaydı İle İlgili Yanıltma.................................................... 54

6. Hile İle Yanıltma................................................................................55

B. İşçinin, İşveren veya Aile Üyelerinden Birinin Şeref ve

Namusuna Dokunacak Sözler Sarfetmesi, Davranışlarda

Bulunması veya İşveren Hakkında Şeref ve Haysiyet Kırıcı

Asılsız İhbar ve İsnatlarda Bulunması.................................................57

1. İşveren ve İşveren Vekili Kavramı.................................................57

2. Aile Üyesi Kavramı...........................................................................58

3. Şeref ve Namusa Dokunacak Söz veya Davranış

Kavramları..........................................................................................59

4. İşçinin Asılsız İhbar ve İsnatlarda Bulunması............................62

C. İşçinin İşverenin Başka Bir İşçisine Cinsel Tacizde

Bulunması..................................................................................................65

1. Cinsel Taciz Kavramı...................................................................... 66

2. İşverenin Başka Bir İşçisi Kavramı............................................... 68

3. Cinsel Tacizin Yapıldığı Yer ve Zaman.........................................70

D. İşçinin Sataşması......................................................................................71

1. Sataşma Kavramı.............................................................................. 72

2. Sözlü Sataşma.....................................................................................73

3. Fiili (Eylemli) Sataşma ....................................................................75

XII

4. İşçinin, İşverene veya Bunların Aile Üyelerinden Birine

Sataşması İle İşverenin Başka İşçisine Sataşması Durumu.....76

5. İşyeri veya İş Süreleri Dışında Sataşma....................................... 77

6. İşçinin Bir Yakınının Sataşması.....................................................78

E. İşçinin İçki veya Uyuşturucu Madde Kullanma Yasağına

Aykırı Davranması.................................................................................. 80

1. Genel Olarak...................................................................................... 80

2. İşyerine Sarhoş veya Uyuşturucu Madde Alarak

Gelmek.................................................................................................81

3. İşyerinde Alkollü İçki veya Uyuşturucu Madde

Kullanmak.......................................................................................... 82

4. İşyeri ve İş Saatleri Dışında Alkol Almak Fesih İçin

Haklı Sebep Midir?.......................................................................... 83

F. İşçinin Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranışlarda

Bulunması................................................................................................. 86

1. İşçinin İşverenin Güvenini Kötüye Kullanması....................... 88

2. İşçinin Hırsızlık Yapması................................................................91

3. İşçinin İşverenin Meslek Sırlarını Ortaya Atması.................... 92

4. İşçinin Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Diğer

Davranışları........................................................................................93

G. İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi...............................................................95

1. İşçi Tarafından İşlenmiş Bir Suç Olmalıdır............................... 96

2. Suç İşyerinde İşlenmelidir.............................................................. 96

3. Suç Yedi Günden Fazla Hapisle Cezalandırılan Bir Suç

Olmalıdır.............................................................................................98

4. Cezası Ertelenmeyen Bir Suç Olmalıdır..................................... 99

H. İşçinin Devamsızlığı............................................................................... 99

1. Devamsızlık Halleri........................................................................101

a. Ardı Ardına İki İşgünü............................................................101

b. Bir Ay İçinde İki Defa Herhangi Bir Tatil Gününden

Sonraki İşgünü......................................................................... 103

c. Bir Ayda Üç İşgünü................................................................. 104

XIII

2. İşçinin İşverenden İzin Almaksızın İşine Devam

Etmemesi.......................................................................................... 105

3. İşçinin Haklı Bir Sebebe Dayanmaksızın İşine Devam

Etmemesi.......................................................................................... 106

4. İşçinin Devamsızlık Nedenini İşverene Bildirme

Gerekliliği.........................................................................................111

I. İşçinin Görevini Yapmamakta Israr Etmesi.................................... 112

1. İşçinin Yapmakla Ödevli Bulunduğu Bir Görevi

Olmalıdır.......................................................................................... 113

2. Görevini Yapması İşçiye Hatırlatılmalıdır............................... 120

3. İşçi Görevini Yapmamakta Israr Etmelidir.............................. 123

J. İşçinin İş Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya

İşyerindeki Malları Zarara Uğratması.............................................. 125

1. İşçinin İş Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi...........................126

a. İşçinin İş Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi

Gerekir.......................................................................................126

b. Tehlike İşçinin Kusurlu Bir Davranışının Sonucu

Doğmalıdır................................................................................ 129

2. İşçinin İşyerindeki Malları Otuz Günlük Ücretiyle

Ödenemeyecek Derecede Zarara Uğratması........................... 130

a. İşyerinin Malı Olan veya Malı Olmayıp da Eli

Altında Bulunan Makine, Tesisat veya Başka Eşya

ve Madde Olması Gerekir..................................................... 130

b. Bir Zararın Doğmuş Olması Gerekir.................................. 130

c. Zarar İşçinin Kusurlu Davranışının Sonucunda

Doğmalıdır................................................................................ 132

d. Zarar Miktarının İşçinin Otuz Günlük Ücretinden

Fazla Olması............................................................................. 133

e. Zararı İşveren, Kusursuzluğu İşçi İspatlamalıdır............ 135

K. Psikolojik Taciz/Saldırı (Mobbing) ................................................. 136

III. Zorlayıcı Sebepler......................................................................................... 139

A. Zorlayıcı Sebep Kavramı..................................................................... 139

XIV

B. Zorlayıcı Sebebin Bir Haftadan Fazla Sürmesi.............................. 143

C. Zorlayıcı Sebep Dolayısıyla Bekleme Süresi İçinde İşçiye

Yarım Ücret Ödenmesi........................................................................ 144

IV. İşçinin Gözaltına Alınması veya Tutuklanması................................... 145

Üçüncü Bölüm

HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH

HAKKINI KULLANMA SÜRESİ

I. Fesih Süresinin Hukuki Niteliği............................................................... 149

A. Genel Olarak........................................................................................... 149

B. Hak Düşürücü Süre.............................................................................. 150

II. Fesih Süresinin Uygulanma Şartları....................................................... 151

A. İş Sözleşmesinin Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan

Bir Nedenle Feshi.................................................................................. 151

B. İş Kanunu’na Tabi ve Sürekli İşe Yönelik İş İlişkisi....................... 152

C. Kanunda Belirtilen Süreler İçinde Kullanılması........................... 152

1. Fesih Süresinin Hesabı.................................................................. 153

2. Feshin Tebliğ Anı........................................................................... 155

3. Feshe Yetkili Makam..................................................................... 155

4. Fesih Sürelerinin Geçirilmesi...................................................... 156

SONUÇ................................................................................................................. 159

KAYNAKÇA........................................................................................................161