Ceza Hukukunda Kriminolojik Tehlikelilik
Dr. Selin ALPASLAN
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR17
GİRİŞ .19
Tehlikeliliğin Ceza Hukukundaki Yeri ve Önemi. 19
Çalışmanın Temel Argümanı ve Cevaplanacak Sorular 21
III. Çalışmanın Planı. 23
Çalışmanın Sınırı 24
Metodoloji ve Yararlanılan Kaynaklar 25
BİRİNCİ BÖLÜM
TEHLİKELİLİK KAVRAMI VE KAVRAMA İLİŞKİN TEMEL MESELELER
TEHLİKELİLİĞİN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ . 27
Kavramın Ceza Hukukundaki Önemine Genel Bir Bakış 27
Tanım 29
Tehlike Kavramı . 29
Tehlike Kavramı Hakkındaki Görüşler 29
Maddi Ceza Hukukunda Tehlike Kavramının Görünümü . 32
Tehlikelilik 35
Tanıma İlişkin Özellik Arz Eden Durumlar. 39
Suçun Niteliği ve Tehlikelilik 39
Tehlikeliliğin Derecesi 42
Risk Kavramı ve Tehlikelilikle İlişkisi 44
Tehlikelilik ve Yer İlişkisi 46
Kavrama Yönelik Eleştiriler . 48
KAVRAMIN CEZA HUKUKU TARİHÇESİNDEKİ YERİ. 50
19. Yüzyıl Öncesi Tehlikelilik Kavramı . 50
19. Yüzyıl Tehlikelilik Kavramı. 51
Klasik Okul . 51
10 İçindekiler
Pozitivist Okul.56
Cesare Lombroso’nun Görüşleri .57
Raffaele Garofalo’nun Görüşleri .58
Enrico Ferri’nin Görüşleri59
Klasik Okul ve Pozitivist Okul Çatışması60
Milletlerarası Ceza Hukuku Birliği.62
Toplumsal Savunma Teorisi63
Filippo Gramatica’nın Görüşleri 63
Marc Ancel’in Görüşleri 64
Günümüz Ceza Hukuku ve Tehlikelilik İlişkisi 65
Çağımızın Suç Olgusuna ve Ceza Hukukuna Genel Bir Bakış.65
Terörizm ve Organize Suç Tehlikesi 70
Yeni Risk Türleri 72
Suç Korkusu.74
Klasik Ceza Hukukunun Değişimi 76
Ceza Hukukundaki Değişimi Açıklayan Çeşitli Yaklaşımlar .78
Risk Toplumu ve Risk Ceza Hukuku.78
Düşman Ceza Hukuku .81
Önleyici Adalet (Preventive Justice) Kavramı 83
Değerlendirme 84
III. TEHLİKELİLİĞİN TEORİK VE NORMATİF ÇERÇEVESİ.85
Karşılaştırmalı Hukukta Tehlikeliliğe Genel Bir Bakış.85
İtalya.85
Almanya86
İngiltere ve Galler .88
Türk Hukukunda Tehlikelilik 88
İsnat Yeteneği ve Tehlikelilik İlişkisi.92
Akıl Hastalığı .94
Akıl Hastalığının Ceza Sorumluluğuna Etkisi .94
Akıl Hastalığı-Tehlikelilik İlişkisi.97
Bağımlılar99
Bağımlılığın Ceza Sorumluluğuna Etkisi 99
Bağımlılık- Tehlikelilik İlişkisi .100
Yaş Küçüklüğü.101
Tehlikelilik Türleri 103
İçindekiler 11
Sosyal Tehlikelilik-Kriminolojik Tehlikelilik: Ferri’nin Görüşü 103
Psikolojik Tehlikelilik-Kriminolojik Tehlikelilik 105
Basit Tehlikelilik-Nitelikli Tehlikelilik 106
İnfaz Tehlikeliliği 106
TEHLİKELİLİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ 108
Kavram 108
Varsayılan Tehlikelilik . 111
İtalyan Hukukunda Varsayılan Tehlikelilik (la pericolosità presunta) 111
Türk Hukukunda Varsayılan Tehlikelilik . 113
Tehlikeliliğin Belirlenmesinde Yöntemler . 116
Genel Bakış 116
Tehlikeliliğe Hâkim Tarafından Karar Verilmesi (Sezgisel Yöntem) 116
İtalyan Hukukunda Tehlikelilik Yargısı 116
Tehlikeliliğin Belirlenmesinde Kriterler 118
Suçun Ağırlığı. 119
Suç İşleme Kapasitesi/Yeteneği (la capacità a delinquere) . 119
Tehlikeliliğin Belirlenmesine İlişkin Usul Hükümleri 121
Türk Hukukunda Tehlikelilik Yargısı 122
Tehlikeliliğin Belirlenmesinde Klinik Yöntem. 122
Yönteme İlişkin Genel Bilgiler 122
Türk Hukukunda Klinik Yöntem 123
İstatistiksel Yöntem . 127
Yöntemin Tanımı ve Özellikleri. 127
Risk Değerlendirme Araçları. 131
COMPAS 131
VRAG . 132
OxRec 133
HCR-20. 133
Belirli Kişi ve Suç Tiplerine Özel Risk Değerlendirme
Araçları 134
Yöntemlerin Değerlendirilmesi 135
Tehlikeliliğin Yeniden Değerlendirilmesi/Gözden Geçirilmesi. 137
DEĞERLENDİRME VE ARA SONUÇ . 138
12 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
TEHLİKELİ SUÇLULAR
GENEL OLARAK.141
MÜKERRİRLER (İ DELİNQUENTİ RECİDİVİ) 146
Tekerrür Kurumu.146
Tanımı ve Tarihçesi.146
Tekerrürün Hukuki Niteliği .149
Tekerrür Müessesesini Reddeden Görüş149
Tekerrür Müessesesini Kabul Eden Görüşler 152
Cezanın Yetersizliği Görüşü152
İsnadiyetin Ağırlığı Teorisi 153
Pozitivist Okulun Görüşleri154
Türk Ceza Hukukunda Tekerrürün Hukuki Niteliği155
Tekerrürün Çeşitleri.157
Gerçek Tekerrür-Mefruz Tekerrür157
Genel Tekerrür-Özel Tekerrür 158
Sistemler .158
Suçun Niteliğini Tespit 159
Süreli-Süresiz Tekerrür .160
Zorunlu Tekerrür-İhtiyari Tekerrür .162
Uluslararası Tekerrür163
Tekrarlayan Tekerrür-Tekerrür Hükümlerinin İkinci Defa
Uygulanması.164
Tekerrür Hükümleri .165
İtalyan Hukukunda Tekerrür Hükümleri.165
Türk Hukukunda Tekerrür Hükümleri.167
Ceza Mahkumiyetinin Varlığı 167
Yeniden Suç İşlenmesi.169
Tekerrürün Sonuçları.171
Tekerrürün Maddi Ceza Hukukuna Yönelik Sonuçları 171
Tekerrürün İnfaz Hukukuna İlişkin Sonuçları171
Tekerrürün Sebepleri ve Tehlikelilik172
Tekerrürün Sebepleri172
Mükerrirlerin Tehlikeliliği .173
III. ÖZEL TEHLİKELİ SUÇLULAR .175
İçindekiler 13
Kavramsal Çerçeve 175
İtiyadi Suçlular 176
İtiyadi Suç. 176
İtiyadi Suçlu Kavramı (i delinquenti abituali) . 178
İtalyan Hukukunda İtiyadi Suçlu 180
Kanun Tarafından Varsayılan İtiyat (Abitualità presunta dalla
legge) . 180
Hâkim Tarafından Karar Verilen İtiyat (Abitualità ritenuta dal
giudice). 181
Kabahatlerde İtiyat (Abitualità nelle contravvenzioni) 182
Türk Hukukunda İtiyadi Suçlu 183
İtiyadi Suçluların Tehlikeliliği . 184
Suçu Meslek Edinenler (Professionalità nel Reato) 185
İtalyan Hukukunda Suçu Meslek Edinen Kişi . 185
Türk Hukukunda Suçu Meslek Edinen Kişi . 186
Suçu Meslek Edinenlerin Tehlikeliliği. 186
Suça Yatkın Olanlar (tendenza a delinquere) 187
Örgüt Suçluları 188
Suçluların Çokluğu . 188
Organize Suçluluk 191
Kavram ve Özellikler. 191
Türk Hukukunda Örgütlü Suç . 195
Örgüt Mensubu Suçlu 197
Örgütü Kuranlar . 197
Örgütü Yönetenler . 198
Örgüte Üye Olanlar 199
Örgüte Üye Olmamakla Birlikte Örgüt Adına Suç İşleyenler 200
Örgüte Bilerek ve İsteyerek Yardım Edenler 201
Örgüt Propagandası Yapanlar 202
Kriminolojik Özellikler 203
Organize Suçlulukla Mücadele. 207
TERÖR SUÇLULARI . 209
Terör Suçu. 209
Terör Örgütü. 211
Hukuki ve Kriminolojik Açıdan Terör Suçlusu . 211
Terörle Mücadele . 213
14 İçindekiler
CİNSEL SUÇLULAR.215
Cinsel Suç ve Cinsel Suçlu Kavramı215
Cinsel Suçlular .221
Cinsel Suçlulara Bakış Açısı .221
Cinsel Suçluların Özellikleri.223
Cinsel Suçlulara Yönelik Ceza Hukuku Politikaları 226
DEĞERLENDİRME VE ARA SONUÇ 227
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TEHLİKELİLİĞİN SONUÇLARI
SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİ VE TEHLİKELİLİK 229
Kavram 229
Suç Önlemede Teorik Yaklaşımlar .231
Tonry ve Farrington Modeli231
Halk Sağlığı Modeli .232
Tehlikeliliğin Sonuçlarının Kavramsal Çerçevesi 234
Düzenlemelerin Çeşitliliği .234
Tasnif 240
Kronolojik Tasnif .240
Tedbirin Yöneldiği Hukuki Değere Göre Tasnif .242
Amaca Göre Tasnif243
Suçluyu Yoksun Kılma (Incapacitation) 243
Suçluyu Topluma Yeniden Kazandırma Yoluyla Önleme246
Suçluyu Tedavi Yoluyla Önleme .247
MUHAKEME AŞAMASINDA BAŞVURULAN TEDBİRLER.248
Önleyici Tutuklama (Preventive Detention).248
Tanımı ve Koşulları .248
Tedbir Hakkında Değerlendirme 251
Türk Hukuku: Tutuklular Hakkında Uygulanan Kısıtlayıcı Önlemler 254
III. CEZA YAPTIRIMINDA TEHLİKELİLİĞİN ROLÜ .255
Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi Kapsamında Tehlikelilik .256
Kavram .256
Takdiri İndirim Nedenleri258
Hapis Cezasına ve İnfazına Seçenek Kurumlar Bakımından Tehlikelilik.260
Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar (TCK m. 50) 260
İçindekiler 15
Hapis Cezasının Ertelenmesi (TCK m. 51). 262
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK m. 231) . 265
Karşılaştırmalı Hukuktan Örnek: Süresiz Hüküm 268
Tanımı ve Tarihçe. 268
Süresiz Hükme Yönelik Tartışmalar . 270
İsviçre Örneği. 271
GÜVENLİK TEDBİRLERİ. 272
Kavram 272
Hukuki Nitelik . 275
Güvenlik Tedbirleri ve Kanunilik İlkesi 276
Güvenlik Tedbirlerine Karar Verilmesinin Koşulları 278
Güvenlik Tedbirlerinin Türleri. 280
Hürriyeti Bağlayıcı Güvenlik Tedbirleri 282
Önleyici Tutma Tedbiri . 282
Zirai Koloniye veya Çalışma Evine Gönderme Tedbiri: İtalya
Örneği. 284
Hürriyeti Bağlayıcı Olmayan Güvenlik Tedbirleri . 285
İNFAZ REJİMİNDE TEHLİKELİLİĞİN ROLÜ 286
Hükümlünün Gözlemi ve Gruplandırılması. 287
Cezanın Planlanması. 289
İnfaz Sırasında Hükümlünün Haklarına Etkileri. 290
TÜRK HUKUKUNDA ÖZEL TEHLİKELİ SUÇLU OLMANIN SONUÇLARI 293
Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi. 293
Koşullu Salıverilme. 295
Hürriyeti Bağlayıcı Cezaya Alternatif Arayışları 295
Tarihçesi . 298
Hukuki Niteliği ve Amacı 298
Koşulları 302
Cezanın Bir Bölümünün Ceza İnfaz Kurumunda İnfaz
Edilmesi . 302
İnfaz Süresinin İyi Hâlli Olarak Geçirilmesi 305
Disiplin Cezası 307
Koşullu Salıverilmede Usul . 307
Mahkumların Gözetimi 310
Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması . 310
Koşullu Salıverilmenin Uygulanmayacağı Hâller ve Umut Hakkı 311
16 İçindekiler
Cezanın İnfazından Sonra Uygulanacak Denetimli Serbestlik Tedbiri 312
Denetimli Serbestlik Kurumu 312
Özel Tehlikeli Suçlular Yönünden Tedbirin Hukuki Niteliği .315
Tedbir Türleri 316
Cinsel Suçlulara Yönelik İnfaz Rejimi .317
Koşullu Salıverilmeye İlişkin Düzenleme.317
Tedavi ve Yükümlülüklere Tabi Olma .317
Türk Hukukunda Kastrasyon Tartışmaları.318
VII. TEHLİKELİ SUÇLULAR VE RİSK YÖNETİMİ321
Kavram 321
Risk Yönetiminde Yöntem .322
Risk Yönetiminde Birleşik Krallık Örneği: MAPPA323
Kadına Yönelik Şiddet ve Risk Yönetimi.325
VIII.TEHLİKELİ SUÇLULARA YÖNELİK DÜZENLEMELERİN SINIRLARI.328
SONUÇ.331
KAYNAKÇA.337
