Türk Borçlar Kanunu'nda Tehlike Sorumluluğu

TÜRK BORÇLAR KANUNU'NDA TEHLİKE SORUMLULUĞU

Av.Senem SARAÇ

 

"Sorumluluk hukukunda tehlike sorumluluğunun önemi Sanayi Devrimi ve gelişen teknoloji dolayısıyla hızla artmaktadır. Bu artışa paralel olarak da 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nda 71. maddede tehlike sorumluluğuna ilişkin genel bir düzenlemeye yer verilmektedir. Söz konusu maddeden önce, tehlike sorumluluğu özel düzenlemeler ile uygulama alanı bulmaktaydı. Genel bir düzenleme getirilmesi üzerine özel düzenlemeler ile beraber genel düzenleme de tehlike sorumluluğu alanında uygulanacaktır.
Bu kitapta, tehlike sorumluluğuna ilişkin genel düzenleme mahiyetinde olan 71. maddenin unsurları, hükümleri ve sonuçları değerlendirilmeye çalışılmaktadır."
/(Arka kapak'tan)

 

I. Konunun Önemi

 

II. Konunun Sosyal Boyutu

 

III. Konunun Sınırlandırılması ve Çalışmanın Amacı

 

BİRİNCİ BÖLÜM: Tehlike Sorumluluğu Kavramı

 

I. Genel Olarak

 

II. Tehlike Sorumluluğunun Ortaya Çıkışı

 

A. Genel Olarak

 

B. Kusur İlkesinin Yetersizliği

 

C. Sanayi Devriminin Etkisi

 

D. Ekonomik Sebepler

 

III. Tehlike Sorumluluğunun Dayandığı Esaslar

 

A. Genel Olarak

 

B. Sebebiyet Esası

 

C. Menfaat Esası

 

D. Hâkimiyet Esası

 

IV. Türk Hukukunda Tehlike Sorumluluğunun Düzenlenmesi

 

İKİNCİ BÖLÜM: TBK. M. 71 Düzenlemesinin Uygulanma Şartları

 

I. Genel Olarak

 

II. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden Bir İşletmenin Varlığı

 

A. Genel Olarak

 

B. TBK m. 71 Düzenlemesi Kapsamında İşletme Kavramı

 

1. Genel Olarak

 

2. İşletme Kavramının Anlamlarının Değerlendirilmesi

 

C. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden İşletme Kavramı

 

1. Genel Olarak

 

2. Objektif Unsur

 

3. Sübjektif Unsur

 

4. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden İşletmenin Türleri

 

D. İşletmenin Mahiyetinin Değerlendirilmesinde Dikkate Alınacak An

 

E. İşletme Alanının Tehlike Alanı ile Sınırlandırılması

 

F. İşletme Faaliyeti

 

III. Tipik Zarar Doğması

 

IV. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden Bir İşletmenin Faaliyeti İle Doğan Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması

 

V. Tipik Tehlikenin Varlığı

 

VI. Hukuka Aykırı Bir Sonuç ile Hukuka Aykırılık Bağının Bulunması ve 71/IV Düzenlemesi

 

VII. Denkleştirme

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: TBK M.71 Düzenlemesinin Tehlike Sorumluluğuna İlişkin Özel Hükümlere ve Yerleşik İçtihada Etkileri

 

I. Genel Olarak

 

II. TBK m.71 Düzenlemesinin Belirli Bir Tehlike Hali İçin Öngörülen Özel Sorumluluklara Etkisi

 

A. Genel Olarak

 

B. Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin Sorumluluğu

 

C. Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu

 

D. Karayolları Trafik Kanunu'na Göre Sorumluluk

 

III. TBK m.71 Düzenlemesinin Mahkeme Kararları ile Öngörülen Tehlike Sorumluluklarına Etkisi

 

A. Genel Olarak

 

B. İşverenin İşçinin İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sebebiyle Uğradığı Zararlardan Sorumluluğu

 

1. Genel Olarak

 

2. İşverenin TBK m.71 Açısından Sorumluluğunda İşletme Kavramı

 

3. Yargıtay Uygulamalarının Değerlendirilmesi

 

4. TBK m. 417 Düzenlemesinin Etkisi

 

IV. Üreticinin Ayıplı Malın Sebep Olduğu Zararlardan Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluğu

 

A. Genel Olarak

 

B. Tehlike İlkesi ile İlişki

 

C. TBK m.71 Düzenlemesinin Şartları Açısından Değerlendirilme

 

1. Genel Olarak

 

2. Üretimi Tehlike Arz Eden Ürünler

 

3. TBK m.71 Düzenlemesindeki Tehlike Kavramının Geniş Yorumlanması

 

4. Piyasaya Sürme Faaliyeti Açısından Değerlendirme

 

5. Tipik Tehlike Unsuru

 

6. Değerlendirme

 

V. Baz İstasyonlarının İşletilmesinden Sorumluluk

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: TBK M. 71 Düzenlemesinin Hükümleri

 

I. Tazminatın Belirlenmesi

 

A. İşletme Sahibi ve İşleten

 

B. İşletme Sahibi ve İşletenin Müteselsil Sorumluluğu

 

C. TBK m. 71 Düzenlemesi Açısından Maddi ve Manevi Zarar

 

D. Zamanaşımı

 

E. Sorumluluğun Sınırlandırılması ve Sorumluluktan Kurtulma

 

1. Genel Olarak

 

2. İlliyet Bağını Kesen Sebepler

 

a. Genel Olarak

 

b. Mücbir Sebep

 

c. Zarar Görenin Kusuru

 

d. Üçüncü Kişinin Kusuru

 

F. Tazminatın Talep Edilmesi

 

G. İspat Yükü

 

II. Zarar Tehlikesinin Önlenmesi Talebi

 

III. Zorunlu Sorumluluk Sigortası