Yabancıların Taşınmaz Mal Edinmeleri
YABANCILARIN TAŞINMAZ MAL EDİNMELERİ
Arş. Gör. Selim LEVİ
Yabancıların Taşınmaz Mal Edinmeleri, Türkiye’de Son Yılların En Tartışmalı Konularından Birini Oluşturmuştur.
Bu Konu, Yüksek Lisans Tezi Olarak İncelemeye Başladığımda, Aslında Kendi Halinde Bulunan Ve Süregiden Bir Uygulamayı Teşkil Etmekteydi. Ancak Çalışmaya Başladıktan Bir Süre Sonra Bu Konuda Bir Hareketlenme Başladı Ve Öncelikle Yasama Organı, Eski Duruma Oranla Bazı Temel Değişiklikler Getiren Bir Yasal Düzenlemeyi Yürürlüğe Koydu. Ancak Konu Bu Aşamada Kalmadı Ve Anamuhalefet Partisince Anayasa Mahkemesi’nde Açılan İptal Ve Yürütmeyi Durdurma Davası Sonucunda Da Kanunun İptaline Karar Verildi.
Bunun Ardından Durağan Fakat Belirsiz Bir Duruma Giren Konu, 2005 Yılının Sonu Ve 2006 Yılının Başında Yürürlüğe Konulan Bazı Yasal Düzenlemelerle Tekrar Yeni Bir Şekil Almıştır.
Bu Çalışma Da Yüksek Lisans Tezi Olarak 21 Şubat 2005 Tarihinde Jüri Üyeleri Önünde Savunulup Oybirliğiyle Kabul Edildikten Sonra, Konunun Dinamikliği Nedeniyle Üzerinde Daha Da Çalışılarak Ve Güncelliğine Paralel Hale Getirilerek İçerik Bakımından Basıma Hazırlanmıştır.
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR 13
GİRİŞ. 15
Birinci Bölüm
Yabancı kavramı ve Yabancı Türleri
§ 1. Yabancı 17
§ 2. Yabancı Türleri 19
I. Bir veya Daha Fazla Devletin Uyruğu Olan Yabancılar 19
II. Bir Tanesi Türk Vatandaşlığı Olan Çok Uyruklular 19
III. Vatansızlar 20
IV. Mülteciler 20
V. Göçmenler 20
VI. Azınlıklar 21
İkinci Bölüm
Tarih içinde mülkiyet ve yabancıların mülkiyet hakkı
§ 3. Tarih İçinde Taşınmaz Mülkiyeti Kavramının ve Yabancıların Taşınmaz Mal Edinme Hakkının Gelişimi 23
§ 4. Eski Çağlarda Mülkiyet Kavramı 25
I. Eski Yunan’da Mülkiyet 26
II. Roma’da Mülkiyet 26
§ 5. Eski Çağlarda Genel Olarak Taşınmaz Mülkiyeti Sahibi Olan Kişiler 27
I. İran, Mısır, Hindistan, Roma ve Yunan’da Mülkiyet Sahipleri 27
II. İslam Toplumlarında Mülkiyet ve Taşınmaz Mülkiyeti Sahibi Kişiler 28
§ 6. Orta Çağdan Günümüze Mülkiyet ve Yabancıların Taşınmaz Mülkiyeti Hakkı 29
Üçüncü Bölüm
İnsan Hakları alanında mülkiyet hakkının gelişimi ve bugünkü durumu
§ 7. Genel Olarak. 31
§ 8. Çeşitli İnsan Hakları Belgelerinde Mülkiyet Hakkı 31
I. Magna Carta Libertatum.. 31
II. Virginia Haklar Bildirisi (Virginia Declaration of Rights) 32
III. İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi (Déclaration es Droits de L’Homme et du Citoyen - Declaration of The Rights of Man and of The Citizen/1789) 32
IV. İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (Universal Declaration of Human Rights) 33
V. Amerikan Kişi Hak ve Ödevleri Bildirisi (The American Declaration of the Rights and Duties of Man) 34
VI. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi (American Convention on Human Rights) 35
VII. Afrika [Banjul] İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi (African [Banjul] Charter on Human and Peoples' Rights) 35
VIII. Birleşmiş Milletler Tüm Göçmen İşçiler ve Aile Bireylerinin Haklarının Korunması Hakkında Uluslararası Sözleşme (International Convention on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of Their Families) 36
IX. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (European Convention on Human Rights) 36
1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1. Protokolde Mülkiyete İlişkin Olarak Yer Alan Kavramlar 38
A. Mülk (Possession) 38
B. Müdahalesiz Yararlanma (Peaceful Enjoyment) 41
C. Mülkiyet Hakkından “Yoksun Bırakma”(Deprivation of Property) 41
D. Kamu Yararı (Public Interest) 43
E. Kanunla Belirtilmiş Koşullar (Conditions Provided for by Law) 44
F. Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri (General Principles of Law) 45
G. Devletin Yetkisi (The Right of a State) 47
H. Kullanımın Düzenlenmesi (Control the Use of Property) 47
I. Genel Yarar (General Interest) 48
J. Ölçülülük ve Adil Denge (Proportionality and Fair Balance) 49
Dördüncü Bölüm
Türk Anayasalarında mülkiyet hakkı
§ 9. Türk Anayasalarında Mülkiyet Hakkı 51
I. 1876 Kanun-ı Esasi 51
II. 1921 Anayasası 51
III. 1924 Anayasası 52
IV. 1961 Anayasası 52
V. 1982 Anayasası 53
Beşinci Bölüm
Türk Hukukunda yabancıların taşınmaz mülkiyeti hakkı
§ 10. Türk Hukukunda Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Yabancıların Taşınmaz Mal Mülkiyet Hakkı 55
I. 1284 Safer Kanunu Yürürlüğe Girene Kadar Geçen Süreç. 55
II. 7 Safer 1284 Tarihli “Teb’ayı Ecnebiyenin Emlâke Mutasarrıf Olmaları Hakkında Kanun” (Safer Kanunu) ve Getirdiği Yeni Düzen. 56
III. 21 Şubat 1298 Tarihli “Ecanibin Hakkı İstimlaki Kanununun Birinci Maddesinde İstisna Olunan Eşhasın Emlâk ve Arazisine Mahsus Kanun”. 58
IV. Lozan Antlaşması ile Düzenlenen Yeni Durum.. 59
V. Lozan Antlaşmasına ek “İkâmet ve Selâhiyeti Adliye Hakkında Mukavelenâme” 59
VI. 3 Mart 1340 (1924) Tarih ve 431 Sayılı “Hilâfetin İlgasına ve Hanedanı Osmaninin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine Çıkarılmasına Dair Kanun”. 60
§ 11. Türk hukukunda Cumhuriyetin İlanından Günümüze Kadar Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmeleri 63
I. 2003 Yılından Önce Yürürlüğü Sona Eren Kurallar 63
1. Lozan’da Aktolunan Affı Umumî Beyanname ve Protokolünde Mevzubahis Yüz Elli Kişilik Listede İsimleri Muharrer Eşhasın Türkiye Tâbiiyetinden İskatı Hakkında Kanun. 64
2. 21 Mayıs 1928 Tarih ve 1312 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu. 65
II. Bugün Türk Hukukunda Yürürlükte Olan Yasal Düzenlemelere Göre Yabancıların Taşınmaz Mal Edinmelerine İlişkin Haklarının Durumu ve 2003 ile 2005 Yıllarında Ortaya Çıkan Değişiklikler 66
1. 1982 Anayasası 66
2. Medeni Kanun. 70
3. Tapu Kanunu. 71
A. Tapu Kanununun 4916 Sayılı Kanunla Getirilen Değişiklikten Önceki 35. Maddesi 72
a. Karşılıklılık. 74
aa. Karşılıklılık türleri 74
aaa. Kanuni karşılıklılık. 75
bbb. Siyasi (ahdi) karşılıklılık. 75
ccc. Fiili karşılıklılık. 76
bb. 4916 sayılı kanunun öncesi ve sonrasına göre karşılıklılığın gerçekleşme şekli sorunu 76
aaa. Eski düzenlemeye göre öğretideki tartışma. 76
bbb. Eski düzenleme zamanında oluşturulan uygulamadaki durum 77
ccc. Tapu Kanununda 4916 sayılı kanunla yapılan değişikliğin “karşılıklılık” koşulu bakımından etkisi 79
ddd. 29 Aralık 2005 Tarihli ve 5444 sayılı kanun sonrasında durum 83
eee. Karşılıklılık bulunmaması durumu ve yasal sınırlamalar içinde kalan yerler 83
fff. Karşılıklılık koşulunun çeşitli temel noktalar karşısındaki durumu 84
aaaa. Karşılıklılık koşulunun Anayasa karşısındaki durumu 84
bbbb. Karşılıklılık koşulunun uluslararası hukuk karşısındaki durumu 85
cccc. Karşılıklılık koşulunun insan hakları karşısındaki durumu 85
ggg. Karşılıklılık koşulunun uygulanmasında istisnalar 86
aaaa. Vatansızlar 86
bbbb. Mülteciler 88
b. Kanuni sınırlayıcı hükümler 89
aa. 4916 sayılı kanunla getirilen düzenlemeden etkilenen kanuni sınırlamalar 90
aaa. Köy Kanununun yürürlükten kaldırılan 87. maddesi 90
bbb. 4916 sayılı kanunla Tapu Kanununun yürürlükten kaldırılan 36. maddesi ve değişik 35. maddesinin 3. fıkrası 93
aaaa. Yabancı kanuni mirasçıların miras yoluyla hiçbir şekilde taşınmaz mal iktisap edemeyecekleri görüşü. 95
bbbb. Yabancı kanuni mirasçıların miras yoluyla, izin almaksızın taşınmaz mal iktisap edebilecekleri görüşü. 95
cccc. Kanuni miras yoluyla intikalde karşılıklılık aranması 96
dddd. Kanuni miras konusunda karşılıklılık koşulunun hangi tarihe göre belirleneceği 97
eeee. 35. maddenin 3. fıkrasında 4916 sayılı kanundan önceki ilk düzenlemeye göre bulunan diğer farklar 98
ffff. Tasfiye usulü. 99
B. 4916 Sayılı Kanunun İptali ve Bugünkü Durum.. 100
a. 4916 sayılı kanunun iptali 100
b. 5444 sayılı ve 29 Aralık 2005 tarihli kanun. 103
aa. Karşılıklılık, kanuni sınırlamalara uyulma ve sınırlı ayni haklar bakımından durum 104
bb. Taşınmaz mal edinebilecek yabancı tüzel kişiler 105
cc. Yabancıların edindikleri taşınmazlara ilişkin olarak getirilen kullanım ve büyüklük sınırlamaları 106
dd. Taşınmaz rehni konusunda yabancıların durumu. 107
ee. Miras yoluyla taşınmaz mal edinme konusunda getirilen yeni düzenleme 108
ff. Karşılıklılık koşulu hakkında getirilen yeni düzenleme. 110
gg. Yabancıların taşınmaz edinebilecekleri alanlara ilişkin getirilen çeşitli özel sınırlamalar 111
hh. Getirilen kurallara aykırı kullanımlara ilişkin yaptırım.. 114
ii. Askeri makamlara iletilmesi gereken uygunluk sorusu konusunda yeni düzenleme 114
jj. Yeni düzenlemenin yürürlüğe giriş tarihi 115
c. 4916 ve 5444 sayılı kanunlarla getirilen düzenlemelerden etkilenmeyen kanuni sınırlamalar 115
aa. Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu. 115
aaa. Askeri yasak bölgeler 117
aaaa. Birinci derece kara askeri yasak bölgeleri: 117
bbbb. İkinci derece kara askeri yasak bölgeleri: 119
bbb. Güvenlik bölgeleri 121
aaaa. Özel güvenlik bölgeleri 121
bbbb. Askeri güvenlik bölgeleri 122
cccc. Güvenlik bölgelerinde uygulanacak esaslar 123
bb. Mukabele Bilmisil Kanunu. 126
aaa. Mukabele bilmisil tedbirinin hangi kişilere uygulanıp uygulanamayacağı sorunu 129
aaaa. Yalnızca karşı tedbir alınan devletin uyrukluğunda bulunan kişiler 129
bbbb. Birden çok uyrukluğu olan kişiler 130
cccc. Vatansızlar 132
dddd. Mülteciler 132
eeee. Göçmenler 133
bbb. Mukabele Bilmisil Kanunu ve uygulamasıyla ilgili bazı noktalar 134
aaaa. Anayasa ve İnsan Hakları Hukuku karşısında Mukabele Bilmisil Kanununun durumu 134
bbbb. “Mukabele Bilmisil” ve “Karşılıklılık” birbirlerinden farklı kavramlardır 135
cccc. Mukabele Bilmisilin siyasi bir uygulama olduğu görüşü ve bunun sonuçları 136
ccc. Mukabele Bilmisil Kanununa dayanılarak çıkarılan Bakanlar Kurulu kararnameleri ve karşı işlem uygulanan devletler 138
cc. Türk Vatandaşlığı Kanunu. 139
aaa. Türk Vatandaşlığının iptali 139
bbb. Türk Vatandaşlığından çıkarma. 140
dd. Özel Öğretim Kurumları Kanunu. 141
ee. 21 Şubat 1298 tarihli “Ecanibin Hakkı İstimlaki Kanununun Birinci Maddesinde İstisna Olunan Eşhasın Emlâk ve Arazisine Mahsus Kanun”un, Tapu Kanununun yürürlüğü sona eren 35/1 maddesindeki (değişiklik öncesindeki 35. maddesi) kanuni sınırlamalardan sayıldığı görüşü 143
d. Yabancı gerçek kişilerin Türkiye’de taşınmaz mal edinmelerine ilişkin olarak yürürlüğe giren sınırlayıcı hükümlere getirilmiş olan istisnalar 144
aa. Bugün yürürlükte olmayan hükümler 144
aaa. 21.6.1984 tarih ve 3029 sayılı kanun. 144
bbb. 22.4.1986 tarih ve 3278 sayılı kanun. 147
bb. Bugün yürürlükte olan hükümler 149
aaa. Türk Vatandaşlığı Kanunu. 149
bbb. Turizmi Teşvik Kanunu. 150
e. Tapu Kanununun 4916 sayılı kanunla değiştirilen şekline ilişkin iki nokta 152
aa. Yabancıların taşınmaz mallar üzerinde sınırlı ayni hak sahibi olmalarında karşılıklılık koşulunun durumu (Tapu Kanunu, iptal edilen 4916 sayılı kanunla değişik md. 35/4) 152
bb. Tapu Kanunun 4916 sayılı kanunla değişik 35. maddesinin son fıkrasıyla getirilen yetki 154
SONUÇ.. 157
KAYNAKÇA.. 159
