Kitle İletişim Hukuku
Doç. Dr. Sinan BAYINDIR
Dr. Öğr. Üyesi Özge APİŞ
Dr. Öğr. Üyesi Oğuz ERSÖZ
İÇİNDEKİLER
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR. 17
Birinci Bölüm
İLETİŞİM KAVRAMI VE KİTLE İLETİŞİMİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
İLETİŞİM KAVRAMI, TÜRLERİ VE KİTLE İLETİŞİMİN ÖNEMİ 19
İletişim Kavramı 19
Haberleşme Kavramından Farkı . 21
İletişimin Temel Unsurları 23
Kaynak . 23
Mesaj. 24
Muhatap 25
İletişim Türleri. 27
Bireysel İletişim 28
Kitle İletişimi. 30
Kitle İletişimin Önemi 33
KİTLE İLETİŞİM HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ34
Kitle İletişim Hukukunun Hukuk Dalları İçerisindeki Yeri 35
Kitle İletişim Hukukunun Hukukun Diğer Dalları İle İlişkisi . 36
Anayasa Hukuku İle İlişkisi . 36
Ceza Hukuku İle İlişkisi . 38
İdare Hukuku İle İlişkisi 40
Borçlar Hukuku İle İlişkisi . 41
Fikri Mülkiyet Hukuku İle İlişkisi. 41
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku İle İlişkisi 42
İkinci Bölüm
KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ,
SINIRLANDIRILMASI VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ İLE İLİŞKİSİ
KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ KAVRAMININ İÇERİĞİ 45
KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜNÜN TEMEL UNSURLARI.53
Haber, Düşünce ve Kanıları Öğrenebilme ve Toplayabilme Hakkı 53
10 İçindekiler
Haber, Düşünce ve Kanıları Açıklayabilme Hakkı 54
Haber, Düşünce ve Kanıları Yayabilme Hakkı . 55
III. KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ BAĞLAMINDA HABER VE HABERCİLİK.56
Habere İlişkin Temel Kavramlar 56
Haber Kavramı . 56
Haber Türleri 57
Haber Değeri 58
Tık Tuzağı Habercilik 60
Telif Hakkı Bakımından Haber 60
Yapay Zekâ Temelli Habercilik . 62
Haberin Hukuka Uygun Olması İçin Taşıması Gereken Şartlar . 63
Haberin Gerçek Olması 64
Haberin Güncel Olması 77
Haberin Verilmesinde Kamu Yararının Bulunması. 81
Haberin Veriliş Şeklinin Haberin Özüne Uygun Olması 85
KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANDIRILMASI90
Genel Olarak Kişilik Hakkı Dolayısıyla Sınırlandırılması 90
Kişinin Şeref ve Haysiyet Hakkı Dolayısıyla Sınırlandırılması 93
Kişinin Özel Hayatı Dolayısıyla Sınırlandırılması . 97
Kişinin Yaşam Alanları 97
Kişinin Gizli Alanı . 98
Kişinin Özel Alanı. 99
Kişinin Kamusal (Ortak) Alanı 100
Kamuoyunun Dikkatini Çeken Kişilerin Özel Hayatı. 101
Kamuoyunun Sürekli Dikkatini Çeken Kişilerin Özel Hayatı 101
Kamuoyunun Geçici Olarak Dikkatini Çeken Özel Kişilerin
Hayatı 105
Üçüncü Bölüm
BASIN REJİMİ
GENEL AÇIKLAMALAR 107
Basının Tarihçesi. 107
Dünyada Basının Tarihçesi . 107
Ülkemizde Basının Tarihçesi 108
Basının Kamusal Görevleri 110
İçindekiler 11
Haber Verme Hakkı ve Görevi 110
Denetim ve Eleştiri Hakkı ve Görevi. 112
Kamuoyunu Açıklama ve Oluşturma Hakkı ve Görevi 114
Basın Rejimine İlişkin Temel Kavramlar 116
Basılmış Eser Kavramı 116
Tanım. 116
Basılmış Eserin Şartları 116
Objektif Şartlar . 116
Subjektif Şart 120
İnternet Haber Sitesi Kavramı 121
Yayım Kavramı 124
Tanım. 124
Yayım Biçimleri 126
SÜRELİ (DÖNEMSEL) YAYINLAR 129
Süreli Yayının Şartları 130
Süreklilik Şartı. 130
Bağımsızlık Şartı . 131
Süreli Yayın Türleri 131
Gazete 131
Dergi. 133
Haber Ajansı Yayınları 134
İnternet Haber Siteleri . 135
Sorumlu Müdür. 137
Dördüncü Bölüm
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN UNSURLARI, SINIRLANDIRILMASI
VE KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ İLE İLİŞKİSİ
GENEL AÇIKLAMALAR 141
KAVRAM SORUNU. 141
III. TANIM 143
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN UNSURLARI 147
Bilgi Alma ve Öğrenme Özgürlüğü 147
Düşünce (Kanaat) Özgürlüğü 150
Düşünceyi Açıklama ve Yayma Özgürlüğü 153
12 İçindekiler
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANDIRILMASI155
Genel Açıklamalar. 155
Sınırlamanın Koşulları . 160
Sınırlamanın Kanunla Öngörülmüş Olması 160
Sınırlamanın Meşru Bir Amaca Dayanması 164
Sınırlamanın Demokratik Bir Toplumda Gerekli Olması 165
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜYLE
İLİŞKİSİ 171
Beşinci Bölüm
RADYO VE TELEVİZYON REJİMİ
TARİHÇE 173
Radyonun Tarihçesi 173
Televizyonun Tarihçesi . 175
RADYO VE TELEVİZYONLA İLGİLİ KURUMLAR176
Türkiye Radyo ve Televizyonu (TRT). 176
Tarihçe . 176
TRT’nin Yapısı ve Organları 177
TRT’nin Görevleri . 178
TRT Yayınlarının Denetimi 180
TRT Yayınlarında Düzeltme ve Cevap Hakkı. 182
TRT Yayınları Yoluyla İşlenen Suçlardan Doğan Cezai ve Hukuki
Sorumluluk. 185
Özel Kanallar. 187
III. RADYO VE TELEVİZYON YAYINLARININ DENETLENMESİ BAĞLAMINDA
RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU (RTÜK)188
Kurulun Hukuki Niteliği. 188
Kurulun Yapısı. 189
Kurulun Görev ve Yetkileri 189
YAYIN İLKELERİ VE YAYIN YASAKLARI .193
Yayın İlkeleri . 193
Yayın Yasakları 198
İçindekiler 13
Altıncı Bölüm
BASIN YAYIN FAALİYETLERİNİN DENETLENMESİ
ÖZDENETİM 201
Basın Konseyi 201
Tarihçesi. 201
Amacı . 201
Oluşumu. 201
Basın Meslek İlkeleri 204
Konseye Başvuru ve Şikâyetleri Karara Bağlama Yolu 206
Basın İlan Kurumu. 207
Amacı . 207
Oluşumu. 209
Basın Ahlak Esasları 211
BASININ CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUK REJİMİ. 216
Cezai Sorumluluk Rejimi . 216
Genel Açıklamalar 216
Basın Suçları . 217
Genel Açıklamalar . 217
Basın Suçlarının Türleri 219
Dar Anlamda Basın Suçu (Basılmış Eserler Yoluyla
İşlenebilen Suçlar) 219
Geniş Anlamda Basın Suçları (Basılmış Eser Yoluyla da
İşlenebilen Suçlar) 221
Basın Düzeninin İşleyişine Karşı Suçlar . 222
Basın Suçlarının Unsurları 224
Genel Açıklamalar. 224
Basılmış Eser Unsuru 224
Yayım Unsuru . 225
Basın Suçlarında Cezai Sorumluluk Sistemleri. 226
Genel Kurallara Göre Sorumluluk Sistemi 226
Özel Kurallara Göre Sorumluluk Sistemi. 226
aaa. Kanuni (Birlikte) Sorumluluk Sistemi. 226
bbb. Basamaklı Sorumluluk Sistemi 227
ccc. Taksirden Doğan Sorumluluk Sistemi . 227
ddd. Karma Sorumluluk Sistemleri 228
14 İçindekiler
aaaa. Genel Sorumluluk- Kanuni Sorumluluk
Karması Sistem . 228
bbbb. Genel Sorumluluk- Taksir Sorumluluğu
Karması Sistem . 228
5187 Sayılı Basın Kanunu’na Göre Cezai Sorumluluk 229
Genel Açıklamalar 229
Basılmış Eserin İçeriğine İlişkin Suçlarda Sorumluluk . 230
aaa. Süreli Yayınlarda Cezai Sorumluluk. 230
bbb. Süresiz Yayınlarda Cezai Sorumluluk . 233
Basın Düzeninin İşleyişine Karşı Suçlarda Sorumluluk 236
Basın Suçlarında Yargılama Usulü . 237
Dava Süreleri 237
Yetkili ve Görevli Mahkeme 239
Tebligat Usulü. 239
Yaptırım 240
Basın Kanunu’na Göre Düzeltme ve Cevap Hakkı . 241
Hukuki Sorumluluk Rejimi 254
Genel Açıklamalar 254
Tespit Davası 255
Önleme Davası. 257
Durdurma Davası . 258
Tazminat Davası. 259
Genel Açıklamalar . 259
Tazminat Davasında Sorumlu Kimseler. 260
Maddi Tazminat Davası. 261
Manevi Tazminat Davası . 267
Sebepsiz Zenginleşme Davası 270
Vekâletsiz İş Görmeden Kaynaklanan Dava. 271
Yedinci Bölüm
İNTERNET REJİMİ
İNTERNETİN TARİHÇESİ275
BİLİŞİM VE BİLGİSAYAR KAVRAMLARI 277
Bilişim Kavramı . 277
Bilgisayar 277
İçindekiler 15
III. İNTERNET VE İNTERNETE İLİŞKİN KAVRAMLAR. 278
İnternet Kavramı. 278
İnternete İlişkin Kavramlar 279
Web 1.0 279
Web 2.0 279
Uniform Resource Locator (URL) . 281
Veri. 281
Domain Name System (DNS) . 282
Alan Adı (Domain Name) . 282
Link Verme . 283
Sosyal Medya 283
Tanımı ve Geleneksel Medyadan Farkı 283
Sosyal Medyanın Özellikleri . 286
Sosyal Medya Araçları 287
Bloglar . 287
Sosyal Ağlar . 287
Mikro Bloglar. 288
Fotoğraf, Ses ve Video Paylaşma Siteleri. 289
Wikiler . 289
Sanal Oyun – Sanal Gerçeklik Platformları 289
İNTERNET HUKUKUNA İLİŞKİN ULUSLARARASI VE ULUSAL
DÜZENLEMELER 290
Uluslararası Düzenlemeler 290
Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi 290
İnternette İletişim Özgürlüğü Deklarasyonu 291
Bilgisayar Sistemleri Aracılığıyla İşlenen Irkçı ve Yabancı
Düşmanlığı Nitelikteki Eylemlerin Cezalandırılması Hakkındaki
Birinci Ek Protokol 294
Ulusal Düzenlemeler. 295
5651 Sayılı Kanun. 295
5369 Sayılı Evrensel Hizmet Kanunu 295
5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu . 297
İNTERNETİN ULUSAL DÜZENLENMESİ VE DENETİMİNİ SAĞLAYAN
KURUMLAR. 299
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu . 299
İnternet Geliştirme Kurulu 300
16 İçindekiler
Dijital Mecralar Komisyonu 301
Erişim Sağlayıcıları Birliği 303
Siber Güvenlik Kurulu . 304
İNTERNET SÜJELERİ306
Genel Açıklamalar. 306
İçerik Sağlayıcı (Content- Provider) 306
Erişim Sağlayıcı (Access- Provider). 307
Yer Sağlayıcı (Service Provider) 308
Toplu Kullanım Sağlayıcı 310
Sosyal Ağ Sağlayıcı . 312
İnternet Süjelerinin Cezai Sorumluluğu 314
İçerik Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu 314
Erişim Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu. 323
Yer Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu . 325
Toplu Kullanım Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu 325
İnternet Süjelerinin Hukuki Sorumluluğu . 326
Genel Açıklamalar 326
Özel Hayatın Gizliliği Nedeniyle İçeriğe Erişimin Engellenmesi
(5651 SK m. 9/A) 330
Maddi Tazminat Davası 334
Manevi Tazminat Davası 335
Yeni Bir Hak Türü Olarak Unutulma Hakkı . 338
KAYNAKÇA . 343
KAVRAM DİZİNİ 365