Senetle İspat ve Senede Karşı Senetle İspat Kuralları ile Bu Kuralların İstisnaları

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Giriş 19
I. Bölüm
SENETLE İSPAT KURALININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE MUKAYESELİ HUKUKTAKİ GÖRÜNÜMÜ
I. ROMA HUKUKU VE KANONİK HUKUKTA SENETLE İSPAT 25
A. Roma Hukukunda Senetle İspat 25
B. Cermen ve Eski Alman Hukukunda Senetle İspat 38
C. Kanonik Hukukta Senetle İspat 39
II. 1789 DEVRİMİ ÖNCESİ FRANSIZ HUKUKUNDA SENETLE İSPAT 39
III. 1789 DEVRİMİ SONRASI FRANSIZ HUKUKUNDA SENETLE İSPAT 47
A. Medeni Hukuk Alanında Kanunlaştırma Hareketi 48
B. Ticaret ve İdare Hukuku Alanında Kanunlaştırma Hareketi 53
C. Ceza Hukuku Alanında Kanunlaştırma Hareketi 53
IV. TÜRK HUKUKUNDA SENETLE İSPAT 55
V. MUKAYESELİ HUKUKTA SENETLE İSPAT KURALI 59
A. Alman Hukuku 59
B. İtalyan Hukuku 63
C. Belçika Hukuku 66
D. Quèbec Hukuku 68
E. Yunan Hukuku 69
F. Avusturya Hukuku 72
G. Romen Hukuku 74
H. İspanyol Hukuku 77
II. Bölüm
SENETLE İSPAT KURALININ İHDAS SEBEPLERİ, USUL HUKUKUNUN AMACI İLE İLİŞKİSİ VE NİTELİĞİ
I. SENETLE İSPAT KURALININ ORTAYA ÇIKIŞ NEDENLERİ 79
II. SENETLE İSPAT KURALININ MEDENİ USUL HUKUKUNUN AMACI İLE İLİŞKİSİ 83
A. Genel Olarak 83
B. Senetle İspat Kuralı ile Dava Malzemesinin Taraflarca Getirilmesi İlkesi Arasındaki İlişkinin Medeni Usul Hukukunun Amacı Bağlamında Değerlendirilmesi 90
C. Senetle İspat Kuralı ve Karinelerin Medeni Usul Hukukunun Amacı Bağlamında Değerlendirilmesi 93
1. Kesin Kanuni Karine Kavramı (les présomptions irréfragable) 95
2. Kanuni İspat Modeli ve Kesin Kanuni Karineler 96
3. Fiili Karineler (les présomptions du fait de l’homme) 97
4. Fiili Karinelerin Kabulü Şartları 98
5. Karineler ile İspatın Yasak Olduğu Durumlar 101
6. Karineler ve Tanık Delilinin Hâkim Tarafından Değerlendirilmesi 101
7. Kanuni Karineler ile Fiili Karineler Arasındaki Farklar 102
III. SENETLE İSPAT KURALININ NİTELİĞİ 104
A. Fransız Hukukunda Senetle İspat Kuralının Niteliği Hakkındaki Tartışmalar 104
1. İspat Konusunda Anlaşmaların Kabulü 108
2. İspat Türlerinin Kabul Edilebilirliği Hakkında Hâkimin Bağımsız Takdir Hakkı 110
B. Türk Hukukunda Senetle İspat Kuralının Niteliği Hakkındaki Tartışmalar 111
IV. TÜRK VE FRANSIZ HUKUKUNDA İHTİLAFIN DEĞERİNE GÖRE SENETLE İSPAT KURALININ UYGULANMA BİÇİMİ 120
A. Genel Olarak 120
B. Fransız Hukuku 124
1. İspat Sınırı Kavramı 124
2. İspat Sınırı Kavramını Tamamlayan Kurallar 127
C. Türk Hukuku 136
D. Türk ve Fransız Hukuk Sistemlerinde İspat Sınırı Kavramı ve Bu Kavramı Tamamlamaya Yönelik Kuralların Karşılaştırılması 141
III. Bölüm
SENET VE SENETLE İSPAT KURALININ GEÇERLİ OLDUĞU HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI
I. GENEL OLARAK 147
II. SENEDİN TANIMI VE TÜRLERİ 148
A. Genel Olarak Senet Kavramı 148
B. Senet Türleri 156
III. FRANSIZ HUKUKUNDA ADİ SENETLER VE GEÇERLİK ŞARTLARI 158
A. Adi Senetlerde İmza ve Tarih 158
B. Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Akitlerde Çift Yazı (double écrit veya double original) Kuralı (C.C. art. 1375) 160
C. Borçlunun Yükümlendiği Borç Miktarını El Yazısı ile Belirtmesi (Bon Pour) Kuralı (C.C. art.1376) 163
D. Adi Senetlerin İspat Gücü 164
IV. TÜRK HUKUKUNDA ADİ SENETLER 166
A. Adi Senetlerin İspat Gücü 169
B. Yazı veya İmza İnkarı ve İhtilafın Giderilmesinde Takip Edilecek Usul 179
1. Tarafların Dinlenmesi 179
2. Tarafların İsticvap Edilmesi 181
3. İstiktab 183
4. Uygulamaya Elverişli Belgeler 184
C. Adi Senetlerin Üçüncü Kişilere Karşı İspat Kuvveti (HMK m.215) 187
V. RESMİ SENETLER 193
A. Fransız Hukukunda Resmi Senetler 193
1. Genel Olarak 193
2. Resmi Senetlerin Meydana Gelmesi 194
a. Resmilik Niteliğinin Genel Şartları 194
b. Sadece Noter Senetlerine Özgü Şartlar 196
3. Resmi Senetlerin İspat Gücü 198
B. Türk Hukukunda Resmi Senetler 201
1. Genel Olarak 201
2. Düzenleme Biçimindeki Noter Senetleri 205
a. Genel Olarak 205
b. Düzenleme Biçimindeki Noter Senetlerinin İspat Gücü ve Kesin Delil Değeri 207
3. Onaylama Biçimindeki Resmi Senetler 207
a. Onaylama Biçimindeki Senedin Yapılış Şekli ve Şeklin Hukuki Niteliği 208
b. Onaylama Biçimindeki Noter Senetlerinin İspat Gücü ve Kesin Delil Değeri 208
4. Resmi Senedin Sahteliği 212
a. Düzenleme Şeklindeki Noter Senetlerinde Sahtelik İddiası 215
aa. Senedi Düzenleyenin Kimliği Hakkında Sahtelik İddiası 216
bb. Noterin Senet Düzenlemesi Sırasında Yaptığını veya Yapıldığını Bildirdiği Hususlar 216
cc. İmza ve Tarih 217
b. Onaylama Biçimindeki Noter Senetlerinde Sahtelik İddiası 218
c. Resmi Senedin Sahteliğinin İleri Sürülmesi 218
VI. ELEKTRONİK BELGELER VE DELİL DEĞERİ 219
A. Fransız Hukukunda Elektronik Belgeler ve Delil Değeri 219
B. Türk Hukukunda Elektronik Belgeler ve Delil Değeri 225
VII. SENETLE İSPAT KURALI ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ 236
A. Genel Olarak Hukuki İşlem ve Komşu Kavramlar 236
1. Hukuki İşlemin Tanımı ve Senetle İspat Kuralı Karşısındaki Kapsamı 240
2. Hukuki Fiilin Tanımı ve Senetle İspat Kuralı Karşısındaki Durumu 266
B. Türk ve Fransız Hukuku Bakımından Senetle İspat Kuralının Ceza Yargılamasında Uygulanması 269
1. Senetle İspat Kuralının Ceza Yargılamasında Uygulanma Kapsamı 271
2. Delillerin Değerlendirilmesinde Ceza Yargılamasına Hâkim Olan Esaslar 273
3. Ceza Yargılamasında Senetle İspat Kuralının Uygulanabilirliği Sorunu 277
a. Okunmadan İmzalanan veya Beyaza İmza Edilen Belgeler 277
b. Okunmadan İmzalanan Belgelerde İspat Sorunu 277
c. Beyaza Atılan İmzalı Belgelerde İspat Sorunu 278
d. Beyaza İmza Hakkında Türk Doktrinin Tutumu ve 24.3.1989 Tarihli İBK’ya Karşı Çeşitli Görüşler 285
aa. Medeni Usul Hukuku Doktrini Bakımından Konunun Değerlendirilmesi 285
bb. Ceza Usul Hukuku Doktrini Bakımından Konunun Değerlendirilmesi 288
cc. Kanaatimiz 289
IV. Bölüm
SENETLE İSPAT KURALININ İSTİSNALARI
I. GENEL OLARAK 291
II. SENETLE İSPAT KURALININ HUKUKİ İŞLEMLERE İLİŞKİN İSTİSNALARI 293
A. Yakın Hısımlar Arasındaki Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.203/1–a) 293
B. Senede Bağlanmaması Gelenek Olan Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.203/1–b) 305
C. Yangın ve Deniz Kazası, Deprem Gibi Hallerde Yapılan Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.203/1–c) 314
D. Senedin Kaybolması Halinde Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.203/1–e) 315
E. “Delil Başlangıcı”nın Varlığı Halinde Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.202) 327
1. Genel Olarak 327
2. “Delil Başlangıcının” Tanımı, Unsurları ve Eski Düzenlemede Yer Alan Kurumdan (HUMK m.292) Farklılıkları 330
a. Bir Belge Bulunmalıdır (HMK m.199). 331
b. Belgenin, Aleyhine İbraz Edilecek Olan Taraftan Sadır Olması 348
c. İddia Edilen Vakıayı Gerçeğe Yakın Olarak İspat Etmelidir 360
3. Bazı Teknik Delillerin İspat Gücü 382
a. Teleks ve Delil Değeri 383
b. Faks Metni ve Delil Değeri 385
c. Fotokopi 387
4. Delil Başlangıcının Etki ve Sonuçları 390
F. Delil Sözleşmesinin Varlığı Halinde Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.193; m.200/2) 395
1. Genel Olarak 395
2. Delil Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 398
3. Fransız Hukukunda Delil Sözleşmesi ve Hukuki Niteliği 399
4. Delil Sözleşmesinin Türleri 402
5. Delil Sözleşmesinin Şekli 404
6. Delil Sözleşmesinin Sınırı ve Etkisi 409
G. Ticari Nitelikteki İhtilaflı Hukuki İşlemin İspatı (C.Comm. art. 110–3) 415
1. Genel Olarak 415
2. Ticari Nitelikteki İhtilaflarda Delil Serbestisi Prensibinin Uygulanması Şartları 417
3. Ticari Nitelikli İşlemlerde Delil Serbestisi Prensibinin Kapsamı 421
a. İspatın Konusu Bakımından 421
b. İkame Edilebilecek Delil Türleri Bakımından 423
c. Hâkimin Delilleri Değerlendirme Yetkisi Bakımından 424
III. SENETLE İSPAT KURALININ HUKUKİ FİİLLERE İLİŞKİN İSTİSNALARI 427
A. Genel Olarak Hukuki Fiil ya da Haksız Fiillere Yönelen İstisnalar 427
B. Hukuki İşlemlerde İrade Bozukluğu ile Aşırı Yararlanma İddiaları (HMK m.203/1–ç) 438
1. Hata (Yanılma) 439
2. Hile (Aldatma) 443
3. İkrah (Korkutma) 447
4. Aşırı Yararlanma (Gabin) 450
C. Üçüncü Kişilerin Hukuki İşlemle ile Senetlere Karşı Muvazaa İddiaları (HMK m.203/1–d) 452
V. Bölüm
SENEDE KARŞI SENETLE İSPAT KURALI VE
KURALIN İSTİSNALARI
I. GENEL OLARAK 453
II. FRANSIZ VE TÜRK HUKUKUNDA SENEDE KARŞI SENETLE İSPAT KURALININ ESASLARI, KAPSAMI VE UYGULAMA ŞEKLİ 455
A. Fransız Hukukunda Senede Karşı Senetle İspat Kuralı 455
1. Yazılı Belgenin Meydana Getirilmesi Sırasında Ortaya Çıktığı İddia Edilen Eksiklik veya Muhtevanın Gerçeği Yansıtmadığı İddiası 457
2. Hukuki İşlemde Sonradan Yapıldığı İddia Edilen Değişikliklerin İspatı 458
3. Hukuki İşlemin Yorumlanmasında İspat 461
4. Sözleşmede Tespit Edilen Hakkı Sakatlayan İddiaların İspatı ile Senede Karşı Senetle İspat Kuralının İstisnaları 463
B. Türk Hukukunda Senede Karşı Senetle İspat Kuralı 466
1. Genel Olarak 466
2. Senede Karşı Senetle İspat Kuralına Yargıtay Kararlarından Örnekler 468
3. Senede Karşı Dermeyan Edilen Muvazaa İddiasının İspatı 472
4. Senede Karşı Senetle İspat Kuralı Hukuki İşlemin Taraflarına Yönelik Olması 479
5. HMK m.201 ile MK m.7 ve m.30 Arasındaki İlişki 486
C. Senede Karşı Senetle İspat Kuralının İstisnaları 487
1. Senede Karşı İleri Sürülen Hukuki İşlem Hakkında Delil Başlangıcının Varlığı 488
2. Yangın, Deniz Kazası Gibi Hallerde Yapılan Karşılık Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.203/1–c) 489
3. Hukuki İşlemlerde İrade Bozukluğu ile Aşırı Yararlanma İddiaları (HMK m.203/1–ç). 489
4. Senedin Kaybolması Halinde Hukuki İşlemlerin İspatı (HMK m.203/1–e) 490
5. Senede Karşı İleri Sürülen İddianın Tanıkla İspatına İlişkin Delil Sözleşmesinin Varlığı (HMK m.193; m.200/2). 490
6. Senede Karşı İleri Sürülen İddianın Hukuki Fiile Dayanması 491
Sonuç 493
Kaynakça 499
Kavramlar Dizini 517