^{Ulusal ve Uluslararası Boyutta}Çevre Ekonomisi_{Kavram- Politika - Uygulama}

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Şekiller ve Tablolar 15
Birinci Bölüm
ÇEVRE VE EKONOMİ İLİŞKİSİ
1. Çevre, Çevresel Değerler, Kavramlar ve Ekonomi İlişkisi 19
1.1. Çevrenin Tanımı ve Kapsamı 19
1.2. Çevrenin Niteliği 19
1.2.1. Fiziki Çevre 19
1.2.1.1. Doğal Çevre 20
1.2.1.2. Yapay Çevre 20
1.2.2. Sosyal Çevre 20
1.3. Çevresel Değerler 21
1.3.1. Hava 21
1.3.2. Su 21
1.3.3. Toprak 21
1.3.4. Doğal Kaynaklar ve Koruma Alanları 21
1.3.4.1. Doğal Kaynaklar 21
1.3.4.2. Koruma Alanları 22
1.4. Çevre İle İlgili Kavramlar 22
1.4.1. Ekoloji Kavramı 22
1.4.2. Eko–Sistem Kavramı 23
1.5. Ekoloji Ekonomi İlişkisi 24
1.6. Doğal Kaynaklar, Çevre ve Ekonomi İlişkisi 25
1.7. Temel Ekonomik Kavramlar ve Çevre 27
İkinci Bölüm
ÇEVRE SORUNLARI VE EKONOMİ BİLİMİYLE İLİŞKİSİ
2. Çevre Sorunlarının Tanımı, Kapsamı ve Ortaya Çıkış Nedenleri 33
2.1. Çevre Sorunlarının Tanımı ve Kapsamı 33
2.2. Çevre Sorunlarının Kaynakları 33
2.3. Çevre Sorunlarının Türleri 34
2.3.1. Hava Kirliliği 34
2.3.2. Su Kirliliği 36
2.3.3. Toprak Kirliliği 37
2.3.4. Gürültü Kirliliği 39
2.3.5. Doğal Kirlilik 40
2.4. Çevre Sorunlarının Nedenleri 40
2.4.1. Nüfus Artışı ve Çevre Sorunları 41
2.4.2. Altyapı, Yerleşme, Kentleşme ve Çevre 43
2.4.3. Tarım, Gıda ve Çevre Sorunları 45
2.4.4. Sanayileşme, Atıklar ve Çevre Sorunları 47
2.5. Çevre Sorunları ve Ekonomi İlişkisi 49
2.5.1. Çevre Sorunlarının Ekonomi Bilimiyle İlişkisi 49
2.5.2. Ekonominin Çeşitli Dalları ve Çevre Sorunları 52
Üçüncü Bölüm
ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK EKONOMİK ETKİNLİK KRİTERLERİ
3. Çevre Sorunlarına Yönelik Ekonomik Etkinlik Kriterleri 57
3.1. Pareto Optimalite Kriteri 58
3.2. Sosyal Refah Kriteri 59
3.3. Prodüktivite Kriteri 60
3.4. GSMH ve Genişletilmiş GSMH Kriteri 63
3.5. Dengeli Gelir Dağılımı Kriteri 65
3.6. Sürdürülebilir Kalkınma Kriteri 65
3.7. Kaynak Dağılımı Kriteri 67
Dördüncü Bölüm
ÇEVRE SORUNLARININ MİKRO VE MAKRO EKONOMİK ETKİLERİ
4.1. Çevre Sorunlarının Mikro Ekonomik Etkileri 71
4.1.1. Dışsallıklar ve Çevre Sorunları 71
4.1.2. Üretim, Tüketim ve Çevre Sorunları 72
4.1.3. Fayda–Maliyet Analizi ve Çevre Sorunları 75
4.2. Çevre Sorunlarının Makro Ekonomik Etkileri 79
4.2.1. İktisadi Büyüme Üzerine Etkisi 79
4.2.2. İstihdam Üzerine Etkisi 80
4.2.3. Enflasyon Üzerine Etkisi 81
4.2.4. Ödemeler Dengesi Üzerine Etkisi 81
4.2.5. Gelir Dağılımı Üzerine Etkisi 82
Beşinci Bölüm
EKONOMİK AÇIDAN ÇEVRE POLİTİKALARI
5.1. Ekonomik Açıdan Çevre Politikası Kavramı ve Kapsamı 85
5.1.1. Çevre Politikası Kavramı 85
5.1.2. Genel Ekonomi Politikasıyla Çevre Politikası Arasındaki İlişki 86
5.1.3. Ekonomi ve Çevre Politikalarının Entegrasyonu 87
5.1.4. Çevre Sorunlarının Türleri İle İlgili Politikalar 89
5.1.4.1. Hava Kalitesi İle İlgili Politikalar 89
5.1.4.2. Su Kalitesi İle İlgili Politikalar 90
5.1.4.3. Toprak Kalitesi İle ilgili Politikalar 90
5.1.4.4. Gürültünün Azaltılması İle İlgili Politikalar 90
5.1.4.5. Katı Atık Yönetimi İle İlgili Politikalar 91
5.1.4.6. Doğal ve Yapay Kirlilikle İle İlgili Politikalar 91
5.2. Çevre Koruma Politikalarının Esasları 91
5.2.1. Çevre Korumanın Maliyeti ve Paylaşımı 92
5.2.2. Çevre Koruma – Sürekli ve Dengeli Kalkınma 93
5.2.3. Çevre Koruma Politikaları İle İlgili Düzenleme 94
5.2.4. Çevre Eğitimi ve Sosyal Sorumluluk 94
5.3. Çevre Politikalarının Amaçları 95
Altıncı Bölüm
ÇEVRE POLİTİKASININ ARAÇLARI VE YENİ ÇEVRE POLİTİKALARI
İÇİNDE EKONOMİK ARAÇLARIN KULLANILMASI
6.1. Çevre Politikasının Araçları 101
6.1.1. Vergiler ve Vergi Dışı Araçları 102
6.1.2. Önleyici Ekonomik Politikalarla İlgili Araçlar 102
6.1.3. Tedavi Edici Politikalarla İlgili Araçlar 103
6.1.3.1. Parasal Araçlar 103
6.1.3.2. Kontrol Araçları 104
6.1.3.3. Kültürel Araçlar 104
6.2. Yeni Çevre Politikaları İçinde Ekonomik Araçların Kullanılması 104
6.2.1. Kirleten Öder İlkesi 104
6.2.2. Kullanan Öder İlkesi 106
6.2.3. İhtiyat İlkesi 106
6.2.4. Yerellik İlkesi 107
6.2.5. Kirletme Vergi ve Harçları 107
6.2.6. Ürün Harçları 108
6.2.7. İdari Harçlar 108
6.2.8. Kullanıcı Harçları 108
6.2.9. Vergi Teşvikleri 109
6.2.10. Sübvansiyonlar 109
6.2.11. Alınabilir Verilebilir İzinler (Ticareti Mümkün İzinler) 110
6.2.12. Deposito Sistemi 110
6.2.13. Zorlayıcı Teşvikler 110
6.2.14. Atık Borsası 111
Yedinci Bölüm
SEKTÖREL ÇEVRE POLİTİKALARI
7. Sektörel Çevre Sorunları ve Politikaları 115
7.1. Tarım Sektörü 115
7.2. Madencilik Sektörü 117
7.3. Enerji Sektörü 118
7.4. Sanayi Sektörü 119
7.5. Ulaşım Sektörü 121
7.6. Ticaret Sektörü 121
7.7. Turizm Sektörü 123
Sekizinci Bölüm
DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ (WTO) VE ÇEVRE POLİTİKALARI
8.1. WTO, Ticaretin Serbestleştirilmesi ve Çevre 127
8.2. Çevresel Standartlar, Düzenlemeler ve WTO 128
8.3. WTO, Çevre, Ticaret Politikaları ve Çevresel Düzenlemeler 129
8.4. Çevre Politikalarının Ticaret Üzerinde Yarattığı Engeller ve WTO 135
8.4.1. Ürün Standartları 137
8.4.2. Üretim Standartları 138
8.5. GATT Round Görüşmeleri, Çevre ve Ticaret 140
8.6. GATT Round Görüşmeleri Sonrasında Çevre ve Ticaret 142
Dokuzuncu Bölüm
AB VE ÇEVRE POLİTİKALARI
9.1. AB’de Ekonomik Açıdan Çevre Politikalarının Kapsamı ve Gelişimi 147
9.1.1. AB Çevre Politikalarının Kapsamı 147
9.1.2. AB Çevre Politikasının Amacı 147
9.1.3. AB Çevre Politikasının İlkeleri 148
9.1.4. AB’de Hukuki Açıdan Çevre Politikalarının Gelişimi 149
9.1.4.1. Tek Avrupa Senedinin Kabulünden Önceki Dönem 149
9.1.4.2. Tek Avrupa Senedinin Kabulünden Sonraki Dönem 151
9.1.4.3. Maastricht Anlaşması Sonrası Dönem 154
9.2. AB’de Sektörel Çevre Politikaları 155
9.2.1. Tarım 155
9.2.2. Sanayi 155
9.2.3. Enerji 156
9.2.4. Ulaşım 157
9.2.5. Ticaret 157
9.2.6. Turizm 158
9.2.7. İstihdam 158
9.3. AB’de Çevre Korumaya Yönelik Uygulamalar, Teşvikler ve Çevre Dostu Ekonomik Araçların Kullanımı 159
9.3.1. Avrupa Birliğinde Çevresel Araçların Uygulamaları 159
9.3.2. AB’de Çevre Korumaya Yönelik Teşvikler 160
9.4. AB Ülkelerinde Çevre Dostu Ekonomik Araçların Kullanımı 161
Onuncu Bölüm
TÜRKİYE’DE ÇEVRE POLİTİKALARI
10.1. Türkiye’de Ekonomik Açıdan Çevre Politikalarının Kapsamı ve Gelişimi 167
10.1.1. Türkiye’de Çevre Sorunlarının Ortaya Çıkış Sebepleri 167
10.1.2. Türkiye’de Çevre Politikasının Kapsamı 169
10.1.3. Türkiye’de Çevre Politikalarının Temel İlkeleri 170
10.1.4. Türkiye’de Çevre Politikalarının Ekonomik ve Mali Yapısı 171
10.2. Kalkınma Planları ve Çevre 172
10.2.1. Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 173
10.2.2. Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 174
10.2.3. Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 175
10.2.4. Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı 175
10.2.5. Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 176
10.2.6. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001–2005) 178
10.2.7. Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007–2013) 179
10.2.8. Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014–2018) 180
10.3. Türkiye’de Sektörel Çevre Politikaları 182
10.3.1. Tarım 182
10.3.2. Sanayi 182
10.3.3. Ulaştırma 183
10.3.4. Enerji 184
10.3.5. Turizm 185
10.3.6. Ticaret 185
10.3.7. İstihdam 186
10.4. Türkiye ve Uluslararası Çevre Politikaları 186
Onbirinci Bölüm
ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR VE ÇEVRE POLİTİKASI
11.1. Uluslar arası Kurum ve Kuruluşlar ve Çevre Politikası 193
11.1.1. Birleşmiş Milletler (UN) 193
11.1.1.1. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) 194
11.1.1.2. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 197
11.1.1.3. Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) 198
11.1.1.4. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) 199
11.1.2. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) 200
11.1.3. Kuzey Atlantik Teşkilatı (NATO) 202
11.1.4. Dünya Bankası (WB) 204
11.1.5. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) 204
11.1.6. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİT) 205
11.1.7. Uluslararası Kuruluşların Ortak Çabaları 206
Onikinci Bölüm
ÇEVRE İLE İLGİLİ ULUSLARARASI ANLAŞMALAR VE SÖZLEŞMELER
12. Çevre İle İlgili Uluslararası Konferanslar ve Sözleşmeler 211
12.1. Çevre İle İlgili Uluslararası Konferanslar 211
12.1.1. Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı 211
12.1.2. Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu: Ortak Geleceğimiz Raporu 212
12.1.3. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı 212
12.1.3.1. Rio Deklarasyonu 212
12.1.3.2. Gündem 21 213
12.2. Çevre İle İlgili Uluslararası Sözleşmeler 214
12.2.1. Montreal Protokolü 214
12.2.2. Basel Protokolü 215
12.2.3. Londra Klavuzu 215
12.2.4. Ormanların Korunması Prensipleri Protokolü 216
12.2.6. İklim Değişikliği Üzerine Birleşmiş Milletler Çerçeve Anlaşması 216
12.2.7. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 217
12.2.8. Roterdam Sözleşmesi 218
12.2.9. Stockholm Sözleşmesi 219
12.2.10. Barselona Konvansiyonu 221
12.2.11. Cites 222
12.2.12. Kyoto Protokolü 223
12.2.13. Doha Sözleşmesi 225
Onüçüncü Bölüm
AB VE TÜRKİYE’DE ÇEVRENİN FİNANSMANI
13. AB ve Türkiye’de Çevre İle İlgili Finansman Kaynakları 229
13.1. AB’de Çevre İle İlgili Finansman Kaynakları, Destek Mekanizmaları ve Fonlar 229
13.1.1. Avrupa Yatırım Bankası 232
13.1.2. LIFE (Çevre İçin Mali Araç) 233
13.1.3. AB’nin Çevre İle İlgili Fonları 234
13.1.2.1. Yapısal Fon (SF) 234
13.1.2.2. Avrupa Sosyal Fonu (ESF) 236
13.1.2.3. Avrupa Kalkınma Fonu (ERDF) 236
13.1.2.4. Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (EAGGF) 237
13.1.3. AB’nin Diğer Finansal Kaynakları 238
13.2. Türkiye’de Çevre İle İlgili Finansman Kaynakları 238
13.2.1. Çevre Temizlik Vergisi 239
13.2.2. Yatırım Teşvik Sisteminde Çevre Yatırımları 241
13.2.3. Çevre Kirliliğini Önleme Fonu 242
Ondördüncü Bölüm
SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE ÇEVRE
14.1. Sürüdürlebilir Kalkınma ve Çevre 247
14.1.1. Çevre ve Kalkınma İlişkisi 247
14.1.2. Sürdürülebilir Kalkınma ve Ortaya Çıkış Süreci 249
14.1.3. Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı 250
14.1.3.1. Kaynakların Sürdürülebilirliğini Sağlama 250
14.1.3.2. Kaynaktan Kısma/ Kaynağında Azaltmak 250
14.1.4. Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutu 251
14.1.5. Sürdürülebilir Kalkınmanın Özellikleri 253
14.1.6. Sürdürülebilir Kalkınmanın Amaç ve İlkeleri 253
14.1.7. Sürdürülebilir Kalkınmanın Uluslararası Boyutu 255
14.1.8. Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutu 258
Kaynakça 261
Kavramlar Dizini 269
Yazarın Özgeçmişi 272