İÇİNDEKİLER İçindekiler Yedinci Baskı’ya Önsöz 5 1. Bölüm GENEL ESASLAR I. “PARLAMENTO” KAVRAMININ ANLAMI 15 II. PARLAMENTOCULUK HAREKETLERİ 17 III. PARLAMENTER HÜKÜMET SİSTEMİ 26 IV. PARLAMENTARİZMİN KRONİKLERİ 31 A. Parlamento Reformu 31 B. Parlamento Krizi 36 C. Parlamentonun Yapısı ve Çift Meclis Tartışmaları 37 1. Demokratik Yönden 38 2. Yasama ve Denetim İşlemleri Yönünden 38 V. TEMEL KAVRAMLAR VE İLKELER 42 A. Anayasa ve Parlamento Hukuku 42 B. Parlamento Hukukunun Kaynakları 43 C. Parlamentonun Sürekliliği ve Bağımsızlığı İlkeleri 47 1. Süreklilik İlkesi 47 2. Usuli (Yöntemsel) ve İdari (Yönetsel) Bağımsızlık 50 D. TBMM İçtüzüğü 50 E. Yasama Yetkisi ve İşlevi 52 1. Yasama Yetkisi 52 2. Yasama İşlevi 55 3. Yasama Kısıtı 56 F. TBMM Üyeliği 57 1. Milletvekilliği Sıfatının Başlangıcı 58 2. Milletvekilliğinin Sona Ermesi 59 G. Yasama Bağışıklıkları 62 1. Yasama Sorumsuzluğu (Kürsü Dokunulmazlığı) 64 2. Yasama Dokunulmazlığı 64 H. Yasama Uyumsuzluğu (Bağdaşmazlık) 69 2. Bölüm YASAMA DİLİ VE ÇALIŞMA DÜZENİ I. TOPLANTI DÜZENİ 73 A. Toplantı Birimleri 74 1. Oturum 74 2. Birleşim 75 3. Yasama Yılı 76 4. Yasama Dönemi 76 B. Toplantı Türleri 79 1. Çağrılı (olağanüstü) / Çağrısız Toplantı 79 C. Toplantı Gündemi 82 1. Gündem ve Gündem–Dışı 82 2. Özel Gündem 84 3. TBMM Gündeminde “Sunuşlar” 86 4. Doğrudan Gündeme Alma Önergesi 88 5. TBMM Gündeminde “Yarım Kalan İşler” 89 6. Yetersayı (Nisap) İstemleri 89 a. Toplantı Yeter Sayısı 89 b. Karar Yeter Sayısı 92 II. KONUŞMA VE GÖRÜŞME DÜZENİ 93 A. Konuşma Düzeni 93 1. Genel Olarak 93 2. Sataşma 94 3. Teşekkür Konuşması 95 4. “Son Söz Milletvekilinin” Kuralı 95 5. “Son Konuşma ya da Oyunun Rengini Açıklama Konuşması” 96 6. Usul Görüşmesi 96 7. Genel Kurulda Saygı Duruşu 97 8. Geçen Tutanak Hakkında Yazılı Düzeltme 98 9. Yabancı Devlet Adamlarının Meclisi Selamlaması ve Konuşma Yapması 98 10. “Konu Dışına Çıkmama” ve “Temiz Dil” İlkeleri 99 B. Görüşme Düzeni 100 1. Öncelikle Görüşme 100 2. İvedilikle Görüşme 101 3. Tekrir–i Müzakere (Yeniden Görüşme) 101 a. Genel Kurulda 101 b. Komisyonda 102 4. Serinleme (48 Saat Bekleme) Süresi 102 5. Erteleme 103 6. Kadük ve Yenileme 105 7. Özel Görüşme/Yasama Yöntemi 106 a. Temel Kanun ve Torba Kanun 106 8. Kanun Yapma ve Norm Yazma Tekniği 109 a. Kanun Türleri 110 b. Madde Türleri 114 III. OYLAMA DÜZENİ VE TÜRLERİ 121 A. İşaretle Oylama 122 B. Açık Oylama 122 C. Gizli Oylama 124 IV. CUMHURBAŞKANI MESAJI 124 V. YASAMA BELGELERİ VE İÇ KURULUŞ 128 A. Gelen Kâğıtlar Listesi 128 B. Komisyon Raporu (Sıra Sayısı) 129 C. Geri Alma ve “Ters İşlem İlkesi” 130 D. Komisyonlar Bülteni ve Kadük (Hükümsüz) Listesi 131 E. TBMM Başkanı Seçimi 131 F. TBMM Başkanlık Divanının Kuruluş ve İşleyişi 137 G. Geçici Başkan ve Geçici Başkanlık Divanı 140 H. Siyasi Parti Grupları 142 I. Danışma Kurulu 145 İ. TBMM Komisyonları 148 J. Uzlaşma (Uyum) Komisyonu 151 K. Karma Komisyon 152 1. Yasama Dokunulmazlıklarının Kaldırılması Hakkındaki Karma Komisyonlar 152 2. Yasama Uyumsuzluğu Karma Komisyonu 153 3. Devamsızlık Karma Komisyonu 153 4. Dilekçe ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon 153 3. Bölüm YASAMA VE DENETİM İŞLEMLERİ VE UYGULAMALARI I. YASAMA UYGULAMALARI 157 A. Kanun Teklifi Hazırlama 157 B. Gerekçe (Genel ve Madde Gerekçesi) 161 C. Kanun Numaraları 162 D. Komisyonlara Havale 166 E. Değişiklik Önergeleri 168 F. Ret Raporu 172 G. Anayasa Değişikliği Yöntemi 172 H. İçtüzük Değişikliği Yöntemi 174 I. Bütçe Görüşmeleri 175 İ. TBMM Kararlarının Yayımlanması 176 J. Milletvekillerinin Devamsızlığı 178 K. Milletvekillerinin Ödenek ve Yollukları 180 L. TBMM Başkanının Meclisi Toplantıya Çağırma Görev ve Yetkisinin Çerçevesi 181 M. TBMM Başkanının Genel Kurula, Başkanlık Divanı, Danışma Kurulu Gibi Bazı Kurullara Başkanlık Yapma Görev ve Yetkisinin Çerçevesi 182 N. TBMM Başkanının Kanun Tekliflerine İlişkin Görev ve Yetkileri 185 O. TBMM Başkanının Bilgi Edinme ve Denetim Yollarına İlişkin Görev ve Yetkileri 193 Ö. TBMM Başkanının Komisyonlara İlişkin Görev ve Yetkileri 197 P. Komisyonların Kuruluşuna İlişkin 198 R. TBMM Başkanının Personel ve Güvenlik Güçleriyle İlgili Görev ve Yetkileri 201 S. TBMM Başkanının ve Başkanvekillerinin Tarafsızlığı 202 Ş. Sayıştay, RTÜK, Kamu Baş Denetçisi, Kişisel Verileri Koruma Kuruluna ve Anayasa Mahkemesine Üye Seçimi 204 1. Sayıştay Başkanı ve Üye seçimi 204 2. RTÜK Üye Seçimi 205 3. Kamu Baş Denetçisi ve Üye Seçimi 206 4. Kişisel Verileri Koruma Kuruluna Üye Seçimi 206 5. Anayasa Mahkemesi’ne Üye Seçimi 207 T. “Erken Seçim Kararı” ve “Küskünler Harekâtı” 207 II. DENETİM YOLLARI 209 A. Yazılı Soru 209 B. Başkanlıktan Soru 210 C. Genel Görüşme Önergesi 211 D. Meclis Araştırması 214 E. Meclis Araştırması Komisyonlarının Kuruluş ve İşleyişi 217 F. Yürütmenin Cezai Sorumluluğu ve Meclis Soruşturması 220 1. Cumhurbaşkanın Cezai Sorumluluğu 221 2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar Hakkında Meclis Soruşturması 223 G. Meclis soruşturması Komisyonları, Meclis Soruşturması Raporları ve Yüce Divan 229 H. Denetim Rolü Olan Daimi Komisyonlar 234 1. Avrupa Birliği Uyum Komisyonu 234 2. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 235 3. Dilekçe Komisyonu 236 4. Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) 237 III. PARLAMENTONUN YÜRÜTMEYİ GÖZETİM VE DENETİMİ BAĞLAMINDA BİREYSEL BAŞVURU YOLLARI 238 A. Dilekçe Komisyonu 238 B. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 239 C. KEFEK (Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu) 240 D. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) 241 1. Kısa Tarihçe ve Kavram 241 2. Anayasal Konum 241 3. Kamu Denetçisinin Statüsü ve Rolü 242 IV. MİLLETVEKİLLERİNE DİSİPLİN İŞLEMLERİ 243 A. Disiplin Cezaları 243 B. TBMM Genel Kurulunda ve Komisyonlarda Gürültü ve Kavga 245 C. TBMM’de Suç İşlenmesi 245 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜ 247 Kaynakça 299 Kavramlar Dizini 309
