Sermaye Piyasasında Gerçeğe Aykırılıktan Doğan Suçlar

SERMAYE PİYASASINDA GERÇEĞE AYKIRILIKTAN DOĞAN SUÇLAR



Dr. Selman DURSUN

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı



İÇİNDEKİLER

SUNUŞ...................................................................................................... v ii

DANIŞMANIN ÖNSÖZÜ .......................................................................xi

YAZARIN ÖNSÖZÜ .............................................................................xiii

İÇİNDEKİLER.........................................................................................xv

K ISA LTM A LAR .................................................................................... x xi

GİRİŞ...........................................................................................................1

Birinci Bölüm

SERMAYE PİYASASI VE

SERMAYE PİYASASI SUÇLARI

I. SERMAYE PİYASASI..........................................................................5

A. Sermaye Piyasası Kavramı.............................................................5

B. Sermaye Piyasasının Unsurları ................................................. 12

1. Fon Arz Edenler (Yatırımcılar).....................................................13

2. Fon Talep Edenler (İhraççılar)......................................................14

3. Fon Arz ve Talep Araçları (Sermaye Piyasası Araçları)...........17

4. Fon Arz ve Talebinin Karşılaşmasına Yardım Eden

Kuruluşlar (Sermaye Piyasası Kurumları) ................................ 23

5. Fon Arz ve Talebinin Karşılaştığı Piyasalar (Sermaye

Piyasalar ı).......................................................................................... 30xvi

C. Sermaye Piyasası Faaliyetleri .................................................... 35

1. İhraç Faaliyetleri.............................................................................. 36

2. Yatırım Faaliyetleri ..........................................................................42

3. Aracılık Faaliyetleri..........................................................................45

4. Danışmanlık Faaliyetleri ............................................................... 49

5. Yönetim ve İşletme Faaliyetleri.....................................................51

6. Diğer Faaliyetler ...............................................................................53

D. Sermaye Piyasası Hukuku ...........................................................61

E. Sermaye Piyasasına Yön Veren Kurumlar................................ 67

1. Sermaye Piyasası Kurulu ............................................................... 68

2. Borsalar...............................................................................................75

a. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası..................................... 77

b. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası ........................................... 84

3. Takasbank ........................................................................................ 88

4. Merkezi Kayıt Kuruluşu ................................................................ 90

5. Yatırımcıları Koruma Fonu........................................................... 92

6. Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği ............... 96

7. Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği........................................ 99

II. SERMAYE PİYASASI SUÇLARI.................................................. 100

A. Sermaye Piyasası Suçları Kavramı........................................... 100

B. Sermaye Piyasası Suçlarının Yakın Kavramlarla İlişkisi ...... 104

1. Beyaz Yaka Suçlarıyla İlişkisi ..................................................... 104

2. Ekonomik Suçlarla İlişkisi........................................................... 109

3. Bankacılık Suçlarıyla İlişkisi........................................................114

C. Sermaye Piyasası Suçlarının Genel Özellikleri ve

Sermaye Piyasası Ceza Hukuku................................................116

1. Sermaye Piyasası Suçlarının Genel Özellikleri.......................116

2. Sermaye Piyasası Ceza Hukuku..................................................118

D. Mevzuatımızda Yer Alan Sermaye Piyasası Suçları................119

1. Sermaye Piyasası Kanunu'ndaki Sermaye Piyasası

Suçları...............................................................................................120xvii

2. Diğer Kanunlardaki Sermaye Piyasası Suçları ....................... 134

E. Sermaye Piyasasına Özgü Ceza Muhakemesi Kuralları........ 146

İkinci Bölüm

GERÇEĞE AYKIRILIK VE

SERMAYE PİYASASI

I. GERÇEĞE AYKIRILIK................................................................. 153

A. Gerçeğe Aykırılık Kavramı ...................................................... 153

B. Gerçeğe Aykırılığın İfade Biçimleri ....................................... 156

C. Gerçeğe Aykırılığa İlişkin Ayırımlar ......................................161

D. Gerçeğe Aykırılığın Oluşum Biçimleri................................... 165

E. Gerçeğe Aykırılığın Hukuksal Sonuçları................................ 166

1. Özel Hukukta Gerçeğe Aykırılığın Sonuçları ........................ 167

2. Kitle Haberleşme Hukukunda Gerçeğe Aykırılığın

Sonuçları.......................................................................................... 169

3. Disiplin Ceza Hukukunda Gerçeğe Aykırılığın

Sonuçları.......................................................................................... 172

4. Kabahatler Hukukunda Gerçeğe Aykırılığın Sonuçları........174

5. Ceza Hukukunda Gerçeğe Aykırılığın Sonuçları.................. 177

a. Genel Olarak............................................................................ 177

b. Sırf Gerçeğe Aykırılığın Suç Olarak Düzenlenmesi........178

c. Nitelikli Gerçeğe Aykırılığın Arandığı Haller..................181

d. Gerçeğe Aykırılığın Belirli Bir Neticeye Neden

Olması ....................................................................................... 187

e. Gerçeğe Aykırılığın Belirli Bir Amaçla

Gerçekleştirilmesi .................................................................. 189

f. Gerçeğe Aykırılığın Düzeltilmesinin Etkisi .................... 193

II. SERMAYE PİYASASINDA GERÇEĞE AYKIRILIK ................ 195

A. Gerçeğe Aykırılığın Sermaye Piyasasındaki Etkisi ve

Önemi......................................................................................... 195xviii

B. Gerçeğe Aykırılığın Ortaya Çıktığı Konular.......................... 199

1. Bilgi ve Belge Vermede Gerçeğe Aykırılık............................... 199

2. Finansal Belgelerde Gerçeğe Aykırılık .....................................206

3. Raporlarda Gerçeğe Aykırılık..................................................... 212

4. Kamuya Yapılan Açıklamalarda Gerçeğe Aykırılık................216

5. Haber, Yorum ve Tavsiyelerde Gerçeğe Aykırılık..................224

6. Alım Satımda Gerçeğe Aykırılık................................................ 229

7. Diğer Konularda Gerçeğe Aykırılık .......................................... 232

C. Gerçeğe Aykırılığın Önlenmesi............................................... 233

1. Düzenleme Yoluyla Gerçeğe Aykırılığın Önlenmesi............234

2. Denetleme Yoluyla Gerçeğe Aykırılığın Önlenmesi .............245

3. Tedbir ve Yaptırımlar Yoluyla Gerçeğe Aykırılığın

Önlenmesi.......................................................................................250

Üçüncü Bölüm

GERÇEĞE AYKIRILIKTAN DOĞAN

SUÇLAR

I. GENEL AÇIKLAMALAR ............................................................. 257

II. MANİPÜLASYON SUÇLARI......................................................260

A. Manipülasyon Kavramı ve Korunan Hukuksal Değer..........260

1. Manipülasyon Kavramı ...............................................................260

2. Korunan Hukuksal Değer........................................................... 270

B. İşleme Dayalı Manipülasyon Suçu ...........................................274

1. Genel Olarak................................................................................... 274

2. Suçun Unsurları............................................................................. 275

a. Maddi Unsur............................................................................ 275

b. Manevi Unsur..........................................................................285

c. Hukuka Aykırılık Unsuru..................................................... 293

3. Suçun Özel Oluşum Biçimleri.................................................... 297xix

a. Suça Teşebbüs.......................................................................... 297

b. Suça İştirak...............................................................................300

c. Suçların İçtimaı....................................................................... 303

4. Yaptırım...........................................................................................306

C. Bilgiye Dayalı Manipülasyon Suçu.......................................... 309

1. Genel Olarak...................................................................................309

2. Suçun Unsurları..............................................................................310

a. Maddi Unsur.............................................................................310

b. Manevi Unsur.......................................................................... 328

c. Hukuka Aykırılık Unsuru..................................................... 331

3. Suçun Özel Oluşum Biçimleri.................................................... 335

a. Suça Teşebbüs.......................................................................... 335

b. Suça İştirak............................................................................... 337

c. Suçların İçtimaı....................................................................... 339

4. Yaptırım...........................................................................................343

III.ÖRTÜLÜ KAZANÇ AKTARMA SUÇU ....................................344

A. Genel Olarak ..............................................................................344

B. Suçun Unsurları.........................................................................348

1. Maddi Unsur...................................................................................348

2. Manevi Unsur.................................................................................354

3. Hukuka Aykırılık Unsuru ........................................................... 355

C. Suçun Özel Oluşum Biçimleri ................................................. 356

1. Suça Teşebbüs ................................................................................ 356

2. Suça İştirak...................................................................................... 357

3. Suçların İçtimaı.............................................................................. 358

D. Yaptırım...................................................................................... 360

IV. KARŞILIKSIZ REPO SUÇU ........................................................ 361

A. Genel Olarak .............................................................................. 361

B. Suçun Unsurları......................................................................... 365

1. Maddi Unsur................................................................................... 365xx

2. Manevi Unsur.................................................................................369

3. Hukuka Aykırılık Unsuru ...........................................................369

C. Suçun Özel Oluşum Biçimleri ................................................. 370

1. Suça Teşebbüs ................................................................................ 370

2. Suça İştirak...................................................................................... 371

3. Suçların İçtimaı.............................................................................. 371

D. Yaptırım.......................................................................................374

V. GERÇEĞE AYKIRI BİLGİ VERME SUÇU .................................374

A. Genel Olarak ...............................................................................374

B. Suçun Unsurları......................................................................... 377

1. Maddi Unsur................................................................................... 377

2. Manevi Unsur................................................................................. 382

3. Hukuka Aykırılık Unsuru ........................................................... 383

C. Suçun Özel Oluşum Biçimleri ................................................. 384

1. Suça Teşebbüs ................................................................................384

2. Suça İştirak...................................................................................... 385

3. Suçların İçtimaı..............................................................................386

D. Yaptırım...................................................................................... 386

SONUÇ................................................................................................... 389

KAYNAKÇA..........................................................................................407

KAVRAM DİZİNİ ................................................................................ 427

MADDE DİZİNİ ................................................................................... 433