21. YÜZYILDA ULUSLARARASI HUKUK ÇERÇEVESİNDE BM GÜVENLİK KONSEYİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI
Dr. Selman ÖĞÜT
Birinci Bölüm:Kurumsal Gelişme Süreci Açısından Güvenlik Konseyi I. Kurumsal Gelişim Sürecine Genel Bakış II. Milletler Cemiyeti Sistemi A. Genel Bakış B. Milletler Cemiyeti Yapısının Kuruluş Sürecinin Arka Planı C. Milletler Cemiyeti'nin Yöneldiği Amaçlar ve Cemiyete Hakim Mantalitenin Genel İncelemesi D. Cemiyet Misakı Çerçevesinde Kurumsal Yapılanmanın İşleyişine Dair Genel Sorgulama III. Birleşmiş Milletler (BM) Örgütü A. Örgütün Tarihi Gelişim Sürecinde Belirleyici Noktalar B. BM'nin Kuruluş Amaçları ve Temel Prensipleri Açısından İncelenmesi 1. BM Antlaşması'nın 1. Maddesinde Belirtilen Amaçların Spesifik İncelenmesi 2. BM Antlaşması'nın 2. Maddesinde Belirtilen Prensipler Açısından İnceleme C. BM'nin Organları Açısından İncelenmesi 1. Genel Kurul 2. Güvenlik Konseyi 3. Uluslararası Adalet Divanı 4. Sekretarya 5. Ekonomik ve Sosyal Konsey 6. Vesayet Konseyi İkinci Bölüm:Güvenlik Konseyinin Yapısının ve Pratiğinin İncelenmesi I. Genel Bakış II. Güvenlik Konseyi'nin Teşekkülü ve Kurucu Öğeleri A. Güvenlik Konseyi'nin Oluşumu B. Güvenlik Konseyi'nin İşleyiş Usulü 1. Güvenlik Konseyi Daimi Üyelerinin Veto Yetkisi 2. Güvenlik Konseyi'nde Temsil 3. Uyuşmazlıkların Görüşülmesi Usulü C. Güvenlik Konseyi'nin Görev ve Yetkileri 1. Güvenlik Konseyi'nin Görevlerini İfa Usulü ve İlkeleri 2. Silahsızlanmayı Planlama 3. Güvenlik Konseyi'nin Emredici Karar Alabilmesi 4. Yardımcı Organ Oluşturma Yetkisi 5. İç Tüzüğünü Belirleme Yetkisi III. İhtilafların Barışçıl Yollarla Çözümlenmesi Açısından Güvenlik Konseyi'nin Rölü A. Barışçıl Çözüm Arama Yöntemleri 1. Görüşme 2. Soruşturma 3. Arabuluculuk ve Dostça Girişim 4. Uzlaştırma 5. Tahkim 6. Yargısal Çözüm Yolları 7. Bölgesel Kuruluş ya da Düzenlemelere Başvurma B. İhtilafın Çözümü İçin Güvenlik Konseyi'ne Başvurma C. Güvenlik Konseyi'nin Harekete Geçmesi Açısından İnceleme 1. Güvenlik Konseyi'nin Gerekli Gördüğü Hallerde Tarafları Çözüme Çağırma Yetkisi 2. Güvenlik Konseyi'nin Soruşturmada Bulunma Yetkisi 3. Güvenlik Konseyi'nin Tavsiyede Bulunma Yetkisi 4. Güvenlik Konseyi'nin Çözüm İçin Yöntem Tespit Etme Serbestiyeti 5. İhtilafa Taraf Olanların İradelerinin Birleşmesi Durumunda Güvenlik Konseyi'nin Rolü D. Bm Üyesi Olan ve Olmayan Devletler Açısından Güvenlik Konseyi'nin Dikkatini Çekme IV. Güvenlik Konseyi'nin Zorlayıcı Önlemleri A. Barışın Bozulmasını Saptama ve Tavsiyede Bulunma B. Durumun Ağırlaşması Halinde Geçici Önlemlere Uymaya Çağırma C. Silahlı Kuvvet Kullanımını İçermeyen Önlemler D. Silahlı Kuvvet Kullanmayı İçeren Eylemler 1. Silahlı Müdahale Kavramının Sorgulanması 2. BM Sistemine Hâkim Olan Güvenlik Kavramı E. BM Antlaşması'nın VII. Bölümünde Öngörülen Güvenlik Konseyi ve Üye Devletler İlişkisi 1. Üye Devletler Açısından Yükümlülükler a. Özel Antlaşma Düzenlemeleri ile Her Türlü Yardımı Sunma Yükümü b. Gerekli Olan Durumlarda Konsey Kararlarına Katılma Yükümü c. Ulusal Hava Birlikleri Bulundurma Yükümü 2. Askeri Kurmay Komitesi ve Zorlayıcı Önlemler Açısından Güvenlik Konseyi'ne Katkısı a. Bölge Alt Komitelerinin Askeri Kurmay Komitesi'nin Eylemlerine Yapacağı Katkı b. Güvenlik Konseyi'nin Planlama Sürecindeki Önderliği 3. Kararların Yürütülmesi Noktasında Alınacak Önlemler 4. Bir Devletin Aleyhine Alınan Zorlayıcı Önlemler ile İlgili Danışma Hakkı 5. Meşru Müdafaa Hakkı V. Bölgesel Kuruluşlar ve Anlaşmalar ile Koordinasyonun Sağlanması Üçüncü Bölüm :Güvenlik Konseyinin Reforme Edilmesi I. Bm Örgütünün Organı Olarak Güvenlik Konseyi'nin Yeniden Yapılandırılması A. Uluslararası Organizasyon ve İşleyiş Perspektifi B. Etkinlik ve Verimlilik Perspektifi II. Güvenlik Konseyi'nin Reforme Edilmesi Meselesinin Oluşumunu Tarihi Perspektiften Değerlendirme A. 1945 / 1965 Arası Dönem B. 1965 / 1990 Arası Dönem C. 1990 / 1993 Arası Dönem III. Reform Önerileri A. Ucu Açık Çalışma Grubu (Open Ended Workıng Group) B. Razali Planı 1. Birinci Adım 2. İkinci Adım 3. Üçüncü Adım 4. Planın Değerlendirilmesi C. BM Örgütünün Milenyum Açıklamasının Reform Sürecinin Gidişatına ve Mevcut Önerilere Etkileri 1. Milenyum Açıklaması 2. 2002 Yılı Birleşmiş Milletleri Güçlendirmesi Genel Sekreterlik Raporu 3. Tehditler, Sorular ve Değişiklikler Hakkında Yüksek Seviyeli Panel a. Yüksek Seviyeli Panel'in Değerlendirilmesi b. A Modeli c. B Modeli d. Modellerin Değerlendirilmesi 4. Hükümetlerarası Müzakere Süreci IV. Devlet Gruplarının Sürece Yaklaşımları ve Öne Çıkan Reform Modelleri A. P5 (Güvenlik Konseyi'nin Daimi Üyeleri / Permanent Five) B. G4 (Dört Grubu / Group of Four) C. Mutabakat İçin Birleşme (Uniting for Consensus) 1. İtalya'nın Bölgesel Model Teklifi 2. Yeşil Model 3. Mavi Model D. Afrika Grubu ve Ezulvini Mutabakatı (Ezulwini Consensus) E. L.69 Grubu F. S5 Grubu (Küçük Beş / Small Five) G. C Modeli H. X Modeli V. Müslüman Nüfus Yoğunluğu Olan Bir Devletin Genişleme Sürecinde Yer Almasının Gerekliliği VI. Reformu Gerekli Kılan Yapısal / İşlevsel Problemler ve Çözümü Erteleyen Engeller A. Demokratikliğin Eksikliği (Temsilde Adalet Problemi) B. Şeffaflık Problemi C. Barışı Korumanın Etkinliğinin Arttırılması D. Adalet Kavramının Sağlanması E. Sorumlu Tutulabilme (Hesap Verebilirlik) F. ABD Faktörü Ek I: Birleşmiş Milletler Antlaşması (26 Haziran 1945) Ek II: Güvenlik Konseyi'nin Geçici Usul Kuralları Ek III: Reform Teklif Modelleri Ek IV: Güvenlik Konseyi'ne Seçilmiş Üyeler Listesi Ek V: Veto Yetkisinin Kullanıldığı Tarihler ve Yetkiyi Kullanan Devletler
