İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR 13 GİRİŞ 15 I. Konunun Önemi 15 II. Konunun Sınırlandırılması 16 III. Konunun Sunumu 17 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ §1. BİR HAK VE ÖZGÜRLÜK OLARAK SENDİKA 19 I. Sendika Kavramı ve Sendikacılığın Gelişimi 19 1. Kavram 19 2. Tarihi Gelişim 21 II. Sendika Özgürlüğü Ve Hakkı 23 1. Hak ve Özgürlük Kavramları 23 2. Sendika Özgürlüğü ve Hakkı Kavramı 24 III. Sendika Özgürlüğünün Niteliği 27 1. İnsan Hakkı Olma Niteliği 27 2. Klasik, Sosyal ve Ekonomik Hak Olma Niteliği 29 3. Negatif Statü Hakkı Olma Niteliği 32 IV. Sendika Özgürlüğünün Kapsamı 34 1. Bireysel Sendika Özgürlüğü 35 a) Olumlu Sendika Özgürlüğü 37 aa) Sendika Kurma Özgürlüğü 38 bb) Sendikaya Üye Olma Özgürlüğü 40 cc) Sendika Seçme Özgürlüğü 43
dd) Sendikal Faaliyetlere Katılma Özgürlüğü 45 b) Olumsuz Sendika Özgürlüğü 46 2. Kolektif Sendika Özgürlüğü 48 §2. SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN HUKUKİ DAYANAKLARI 52 I. Türk Hukukunda Sendika Özgürlüğü 52 1. Tarihi Gelişim 52 2. 1982 Anayasası ve Mevcut Düzenlemeler 56 II. Uluslararası Hukukta Sendika Özgürlüğü 62 1. Birleşmiş Milletler Belgeleri 62 a) İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 62 b) Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi 64 c) Birleşmiş Milletler Uluslararası Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi 65 2. Avrupa Konseyi Belgeleri 66 a) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi 66 b) Avrupa Sosyal Şartı 68 c) Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı. 70 3. Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri 70 a) 11 Sayılı Sözleşme 70 b) 87 Sayılı Sözleşme 71 c) 98 Sayılı Sözleşme 75 d) 135 Sayılı Sözleşme 77 e) 151 Sayılı Sözleşme 78 f) 158 Sayılı Sözleşme 80 §3. ULUSLARARASI HUKUK İLE İÇ HUKUK İLİŞKİSİ 82 I. Uluslararası Hukukun İç Hukuktaki Yerine Dair Yaklaşımlar 82 II. Türk Hukukundaki Durum (Anayasamızın 90. Maddesi Bağlamında) 83 İKİNCİ BÖLÜM SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KORUNMASI §4. SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜNÜ KORUYUCU DÜZENLEMELER 89 I. Genel Olarak 89 II. İşe Alınma Esnasında Güvence 90 III. İşçinin Çalıştırılması Esnasında Güvence 93
İçindekiler 11 IV. İşe Son Vermede Güvence 97 1. Genel Olarak 97 2. Sendikal Nedenle İş Sözleşmesinin Feshedilememesi 99 a) Fesih ve Sendikal Neden Kavramları 99 aa) Fesih Kavramı 99 bb) Sendikal Neden Kavramı 100 b) Sendikal Nedenle Feshin Görünümleri 103 aa) İş Güvencesi Hükümlerine Tabi Olmayanlar Açısından 103 aaa) Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri Bakımından 103 bbb) Belirli Süreli İş Sözleşmeleri Bakımından 104 bb) İş Güvencesi Hükümlerine Tabi Olanlar Açısından 106 c) Sendikal Fesih Olarak Değerlendirilen Haller 108 aa) Sendikaya Üye Olma Veya Olmama Nedeniyle Fesih 109 aaa) Sendika Üyeliği Nedeniyle Fesih 109 bbb) Sendikadan İstifa Etmeme ve Sendikaya Üye Olmama Nedeniyle Fesih 125 bb) Sendikal Faaliyet Nedeniyle Fesih 128 3. İş Sözleşmesinin Feshinde Sendikal Ayrım Yasağı 136 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM GÜVENCEYE AYKIRILIĞIN SONUÇLARI §5. HUKUKİ SONUÇLARI 141 I. İş Güvencesi Hükümlerine Tabi İşçiler Bakımından 144 1. İşe İade 144 2. Sendikal Tazminat 155 a) Şartları 156 b) Hukuki Niteliği 157 c) Miktarı 157 d) Faiz ve Zamanaşımı 161 II. İş Güvencesi Hükümlerine Tabi Olmayan İşçiler Bakımından 162 1. Genel Olarak 162 a) Fesih Dışında 162 b) Fesih Halinde 163 2. Kötüniyet Tazminatı 173
3. Kötüniyet Tazminatı ile Sendikal Tazminat Arasındaki İlişki 174 III. Belirli Süreli İş Sözleşmesiyle Çalışan İşçiler Bakımından 176 IV. Başka Bir Tazminat İstenip İstenemeyeceği 178 1. Ayrımcılık-Kötüniyet-Haksız Fesih Tazminatı Bakımından 178 2. İhbar Tazminatı-Kıdem Tazminatı, Maddi ve Manevi Tazminat Bakımından 181 V. Sendikal Fesihte İspat 186 1. İspat Araçları 186 a) Sendikal Fesih Karinesi Kavramı 187 b) Tanık Anlatımları 188 2. İspat Yükü 192 a) 2821 Sayılı Kanun Dönemi 192 b) Mevcut Düzenleme 195 aa) Sendikal Fesihte İspat Yükü 196 bb) Fesih Dışı Ayrımcılıkta İspat Yükü 199 §6. CEZAİ SONUÇLARI. 200 I. Sendikalar Kanunundan Doğan Sonuçlar 200 II. Türk Ceza Kanunundan Doğan Sonuçlar 201 1. Genel Olarak 201 2. Sendikal Hakların Engellenmesi Suçu 201 a) Korunan Hukuki Yarar 203 b) Fail ve Mağdur 205 c) Suçun Unsurları 206 aa) Birinci Fıkra Bakımından 206 bb) İkinci Fıkra Bakımından 207 d) Teşebbüs 209 e) İçtima 210 f) Kovuşturma ve Suçun Cezası 211 SONUÇ 213 KAYNAKÇA 219
