5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nda İşkence Suçu
5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU'NDA İŞKENCE SUÇU
Sevi BAKIM
- İşkencenin Uluslararası Belgelerdeki Yeri
- Türk Ceza Kanununda İşkence Suçu
- İşkence Suçunun Unsurları
- Suçun Özel Görünüş Şekilleri, Suçun Nitelikli Halleri, Yaptırım, Yargılama Usulü Ve Zamanaşımı
- İşkencenin Önlenmesi
‹Ç‹NDEK‹LER
SUNUfi V
ÖNSÖZ VII
KISALTMALAR. XV
G‹R‹fi 1
Birinci Bölüm
GENEL B‹LG‹LER
I. ‹fiKENCEN‹N TANIMI VE UNSURLARI 3
A. TANIM 3
B. ‹fiKENCEN‹N UNSURLARI 8
II. ‹fiKENCEN‹N TAR‹HÇES‹ 9
A. GENEL OLARAK 9
B. BATI HUKUKUNDA 10
1. Eski Yunan ve Roma Hukukunda 10
2. Ortaça¤ Avrupa Hukukunda 11
3. Müflterek Hukukta 13
4. Ayd›nlanma Döneminde 14
5. Uluslararas› Hukukta Tarihi Olarak ‹flkenceyi
Yasaklamaya ‹liflkin Belgeler 16
C. Türk Hukukunda 17
1. ‹slamiyetin Kabulünden Önceki Dönem17
2. ‹slamiyetin Kabulünden Sonraki Dönem18
3. Türk Anayasalar›nda ‹flkence Yasa¤›n›n Tarihi Geliflimi 19
4. Türk Ceza Hukukunda Tarihi Geliflim 23
‹kinci Bölüm
‹fiKENCEN‹N ULUSLARARASI BELGELERDEK‹ YER‹
I. GENEL OLARAK 29
II. ULUSLARARASI DÜZEYDE YAPILAN BELGELER 30
IX
A. B‹RLEfiM‹fi M‹LLETLER ‹NSAN HAKLARI EVRENSEL
B‹LD‹R‹S‹ 30
B. ULUSLARARASI K‹fi‹SEL VE S‹YASAL HAKLAR
SÖZLEfiMES‹ 31
III. BÖLGESEL DÜZEYDE YAPILAN BELGELER 33
A. B‹LD‹R‹LER 33
1. Amerikan ‹nsan Haklar› ve Ödevleri Bildirisi 33
2. ‹nsan Haklar› Evrensel ‹slam Beyannamesi 33
3. Avrupa Parlamentosu'nun Temel Haklar ve
Özgürlükler Bildirisi33
4. Avrupa Birli¤i Temel Haklar fiart› 34
B. SÖZLEfiMELER 34
1. Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesi 34
2. Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi36
3. Afrika fiart› 37
IV. ‹fiKENCEN‹N VE KÖTÜ MUAMELELER‹N ÖNLENMES‹NE
YÖNEL‹K TÜRK‹YE'N‹N TARAFI OLDU⁄U SÖZLEfiMELER37
A. ‹fiKENCEYE VE D‹⁄ER ZAL‹MANE, ‹NSANLIKDIfiI
YA DA AfiA⁄ILAYICI MUAMELE YA DA CEZAYA KARfiI
B‹RLEfiM‹fi M‹LLETLER SÖZLEfiMES‹ (BM
‹fiKENCEN‹N ÖNLENMES‹ SÖZLEfiMES‹) 37
1. BM ‹flkencenin Önlenmesi Sözleflmesi'nin Kapsam› 37
2. ‹flkenceye Karfl› Komite 39
3. Uluslararas› Adalet Divan›na Gitme Yetkisi 41
B. ‹fiKENCEN‹N VE ‹NSANLIKDIfiI YA DA AfiA⁄ILAYICI
MUAMELE YA DA CEZANIN ÖNLENMES‹ ‹Ç‹N AVRUPA
SÖZLEfiMES‹ (‹fiKENCEN‹N ÖNLENMES‹ AVRUPA
SÖZLEfiMES‹) 42
1. ‹flkencenin Önlenmesi Avrupa Sözleflmesi'nin Kapsam›42
2. ‹flkencenin Önlenmesi Komitesi 43
3. Komite'nin Avrupa ‹nsan Haklar› Komisyonu ve
Mahkemesi'nden Farkl›l›¤› 46
C. AVRUPA ‹NSAN HAKLARI SÖZLEfiMES‹'N‹N 3. MADDES‹
KAPSAMINDA ‹fiKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASA⁄I47
1. Genel Olarak 47
2. A‹HS'nin 3. Maddesi'nin Uygulanma fiartlar› 49
3. A‹HS'nin 3. Maddesine Göre ‹flkence, ‹nsanl›kd›fl› ve
Afla¤›lay›c› Muamele ve Ceza Kavramlar›50
a. ‹flkence50
X
b. ‹nsanl›kd›fl› Muamele ve Ceza 54
c. Afla¤›lay›c› Muamele ve Ceza57
4. ‹spat Yükü60
5. A‹HM Kararlar›nda Sözleflme'nin 3. Maddesini ‹hlal
Eden Di¤er Fiiller63
a. Üçüncü Kiflilerin fiiddet, ‹hmal ve ‹stismar›ndan
Devletin Sorumlulu¤u 63
b. Suçlular›n ‹adesi, S›n›r D›fl› Etme ve Ülkeye Kabul 64
c. ‹dam Cezas›66
d. Zorla Besleme ve Tedavi 66
e. Yak›nlar›n Duydu¤u Ist›rap 67
D. ULUSLARARASI SÖZLEfiME HÜKÜMLER‹N‹N ‹Ç
HUKUKTAK‹ ETK‹S‹ 68
Üçüncü Bölüm
TÜRK CEZA KANUNU'NDA ‹fiKENCE SUÇU
I. 5237 SAYILI TCK'DAK‹ ‹fiKENCE SUÇU KAVRAMI ‹LE 765
SAYILI TCK'DAK‹ ‹fiKENCE SUÇU KAVRAMININ
KARfiILAfiTIRILMASI 71
II. ‹fiKENCE SUÇUNUN BENZER SUÇLARDAN FARKI 74
A. EZ‹YET 74
B. KASTEN YARALAMA80
C. ZOR KULLANMA YETK‹S‹NE ‹L‹fiK‹N SINIRIN AfiILMASI 81
III. ‹fiKENCE SUÇUNUN KANUNLARDA DÜZENLEN‹fi fiEKL‹ 82
A. DEVLET ‹DARES‹ ALEYH‹NDE SUÇ OLARAK KABUL
EDEN S‹STEMLER 83
B. ADL‹YEYE KARfiI SUÇ OLARAK KABUL EDEN S‹STEMLER 84
C. K‹fi‹LERE KARfiI SUÇ OLARAK KABUL EDEN S‹STEMLER84
IV. KORUNAN HUKUK‹ YARAR 86
A. GENEL OLARAK 86
B. ‹NSAN ONURU 87
C. VÜCUT DOKUNULMAZLI⁄I 87
D. ADL‹YE VE AD‹L YARGILANMA HAKKI88
E. ‹RADE ÖZGÜRLÜ⁄Ü VE SUSMA HAKKI 90
F. KAMU ‹DARES‹ 91
V. SUÇUN FA‹L‹ VE MA⁄DURU 92
XI
A. FA‹L 92
1. Genel Olarak 92
2. 765 Say›l› Türk Ceza Kanunu'ndaki ‹flkence Suçunun
Faili 93
3. 5237 Say›l› Türk Ceza Kanunu'ndaki ‹flkence Suçunun
Faili 94
B. MA⁄DUR99
Dördüncü Bölüm
‹fiKENCE SUÇUNUN UNSURLARI
I. KANUN‹ UNSUR (T‹P‹KL‹K) 103
II. MADD‹ UNSUR 104
A. GENEL OLARAK104
1. ‹nsan Onuruna Ayk›r›l›k 112
2. Bedensel ya da Ruhsal Yönden Ac› Çekme 113
3. Alg›lama ve ‹rade Yetene¤inin Etkilenmesi 117
4. Ma¤durun Afla¤›lanmas›119
B. ‹fiKENCE SUÇUNUN OLUfiAB‹LMES‹ ‹Ç‹N GEREKL‹
OLAN ÖLÇÜTLER SORUNU 121
1. Davran›fl›n Belirli Bir A¤›rl›k Düzeyine Ulaflmas› Ölçütü 121
2. ‹flkencenin Sistematik Olma ve Süreklilik Unsuru 128
C. ‹fiKENCE SUÇUNUN YASAK ‹FADE ALMA VE SORGU
YÖNTEMLER‹YLE ‹L‹fiK‹S‹ 132
1. Genel Olarak 132
2. CMK 148. Maddede Say›lan ‹fade Almada ve Sorguda
Yasak Usuller 137
a. Kötü Davranma 137
b. ‹flkence 138
c. ‹laç Verme 140
d. Yorma142
e. Aldatma 144
f. Cebir veya Tehditte Bulunma 147
g. Baz› Araçlar Uygulama 149
h. Kanuna Ayk›r› Yarar Vaat Etme 151
3. Yasak ‹fade Alma ve Sorgu Yöntemleriyle ‹flkence
Suçu Aras›ndaki ‹liflki 152
III. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 153
A. GENEL OLARAK153
XII
B. ‹fiKENCE SUÇU AÇISINDAN HUKUKA UYGUNLUK
SEBEPLER‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹ 155
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 155
2. Amirin Emrini Yerine Getirme159
3. Meflru Savunma 160
4. Zorunluluk (Izt›rar) Hali 161
5. Hakk›n Kullan›lmas› ve ‹lgilinin R›zas› 163
IV. MANEV‹ UNSUR164
Beflinci Bölüm
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜfi fiEK‹LLER‹,
SUÇUN N‹TEL‹KL‹ HALLER‹,
YAPTIRIM, YARGILAMA USULÜ VE ZAMANAfiIMI
I. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜfi fiEK‹LLER‹ 169
A. TEfiEBBÜS 169
B. ‹fiT‹RAK172
C. ‹ÇT‹MA175
II. SUÇUN N‹TEL‹KL‹ HALLER‹ 179
A. ‹fiKENCE SUÇUNUN A⁄IRLATICI SEBEPLER‹ 179
1. Suçun Çocu¤a ya da Beden veya Ruh Bak›m›ndan
Kendisini Savunamayacak Durumda Bulunan Kifliye
ya da Gebe Kad›na Karfl› ‹fllenmesi (m.94/2-a) 179
2. Suçun Avukata ya da Kamu Görevlisine Karfl› Görevi
Dolay›s›yla ‹fllenmesi (m.94/2-b) 180
3. Fiilin Cinsel Yönden Taciz fieklinde Gerçekleflmesi
(m.94/3) 180
B. ‹fiKENCE SUÇUNUN NET‹CES‹ SEBEB‹YLE
A⁄IRLAfiMIfi HALLER‹182
1. Genel Olarak 182
2. Fiilin, Ma¤durun Duyular›ndan veya Organlar›ndan
Birisinin ‹fllevinin Sürekli Zay›flamas›na Neden Olmas›
(m.95/1-a) 184
3. Fiilin Ma¤durun Konuflmas›nda Sürekli Zorlu¤a Yol
Açmas› (m.95/1-b) 185
4. Fiilin Ma¤durun Yüzünde Sabit ‹ze Yol Açmas›
(m.95/1-c) 185
5. Fiilin Ma¤durun Yaflam›n› Tehlikeye Sokan Bir Duruma
Yol Açmas› (m.95/1-d) 186
XIII
6. Fiilin Gebe Bir Kad›na Karfl› ‹fllenip de Çocu¤unun
Vaktinden Önce Do¤mas›na Neden Olmas› (m.95/1-e) 187
7. Fiilin Ma¤durun ‹yileflme Olana¤› Bulunmayan Bir
Hastal›¤a ya da Bitkisel Hayata Girmesine Neden
Olmas› (m.95/2-a) 188
8. Fiilin, Ma¤durun Duyular›ndan veya Organlar›ndan
Birinin ‹fllevini Yitirmesine Neden Olmas› (m.95/2-b) 189
9. Fiilin Ma¤durun Konuflma ya da Çocuk Yapma
Yeteneklerinin Kaybolmas›na Neden Olmas› (m.95/2-c) 190
10. Fiilin Ma¤durun Yüzünde Sürekli Bir De¤iflikli¤e
Neden Olmas› (m.95/2-d) 191
11. Fiilin Gebe Bir Kad›na Karfl› ‹fllenip de Çocu¤un
Düflmesine Neden Olmas› (m.95/2-e) 191
12. ‹flkence Fiillerinin Vücutta Kemik K›r›lmas›na Neden
Olmas› (m.95/3) 192
13. ‹flkence Sonucunda Ölüm Meydana Gelmesi
(m.95/4) 193
III. YAPTIRIM VE YARGILAMA USULÜ 195
A. YAPTIRIM 195
1. Genel Olarak 195
2. ‹flkence Suçunun Para Cezas›na Çevrilmesi ve
Ertelenmesi Sorunu 195
3. Geçici veya Sürekli Olarak Kamu Hizmetlerinden
Mahrumiyet Güvenlik Tedbirinin ‹flkence Suçunda
Uygulanma Sorunu 197
B. YARGILAMA USULÜ198
IV. ZAMANAfiIMI 200
Alt›nc› Bölüm
‹fiKENCEN‹N ÖNLENMES‹
I. TÜRK‹YE'DEK‹ ‹fiKENCE GERÇE⁄‹ VE ‹fiKENCEY‹
ÖNLEMEYE YÖNEL‹K TEOR‹K ÖNLEMLER 203
II. ‹fiKENCEN‹N ÖNLENMES‹NE ‹L‹fiK‹N ÖNER‹LER207
SONUÇ 223
KAYNAKÇA 233
