Sivil Havayolu ile Yolcu Taşımacılığından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Birinci Baskıya Önsöz 5
İkinci Baskıya Önsöz 7
Kısaltmalar 19
Giriş 25
Birinci Bölüm
GENEL OLARAK SİVİL HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI
§ 1. SİVİL HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI KAVRAMI 29
I. Genel Olarak 29
II. Sivil Havayolu Taşımacılığı Kavramının İçeriği 30
A. Sivil Havayolu İle Taşıma Fiili 30
1. Taşıma Fiili 30
2. Taşıma Fiilinin Havada Gerçekleşmesi 31
B. Sivil Havayolu Taşımacılığının Konusu 33
1. Taşınan Kavramı 33
2. Taşıma Konusu Unsurlar 34
a. Yolcu 34
b. Bagaj 37
c. Yük 39
ca. İnsan Kökenli Biyolojik Doku ve Organ 41
cb. Ceset – Cenaze 42
cc. Canlı Hayvan 45
cd. Eşya 48
ce. Posta 50
cf. Tehlikeli Maddeler 53
C. Sivil Havayolu Taşımacılığında Kullanılan Araçlar 56
1. Araç Kavramı 56
2. Hava Aracı Kavramı 60
3. Sivil Hava Aracı Kavramı ve Unsurları 63
a. Havalanabilme 63
b. Havada Seyredebilme 65
c. Sivil Nitelik Arz Etme 67
4. Sivil Hava Aracı Türleri 70
a. Havadan Hafif Olan Hava Araçları 71
aa. Hava Balonu 71
ab. Hava Gemisi (Dirijabl) 73
b. Havadan Ağır Olan Hava Araçları 74
ba. Planör 74
bb. Uçak 76
bc. Rotorlu Hava Araçları (Rotorcraft) 79
bd. Hareketli Kanatlı Hava Aracı (Ornithopter) 82
be. İnsansız Hava Aracı 82
bf. Uzay Aracı 85
D. Sivil Hava Aracının İşletilmesi 87
1. Genel Olarak 87
2. İşleten Kavramı 87
3. İşleten Kavramının Kapsamı 92
a. Sivil Hava Aracını Kendi Adına Bizzat Kullanan Kişi 92
b. Sivil Hava Aracının Kullanılmasını Yardımcıları Aracılığıyla Sağlayan Kişi 93
c. Seferlerin Kontrolünü Elinde Bulunduran Kişi 96
d. Sicilde Hava Aracı Maliki Olarak Görünen Kişi 98
e. Diğer Özel Durumlar 103
ea. Sivil Hava Aracı Gösterisi Düzenleyen Kişi 104
eb. Sivil Hava Aracı Niteliğinde Uzay Aracı Fırlatan Kişi 105
ec. Sivil Hava Aracını İşletenin Rızası Dışında Kullanan Kişi 107
§ 2. SİVİL HAVAYOLU İLE TAŞIMA FİİLİNİ YERİNE GETİREN KİŞİ 109
I. Taşıyıcı Kavramı 109
II. Taşıyıcı Kavramının Çeşitli Görünümleri 112
A. Akdî (Anlaşmalı) Taşıyıcı 113
B. Fiilî (Gerçek) Taşıyıcı 115
C. Ardışık (Mütevâli) Taşıyıcı 119
D. Temsilci Aracılığıyla Akdedilen Sözleşmelerde Taşıyıcı 123
§ 3. SİVİL HAVAYOLU TAŞIMACILIĞINA UYGULANACAK MEVZUAT 124
I. Tarihsel Gelişim 124
II. İç Hat Sivil Havayolu Taşımacılığı Bakımından 129
A. Genel Olarak 129
B. Türk Sivil Havacılık Mevzuatı 131
1. Türk Sivil Havacılık Kanunu 131
2. Yönetmelikler 132
a. Hudut Bölgeleri Uçuş Yönetmeliği 132
b. TSHK.’na Dayanılarak Yapılmış Diğer Düzenlemeler 133
3. Havacılık Yayınları 137
a. Türk Havacılık Enformasyon Yayını (AIP–T.) 137
b. Havacılık Enformasyon Genelgeleri (AIC.) 138
C. Uluslararası Antlaşmalar 138
D. Türk Ticaret Kanunu 141
III. Dış Hat (Uluslararası) Sivil Havayolu Taşımacılığı Bakımından 142
A. Genel Olarak 142
B. Uluslararası Antlaşmalar 143
1. 1929 Varşova Konvansiyonu ile Ek ve Tadilleri 143
2. 1999 Montreal Konvansiyonu 151
3. AB. (EU) EUROCONTROL Düzenlemeleri ve Türkiye 152
C. Ulusal Hukuk 154
1. Mahkemenin Kendi Hukuku (Lex Fori) 154
2. Sözleşme ile Belirlenen Hukuk 156
3. Kanunlar İhtilafı (Bağlama) Kuralları 156
İkinci Bölüm
SİVİL HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMACILIĞINDAN KAYNAKLANAN AKDÎ SORUMLULUK
§ 4. BÖLÜMÜN TAKDİMİ VE SINIRLANDIRILMASI 159
§ 5. AKDÎ SORUMLULUĞUN KAYNAĞI OLARAK SİVİL HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 161
I. Genel Olarak 161
II. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmesi Kavramı 161
III. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 162
IV. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Kurulması 166
V. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Unsurları 168
A. Taşıma Taahhüdü 168
B. Taşımanın Sivil Hava Aracı İle Gerçekleştirilecek Olması 171
C. Taşıma Ücreti 172
D. Karşılıklı Anlaşma 175
VI. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Tarafları ve Aracılar 175
A. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Tarafları 175
B. Aracılar 177
1. Genel Olarak 177
2. IATA. Acentesi 178
3. IATA. Olmayan (Non – IATA.) Acente 179
VII. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşıma Sözleşmesinin Hükümleri 179
A. Genel Olarak 179
B. Yolcunun Hakları ve Borçları 180
1. Yolcunun Hakları 180
a. Yolcu Bileti ve Bagaj Kuponu Düzenlenmesini İsteme Hakkı 181
aa. Sivil Havayolu ile Yolcu Taşımacılığında Yolcu Bileti 181
aaa. Genel Olarak 181
aab. Hava Yolcu Biletinin Hukukî Niteliği 182
aac. İç Hat Yolcu Taşımacılığında Yolcu Bileti 184
aad. Dış Hat (Uluslararası) Yolcu Taşımacılığında Yolcu Bileti 185
ab. Sivil Havayolu İle Yolcu Taşımacılığında Bagaj Kuponu 187
aba. Genel Olarak 187
abb. Hava Bagaj Kuponu Kavramı ve Hukukî Niteliği 187
abc. İç Hat Yolcu Taşımacılığında Bagaj Kuponu 188
abd. Uluslararası (Dış Hat) Yolcu Taşımacılığında Bagaj Kuponu 190
b. Taşımanın Zamanında ve Gerektiği Gibi Yapılmasını İsteme Hakkı 192
c. Varış Yerine Sağ ve Salim Ulaştırılma Hakkı 198
d. Beraberindeki Bagaj ve Kişisel Eşyanın Taşınmasını İsteme Hakkı 200
e. 28131 sayılı Yönetmelik ve 261/2004 sayılı AB Tüzüğünden Doğan Yolcu Hakları 202
2. Yolcunun Borçları 208
a. Ücret Ödeme Borcu 208
b. Belirlenen Zamanda Hareket Yerinde Hazır Bulunma Borcu 210
c. Nizam ve Talimatlara Uyma Borcu 212
C. Taşıyıcının Hakları ve Borçları 213
§ 6. SORUMLULUĞUN HUKUKÎ NİTELİĞİ, ŞARTLARI VE AKDÎ SORUMLULUĞA YOL AÇAN HÂLLER 213
I. Sorumluluğun Hukukî Niteliği 213
II. Sorumluluğun Şartları 216
III. Akdî Sorumluluğa Yol Açan Hâller 217
A. Yolcunun Uğradığı Kişisel Zararlardan Kaynaklanan Akdî Sorumluluğa Yol Açan Hâller 217
1. Genel Olarak 217
2. Zarara Sebebiyet Veren Kaza 218
a. Kaza Kavramı 218
b. Kazanın Meydana Geldiği Yer ve Süre 222
3. Zarar 228
a. Genel Olarak 228
b. Zararın Görünümü 234
ba. Yolcunun Ölmesi 234
bb. Yolcunun Yaralanması (Cismanî/ Bedensel Zarar) 235
bc. Yolcunun Gecikmesi 237
4. İlliyet Bağı 238
B. Bagajın Uğradığı Zararlardan Kaynaklanan Akdî Sorumluluğa Yol Açan Hâller 241
1. Taşıyıcının, Bagaj Taşıma Taahhüdüne Aykırı Fiili 242
a. Genel Olarak 242
b. Taşıyıcının Bagajın Bakım ve Muhafazasına Özen Gösterme Yükümlülüğünün İhlâli 242
c. Taşıyıcının Bagajı Teslim Etme Yükümlülüğünün İhlâli 243
2. Zarar 245
a. Genel Olarak 245
b. Zararın Görünümü 246
ba. Bagajın Ziyaı 246
bb. Bagajın Hasar Görmesi 249
bc. Bagajın Gecikmesi 251
3. Zarara Sebebiyet Veren Olayın Havayolu ile Taşıma Esnasında Meydana Gelmiş Olması 255
a. Genel Olarak 255
b. Zarara Sebebiyet Veren Olay 256
c. Olayın Havayolu ile Taşıma Esnasında Meydana Gelmiş Olması 257
4. İlliyet Bağı 259
IV. Taşıyıcının Başkalarının Fiillerinden Kaynaklanan Sorumluluğu 260
A. Genel Olarak 260
B. Taşıyıcının Kendi Adamlarının (Yardımcı Şahısların) Fiillerinden Kaynaklanan Sorumluluğu 261
1. Genel Olarak 261
2. Taşıyıcının Maiyetinde Çalışan Kişiler 262
3. Taşıyıcının Bağımsız Olarak Hizmetlerinden Yararlandığı Kişiler 263
4. Taşıyıcının Sorumluluğu 263
C. Taşıyıcının Diğer Taşıyıcıların Fiillerinden Kaynaklanan Sorumluluğu 266
D. Taşıyıcının Üçüncü Şahısların Haksız Fiillerinden Kaynaklanan Sorumluluğu 270
§ 7. AKDÎ SORUMLULUĞUN KAPSAMI VE SINIRLANDIRILMASI 272
I. Taşıyıcının Sorumluluğunun Kapsamı 272
A. Genel Olarak 272
B. Taşıyıcının Sınırlı Sorumluluğu 273
1. Genel Olarak Sınırlı Sorumluluk Sistemi 273
2. Sorumluluk Sınırlarının Tespiti 275
a. Varşova / Lahey Sistemine Göre 275
b. 1999 Montreal Konvansiyonuna Göre 280
c. Türk Sivil Havacılık Kanununa Göre 282
3. Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkı Bulunan Kişiler 285
a. Taşıyıcı 285
b. Taşıyıcının Adamları 285
4. Sorumluluk Sınırlarının Sözleşme ile Değiştirilmesi 286
C. Taşıyıcının Sınırsız Sorumluluğu 287
1. Genel Olarak 287
2. Taşıyıcının Sınırsız Sorumluluğuna Yol Açan Hâller 287
a. Taşıma Belgelerinin Hiç Düzenlenmemiş veya Eksik Düzenlenmiş Olması 287
b. Zararın, Taşıyıcının veya Adamlarının Belirli Türdeki Davranışlarından Kaynaklanması 291
II. Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması 296
A. Genel Olarak 296
B. Akdî Sorumluluktan Kurtulma Hâlleri 297
1. Kurtuluş Beyyinesi 297
2. Zarar Görenin Müterafik Kusuru 301
3. Hasar İhbarında Bulunulmamış Olması 306
4. Dâva Açma Süresine Riayet Edilmemiş Olması 308
Üçüncü Bölüm
SİVİL HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMACILIĞINDAN KAYNAKLANAN AKİT DIŞI SORUMLULUK
§ 8. BÖLÜMÜN TAKDİMİ VE SINIRLANDIRILMASI 311
§ 9. SORUMLULUĞUN HUKUKÎ NİTELİĞİ VE ŞARTLARI 312
I. Sorumluluğun Hukukî Niteliği 312
II. Sorumluluğun Şartları 317
A. Genel Olarak 317
B. Üçüncü Kişinin Uğradığı Zararlardan Kaynaklanan Akit Dışı Sorumluluğa Yol Açan Hâller 317
1. Zarar 317
a. Genel Olarak 317
b. Zararın Görünümü 319
2. Zarara Sivil Hava Aracının Neden Olması 320
3. Zarar Görenin Üçüncü Kişi Olması 321
4. İlliyet Bağı 322
a. Genel Olarak 322
b. İlliyet Bağını ve Tazminat Miktarını Etkileyen Sebeplerin Sorumluluğa Etkisi 322
C. Yolcunun / Bagajın Uğradığı Zararlardan Kaynaklanan Akit Dışı Sorumlulukta Durum 324
§ 10. ZARARDAN SORUMLU OLAN KİŞİ, AKİT DIŞI SORUMLULUĞUN KAPSAMI VE SINIRLANDIRILMASI 325
I. Zarardan Sorumlu Olan Kişi 325
II. Sorumluluğun Kapsamı ve Sınırlandırılması 327
A. Sorumluluğun Kapsamı 327
B. Sorumluluğun Sınırlandırılması 328
§ 11. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN UĞRAYACAĞI ZARARLARA KARŞI İŞLETENİN TEMİNAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ 329
I. Zorunlu Malî Mesuliyet Sigortası Yükümlülüğü 331
II. Ek Sigorta Yükümlülüğü 334
Dördüncü Bölüm
SORUMLULUK DÂVASI
§ 12. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN AKDÎ SORUMLULUĞA İLİŞKİN DÂVALAR 335
I. Genel Olarak 335
II. Dâva Sebebi 335
III. Dâvanın Tarafları 337
A. Dâvacı 337
B. Dâvalı 338
IV. Görevli Mahkeme 339
V. Yetkili Mahkeme 340
VI. İspat Yükü 344
VII. Dâva Açma Süresi 344
§ 13. HAVAYOLU İLE YOLCU TAŞIMACILIĞINDAN KAYNAKLANAN AKİT DIŞI SORUMLULUĞA İLİŞKİN DÂVALAR 345
I. Genel Olarak 345
II. Dâva Sebebi 346
III. Dâvanın Tarafları 346
A. Dâvacı 346
B. Dâvalı 347
IV. Görevli Mahkeme 348
V. Yetkili Mahkeme 348
VI. İspat Yükü 349
VII. Dâva Açma Süresi 349
Sonuç 351
EKLER 385
Kaynakça 389
Kavramlar Dizini 409