Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Esasları_{Anonim Şirketlerden Oluşan Topluluklar Bakımından}

İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ VII
ÖNSÖZ IX
İÇİNDEKİLER XI
KISALTMALAR XXIII
GİRİŞ VE KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 1
BÖLÜM I
ŞİRKETLER TOPLULUĞU TEMEL KAVRAMLARI VE
TOPLULUKTA ÇATIŞAN MENFAATLERİN DENGELENMESİ
§1 ŞİRKETLER TOPLULUĞU VE TÜRLERİ7
I Şirketler Topluluğu Kavramı 7
II Ortaya Çıkış Nedenleri 11
III Unsurları 12
A Yapısal Unsur 13
B Topluluk İlişkisi 23
IV Türleri 28
A Kaynağı Bakımından 28
1 Sözleşmesel Şirketler Topluluğu 28
2 Fiili Şirketler Topluluğu 30
B Bağımlılık İlişkisi Bakımından 32
1 Yatay Şirketler Topluluğu (Gleichordnungskonzern) 32
2 Dikey Şirketler Topluluğu (Unterordnungskonzern) 33
C Bütünleşme Yoluyla Ortaya Çıkan Şirketler Topluluğu
(Eingliederungskonzern) 33
XII
§2 ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA MENFAATLERİN KORUNMASI
YÖNTEMLERİ 34
I Şirketler Topluluğunun Hukuken Tanzim Edilme Nedenleri:
Şirketler Topluluğunda Menfaat Çatışması ve Çıkar Grupları 34
II Şirketler Topluluğu Düzenlemelerinde Esas Alınan Menfaatler 35
III Menfaat Çatışmalarında Çıkarların Korunması Yöntemleri37
A Bilgi Edinme 37
B Hakların Donması 40
1 Bildirim Yükümlülüğünün İhlali 40
2 Karşılıklı İştirak 41
C Satın Alma Hakkı43
D Sorumluluk44
§3 TOPLULUK HÂKİMİ MÜDAHALESİNİN TEMELLENDİRİLMESİ VE
SORUMLULUK ESASLARINI ŞEKİLLENDİREN İLKELER 46
I Topluluk Hâkiminin Müdahalesinin Meşrulaştırılması 46
A Topluluk Hâkimi Müdahalesine İzin Verilme Gerekçesi46
B Yarar Koşulu50
II Topluluk Sorumluluk Esaslarını Şekillendiren İlkeler51
A Menfaatlerin Dengelenmesi İlkesi52
B Topluluk Menfaat Himayesinin Geçiciliği İlkesi 52
C Bağlı Şirket Yönetiminin Etkinliğini Yitirmemesi İlkesi53
D Bağlı Şirketin Korunması ve Topluluğun Devamlılığı İlkesi54
BÖLÜM II
TOPLULUK HUKUKUNDA SORUMLULUK SEBEBİ
OLARAK MÜDAHALE
§4 MÜDAHALEYE İLİŞKİN GENEL ESASLAR55
I Genel Olarak Müdahale Yetkisi 55
II Müdahalenin Hukuka Aykırılığı Sorunu 57
III Müdahalenin Şirketler Hukuku Esasları Çerçevesinde
Gerçekleşmesi 58
IV Müdahalenin Önlenmesini Talep Hakkı 60
XIII
§5 KISMİ HÂKİMİYET HALİNDE 63
I Genel Olarak 63
II Hâkim İşletmenin Müdahale Yetkisi (Yönlendirme) 64
A Yönlendirme 64
B Hukuki Niteliği ve Etkisi 67
C Yönlendirmenin İspatı 70
1 Alman Hukukundaki Görüşler 70
2 Değerlendirme 74
D Yönlendirmeye Uygun Davranış 75
E Bağlı Şirketin Yönlendirme Halindeki Durumu 79
F Yönlendirmede Şahıs Unsuru 81
1 Yönlendirmenin Muhatabı 81
2 Yönlendiren 84
a Genel Olarak 84
b Özel Durumlar 85
aa Birlikte Hâkimiyet 85
bb Genel Kurul Kararıyla Müdahale 87
cc Topluluk Hâkiminin Temsil Yetkisine Sahip Olduğu
Durumlar 91
dd Personel Karışımı 91
G Topluluk Yararı 93
§6 TAM HÂKİMİYETTE97
I Farklı Yaklaşım ve Gerekçesi 97
II Gerekçenin Değerlendirilmesi 98
III Müdahale Yetkisi (Talimat) 100
A Gerçekleşme Şekli 100
B Talimat Yetkisinin Kapsamı 101
1 Genel Olarak 101
2 Sınırlamalar 103
a Niteliksel Sınırlama: Topluluk Politikası 103
aa Rozenblum Konsepti 103
bb Türk Hukukundaki Durum 107
XIV
b Nicel Sınırlama: Nitelikli Kayba Yol Açmama 110
aa Genel Olarak 110
bb Yasak Müdahale Türleri 112
aaa Önemli Varlıkların Kaybına Yol Açan Talimatlar114
bbbÖdeme Gücünü Açıkça Aşan Talimatlar116
ccc Varlığı Tehlikeye Düşüren Talimatlar 118
c İşin Mahiyetinden Kaynaklanan Sınırlama 119
3 Yasal Sınırları Aşan Talimatların Sonuçları 120
4 Özellikle Şirketin Varlığını Tehlikeye Düşüren Talimatlar
Karşısında Koruma 124
a Alman Hukukunda124
b Türk Hukukunda 129
C Talimat İlişkisinin Tarafları ve Muhatabı131
1 Taraflar131
2 Muhatap 132
a Talimat Verme Yetkisi Bakımından132
b Talimat Alma Bakımından 134
D Talimatın Yönetim Yükümü Etkisi? 135
BÖLÜM III
MÜDAHALEDEN DOĞAN KAYIP VE DENKLEŞTİRİLMESİ
§7 KAYIP 137
I Genel Olarak137
II Kavramın Somutlaştırılması140
A Amaç Bakımından140
B Bağlı Şirket Yöneticilerinin Davranış Tarzı Bakımından?142
C Zarar ve Dönem Zararı ile Mukayesesi Bakımından 143
III Denkleştirmeyi Gerektirmeyen Kayıplar 149
A Derhal Tazmin Yükümü Doğuran Kayıplar 150
1 Topluluk Yararına Olmayan Kayıplar150
2 Sayısallaştırılamayan Kayıplar 152
XV
B Tazmin Yükümü Doğurmayan Kayıplar 155
1 Ticari Takdir Kapsamındaki Kayıplar 155
2 Pasif Etkiler 156
IV Kaybın Tespit Anı 157
§8 DENKLEŞTİRME 159
I Kavram ve Amacı 159
II Fonksiyonları 161
III Hukuki Niteliği 162
A Yararın Mahsubu Görüşü 163
B Seçimlik Yetki Görüşü 165
C Özel İfa Görüşü 166
D Yönetici Sorumluluğundan Doğan Yükümlülük Görüşü 168
E Değerlendirme 169
IV Denkleştirmeye Esas Menfaatin Özellikleri 172
V Denkleştirmede Seçim Hakkı 174
VI Denkleştirme Değerinin Belirlenmesi 177
VII Denkleştirmenin Gerçekleşmesi 179
A Genel Olarak 179
B Denkleştirmenin Gerçekleşme Usulü 182
1 Kaybın Fiilen Denkleştirilmesi 182
2 Kaybın Talep Hakkı Sağlanmak Suretiyle Denkleştirilmesi 184
VIII Denkleştirmenin Gerçekleşmemesi ve Sonuçları 189
A Genel Olarak 189
B İfa Engelleri 191
BÖLÜM IV
ZARARIN TAZMİNİ - SORUMLULUK
§9 KISMİ HAKİMİYETTE ZARARIN TAZMİNİ 193
I Sorumluluğun Hukuki Niteliği 193
A Alman Hukukundaki Görüşler 193
1 Haksız Fiil-Organ Sorumluluğu Bakımından 193
a Haksız Fiil Sorumluluğu Görüşü 193
XVI
b Organ Sorumluluğu ya da Organ Benzeri Sorumluluk
Görüşü 194
2 Kusur Sorumluluğu Bakımından195
a Sorumluluğun Kusura Dayanmadığı Görüşü196
b Sorumluluğun Kusura Dayandığı Görüşü198
B Türk Hukuku Bakımından199
II Sorumluluğun Unsurları 202
A Hukuka Aykırılık 202
B Kusur204
C Zarar 205
1 Genel Olarak 205
2 Tazmini Gereken Zarar Miktarı 207
III Zararın Tazmini Davası 210
A Davacılar 210
1 Bağlı Şirket 210
a Bağlı Şirketin Dava Hakkı 210
b Bağlı Şirketin Dava Hakkı Bakımından Uygulanacak
Hükümler213
c Bağlı Şirket Adına Davanın Açılması 214
2 Pay Sahipleri215
3 Alacaklılar218
B Davalılar219
1 Topluluk Hâkimi 220
2 Topluluk Hâkimi Yönetim Kurulu Üyeleri 221
C Sorumluluktan Kurtuluş İmkânı: Bağımsız Şirket Ölçütü 224
1 Koşullar 224
2 Hukuki Etkisi227
a Kaybın Unsuru Olarak Bağımsız Şirket Yöneticisi
Davranışı227
b Kaybın Unsuru Dışında Niteleyen Görüşler 229
c Değerlendirme 231
D Feragat, Sulh ve İbra234
E Usuli Sorunlar 237
XVII
F Zamanaşımı 238
G Görevli ve Yetkili Mahkeme 239
IV Zararın Tazmini Dışındaki Önlemler 240
A Yasal Düzenleme 240
B Önlemlerin Uygulanma Koşulları ve Özellikleri 240
1 Tazminat Talep Koşullarının Gerçekleşmiş Olması 240
2 Özel Çözüm Yöntemine Yönelik Talebin Şart Olmaması 241
3 Önlemlerin İkame Niteliği 243
4 Bağımsız Davaya Konu Edilememe 244
5 Taraflara İlişkin Koşullar 245
6 Usuli Koşullar 247
C Çözüm Yöntemleri 249
1 Çözüm Yönteminin Kanuni Sınırı 250
2 Çözüm Yöntemlerinin Koruma Amacıyla Sınırlanması 252
3 Topluluk Organizasyon Yapısı ve İşletmelerine İlişkin
Tedbirler 253
4 Nitelikli Topluluğun Varlığı Halinde Uygulanabilecek
Tedbirler 255
a Türk Hukuku Bakımından Önemi 256
b Çözüm Yöntemleri Hakkında Kazuistik 257
aa Zararı Devralma Yükümlülüğü 258
bb Alacakların Teminat Altına Alınması 260
cc Makul Denkleştirme 261
dd Payın Devri 264
6 Değerlendirme 266
§10 TAM HAKİMİYETTE ZARARIN TAZMİNİ 269
I Genel Olarak 269
II Sistem Sorunu 270
III Sorumluluk Sebebi 275
IV Sorumluluk İlişkisinin Tarafları 277
V Sorumluluktan Kurtuluş İmkânı 280
A Ticari Takdir Kullanımı 280
XVIII
B Davacının Denkleştirme Hakkında Bilgisi280
1 Genel Olarak 281
2 Maddi Hukuk Açısından Değerlendirilmesi 282
3 Hukuki Neticeleri285
4 Hukuki Niteliği287
5 Diğer Yasal Düzenlemelerle İlişkisi288
a İİK m 89 ile Olan İlişkisi 288
b TTK m 204 ile Olan İlişkisi 290
6 Uygulanma Koşulları 291
a Denkleştirmenin Gerçekleşmemesi291
b Alacaklı ile Bağlı Şirket Arasında Kredi veya Benzeri
İlişkinin Mevcudiyeti292
c Denkleştirmenin Yapılmadığının Bilinmesi veya
Bilinmesinin Mümkün Olması 294
d Bağlı Şirketin İflası 295
7 Usuli Sorun297
VI Ara Değerlendirme298
§11 BAĞLI ŞİRKET YÖNETİCİLERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU 300
I Kural 300
II Alman Hukukunda302
III Türk Hukukunda 303
A Kısmi Hâkimiyet Halinde303
1 Yasal Düzenleme 303
a Sorumluluk Kaynağı303
b Yasal Düzenlemenin Oluşum Süreci ve Sorumluluk
Üstlenim Sözleşmelerinin Geçerliliği 304
c Düzenlemenin Hedefi309
2 Bağlı Şirket Yöneticilerinin Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 310
3 Bağlı Şirket Yöneticilerinin Yükümlülükleri 311
a Genel Yükümlülük 311
b Münferit Yükümlülükler 313
aa İnceleme ve Varlığı Koruma Yükümlülüğü313
bb Bilgi Verme Yükümlülüğü?315
XIX
cc Kaybın Denkleştirilmemesi Durumunda Yeni
Müdahaleler ile İlgili Yükümlülüğü 316
dd Raporlama Yükümlülüğü 318
ee Müdahalelere Riayet Etmeme Yükümlülüğü? 319
ff Denkleştirme Değerini Gözetim Yükümlülüğü 320
gg Organizasyon ve Belgeleme Yükümlülüğü 320
4 Bağlı Şirket Yöneticilerinin İbrası 321
5 Bağlı Şirket Yönetim Kurulu Üyeleri Aleyhine Sorumluluk
Davası Açılması 323
B Tam Hâkimiyet Halinde 325
1 Genel Olarak 325
2 Sorumluluğun Sınırlanması 326
a Muhteva Bakımından 327
b Davacı Taraf Bakımından 329
c Zaman Bakımından? 332
BÖLÜM V
ŞİRKETLER TOPLULUĞU SORUMLULUK SİSTEMİNİN
DİĞER SORUMLULUK HALLERİ İLE OLAN İLİŞKİSİ
VE ÖZEL BAZI DURUMLAR
§12 YÖNETİCİ SORUMLULUĞU İLE OLAN İLİŞKİSİ 336
I Hâkim Ortağın Yönetici Sıfatı 336
II Hâkim Ortağın Müdahalesinin Tabi Olduğu Sorumluluk Rejimi 338
§13 ÖRTÜLÜ KAZANÇ AKTARIM YASAĞI İLE İLİŞKİSİ 340
I Genel Olarak 340
II Sermaye Piyasası Kanunu Çerçevesinde Güveni Kötüye Kullanma
Suçu 342
III Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu
Düzenlemelerinin Unsurları Bakımından Mukayesesi 344
A Genel Olarak 344
B Örtülü Kazanç Aktarımı, Kayıp ve Zarar Kavramları Bakımından 346
IV Kanunlar Arası Koordinasyon Sorunu 348
A Zaman Bakımından 348
XX
B Özel Kanun-Genel Kanun İlişkisi Bakımından349
1 Genel Olarak 349
2 Konu Bakımından 350
a Normların Kapsamındaki Şahıs Unsuru Bakımından 350
b Normların Kapsam ve Etkisi Bakımından351
3 Amaç Bakımından 355
a Kanunların Amaçları Bakımından Tetkiki355
b Fransız Hukukunda Şirket Varlığını Kötüye Kullanma
Suçu ve Uygulamanın İktisadi Gaye Nazara Alınmak
Suretiyle Esnetilmesi 358
V Ara Sonuç 360
§14 ÖZEL BAZI DURUMLAR 361
I Çok Katlı Bağımlılık 361
A Topluluk Düzenlemelerinin Kapsamı 363
B Müdahalenin İzafesi Sorunu 365
1 Doğrudan Hâkimiyete Dayalı Olarak Gerçekleşen Müdahale 365
2 Dolaylı Hâkimiyete Dayalı Olarak Gerçekleşen Müdahale 367
a Yavru Şirket Müdahalesinin Ana Şirkete İzafesi
Bakımından367
b Ana Şirket Müdahalesinin Yavru Şirkete İzafesi
Bakımından370
C Müdahalenin İzafe Edilmesinin Sonuçları373
D Kısmi ve Tam Hâkimiyetin Kademeli Olarak Gerçekleştiği
Durumlar375
II Kardeş Şirketlerin Sorumluluğu381
A Genel Olarak 381
B Alman Hukukunda 383
C Türk Hukukunda 387
III Topluluk Yapısının Sona Ermesinin ve Bağımlılık Türü
Değişikliklerinin Sorumluluk Açısından Sonuçları390
A Genel Olarak 390
B Topluluk Yapısının Şeklen Muhafaza Edilmesinin Etkisi391
C Bağlı Şirketlerde Meydana Gelen Değişiklik Bakımından 394
D Tam ve Kısmi Hâkimiyet İlişkisindeki Değişiklik Bakımından 395
XXI
IV Önemli Nitelikteki İşlemlerden Doğan Sorumluluk ve Pay Devri
Hakkı 395
A Uygulanma Şartları 396
1 Topluluk İlişkisinin Mevcudiyeti? 396
2 Önemli İşlemin Varlığı 398
3 Haklı Nedene Dayalı Olmama 400
4 Hâkimiyetin Uygulanmasına Dayalı Olarak Gerçekleşme 404
B Usuli Şartlar 405
1 Muhalif Kalma 405
2 Teminat 407
C Taraflar 411
1 Davacı 411
2 Davalı 412
D Hükümleri 412
1 Zararın Tazmini 413
2 Pay Devri 416
E Zamanaşımı 420
F Görevli ve Yetkili Mahkeme 421
SONUÇ 423
KAYNAKÇA 439