Milletlerarası ticari uyuşmazlıkların çözümünde tahkim, olağan bir yöntem olarak gelişme göstermektedir. Bu bağlamda taraflar uyuşmazlıklarının bağlayıcı bir kararla çözümü için üçüncü bir kişi ya da kurulu yetkilendirmektedir. Tahkim prosedürü taraflara davalarını sunma ve dinlenilme imkânı veren tarafsız bir yargılama prosedürüdür. Milletlerarası ticari tahkim milli tahkimden farklı olarak milletlerarası ve ticari niteliklerini bünyesinde barındırmaktadır. Genel kabul gören anlayışa göre “ticari” terimi milletlerarası ticaret, finans, yatırım ve teknoloji, fikri mülkiyet, doğal kaynaklar, hava, deniz, kara ve demir yollarıyla eşya ve yolcu taşıma gibi ekonomik ilişkilerden kaynaklanan uyuşmazlıkları kapsamaktadır. Diğer yandan “milletlerarası” terimi ise yabancılık unsuru taşıyan ilişkiyi ifade etmektedir. Yabancılık unsuru tarafların işyeri veya mutat meskenlerinin farklı ülkelerde olması halinde, tahkim yerinin ya da ticari ilişkiden kaynaklanan borcun esaslı kısmının ifa yerinin tarafların işyerinden farklı ülkede olması halinde ya da tahkim anlaşmasının temelini teşkil eden esas ilişkinin bir ülkeden diğerine mal veya sermaye geçişini gerçekleştirmesi halinde oluşmaktadır.
Tahkim anlaşmasından hakem kararının icrasına kadar tüm prosedür farklı aşamalardan meydana gelmekte ve bu aşamalar maddi ve usuli meseleleri ihtiva etmektedir. Bu bağlamda kanunlar ihtilafı meselelerinin çözümü çok büyük önem arz etmektedir. Tahkime elverişliliğe, tahkim anlaşmasının geçerliliğine, tahkim heyetinin izleyeceği prosedüre uygulanacak hukukun belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca lex arbitri’nin anlamı ve işlevinin saptanması; ihtiyati tedbirler dahil hakem heyetinin yetkisi; uyuşmazlığın esasına uygulanacak kurallar; uygulanacak hukuk veya hukuk kurallarının kanunlar ihtilafı metoduyla veya bu metoda başvurulmadan tespiti; hakem heyetinin ex aequo et bono veya amiable compositeur olarak karar vermesi; milletlerarası tahkimde müdahaleci kurallar ve kamu düzeninin de ayrıca ortaya konması gerekmektedir.
Bu kitap karşılaştırmalı olarak Milletlerarası Ticari Tahkimde UNCITRAL Model Kanun, UNCITRAL Tahkim Kuralları, MTO Tahkim Kuralları ve çeşitli ülkelerin milletlerarası tahkim kanunları ile Türk Milletlerarası Tahkim Kanununu karşılaştırmalı olarak ele almakta, milletlerarası ticari tahkimin tüm aşamalarıyla ilgili kanunlar ihtilafı meselelerini değerlendirmektedir.
İÇİNDEKİLER
KİTAP HAKKINDA III
2. BASIYA ÖNSÖZ VII
1. BASIYA ÖNSÖZ IX
KISALTMALAR XI
GİRİŞ 1
Birinci Bölüm
MİLLETLERARASI TİCARİ TAHKİM
I. GENEL OLARAK 3
II. MİLLETLERARASI TİCARİ TAHKİM 5
A. Kavram 5
1. Ticari Kavramının Anlamı 5
2. Milletlerarası Kavramının Anlamı 8
a. Objektif Kriter: Uyuşmazlığın Yabancılık Unsuru veya Milletlerarası Nitelik Taşıması 8
b. Subjektif Kriter: Tarafların Vatandaşlığı ya da İşyerlerinin Farklı Ülkede Olması 9
c. Modern Karma Kriter 10
B. Milletlerarası Ticari Tahkimin Avantaj ve Dezavantajları 14
III. MİLLETLERARASI TİCARİ TAHKİMİN TÜRLERİ 16
A. Genel Olarak 16
B. Ad Hoc Tahkim 17
C. Kurumsal Tahkim 18
İkinci Bölüm
MİLLETLERARASI TAHKİM PROSEDÜRÜNDE KANUNLAR
İHTİLAFI MESELELERİ
§ 1.TAHKİM ANLAŞMASI 21
I. GENEL OLARAK 21
II. TAHKİMİN HUKUKİ NİTELİĞİ 22
A. Tahkimin Hukuki Niteliği İle İlgili Teoriler 22
1. Kazai Teori 22
2. Akdi Teori 23
3. Karma Teori 23
4. Otonom Teori 24
B. Tahkim Anlaşmasının Bağımsızlığı 26
§ 2. TAHKİME ELVERİŞLİLİK 29
I. GENEL OLARAK 29
II. MADDİ HUKUK AÇISINDAN TAHKİME ELVERİŞLİLİK MESELESİNİN ELE ALINIŞI 31
A. Rekabet ve Antitrust hukuku 31
B. Sermaye Piyasası İşlemleri 36
C. İflas Hukuku 37
D. Fikri Haklar 40
E. Temeldeki Sözleşmenin Hukuka Aykırılığı ve Hile Hali 43
F. Rüşvet ve Yolsuzluk İddiası 44
G. Zayıf Tarafı Koruma Amacı Taşıyan Sözleşmeler 45
H. Yatırım ve İmtiyaz Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 48
III. Şirketler Hukuku ile İlgili Uyuşmazlıklar 49
A. Distribütörlük ve Ticari Acente Sözleşmeleriyle ilgili Uyuşmazlıklar 51
IV. TAHKİME ELVERİŞLİLİĞE UYGULANACAK HUKUK 52
A. Genel Olarak 52
B. Tahkime Elverişliliğin Tâbi Olduğu Hukuk 56
1. Hakem Heyeti Önündeki Safha 56
2. Tahkim Anlaşmasının Uygulanması için Mahkemeye Başvuru Safhası 58
3. Hakem Kararının Tanınması ve Tenfizi için Mahkemeye Başvurulması 59
%3875,00 TL848,75 TL
%395,00 TL92,15 TL